1. ANALIZA WSKAŹNIKOWA

Analiza wskaźnikowa jest to metoda badań analitycznych polegająca na obliczaniu

wskaźników na podstawie danych zawartych w sprawozdaniach finansowych i ich ocenie

porównawczej w czasie i przestrzeni.

 stanowi rozwinięcie wstępnej analizy sprawozdań finansowych,

 służy syntetycznej ocenie różnych aspektów ekonomicznych działalności

przedsiębiorstwa,

 umożliwia jednoznaczną interpretację stanu i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa

dzięki ujednoliceniu treści wskaźników,

 stosowana w zależności od potrzeb i zainteresowań odbiorców - możliwość doboru

wskaźników,

4 główne kategorie:

 Analiza płynności - dostarcza informacje na temat źródeł gotówki znajdujących się w

przedsiębiorstwie przeznaczonej na regulowanie bieżących zobowiązań.

 Analiza aktywności - określa sposób wykorzystania aktywów będących pod kontrolą

przedsiębiorstwa w celu generowania przychodów ze sprzedaży.

 Analiza zadłużenia (Wypłacalności) - sprawdza strukturę kapitału (pasywów) pod

kątem zdolności spółki do regulowania zobowiązań (zwłaszcza długoterminowych,

które wykraczają poza ramy analizy płynności).

 Analiza rentowności - Mierzy wielkość zysku, jaki wypracowuje firma w relacji do

jej przychodów i zainwestowanego kapitału

Analiza wskaźnikowa jest jednym z ważniejszych elementów analizy finansowej

przedsiębiorstw. Polega na obliczeniu szeregu wskaźników wyrażających relacje zachodzące

pomiędzy poszczególnymi wielkościami zaczerpniętymi z dokumentów sprawozdawczych,

takich jak bilans i rachunek wyników. Jest ona rozwinięciem analizy wstępnej. Za pomocą

obliczonych wartości wskaźników można syntetycznie scharakteryzować różne aspekty

ekonomicznej działalności przedsiębiorstwa. Przez pewną systematykę i ujednolicenie tych

wskaźników osiągnięto to, że mogą się nimi posługiwać różne grupy podmiotów, na przykład

kredytodawcy, udziałowcy (akcjonariusze), menedżerowie. Grupy te są zainteresowane

zwykle różnymi zestawami, pakietami wskaźników.

Zwykle wyróżnia się cztery obszary analizy wskaźnikowej odpowiadające różnym

problemom działalności przedsiębiorstwa. Należą do nich:

 płynność finansowa,

 sprawność działania przedsiębiorstwa,

 zyskowność,

 rentowność.

Wskaźniki analizy finansowej wykorzystywane w każdej z tych grup oblicza się

na podstawie:

1. danych wyrażających stan zjawiska na początku i na końcu okresu sprawozdawczego; różnica

pokazuje zmiany zachodzące w danej dziedzinie w badanym okresie sprawozdawczym za

sprawą podjętych odpowiednich decyzji gospodarczych,

2. wielkości średnich w okresie sprawozdawczym obliczonych ze wskaźników miesięcznych,

kwartalnych (w przypadku roku) lub w ostateczności jako średnich z wartości na początek

i koniec okresu sprawozdawczego

2. MODEL DU PONTA

Jest to szczególny przypadek analizy wskaźnikowej. Piramida Du Ponta dokonuje dekompozycji ROE i pokazuje jakie elementy i w jaki sposób wpływają na osiągany przez przeds zwrot z kapitałów włas (ROE).

Wskaźniki rentowności wykorzystywane w modelu Du Ponta:

- ROS (rentowność sprzedaży)- informuje jaki poziom zysku generuje przedsiębiorstwo na jednostce sprzedaży

-ROA ( rentowność aktywów)- obliczany jako relacja między ZN, a przeciętnym poziomem aktywów ogółem.

ROE- informuje jaka jest stopa zwrotu kapitału własnego. Przedstawia relację zysku netto do przeciętnego poziomu kapitału własnego. Wskaźnik ten jest uważany za główny miernik określający skuteczność realizacji procesu gospodarowania w przedsiębiorstwie. Pokazuje bowiem, jaki poziom zysku netto w przeliczeniu na jednostkę kapitału własnego generowany jest w badanym przedsiębiorstwie. Poziom tego wskaźnika decyduje zatem o satysfakcji właścicieli. Zależy on od efektywności gospodarowania składnikami majątkowymi, poziomu sprzedaży i kosztów sprzedanych produktów i usług.

Analiza zależności między poszczególnymi wskaźnikami rentowności umożliwia przedsiębiorstwu umiejętne oddziaływanie na poszczególne obszary gospodarowania (przychody, koszty , aktywa) w celu osiągnięcia oczekiwanego poziomu rentowności gospodarowania aktywami.

Równaniem wyjściowym modelu Du Ponta jest:

=
x

(ROE) (ROA) (mnożnik kapitału własnego)

Po rozwinięciu wskaźnika ROA= (ROS x Wskaźnik rotacji aktywów) wzór na ROE ma postać:

=
x
x

( ROE) (ROS) (wskaźnik rotacji (mnożnik kapitału własnego)

aktywów)

Na podstawie rozwinięcia wzoru na ROE, poziom stopy zwrotu z kap wł zależy od takich czynników jak:

- wielkość wygenerowanego zysku netto

- poziom uzyskiwanych przychodów ze sprzedaży

- możliwość racjonalizacji kosztów wytwarzania

- wielkość aktywów angażowanych w generowane przychody ze sprzedaży

- udziału kapitału własnego w kapitałach ogółem finansujących aktywa

Wpływ poszczególnych czynników na rentowność kapitałów własnych może się wzajemnie kompensować, np. zmniejszenie rentowności sprzedaży może być z nadwyżką pokryte poprzez odpowiedni wzrost rotacji aktywów.

3. Metoda DCF wyceny wartości przedsiębiorstwa

Jedną z bardziej rozpowszechnionych metod dochodowych jest metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych, czyli DCF (Discounted Cash Flow).

Jej główna trudność polega na konieczności sporządzenia wieloletnich prognoz finansowych dla wycenianej firmy, natomiast jego największa zaleta - na umożliwieniu zrozumienia i ilościowej ocenie wpływu rozmaitych czynników na wartość firmy.

Według tej metody wartość przedsiębiorstwa wynika z przyszłych zdyskontowanych przepływów pieniężnych oczekiwanych do wygenerowania przez to przedsiębiorstwo. Prognozując przyszłe wyniki przedsiębiorstwa przyszłość dzieli się na dwa okresy. Dla pierwszych 10 lat szczegółowo prognozuje się poszczególne pozycje z bilansu i rachunku zysków i strat decydujące o wielkości przepływów pieniężnych. Natomiast po tych 10 latach zakłada się, iż firma osiągnie stabilizację i jej przepływy w dalszej przyszłości będą wzrastać w stałym tempie. Dzięki temu założeniu tak zwaną wartość rezydualną wynikającą z tych przepływów oblicza się ze zdyskontowanej rosnącej renty wieczystej. Przepływy pieniężne do firmy (FCFF - Free Cash Flow to Firm) na podstawie, których dokonujemy wyceny obliczamy z formuły:

FCFF = EBIT_t(1-T_t) + Am_t - Capex_t - ∆WCR_t

gdzie:
EBIT_t - zysk przed odsetkami i opodatkowaniem w okresie t;

EBIT = przych ze sprzed - koszty operac koszty amortyzacji

T_t - stopa podatkowa w okresie t

Am_t - koszty amortyzacji w okresie t

Capex_t - nakłady inwest na majątek trwały w okresie t

∆WCR_t - nakłady na KON

RV - wartość rezydualna

RV = FCFF_n(1+g) / (WACC - g)

RV = FCFF_n / WACC

Ponieważ przepływy pieniężne z działalności operacyjnej obarczone są pewną niepewnością, ich wartość należy pomniejszyć o dyskonto równe oczekiwanej przez dostarczycieli kapitału stopie zwrotu, rekompensującej ryzyko zainwestowania kapitału w dane przedsiębiorstwo. Nie uwzględniony w rachunku FCFF koszt kapitału obcego, wchodzi do kalkulacji wartości firmy wraz z kosztem kapitału własnego poprzez zdyskontowanie przepływów średnim ważonym kosztem kapitału WACC.

Ponieważ 1mln otrzymany za kilka lat jest mniej warty niż 1mln otrzymany za rok, FCFF dla kolejnych lat w przyszłości dyskontowany jest na wartość teraźniejszą przy użyciu WACC (Weighted Average Cost of Capital) obliczonego z formuły:

WACC = D/(E+D) * kd * (1-t) + E/(E+D) * ke

gdzie:
E - wielkość kapitału własnego
D - wielkość długu
t - stopa opodatkowania
kd - koszt kapitału obcego
ke - koszt kapitału własnego obliczony z modelu CAPM według wzoru:
ke = Rf + Rr * beta
gdzie:
Rf - stopa wolna od ryzyka
Rr - premia za ryzyko rynkowe
beta - współczynnik ryzyka specyficznego

V = ∑ (FCFF_t/(1+WACC_t)) + (RV_n / (1+WACC_t)ⁿ) + inwestycje pozaoperac - bieżąca wart zadłużenia

WEWN wart kap własnego = wart przeds - wart zadłużenia w dniu wyceny

Metody dochodowe nie uwzględniają natomiast majątku, który jest potrzebny dla uzyskania tychże dochodów. Firmy, które posiadają różną wartość majątku mogą mieć taką samą wartość w przypadku, gdy prognozy generowanych przez nie zysków są podobne. Wynika to z odmiennej produktywności różnych składników majątku i powoduje różnice we wskaźnikach branżowych uzależniających przychody i zyski od potencjału wytwórczego. Potwierdzeniem tej zależności jest także zdolność generowania przychodów przez wartości niematerialne, które nie zawsze znajdują pełne odzwierciedlenie w rachunkowości.

