WYKŁAD III - PAMIĘĆ I UCZENIE SIĘ
Pamięć - właściwość psychiczna polegająca na gromadzeniu i przechowywaniu ubiegłego doświadczenia oraz odtworzeniu (wykorzystaniu) go. Fazy pamięci:
spostrzeganie;
kodowanie - zmiana spostrzeżenia w ślad pamięciowy;
przechowanie śladu kodowanego;
rekodowanie - modyfikowanie przez nowe informacje;
przechowanie śladu rekodowanego;
poszukiwanie informacji w pamięci (wydobywanie);
wybór informacji odpowiadającej wskazówkom;
pamięć świadoma;
decyzja o zachowaniu (czy ujawnić zawartość pamięci).
Model pamięci Atkinsona i Shiffri
Pamięć ultrakrótka
trwa 0,5 s (ikoniczna), 2 s (echo),
śladowe trwanie bodźca,
identyfikacja bodźca,
decyzja o dalszym przekazaniu,
uwaga,
duża pojemność,
kod sensoryczny.
oddzielne rejestry sensoryczne,
Pamięć krótkotrwała
ograniczona pojemność (5-9, 2-20), krótkie przechowanie (dziesiątki sekund, minuty),
miejsce świadomego przetwarzania informacji,
zapamiętywanie szybkie, bez wysiłku,
utrwalanie informacji przez powtarzanie,
kod sensoryczny,
łatwy i natychmiastowy dostęp do informacji,
bardzo duża podatność na zapominanie (informacja znika bezpowrotnie).
Pamięć długotrwała
nieograniczona pojemność i czas przechowania,
informacje zorganizowane i poklasyfikowane według kategorii znaczeniowych lub
sensorycznych,
zapamiętywanie wolniejsze, wymaga zaangażowania i skupienia uwagi,
kod semantyczny lub sensoryczny,
dostęp do informacji powolny, wymaga wysiłku,
mała podatność na zapominanie,
informacje możliwe do odzyskania.
Model pamięci Andersena
Pamięć trwała
Pamięć proceduralna - gromadzi wiedzę o procedurach, sposobach wykonania,
wiedza Jak" trudna do werbalizacji, ale odporna na zapominanie;
Pamięć deklaratywna - gromadzi wiedzę o zdarzeniach, faktach, regułach, pojęciach, obiektach i ich
właściwościach, wiedza “że" łatwa do werbalizacji i uświadomienia, ale bardziej podatna na
zapominanie.
Pamięć operacyjna - centralny procesor, miejsce dokonywania operacji umysłowych, przetwarzania
informacji, procesy kodowania i deponowania wiedzy o świecie oraz procesy wykonawcze.
Pamięć semantyczna - “wiem" - rejestruje znaczenie zdarzeń i faktów, zorganizowana według systemu pojęć, pozaosobista i pozaczasowa wiedza o świecie, przedmiot nauczania i przekazu kulturowego, “Co to jest X?"
Pamięć epizodyczna - “pamiętam"- rejestruje bezpośrednie doświadczenia, subiektywne przeżycia, zorganizowana czasowo, jest podstawa indywidualnej tożsamości, “Co robiłeś w czasie T i miejscu P?"
Uczenie się
Nieobserwowalny proces prowadzący do modyfikacji zachowania jednostki na bazie indywidualnego doświadczenia dzięki zdolności do przechowywania śladów osobistych doświadczeń. Zmiany zachowania:
muszą być względnie trwałe;
nie mogą by ć związane z dojrzewaniem organizmu ani z procesami zachodzącymi w receptorach i
efektorach
Warunkowanie klasyczne
Podstawa - odruch bezwarunkowy - wrodzona reakcja organizmu na bodziec biologicznie nieobojętny
BB^RB
BB - bodziec bezwarunkowy, wywołujący określoną reakcję bez uczenia się, w sposób wrodzony.
RB - reakcja bezwarunkowa - reakcja odruchowa wywołana przez bodziec bez uczenia się.
Istota - kojarzenie bodźców
BW+BB
BW - bodziec pierwotnie obojętny, który zaczyna wywoływać reakcję po skojarzeniu z BB
Efekt - warunkowanie sygnału
BW->RW
RW - reakcja warunkowa wywołana przez bodziec warunkowy w efekcie procesu warunkowania
Wytwarzanie lub utrwalanie związku między bodźcem warunkowym i reakcją przez wielokrotne podawanie bodźca warunkowego w powiązaniu z bodźcem bezwarunkowym, który pierwotnie wywoływał tę reakcję.
Warunkowanie instrumentalne
Proces, w którym reakcja sprawcza staje się mniej lub bardziej prawdopodobna w zależności od
konsekwencji.
Zachowania sprawcze - bardziej złożone, spontanicznie emitowane przez organizm, ich
następstwa mogą:
być obojętne;
nasilać reakcję lub zwiększać jej prawdopodobieństwo;
osłabiać reakcję lub zmniejszać jej prawdopodobieństwo.
Uczenie się przez wgląd
Wgląd - zrozumienie istoty problemu, zazwyczaj nagłe i związane ze zmianą j ego struktury.
Osiągnięcie wglądu zależy od sytuacji problemowej.
Rozwiązanie problemu osiągnięte przez wgląd może być z łatwością powtarzane.
Można je zastosować w innych, podobnych sytuacjach.
Wgląd zależy od doświadczenia, nie jest zdolnością wrodzoną.
Krzywe uczenia się
ilustruj ą przebieg nabywania nawyków i umiejętności psychomotorycznych oraz mechanicznego zapamiętywania
Esowata (klasyczna) krzywa uczenia się Krzywa malejących przyrostów Krzywa schodkowa
1