5. DŹWIGNIA FINANSOWA W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Dźwignia finansowa - oznacza użycie stałych kosztów finansowych przez przedsiębiorstwo, czyli korzystanie z kapitałów obcych w celu poprawy rentowności kapitału własnego.

Dźwignia finansowa (DFL) występuje wówczas, gdy przedsiębiorstwo wykorzystuje kapitał obcy, który wymaga płacenia odsetek. Wykorzystywanie kapitałów obcych pozwala na poprawę wyników finansowych przedsiębiorstw. Na przykład kredyty mogą umożliwić zwiększenie poziomu sprzedaży, poprawę jakości wytwarzanych produktów, wprowadzenie nowych technologii, a przez to również podniesienie poziomu wyniku finansowego. Zjawisko dźwigni finansowej polega więc na takim ukształtowaniu struktury kapitału, które pozwala na uzyskanie większej zyskowności kapitału własnego. Czyli mechanizm dźwigni finansowej polega na więcej niż proporcjonalnej zmianie zysku przed opodatkowaniem w reakcji na określoną zmianę zysku operacyjnego. Miarą siły reakcji zysku przed opodatkowaniem na zmiany zysku operacyjnego jest stopień dźwigni finansowej.

DFL = (∆ROE/ROE) / (∆EBIT/EBIT) = (∆EPS/EPS) / (∆EBIT/EBIT)

DFL - dźwignia finansowa

EPS - zysk netto na akcję

∆EPS - przyrost zysków netto na akcję

ROE - rentowność kapitału własnego w %

DFL = EBIT / (EBIT - K_f)

K_f - koszty finansowe zw z płatnościami odsetek od kapitału obcego

Stopień dźwigni finansowej DFL - jest to relacja procentowej zmiany zysku netto przypadającego na jednostkę kapitału własnego (ROE lub EPS) do procentowej zmiany zysku operacyjnego. Mierzy wpływ zmian (wrażliwość) zysku operacyjnego EBIT na poziom zyskowności kapitału własnego.

DFL informuje o ile % zmieni się ROE lub EPS jeśli EBIT zmieni się o 1%.

Dodatni efekt dźwigni finansowej występuje wtedy, gdy przeciętna rentowność całego kapitału (własnego i obcego) jest wyższa, niż wysokość stopy oprocentowania kapitału obcego. Kiedy stopa zysku jest równa stopie oprocentowania kapitału obcego, wtedy wzrost zadłużenia nie ma żadnego wpływu na zmianę zyskowności kapitałów własnych.

Dźwignia finansowa nie zawsze działa w kierunku poprawy efektywności działania firmy. Jeśli wykorzystanie dodatkowego kapitału obcego nie przekłada się na wzrost zysku netto ponad zwiększone koszty finansowe wykorzystania kapitału obcego, efekt dźwigni finansowej jest niekorzystny, zmniejszając rentowność kapitału własnego. Zatem już na etapie planowanej zmiany struktury pasywów należy poznać jej wpływ na rentowność kapitału własnego. Dążenie do maksymalnego wykorzystania efektu dźwigni finansowej wiąże się z coraz wyższym ryzykiem. Nadmierny poziom kapitałów obcych może bowiem spowodować utratę kontroli nad firmą a czasem prowadzić do jej upadłości. Tak, więc każda decyzja niosąca za sobą zmiany w strukturze źródeł finansowania majątku musi być starannie wyważona.

6. POLITYKA DYWIDEND

Polityka dywidend odzwierciedla decyzję właścicieli dotyczącą podziału zysku netto przedsiębiorstwa na dwie części o różnym przeznaczeniu: wypłata dywidend - wiąże się z przekazaniem wypracowanego zysku właścicielom oraz zatrzymanie zysku w firmie i przeznaczeniem go na inne cele rozwojowe.

Optymalna polityka dywidend winna pozwalać na zachowanie równowagi między bieżącymi wypłatami dywidend a wzrostem akcji spowodowanym przez zatrzymanie zysku w firmie. Optymalna polityka dywidend winna pomóc w ustaleniu takiego sposobu podziału zysku firmy, który zaspokoi potrzeby bieżące konsumpcji akcjonariuszy w postaci dywidendy, ale również pozwoli zaspokoić popyt przedsiębiorstwa na kapitał niezbędny do jego rozwoju i zwiększenia dochodów w przyszłości-będzie zgodny z długoterminowymi celami spółki.

Modele polityk dywidend:

• Istota polityki rezydualnej polega na tym, że dywidendy zostają wypłacone jedynie wówczas, gdy potrzeby kapitałowe spółki, wynikające z planowanych projektów inwestycyjnych, zostaną zaspokojone w stu procentach. Na wypłaty dywidend spółka przeznacza tylko niewykorzystaną część zysku.

• Polityka stałej kwoty dywidend na akcję - akcjonariusze cenią ponad wszystko stabilność dochodów z posiadanych akcji. Istotą tej metody jest ustalenie przez spółkę określonej kwoty dywidendy na akcję. Wartość ta będzie dywidendą „gwarantowaną”, gdyż akcjonariusze będą mogli mieć pewność, że otrzymają dywidendę nie mniejszą od zadeklarowanej kwoty.

• Polityka stałej kwoty dywidendy z dodatkową dywidendą- wypłaty niskich dywidendzwykłych, do których dopłacacane są dywidendy specjalne - w okresach większych zysków firmy.

• Polityka stałego wskaźnika wypłat dywidend- sprowadza się do wypłacania stałej części zysku netto. Wielkość dywidendy na akcję będzie się zmieniać wraz ze zmianą zysku na jedną akcję.

• Polityka docelowego wskaźnika wypłat dywidend

Opis sposobu ustalania dywidend można sprowadzić do czterech podstawowych stwierdzeń:

• Firmy stosują długoterminowe docelowe wskaźniki dywidendy. Dojrzałe przedsiębiorstwa o stabilnych zyskach zazwyczaj wypłacają znaczną część profitów. Firmy wzrostowe i rozwijające się wykazują niskie współczynniki wypłaty dywidendy.

• Kierownictwo firm bardziej skupia się na zmianach dywidendy niż na jej bezwzględnej wartości. Tak więc płacenie dwóch dolarów dywidendy staje się bardzo ważną decyzją finansową w przypadku, gdy w roku poprzednim płacono jednego dolara.

• Zmiany poziomu dywidendy idą w parze z długofalowymi zmianami poziomu wypracowanych zysków. Menedżerowie „wygładzają” poziom dywidend. Jest zbyt mało prawdopodobne by okresowe zmiany zysków mogły oddziaływać na wypłatę dywidendy.

• Menedżerowie niechętnie podejmują decyzje o zmianie poziomu dywidendy. Szczególną niechęcią napawa ich konieczność odwołania decyzji o zwiększeniu dywidendy.

Linter opracował prosty model, który jest zgodny z wymienionymi wyżej czterema obserwacjami. Zakłada się w nim, że istnieje związek pomiędzy wypracowanym przez firmę zyskiem netto a poziomem wypłacanych dywidend. Gdy menedżerowie niechętnie podejmują decyzje o zmianie poziomu wypłacanych dywidend, to każda decyzja o zwiększeniu części zysku wypłacanego akcjonariuszom powinna sugerować, że zarząd firmy spodziewa się wzrostu poziomu zysku w przyszłości. Uważna obserwacja poziomu dywidend może więc przynieść ważne wskazówki na temat prognozowanego zysku spółki.

TEORIE POLITYK DYWIDEND:

• Teoria nieistotności dywidend - M. Miller i F. Modigliani- MM.

Polityka dywidend nie ma wpływu na cenę akcji i na koszt kapitału. Wartość przedsiębiorstwa, a tym samym cena akcji, jest określana tylko przez siłę osiągnięcia zysku i ryzyko przedsiębiorstwa.

• Teoria „wróbla w garści”- M. Gordon i J. Lintner.

Dywidendy są mniej ryzykowne od zysków kapitałowych, dlatego firma powinna ustalić wysoką stopę wypłat dywidend i oferować wysoką stopę dochodu z dywidendy dla maksymalizowania ceny akcji. Akcjonariusze wola bowiem duże dywidendy, bo sa one bardziej pewne, niż przyszłe potencjalne zyski kapitałowe.

• Teoria preferencji podatkowych

Ze względu na obciążenia podatkowe zysków z akcji inwestorzy powinni preferować niskie wypłaty dywidend.

Problemy związane z polityka dywidend:

• teoria sygnalizacji-decyzje podejmowane przez firme są sygnałem co do bieżącej i przyszłej sytuacji spółki dotyczącej dywidendy. Wysokie dywidendy świadczą o dobrej sytuacji spółki.

• Efekt klienteli-polityka stosowana przez firmę powinna uwzględniać oczekiwania akcjonariuszy. Inwestor, który oczekuje stabilnego źródła dochodu preferuje wyższa dywidendę, a spekulant będzie oczekiwał i wybierał spółkę, która oferuje wyższy wzrost kursu akcji w przyszłosci.

7. METODY OCENY ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ

Celem oceny zdolności kredytowej jest uzyskanie informacji, w jakim stopniu aktualna i prognozowana sytuacja finansowa kredytobiorcy gwarantuje spłatę kredytu wraz z należnymi odsetkami we wnioskowanym terminie. Banki dokonują oceny zdolności kredytowej kredytobiorcy zarówno przed udzieleniem kredytu jak też w całym okresie trwania umowy, aż do całkowitej płaty kredytu wraz z odsetkami. Ma to m. in. na celu określenie stopnia ryzyka związanego z daną transakcją oraz wysokości rezerw celowych tworzonych przez bank na pokrycie ewentualnych strat.

Ocena zdolności kredytowej jest procedurą w dużym stopniu sformalizowaną. Metodyka tej oceny jest zróżnicowana w poszczególnych bankach, które opracowują ją w oparciu o własne doświadczenia, korzystając często także ze wzorów stosowanych w innych bankach, w tym zagranicznych. Różny jest zakres wymaganych informacji i danych, różne są wskaźniki, jakimi posługują się poszczególne banki przy analizie zdolności kredytowej, różne są wreszcie kryteria oceny tych wskaźników i wagi im przypisywane. Można jednak wyróżnić wspólny dla większości banków zbiór wymaganych przez nie informacji i dokumentów, jak również przyjmowanych metod analizy zdolności kredytowej.

Zdolność kredytowa — zdolność podmiotu gospodarczego do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminie ustalonym między kredytodawcą (bankiem) a kredytobiorcą.

Metody ocenty zdolnosci kredytowej:

• metody opisowe-polegaja na ocenie zdolnosci kredytowej klienta na podstawie informacji o jego sytuacji ekonomiczno-finansowej (met. jakościowa)

• metody statystyczno-matematyczne-zdolność klienta ocenia się na podstawie cech i zachowań wcześniejszych kredytobiorców (met.ilościowa)

Metody ocent zdolnosci kredytowej:

• osób fizycznych- punktem wyjścia do oceny wiarygodnosci kredytowej osób fizycznych są indywidualne cechy kredytobiorcy zawarte standardowo w formularzach wniosku kredytowego:wiek, płeć, stan cywilny, liczebnosć rodziny, sytuacja mieszkaniowa, zawód, posiadanie rachunków bankowych.

• osób prawnych- najprostrza ocena zdolnosci kredytowej polega na ustaleniu i ocenie tradycyjnych wskaźników kierzalnych (płynność, rentowność, sprawność, zadłużenie) oraz wsk. Niemierzalnych (perspektywy rozwoju, rynek)

Klasyfikacja metod oceny zdolności kredytowej uwzględniająca prawdopodobieństwo wystapienia zdarzenia (niewykonania zobowiązania przez kredytobiorcę wobec kredytodawcy) oraz wysokosci oczekiwanej i nieoczekiwanej straty z tytułu tego zdarzenia.

• modele niewykonania zobowiązania-koncentracja na szacowaniu prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania lub zakwalifikowania podmiotu gospodarczego do określonej klasy jakości kredytu (modele punktowe, sieci ratingowe, sieci neutronowe, modele dyskryminacji)

• modele pomiaru wg ryzyka-ustalenie wielkości potencjalnej straty na skutek niewywiązania się klienta z warunków umowy oraz oszacowanie aktualnej wartości kredytu z uwzględnieniem poziomu i prawdopodobieństwem zmianu ratingu kredytobiorcy. (Credit Metrics)

Tradycyjne metody oceny zdolnosci kredytowej:

• systemy eksperckie-najczęściej stosowany system 5C (charakter, capital, capacity, collateral, condition)-decyzje podejmuje się po przeanalizowaniu i subiektywnym porównaniu 5. czynników.

• systemy klasyfikacyjne- pozwala na jednolita klasyfikację portfela kredytowego na kategorie ryzyka do których dostosowany jest poziom wymaganych rezerw celowych

• systemy ilościowe oceny jakości kredytobiorcy-polegają na ustaleniu z góry pewnych kluczowych czynników określających prawdopodobieństwo niewywiązania się z umów kredytowych

8. NORMY OSTROŻNOŚCIOWE NADZORU BANKOWEGO

Nadzór bankowy

Celem nadzoru jest zapewnienie bezpieczeństwa depozytom zgromadzonym w bankach oraz stabilności sektora bankowego.Nadzór bankowy jest sprawowany przez Komisję Nadzoru Bankowego, usytuowaną przy banku centralnym. Organem wykonawczym Komisji jest Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego.

• KLASYFIKACJA NORM OSTROŻNOŚCIOWYCH

GRUPA NORM	RODZAJE NORM
I. związane z licencjonowaniem działalności bankowej	wymogi kapitałowe wykształcenie i doświadczenie osób przewidzianych do kierowania bankiem wiarygodność planu działania wymagania co do siedziby oraz planu działalnosci kontrola przepływów kapitałowych
II. zewnetrzne regulacje ostrożnościowe	Fundusze własne banku
		Współczynnik wypłacalności
		Limity koncentracji
		Rezerwy bankowe

Licencjonowanie działalnosci bankowej - ma na celu niedopuszczenie niewłaściwych osób i kapitałów do prowadzenia działalności bankowej. Proces licencjonowania ma miejsce przed rozpoczeciem prowadzenia działalności, jak i w trakcjie funkcjonowania banku. W ramach przepisów nadzorczych można wyodrębnić proces licencjonowania przed rozpoczeciem działalności i po rozpoczeciu działalności.

1. Wymogi kapitałowe

Jedną z podstawowych regulacji ostrożnościowych jest wymóg posiadania minimum kapitałowego. W odniesieniu do założenia banku w formie społki akcyjnej, minimalna wysokość kapitału załozycielskiego wniesiona w formie pieniężnej potrzebna do założenia banku została okreslona na poziomie 5 mln euro, do banków zrzeszających jest to 15 ml euro. W przypadku banku spółdzielczego jest to 1 mln euro.

2. Wymogi co do kadry zarzadzającej

W odniesieniu do osób zarzadzających bankiem obowiązuje zasada, że dwie osoby przewidziane do zarządzania bankiem powinny mieć odpowiednie wykształcenie i doświadczenie oraz dawac rekojmię prowadzenia spraw banku w sposób zabezpieczający środki zgromadzone w banku. Osoby te powinny uzyskać akredytację władz nadzorczych i powinny wykazać sie znajomością jeżyka polskiego.

3.Wiarygodność planu działania

Plan działania ma przestawiać plan banku na najbliższe 3 lata.

4. Wymagania co do siedziby banku

Założenie banku wymaga posiadania siedziby zabezpieczającej zdeponowane środki.

5. Kontrola przepływów kapitałowych

Ideą kontroli przepływów kapitalowych jest niedopuszczenie do przejęcia banku lub uzyskania znaczących wpływów na jego zarządzania przez właścicieli niezapewniających stabilnosci fianansowej banku. Polega to na konieczności uzyskania zgody nadzoru na nabycie kapitału lub poinformowania go o nabyciu lub zbyciu kapitału.

Zewnętrzne regulacje ostrożnościowe - Nadzorcze normy ostrożnościowe, nazywane także parametrycznymi instrumentami nadzoru bankowego. Określają one minimalne wymagania ustanawiane w celu ograniczenia podejmowania nadmiernego ryzyka i podwyższenia poziomu bezpieczeństwa systemu bankowego. Jest to ogół norm prawnych regulujących strukturę systemu bankowego, ustrój prawny banków, ich działalnosć oraz stosunki prawne, powstające w zwiazku z działalnością.

Mogą mieć charakter ilościowy lub jakościowy. Regulacje jakościowe koncentrują się na wskazywaniu obowiązującego trybu, zasad, czy też procedur postępowania, pozostawiając określenie skali aktywności banku samym zainteresowanym. Natomiast normy ilościowe limitują działalność banków poprzez wyrażone liczbowo parametry lub proporcje pomiędzy poszczególnymi pozycjami bilansu.Podstawowe nadzorcze normy ostrożnościowe obowiązujące polskie banki to normy o charakterze ilościowym w postaci wyrażonych liczbowo parametrów opartych o fundusze własne.

6. Fundusze własne banku

Fundusze własne banku są stałym źródełem finansowania działalnosci banku, stanowią podstawę dalszego rozwoju, zapewniaja dochód właścicielom, służą do absorbowania ewentualnych strat. Władze nadzorcze określają minimalne proporcje pomiędzy wielkością funduszy własnych i rozmiarami prowadzonej działalności.

7. Współczynnik wypłacalności

Współczynnik wypłacalnosci jest jednym ze wskaźików adekwatności kapitałowej. Rozumie się przez niego relacje między funduszami własnymi banku a jego aktywami i pozycjami pozabilansowymi ważonymi ryzykiem.

Bank musi posiadać współczynnik wypłacalności (adekwatności kapitałowej) na poziomie 8% (a bank rozpoczynający działalność operacyjną na poziomie co najmniej 15 % przez pierwsze 12 miesięcy działalności, a przez następne 12 miesięcy działalności - co najmniej 12 %)

8.Limity koncentracji

Limity koncentracji (zaangazowań)- ograniczaja mozliwość anagżowania środków (przede wszystkim w należności, ale też udzielone zobowiązania pozabilansowe, papiery wartościowe, udziały) banku w określone przedsięwzięcia, mają na celu rozrzut, dywersyfikację ryzyka. Limit koncentracji jest procentowo wyrażoną relacją określonej pozycji bilansowej do funduszy własnych, tak więc zostały one odniesione do wysokości funduszy własnych. Zatem -im bank posiada wyższe fundusze własny tym bardziej może angażować się w określona pozycję bilansową (głównie należności) Podstawowa funkcja limitów koncentracji jest określenie w przybliżeniu pewnego punktu, którego przekroczenie łączyc sie będzie z zagrożeniem stabilności banku.

Podstawowym podziałem limitów koncentracji jest:

• limity koncentacji pojedyncze- zw z pojedynczymi pozycjami lub podmiotami,

• limity koncentracji łączne- zaangazowanie w skali całego banku.

Podział limitów:

• limity koncentracji wierzytelności

• limity koncentracji inwestycji kapitałowych.

Limity koncentracji zaangazowań ograniczaja zaangażowanie w stosunku do jednego klienta lub kilku klientów powiazanych kapitałowo lub organizacyjnie, z tytułu np.udzielonych kredytów, pozyczek pieniężnych, nabytych obligacji, udzielonych gwarancji bankowych, poreczeń i akredytyw, a także posiadanych akcji lub udziałów, wniesionych dopłat w sp.z o.o., wkładów lub sum komandytowych w sp. Komandytowej lub komand.-akcyjnej.Suma wymienionych wierzytelności i zaangazowania kapitałowego w stosunku do jednego podmiotu lub kilku podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie nie może przekroczyć 25% funduszy własnych banku. Natomiast tzw. Suma duzych zaangazowań nie może przekroczyc 800% tych funkudzy. Duże zaangazowanie to takie, w których kwota zaangazowania banku w stosunku do klienta przekracza 10%. Zarzad banku zobowiazany jest zgłosić do KNF każdorazowe osiągnięcie lub przekroczenie przez zaangazowanie poziomu 10% funduszy własnych, przekroczenie wskazanego wyżej zaangazowania maksymalnego w stosunku do jednego klienta, a także sumy duzych zaangażowań. W ramach limitów ustalonych ustawowo banki ustalaja własne, wewnetrzne limity zaangazowań kierując sie specyfiką swojej działalności. Niezależnie od obowiązku przestrzegania wskazanych limitów bank zamierzający nabyc pakier akcji lub udziałów, którego wartość przekracza 5% jedo FW, powinien zgłosic taki zamiar do KNF.

9.Klasyfikacja ekspozycji kredytowych i tworzenie rezerw bankowych

Isotne jest stosowanie systemu klasyfikacji ekspozycji kredytowych (należności i udzielonych zobowiązań pozabilansowych) wg określonych kryteriów w zaleznosci od kredytowanego podmiotu oraz tworzenie odpowiadających rezerw na te ekspozycje.

Rezerwy bankowe dzieli się na:

rezerwy ogólne-przeznaczone na pokrywanie skutków ogólnego ryzyka działalnosci bankowej,

rezerwy celowe- dzieki nim mozliwa jest kompensacja utraty wartości jako skutku konkretnie określonego rodzaju ryzyka.

Tworzenie rezerw celowych wynika z zasady ostrożnej wyceny i jest rodzajem samoubezpieczenia sie przed ryzykiem. Tworzenie tych rezerw stanowi zatem podstawowy element zapewniający bezpieczne funkcjonowanie banku.

9. ZASADY GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW PIENIĘŻNYCH

Bankowy Fundusz Gwarancyjny to instytucja która została powołana aby zabezpieczyć interesy banków i ratować finansowo w razie niewypłacalności banku. Celem ustawowego systemu gwarantowania są: ochrona deponentów, którzy nie mając możliwości samodzielnej oceny stanu ryzyka finansowego powierzają je bankom jako instytucjom zaufania publicznego, stworzenie systemowych warunków udzielania pomocy finansowej bankom, które znajdują się w stanie zagrożenia wypłacalności oraz monitorowanie sytuacji finansowej podmiotów objętych systemem gwarantowania depozytów. BFG tworzy fundusz gwarancyjny którego źródła finansowania zostały wymienione w ustawie o BFG Art.15.

Zgromadzone pieniądze w głównej mirze są przeznaczane na finansowanie zadań związanych z gwarantowaniem środków pieniężnych. Jednakże wszelkie warunki czy zasady udzielania gwarancji ujęte zostały w ustawie o BFG.

Rozdział 3 Udzielanie pomocy podmiotom objętym systemem gwarantowania

Art. 19.

1. Realizując zadania Funduszu, o których mowa w art. 4 ust. 2 pkt 1, Fundusz może w szczególności udzielać podmiotom objętym systemem gwarantowania pożyczek, gwarancji lub poręczeń na warunkach korzystniejszych od ogólnie stosowanych przez banki.

2. Środki uzyskane przez podmioty objęte systemem gwarantowania w wyniku udzielenia przez Fundusz pożyczek, gwarancji lub poręczeń, o których mowa w ust. 1, mogą być przeznaczone tylko na usunięcie niebezpieczeństwa niewypłacalności lub zakup udziałów albo akcji banku przez nowych udziałowców lub akcjonariuszy, o ile spełnione zostały warunki, o których mowa w art. 20.

3. Do gwarancji, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące gwarancji udzielanych przez banki.

Art. 20. Warunkiem udzielenia przez Fundusz pomocy, o której mowa w art. 4 ust. 2 pkt 1 i 1a, jest w szczególności:

1) uznanie przez Zarząd Funduszu przedstawionych przez podmiot objęty systemem gwarantowania, wnioskujący o udzielenie pomocy, wyników badania sprawozdania finansowego dotyczącego jego działalności, a w przypadku wniosku o udzielenie pomocy na przejęcie banku, połączenie się banków lub zakup akcji (udziałów) innego banku - wyników badania sprawozdań finansowych obu banków;

2) przedstawienie Zarządowi Funduszu przez podmiot objęty systemem gwarantowania pozytywnej opinii Komisji Nadzoru Finansowego o programie postępowania uzdrawiającego lub o celowości przejęcia, połączenia się banków lub zakupu akcji (udziałów) innego banku;

2a) przedstawienie Zarządowi Funduszu przez bank ubiegający się o pomoc pozytywnej opinii Komisji Nadzoru Finansowego o programie postępowania naprawczego;

3) wykazanie, że wysokość wnioskowanych przez podmiot objęty systemem gwarantowania pożyczek, gwarancji, poręczeń oraz środków wydatkowanych przez Fundusz na wykup wierzytelności byłaby nie wyższa niż łączna maksymalna kwota z tytułu gwarancji w tym podmiocie, liczona jako suma środków gwarantowanych na rachunkach deponentów banku, a w przypadkach wniosku o udzielenie pomocy finansowej w celu przejęcia lub połączenia z innym bankiem - nie wyższa niż suma środków gwarantowanych na rachunkach deponentów w banku przejmowanym;

4) wykorzystanie dotychczasowych funduszy własnych banku na pokrycie strat banku ubiegającego się o pomoc lub przejmowanego.

Art. 22.

1. Podmiotami stosunku gwarancji są: 1) Fundusz; 2) deponent.

2. Przedmiotem gwarancji jest wierzytelność deponenta, w związku z którą z dniem spełnienia warunku gwarancji nabywa on w stosunku do Funduszu, na warunkach określonych w ustawie, uprawnienie do świadczenia pieniężnego.

3. Świadczenie pieniężne, o którym mowa w ust. 2, jest płatne w złotych, w terminie 20 dni roboczych od dnia spełnienia warunku gwarancji, z zastrzeżeniem ust. 4.

4. W przypadku wystąpienia okoliczności uniemożliwiających wypłatę świadczenia pieniężnego, w terminie określonym w ust. 3, w szczególności ze względu na nieprawidłowości w prowadzeniu ksiąg rachunkowych banku lub w funkcjonowaniu systemu wyliczania podmiotu objętego systemem gwarantowania, Komisja Nadzoru Finansowego przedłuża na wniosek Zarządu Funduszu termin wypłat, nie dłużej jednak niż o 10 dni roboczych, liczonych od dnia, w którym upływa termin, o którym mowa w ust. 3.

Art. 23.

1. Środki gwarantowane są objęte obowiązkowym systemem gwarantowania od dnia ich wniesienia na rachunek bankowy, nie później niż w dniu poprzedzającym dzień spełnienia warunku gwarancji, a w przypadku należności wynikających z czynności bankowych, o ile czynność ta została dokonana przed dniem spełnienia warunku gwarancji - do wysokości (łącznie z odsetkami naliczonymi do dnia spełnienia warunku gwarancji, zgodnie z oprocentowaniem wskazanym w umowie niezależnie od terminu ich wymagalności) równowartości w złotych 100 000 euro - w 100 %.

3. Do obliczenia wartości euro w złotych przyjmuje się kurs średni z dnia spełnienia warunku gwarancji, ogłaszany przez Narodowy Bank Polski.

4. Kwota, o której mowa w ust. 1, określa maksymalną wysokość roszczeń deponenta w stosunku do Funduszu, niezależnie od tego, w jakiej wysokości i na ilu rachunkach posiadał środki pieniężne lub z ilu wierzytelności przysługują mu należności w danym banku.

5. Roszczenia z tytułu gwarancji przedawniają się po upływie 5 lat od dnia spełnienia warunku gwarancji; dotyczy to także roszczeń powstałych przed dniem 15 kwietnia 1997 r.

10. CECHY OPTYMALNEGO SYSTEMU PODATKOWEGO

Cechy optymalnego systemu podatkowego.

Jasny cel
1. System podatkowy jest przeznaczony do gromadzenia określonych wpływów w celu finansowania wydatków publicznych
2. Ma zrównoważyć budżet kraju, zazwyczaj w określonym czasie.
3. Ma na względzie kwestie społeczne takie jak redystrybucja dochodu narodowego.
4. Uwzględnia zróżnicowaną zdolność podatników do płacenia podatku


Strategia
5. System podatkowy jest spójny i stabilny, tak aby umożliwiał podatnikom podejmowanie długoterminowych decyzji inwestycyjnych i zapewniał, że zasady podatkowe nie podważą w istotny sposób ekonomicznej zasadności tych decyzji.
6. Ma na celu pobranie sprawiedliwej części wartości zasobów naturalnych kraju w formie podatków, zapewniając podmiotom działającym w tych obszarach możliwość osiągnięcia godziwego wynagrodzenia za podejmowane wysiłki.
7. Wspomaga (a nie utrudnia) prowadzenie działalności gospodarczej i handlu. Jeśli kraj dąży do udziału w wymianie międzynarodowej, system podatkowy musi być konkurencyjny i uwzględniać sposób działania systemów w innych krajach
8. Jest elastyczny i reaguje na zmiany gospodarcze i społeczne w kraju. Służy nie tylko gromadzeniu wpływów do budżetu z tytułu podatków, ale też zachęca do zmiany zachowań podatników, jeśli tylko panuje co do tego społeczna zgoda
9. System podatkowy zawiera mechanizmy, które pozwalają na wcześniejsze konsultacje pomiędzy podatnikami a decydentami i podmiotami odpowiedzialnymi za sporządzanie projektów regulacji podatkowych. Konsultacje te - poprzedzające proces legislacyjny - mogą pomóc wprowadzić w życie przepisy obliczone na osiąganie wspólnie ustalonych celów


Spójny i efektywny
10. Jest zrozumiały, jasny i łatwo dostępny.
11. Uwzględnia powiązania między poszczególnymi podatkami. Ten aspekt powinien obejmować interakcje międzynarodowe, jeśli kraj ma istotne powiązania transgraniczne.
12. Minimalizuje obciążenia administracyjne po stronie podatników (w szczególności przedsiębiorstw) i władz w zakresie przygotowywania, składania deklaracji oraz płacenia podatków. Słusznym kierunkiem może się okazać składanie deklaracji przez Internet i skonsolidowanie różnych podatków.


Sprawiedliwe i przejrzyste stosowanie przepisów
13. Zasady podatkowe powinny być określone w przepisach dostępnych dla podatników, a nie
zależeć od praktyki przyjętej przez organy podatkowe.
14. System podatkowy powinien być egzekwowany
przez organy podatkowe w spójny i konsekwentny sposób.
15. Powinien istnieć jasny i znany publicznie tryb rozstrzygania sporów między podatnikami a organami podatkowymi, który zapewnia racjonalne ramy czasowe.
16. Krajowe regulacje podatkowe powinny być spójne z szerszym prawem - zarówno międzynarodowym, jak i przepisami innymi niż podatkowe


Pozytywna postawa organów podatkowych sprzyjająca współpracy
17. Musi panować przekonanie, że organy podatkowe powinny wspierać podatników i pomagać im, a nie tylko ich dyscyplinować.
18. Organy podatkowe i przedsiębiorstwa powinny dążyć do konstruktywnego dialogu i zaniechać konfrontacyjnego nastawienia.
19. Należy uświadamiać sobie rolę doradców podatkowych jako ważnego elementu zapewniającego płynne działanie systemu podatkowego.
20. System działa na zasadzie wzajemnego zaufania i szacunku: zakłada się, że podatnik jest uczciwy (o ile nie udowodni mu się, że jest inaczej), a podatnik w kontaktach z organami podatkowymi zachowuje się w sposób otwarty i przejrzysty.

Źródło: http://romskey.wordpress.com/2010/01/04/paying-taxes-podatkowy-mozg-po/

11. ZJAWISKO PRZERZUCALNOŚCI PODATKOWEJ - JEGO UWARUNKOWANIA I SKUTKI FINANSOWE

Zjawisko przerzucalności podatkowej - polega na rozdzieleniu roli podatników. Opodatkowany tylko formalnie jest podatnikiem, gdyż w rzeczywistości ma możliwość legalnego przesunięcia ciężaru podatkowego na inne podmioty. Kto inny jest podatnikiem formalnym a kto inny rzeczywistym.

1. Przerzucalność pozorna - rozdzielność podatnika wynika z przepisów prawnych

2. Przerzucalność rynkowa - faktycznie dokonuje się na rynku np. w przypadku VAT podatnikiem formalnym jest osoba sprzedająca towar na rynku, przy sprzedaży dodaje VAT do produktu za który płaci konsument - podatnik rzeczywisty. Jest to tzw. przerzucalność ekonomiczna w przód. Przerzucalność w przód powoduje wzrost ceny zbywanych przez podatnika towarów lub usług. Przerzucalność w tył polega na przerzucaniu na poprzednich uczestników obrotu gospodarczego., przez co ma miejsce obniżanie ceny nabywanych przez podatnika towarów lub usług.

Przerzucalność zależy od czynników:

• Ekonomicznych - od tego co dokonuje się na rynku konkurencyjnym lub zmonopolizowanym, popyt sztywny lub elastyczny, stopień ingerencji państwa w gospodarkę, kwestia mobilności kapitału

• Prawnych - przepisy prawne pozwalające lub ograniczające możliwość przerzucalności

• Technicznie wynikających z konstrukcji podatków. Podatki pośrednie są łatwiej przerzucalne niż bezpośrednie, podatki selektywne łatwiej przerzucalne niż ogólne (akcyza łatwiej przerzucalna niż VAT), łatwiej liniowe niż progresywne

System podatkowy powinien czuwać nad tą kwestia by nie zniekształcić systemu podatkowego, obciążając bardziej jedne grupy i łagodzić ciężar innej grupy.

Przerzucalność podatków

Podatki w gospodarce rynkowej mogą być przerzucane w dwóch kierunkach:

1) w przód

Z przerzuceniem podatku w przód mamy do czynienia wówczas, gdy podatnik, na którego nałożono dany podatek, przerzuca ciężar tego podatku na swoich odbiorców poprzez podniesienie ceny sprzedawanych towarów i usług. Odbiorcy postępują w analogiczny sposób. W rezultacie w skali gospodarki narodowej powstaje szczególnego rodzaju łańcuch przerzucania podatków pośrednich do przodu. Na końcu tego łańcucha znajdują się gospodarstwa domowe, które ponoszą cały ciężar wszystkich podatków pośrednich, ze wszystkich faz produkcji i dystrybucji. Wysokie podatki pośrednie są przyczyną niskiego poziomu życia w Polsce.

2) wstecz

Poprzez obniżenie nabywanych towarów i usług oraz obniżenie płac. Z obniżeniem ceny mamy do czynienia zwłaszcza w przypadku jednostek gospodarczych zajmujących się skupem i niekiedy również przerobem surowców cukrowych, zbóż, rzepaku. W wielu przypadkach na danym terenie skupem danego surowca zajmuje się tylko jedna jednostka gospodarcza, która dyktuje rolnikom wyjątkowo niskie ceny nabywanych produktów rolniczych.

Podatnik może przerzucić podatki pośrednie w całości lub w części na swoich pracowników, poprzez obniżenie wynagrodzenia za pracę. Przebieg zjawiska przerzucalności podatków oraz jego konsekwencje są odmienne w różnych warunkach rynkowych.

W gospodarce rynkowej dochodzi do podziału ciężaru opodatkowania podatkami pośrednimi między sprzedawców i nabywców. Podział ten jest uzależniony od elastyczności cenowej podaży i popytu. Gdy popyt jest sztywny a podaż doskonale elastyczna (np. chleb), wówczas cały ciężar podatków pośrednich ponoszą nabywcy. W odwrotnej sytuacji, cały ciężar podatków pośrednich ponoszą sprzedawcy.

Pozycja podatnika w zakresie sprzedawanych przez siebie towarów i usług znakomicie ułatwia mu przerzucanie wszystkich podatków pośrednich do przodu na odbiorców (także monopole w skali lokalnej występują w gospodarce komunalnej).

Możliwości przerzucenia podatków pośrednich są uzależnione także od elastyczności samego podatnika i elastyczności jego dostawców i odbiorców. Dana jednostka gospodarcza jest elastyczna, gdy charakteryzuje się przewagą kosztów zmiennych nad stałymi. W takiej jednostce łatwo jest przerzucić co najmniej w części wszystkie podatki pośrednie na nieelastycznych kontrahentów.

Podane prawidłowości w zakresie przerzucania podatków odnoszą się także do przerzucania ceł. W Polsce cła są w prawdzie płacone przez importerów, ale podnoszą one cenę importowanych towarów i w ten sposób są przerzucane na odbiorców towarów importowanych

Zjawisko przerzucalności podatków powinno być uwzględnione podczas reformowania systemu podatkowego i prowadzonej polityki fiskalnej. Elity sprawujące władzę powinny dążyć do zachowania odpowiedniej proporcji między przerzucanymi podatkami pośrednimi, a nie przerzucanymi podatkami bezpośrednimi.

12. ZASADY OGÓLNE A ZRYCZAŁTOWANE PODATKU DOCHODOWEGO OD OSÓB FIZYCZNYCH

78. PRZESŁANKI WSPÓLNEGO OPODATKOWANIA MAŁŻONKÓW

Zasadą panującą w podatku dochodowym od osób fizycznych jest odrębne opodatkowanie małżonków z osiąganych przez nich dochodów. Ustawodawca umożliwia jednak małżonkom skorzystanie z wspólnego rozliczenia podatku dochodowego. Możliwość taka uzależniona jest jednak od spełnienia przez nich kumulatywnie czterech kryteriów:

1. Przez cały rok podatkowy pozostawali w związku małżeńskim - Aby móc wspólnie rozliczyć się, małżeństwo musi trwać przez cały rok podatkowy (kalendarzowy), z wyjątkiem przypadku, gdy związek małżeński został zawarty przed rozpoczęciem roku podatkowego, a współmałżonek zmarł w trakcie roku podatkowego.

2. Byli objęci wspólnością majątkową małżeńską - Wspólność majątkowa powstaje automatycznie z chwilą zawarcia małżeństwa, chyba że małżonkowie sporządzą umowę majątkową małżeńską wyłączającą wspólność ustawową.

3. Żaden z małżonków nie korzystał z uproszczonej formy opodatkowania - karty podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, bądź zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów osób duchownych.

4. Wspólnie złożyli wniosek o łączne opodatkowania - Wniosek taki zawarty jest na pierwszej stronie zeznania podatkowego, które należy złożyć do 30 kwietnia następnego roku za rok poprzedni.

Z łącznego opodatkowania małżonkowie mogą skorzystać zarówno w sytuacji gdy oboje uzyskali dochody podlegające opodatkowaniu jak również gdy jeden z nich nie uzyskał w roku podatkowym żadnych dochodów lub uzyskał dochody w wysokości nie powodującej obowiązku uiszczenia podatku.

Przy wspólnym opodatkowaniu, podatek dochodowy oblicza się następująco:

• od dochodów każdego z małżonków odrębnie odejmuje się przysługujące mu odliczenia od dochodu (np.: składki na ubezpieczenie społeczne, wydatki rehabilitacyjne itd.),

• sumuje się pozostałe po odliczeniach dochody,

• odejmuje się wydatki poniesione przez małżonków na cele mieszkaniowe, odliczane od dochodu,

• uzyskaną kwotę dzieli się przez dwa,

• od tak ustalonej połowy dochodu zaokrąglonej do pełnych złotych (podstawa opodatkowania) oblicza się podatek według skali podatkowej,

• uzyskaną kwotę mnoży się razy dwa.

Tak obliczony podatek jest podatkiem łącznym obojga małżonków.

Łączne opodatkowanie małżonków jest korzystne wówczas, gdy jeden z nich nie uzyskuje żadnych dochodów lub dochody obojga znacznie różnią się od siebie i kwalifikują się do różnych przedziałów podatkowych. Łączne opodatkowanie umożliwia wówczas zastosowanie niższej stawki podatkowej.

81. METODY OKREŚLANIA KOSZTÓW UZYSKANIA PRZYCHODÓW

Wielkość kosztów uzyskania przychodów może być ustalona przy zastosowaniu jednej z 4 metod wyszczególnionych w rozdziale 4 ustawy o pdof:

1. Metoda kosztów zryczałtowanych -

• koszty określone są w ustawie kwotowo i ma to zastosowanie do przychodów uzyskiwanych ze stosunku pracy, wynoszą one:

• dla zatrudnionych w jednym zakładzie - 102,25 zł miesięcznie, nie więcej niż 1227 zł rocznie

• dla zatrudnionych w więcej niż jednym zakładzie - maksymalnie 1840,77 zł rocznie

• dla pracujących poza miejscem stałego zamieszkania, w jednym zakładzie 127,82 zł miesięcznie, nie więcej niż 1533,84 rocznie, a dla wieloetatowców - łącznie maksymalnie 2300,94 rocznie

• koszty określane są procentowo i wynoszą 20% lub 50% przychodów, a w niektórych przypadkach - przychodów pomniejszonych o obowiązkowe składki odprowadzane na ubezpieczenie społeczne podatnika

• Metoda kosztów rzeczywistych - koszty ustalane są na podstawie prowadzonej ewidencji pełnej lub uproszczonej z uwzględnieniem kategorii kosztów potrącanych i niepotrącalnych (pytanie 82)

• Metoda kosztów szacunkowych - ma zastosowanie do działów specjalnych produkcji rolnej oraz w sytuacji, gdy dochody podatnika pochodzą z nieujawnionych źródeł lub nie mają pokrycia w ujawnionych źródłach przychodu. W pierwszym przypadku mają zastosowanie wskaźniki dochodu do przychodu, w drugim natomiast podstawę opodatkowania określa się zestawiając zrealizowane przez podatnika wydatki z deklarowanymi dochodami.

83. ZWOLNIENIA PRZEDMIOTOWE W PODATKU DOCHODOWYM OD OSÓB FIZYCZNYCH

Zakres przedmiotowy podatku dochodowego jest uzależniony od katalogu zwolnień poszczególnych przychodów od opodatkowania, przewidzianych w ustawie, a także w przepisach wykonawczych. Katalog tych zwolnień jest bardzo rozbudowany i ulega licznym i częstym zmianom. Osłabia to stabilność i przejrzystość rozwiązań prawnych. Wszystkie zwolnienia przedmiotowe można znaleźć w rozdziale 3 ustawy o pdof

Zwolnienia są czasem następstwem przywilejów uzyskanych przez różne grupy podmiotów przed wejściem w życie ustawy, a także efektem różnych nacisków parlamentarnych. Taka grupa zwolnień narusza zasadę równości podatkowej i powinna ulec likwidacji - chociaż czasami jest uzasadniona względami gospodarczymi lub społecznymi.

Ogólnie zwolnienia mające charakter przedmiotowy można podzielić na trzy grupy:

1. Zwolnienia wynikające z faktu, iż otrzymane przychody nie wiążą się z uzyskaniem dochodu. Zaliczyć tu można przede wszystkim: odszkodowania i ekwiwalenty uzyskane z różnych źródeł i różnych tytułów, między innymi odszkodowania z tytułu ubezpieczeń, ekwiwalenty za zużytą odzież czy używanie własnych narzędzi przez pracowników.

2. Zwolnienia o charakterze społecznym - dochody z tytułu pomocy pieniężnej dla rodzin zastępczych, kombatantów, osób niepełnosprawnych, dotkniętych zdarzeniami losowymi czy znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji. Należy do nich również zwolnienie od podatku, odnoszące się do rent inwalidzkich, przyznawanych inwalidom wojennym i wojskowym na podstawie odrębnych przepisów.

3. Zwolnienia mające charakter stymulacyjny - pobudzające do określonych zachowań czy działań. Do nich należy zaliczyć zwolnienie od opodatkowania dochodów uzyskiwanych ze sprzedaży gruntów, budynków mieszkalnych, praw do lokali mieszkalnych. Podobny charakter ma zwolnienie dochodów z tytułu prowadzenia szkół w takiej części, w jakiej zostały wydatkowane na cele szkoły. Zwolnieniu podlegają stypendia naukowe.

84. ULGI W PODATKU DOCHODOWYM OD OSÓB FIZYCZNYCH

Przez cały okres obowiązywania ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w konstrukcji tego podatku przewidziane były różnego rodzaju ulgi podatkowe, wpływające na wysokość podstawy obliczania podatku lub na wysokość obliczonego podatku. Stosowanie ulg podatkowych w podatku od osób fizycznych jest dość powszechnie uważane za naruszenie zasady równości podatkowej. Preferują one osoby o dochodach wyższych, które mogą dokonać wydatków na określone cele a następnie uwzględnić je w formie w formie ulgi pomniejszającej podstawę lub sam podatek. Osoby których nie stać na ponoszenie wydatków objętych ulgami nie korzystają z odliczeń, a tym samym płacą wyższe podatki.

Ulgi można podzielić na 5 grup:

• Pierwsza grupa ulg to takie które stanowią w istocie sposób uwzględnienia poniesionych przez podatnika wydatków związanych z uzyskaniem przychodu. Do tej grupy można zaliczyć stosowane do 2003 odliczenia składek na rzecz organizacji zawodowych do których podatnik miał obowiązek przynależeć. Ulga była odliczana od podstawy opodatkowania. Do tej grupy można zaliczyć wprowadzoną w 2005 roku ulgę z tytułu korzystania z Internetu odliczaną od podstawy opodatkowania.

• Druga grupa ulg to ulgi stanowiące zwrot kosztów związanych z egzystencją podatnika. To tej grupy zaliczyć można ograniczoną w 2004 roku ulgę z tytułu rehabilitacji podatnika będącego osobą niepełnosprawną, oraz z tytułu spłaty odsetek od kredytów mieszkaniowych odliczane od podstawy opodatkowania.

• Trzecia grupa to ulgi o charakterze rodzinnym. Do końca 2003 roku do tej grupy należały ulgi z tytułu kształcenia dzieci, dojazdu dzieci do szkół a także utrzymana ulga z tytułu rehabilitacji niepełnosprawnego członka rodziny podatnika.

• Czwarta grupa ulg ma charakter stymulacyjny. Taki charakter mają ulgi obecnie stosowane ulgi z tytułu darowizn na cele wyższej użyteczności - na rzecz organizacji pożytku publicznego lub na cele kultu religijnego - od 2005 roku maksymalna wysokość odliczenia od podstawy opodatkowania wynosi 6%.

• Piąta grupa ulg odnosi się do nienależnie pobranych rent, emerytur i zasiłków z tytułu ubezpieczenia społecznego.

85. ULGI ODLICZANE OD DOCHODU I ICH ZAKRES

Na wysokość podstawy opodatkowania od 1 stycznia 2005 roku mają wpływ odliczenia:

• Z tytułu uiszczonych składek na ubezpieczenie społeczne

• Dokonanych darowizn na rzecz organizacji pożytku publicznego i na cele kultu religijnego - wysokość odliczana z tego tytułu nie może przekraczać 6% dochodu uzyskanego przez podatnika

• Spłaconych odsetek od kredytów mieszkaniowych, odliczeniu podlegają odsetki od tej części kredytu, która nie przekracza kwoty odpowiadającej 189000zł

• Wydatków na zakup leków, których stosowanie zalecił lekarz specjalista, wysokość ulgi określona jest nadwyżką wydatków ponad 100 zł miesięcznie, ulga na cele rehabilitacyjne przysługuje osobom niepełnosprawnym bądź podatnikom mającym na utrzymaniu osoby niepełnosprawne, których dochód (tj. osób będących na utrzymaniu) nie przekracza 9.120 zł w 2005 r.

• Używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16 roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne do 2280zł rocznie

• Opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, do 2280zł rocznie

• Utrzymanie przez osoby niewidome psa przewodnika, do 2280zł

• Wydatków z tytułu korzystania z sieci internetowej w lokalu będącym miejscem zamieszkania podatnika, do wysokości 760zł rocznie. Wydatki muszą być udokumentowane fakturą

86. ULGI ODLICZANE OD PODATKU I ICH ZAKRES

Od podatku odliczeniu podlegają:

• Składki na ubezpieczenie zdrowotne (do wysokości nieprzekraczającej 7,75% podstawy wymiaru, składka w wysokości wyższej nie podlega obliczeniu od podatku)

• Wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego ( do wysokości nieprzekraczającej 1% podatku należnego, wykazanego w zeznaniu rocznym)

• W 2004 i 2005 roku podatnicy mogą jeszcze - na zasadzie praw nabytych - uwzględnić wydatki remontowe. Kolejny 3-letni okres ulgi remontowej obejmuje lata 2003-2005, a więc prawo zostało nabyte już w 2003 roku, czyli przed wejściem w życie nowelizacji wyraźnie ograniczającej katalog ulg podatkowych. Można odliczyć wydatki na remont i modernizację budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego zajmowanego na podstawie tytułu prawnego oraz wpłaty na wyodrębniony fundusz remontowy spółdzielni mieszkaniowej lub wspólnoty mieszkaniowej. Limit trzyletni na lata 2003-2005: 19% poniesionych wydatków, nie więcej niż 5.670 zł -budynek mieszkalny (3% x 189.000 zł), 4.725 zł - lokal mieszkalny (2,5% x 189.000 zł). Minimalny wydatek uprawniający do ulgi - 567 zł w okresie trzech lat (0,3% x 189.000 zł

• Wydatki na remont i modernizację instalacji gazowej, urządzeń eksplozymetrycznych lub urządzeń gazowych, w wysokości 945 zł (189.000 zł x 0,5%)

• W ramach tzw. praw nabytych - wydatki na systematyczne oszczędzanie w kasie mieszkaniowej, wysokość ulgi 30% poniesionych wydatków nie więcej niż 11.340 zł (6% z 189.000 zł) - limit roczny. Odliczenie przysługuje podatnikom, którzy przed dniem 1 stycznia 2002 r. nabyli prawo do odliczeń z tego tytułu i po tym dniu dokonują dalszych wpłat na kontynuację systematycznego gromadzenia oszczędności wyłącznie na tym samym rachunku i w tym samym banku prowadzącym kasę mieszkaniową. Podatnicy mogą odliczać wydatki poniesione do upływu terminu systematycznego oszczędzania wynikającego z umowy na ostatni dzień 2001 r

87. UPROSZCZONE FORMY OPODATKOWANIA OSÓB FIZYCZNYCH

Osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą mogą opłacać podatek w formie:

1. Ryczałtu ewidencjonowanego

2. Karty podatkowej

Osoby duchowne prawnie uznanych w Polsce wyznań, mogą opodatkować swoje przychody płacąc zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów uzyskiwanych z tytułu pełnionych funkcji duszpasterskich.

Wybór uproszczonej formy opodatkowania jest uprawnieniem a nie obowiązkiem podatnika.

Przychody opodatkowane w formach zryczałtowanych nie są łączone z przychodami podatkowymi na zasadach ogólnych.

89. RYCZAŁT OD PRZYCHODÓW EWIDENCJONOWANYCH - PODMIOT, PRZEDMIOT, STAWKI PODATKU

Od 1994 wprowadzono tzw. ”zryczałtowaną” formę poboru podatku dochodowego od osób fizycznych.

Omawianą formę opodatkowania stosuje się do 2 grup podatników:

1. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych mogą opłacać podatnicy, którzy w roku poprzednim uzyskali roczne przychody z działalności gospodarczej w wysokości nieprzekraczającej 250.000 euro. Brane są pod uwagę przychody z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie, jak i przychody uzyskiwane łącznie przez wspólników spółki cywilnej.

2. Osób które rozpoczną działalność w roku podatkowym i nie korzystają z opodatkowania w formie karty podatkowej, w tym przypadku uproszczona forma opodatkowania może być stosowana do momentu osiągnięcia przychodów na poziomie maksimum.

Opodatkowanie w formie ryczałtu jest prawem a nie obowiązkiem podatnika. Może więc on zrezygnować z ryczałtu i płacić podatek na zasadach ogólnych.

Z opodatkowania w formie ryczałtu nie mogą skorzystać:

• Wykonujący działalność taką jak: prowadzenie aptek, kantorów walutowych, lombardów, wykonujący wolne zawody, wytwarzający wyroby objęte akcyzą o świadczący usługi zawarte w załączniku nr2 do ustawy

• Podatnicy rozliczający się w formie karty podatkowej

• Podatnicy okresowo zwolnieni z pdof na podstawie określonych przepisów

• Podejmujący działalność w danym roku podatkowym po zmianie działalności samodzielnej na działalność wykonywaną wspólnie z małżonkiem lub odwrotnie, jeśli wcześniej podatek płacony był na zasadach ogólnych

• Rozpoczynający działalność jeśli wcześniej wykonywali czynności wchodzące w jej zakres na podstawie stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, chyba że nie będą jej wykonywać na rzecz byłego pracodawcy

Przedmiotem opodatkowania jest przychód. Podatnikowi rozliczającemu się w ten sposób przysługuje prawo do korzystania z ulg podatkowych i rozliczania straty. Opodatkowanie ma charakter proporcjonalny, stawka jest procentowa i została w ustawie zróżnicowana w zależności od rodzaju prowadzonej działalności. Stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych wynoszą:

20 % przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów,

17% od przychodów dla niektórych usług np. hoteli, parkingowych, doradztwa komputerowego, pośrednictwa

8,5 % od przychodów z działalności usługowej; od przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy itp. Jeżeli wysokość przychodów nie przekracza równowartości 4000 euro (od nadwyżki płacony jest podatek 20%)

5,5 % od przychodów z działalności wytwórczej i budowlanej, przewozu ładunków taborem o ładowności powyżej 2t,

3,0 % od przychodów z działalności usługowej w zakresie handlu oraz z działalności gastronomicznej, bez alkoholu

75 % przychodu, w przypadku nieprowadzenia ewidencji lub prowadzenia jej niezgodnie z warunkami wymaganymi do uznania jej za dowód w postępowaniu podatkowym.

Podatnicy są obowiązani za każdy miesiąc obliczać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i wpłacać go na rachunek urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika w terminie do dnia 20 następnego miesiąca, a za miesiąc grudzień - w terminie złożenia zeznania.

13. MIKROEKONOMICZNE I MAKROEKONOMICZNE FUNCKJE UBEZPIECZEŃ

W aspekcie prawnym ubezpieczenie jest umową cywilną, na mocy której zakład ubezpieczeniowy zobowiązuje się wypłacić ubezpieczonemu w razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego odszkodowanie lub świadczenie, zaś ubezpieczony zobowiązuje się do zapłacenia składki.

Funkcje ubezpieczeń. Są to przejawy realizacji ubezpieczeń z punktu widzenia mikroekonomicznego i makroekonomicznego.

1. Funkcja ochrony ubezpieczeniowej (nadrzędna) - gotowość ZU do wypłaty odszkodowania lub świadczenia. Zawiera w sobie funkcje kompensacyjną, która polega na wypłacie odszkodowania lub świadczenia. Z punktu widzenia mikroekonomicznego dla podmiotu ubezpieczeniowego ważne jest aby ktoś gwarantował mu możliwość kompensaty świadczeń. Z punktu widzenia makroekonomii zdarzenia losowe wpływają na procesy gospodarcze, szkoda losowa powoduje konsekwencje negatywne dla całej polityki gospodarczej kraju.

2. Funkcja prewencyjna - jest następstwem realizacji funkcji ochrony ubezpieczeniowej. Wywieranie przymusu jest spełnianiem funkcji prewencyjnej. Funkcja ta realizowana jest w sposób bezpośredni przez ZU. Może istnieć tylko w oparciu o funkcje ochrony.

3. Funkcje finansowe - polegają generalnie na gromadzeniu środków w postaci funduszy i rezerw:

1. funkcja redystrybucyjna - zbieranie składki od podmiotów zagrożonych ryzykiem i przekazywanie środków finansowych podmiotom objętych ryzykiem. Związana jest z samą istotą ubezpieczeń gospodarczych i sprowadza się do kumulowania i odpowiedniego rozdzielania środków finansowych.

2. funkcja fiskalna - polega na dostarczaniu państwu i innym podmiotom publicznym dochodów w postaci płaconych podatków.

3. funkcja lokacyjna

- Aspekt mikroekonomiczny sprowadza się do tego, że ZU prowadząc działalność lokacyjną osiąga dodatkowy przychód, który może być przeznaczony na wypłatę odszkodowań lub świadczeń , może być przeznaczony na przyrost akumulacyjny lub przeznaczony na wypłatę zysku. Przejawia się w inwestowaniu (lokowaniu) chwilowo wolnych środków finansowych (np. z kapitałów własnych lub rezerw techniczno-ubezpieczeniowych) zgromadzonych przez zakłady ubezpieczeń w różne instrumenty finansowe (np. akcje, obligacje, lokaty bankowe) w celu osiągnięcia dodatkowych dochodów. Dodatkowe dochody wpływają przede wszystkim na kalkulację składek oraz wyniki finansowe zakładów ubezpieczeń. W przypadku ubezpieczeń na życie z dochodów tych korzystają także ubezpieczający (w postaci np. niższej składki lub udziału w zyskach).

- Aspekt makroekonomiczny: środki lokowane przez ZU mogą być wykorzystane do napędzenia rozwoju gosp. Gospodarka otrzymuje dodatkowe fundusze na rozwój poszczególnych dziedzin.

4. funkcja interwencyjna - udział ZU w likwidowaniu skutków klęsk żywiołowych. Polega na stwarzaniu przez ubezpieczenie bodźców zmierzających do polepszenia ryzyka, a więc zmniejszenia stopnia zagrożenia ubezpieczonego przedmiotu. Ubezpieczenia mogą być wykorzystane jako narzędzie skłaniając ubezpieczających do większej dbałości o ubezpieczone przedmioty. Dobrze funkcjonujący system ubezpieczeń może stymulować rozwój nowych dziedzin gospodarki wskutek coraz szerszego zastosowania osiągnięć postępu naukowo-technicznego.

5. funkcja kontrolna- przez kontrolę nad przepływem składki i odszkodowań oraz kontrolę przepływu składki ze źródeł rozproszonych i inwestycji kapitałowych ZU może stymulować lub wspierać wybrane rodzaje działalności gosp. Sprowadza się do kontroli postępowania ubezpieczającego z ubezpieczonym przedmiotem. W przypadku nieodpowiedniego postępowania zakład ubezpieczeń może interweniować przy pomocy różnych instrumentów techniczno-ubezpieczeniowych.

14. UBEZPIECZENIE W ZARZĄDZANIU RYZYKIEM

1. Ubezpieczenie jako metoda zarządzania ryzykiem

We współczesnych definicjach ubezpieczeń akcentuje się ich użyteczność jako jednej z metody zarządzania ryzykiem.

Wyróżniamy ryzyko:

1. Ryzyko czyste wiąże się z tzw. wariancją podwójną, co oznacza, że w przypadku zrealizowania się ryzyka powstaje strata. Natomiast niezrealizowanie się ryzyka nie powoduje zysku (przysporzenie, lecz stan rzeczy nie ulega zmianie). Ryzyko czyste istnieje tylko z natury rzeczy i jest mierzalne metodami pomiaru statystycznego. Jest ubezpieczane.

2. Ryzyko spekulatywne (sztuczne) wiąże się z tzw. wariancja potrójną. Ryzyko to nie powoduje straty a ni nie przysparza korzyści. Ryzyko to nie nadaje się do ubezpieczania. Jest powodowane w sposób sztuczny przez samego człowieka np. podejmowanie hazardu. Nie jest ono mierzalne metodami statystycznymi.

Zarządzanie ryzykiem jest to szeroko [pojęty proces zarządzania , którego istota sprowadza się do procedur towarzyszących podejmowaniu optymalnych decyzji gospodarczych w warunkach ryzyka.

Metody manipulowania (zarządzania) ryzykiem:

1. Unikanie ryzyka- zagrożony podmiot nie podejmuje ryzyka

2. Zatrzymanie ryzyka- zagrożony podmiot podejmuje ryzyko i godzi się ponieść jego finansowe skutki

3. Kontrola- zagrożony podmiot podejmuje działania zapobiegające ryzyku lub mające ograniczyć jego ujemne skutki.

4. Transfer- przekazanie ryzyka na inny podmiot

5. Sparing of risk - dzielenie obiektów, którym ryzyko zagraża

6. Pooling of risk- ciężar ryzyka podejmuje grupa podmiotów

7. Repartycja strat- ciężar strat jest rozdzielony na większa grupę podmiotów

8. Ubezpieczenie- jest powszechnie uważane za optymalna metodę. Zawiera w sobie elementy wszystkich powyższych metod.

Model ubezpieczalności ryzyka (wzorzec). Elementy:

• Ubezpieczeniom podlegają tylko zdarzenia losowe

• Musi istnieć odpowiednio duża liczba narażonych jednostek

• Strata spowodowana przez dany rodzaj ryzyka musi być definitywna i mierzalna w sensie finansowym => jednoznacznie stwierdzona

• Urzeczywistnienie się ryzyka musi mieć charakter nadzwyczajny albo przypadkowy (wykluczenie z ubezpieczenia/ odpowiedzialności zdarzeń losowych)

• Strata powstała w wyniku urzeczywistnienia się ryzyka nie powinna realizować się w stosunku do zbyt wielkiej liczby jednostek narażenia w tym samym czasie (wykluczenie odpowiedzialności za skutki działań wojennych, politycznych, terrorystycznych, wybuchu nuklearnego)

• Ubezpieczeniu nie podlega naturalne zużywanie się majątku (amortyzacja)- tylko zdarzenia losowe

2. Miejsce ubezpieczenia w procesie zarządzania ryzykiem

W efekcie przemian XX wieku ubezpieczenie stało się jednym z instrumentów, mogącym znaleźć zastosowanie w procesie zarządzania ryzykiem, jako metoda właściwa dla podjęcia pewnych ryzyk. Z drugiej strony należy zwrócić uwagę, iż choć współcześnie zarządzanie ryzykiem ma korzenie w rozwoju ubezpieczeń, teraz ubezpieczenia powinny znaleźć swoja podstawę w kulturze zarządzania ryzykiem, które stanowi proces pozwalający na optymalne stosowanie ubezpieczeń. Zastosowanie bowiem ubezpieczenia dla ochrony interesów firmy wymaga bowiem identyfikacji ryzyka, jego oceny w kontekście sytuacji firmy, selekcji ryzyk do ubezpieczenia i na tej podstawie skonstruowania programu ubezpieczenia.

Umiejscowienie ubezpieczenia w procesie zarządzania ryzykiem powinno być dokonane w trzech płaszczyznach, takich jak:

1. etapy zarządzania ryzykiem

2. fazy zarządzania ryzykiem

3. metody podejmowania ryzyka

ad 1 Etapy, jakie nauka i praktyka wyróżnia w procesie zarządzania ryzykiem stanowią obraz naturalnego przebiegu tego procesu. Ograniczony zakres rozważań stanowi uzasadnienie dla zwrócenia uwagi na dwa podstawowe etapy:

• analiza ryzyka - obejmująca identyfikację ryzyka i jego ocenę

• podjęcie ryzyka - obejmujące kwalifikację ryzyk, decyzję o postawie firmy wobec ryzyka; dobór najlepszej i najbardziej ekonomicznej metody podjęcia danego ryzyka i jej zastosowanie

Ubezpieczenie stanowi jedną z metod podejmowania ryzyka, możliwą do zastosowania wobec określonej kategorii ryzyk oraz wymagającą analizy pod kątem realności i pełności ochrony.

ad 2 Fazy zarządzania ryzykiem odnoszą się do przedziałów czasowych wyznaczanych przez realizację ryzyka i powstanie strat. Przyjmując takie kryterium można wyróżnić trzy fazy:

• przed zrealizowaniem się ryzyka - gdzie zastosowanie znajdą działania o charakterze prewencyjnym

• w czasie realizacji ryzyka, a przed powstaniem strat (bądź ich ostatecznego wymiaru) - gdzie celem jest ograniczenie rozmiaru strat

• po zrealizowaniu się ryzyka i powstaniu straty - gdzie najważniejsze są szybka restytucja naturalna bądź kompensacja strat oraz ograniczenie strat pośrednich

Podstawowym zadaniem ubezpieczenia jest kompensacja finansowa strat, jednak należy przyznać iż wymagania zakładu ubezpieczeń stawiane jako warunek przyjęcia ryzyka oraz obowiązki narzucane w umowie ubezpieczenia (bądź ex lege) czynią z ubezpieczenia instrument o dużym znaczeniu prewencyjnym, zmierzając do ograniczenia prawdopodobieństwa realizacji ryzyka lub jego negatywnych konsekwencji.

ad 3 Metody podejmowania ryzyka obejmują czynności i środki stosowane świadomie w celu ograniczenia ryzyka. W literaturze wyróżnia się: unikanie ryzyka, dywersyfikację, repartycję i kontrolowanie ryzyka, transfer ryzyka oraz jego finansowanie5. Czynności te realizowane mogą być przy wykorzystaniu różnych środków i instrumentów, jak hedging, umowa spółki, inwestycje w informacje, zabezpieczenia techniczne, organizacyjne. Metody te można sklasyfikować na dwa zasadnicze sposoby:

• metody prewencyjne oraz kompensacyjne

• metody wewnętrzne oraz związane z transferem ryzyka za zewnątrz

Ubezpieczenie jest metodą specyficzną, która wykorzystuje, czy tez łączy w sobie elementy różnych technik podejmowania ryzyka:

• transfer - na zakład ubezpieczeń

• repartycję - na grupę podmiotów zagrożonych podobnym ryzykiem

• finansowanie - poprzez odpłatność transferu, bądź planowe nakłady pieniężne w ramach ubezpieczeń wzajemnych

• retencję - poprzez planowane lub wymuszone częściowe zatrzymanie ryzyka

• kontrolę - poprzez wymogi kontraktowe stawiane jako warunek przyjęcia ryzyka przez zakład oraz determinanta zakresu odpowiedzialności odszkodowawczej

Ubezpieczenie stanowi metodę związaną z transferem całości bądź części ryzyka na zewnątrz o działaniu głownie kompensacyjnym, acz nie pozbawione elementów prewencyjnych, co zostało już wspomniane.

15. POJĘCIE, FUNKCJE I SEGMENTY RYNKU FINANSOWEGO

Rynek finansowy - pojecie, segmenty, gospodarcze znaczenie.
Rynek finansowy obejmuje całokształty strumieni finansowych przepływających w pewnym okresie od lokujących kapitał do inwestorów rzeczowych za pomocą giełdy papierów wartościowych, rynku pozagiełdowego, banków oraz instytucji finansowych. (Jest to ogół transakcji związanych z przemieszczaniem środków pieniężnych od podmiotów dysponujących wolnymi środkami finansowymi od podmiotów, które zgłaszają zapotrzebowanie na tego rodzaju formy kapitału.) Główna rola rynku finansowego polega na tym, że umożliwia on pozyskanie kapitału finansowego sektorowi biznesu i publicznemu, ulokowanie oszczędności gospodarstw domowych i instytucji dysponującymi wolnymi funduszami pieniężnymi. Następuję więc transformacja oszczędności w kapitał. Na rynku finansowym handluje się zatem kapitałem finansowym. Jest to rynek, na którym przedmiotem obrotu są instrumenty finansowe.

SEGMENTY RYNKU FINANSOWEGO

Rynek pieniężny - Jest to rynek, na którym przeprowadzane są krótkoterminowe (W Polsce to jeden rok) operacje lokacyjne i depozytowe oraz występuje na nim obrót papierami wartościowymi o krótkich terminach wymagalności (na przykład: weksle, czeki, bony skarbowe). Na rynku pieniężnym następuje wycena wartości pieniądza w czasie. Przedmiotem obrotu na rynku pieniężnym jest zatem pieniądz uznawany jako towar posiadający własną wewnętrzną wartość. Ma za zadanie regulowanie bieżącej płynności.

Instrumenty: Bony skarbowe, bony komercyjne, bony pieniężne, depozyty międzynarodowe, certyfikaty depozytowe, weksle (czeki), operacje otwartego rynku (repo/reverse), Kwity;

Rynek kapitałowy - pozwala na tworzenie i przepływy długoterminowych kapitałów udziałowych wykorzystywanych w działalności gospodarczej lub służących pokrywaniu deficytów budżetowych. Dokonuje się na nim obrotu instrumentami ( papierami wartościowymi - akcje, obligacje) o charakterze średnio i długookresowym, czyli zapewniającymi inwestorowi zwrot kapitału po upływie jednego roku. Kapitał jest pożyczany od podmiotów z nadwyżką i inwestowany powyżej 1 roku.

Instrumenty: Obligacje skarbowe, obligacje komunalne, obligacje przedsiębiorstw, akcje, PDA, certyfikaty inwestycyjne, kwity depozytowe; udziały w funduszach inwestycyjnych;

Rynek depozytowo - kredytowy - Podstawą rynku depozytowo - kredytowego jest działalność bankowa, która wykorzystuje takie instrumenty jak: depozyty, kredyty, pożyczki

Rynek walutowy - umożliwia dokonywanie transakcji kupna i sprzedaży walut różnych krajów w celu regulowania zobowiązań płatniczych wyrażonych w walutach obcych, jak również w celach spekulacyjnych wynikających z różnic w kursach walut i ich zmian oraz wahań.

Rynek walutowy, to rynek, na którym handluje się walutami (ew. dewizami)[<-Instrumenty]. Na rynku tym tworzy się kurs walutowy (kurs wymiany), który odzwierciedla stosunek ceny między dwoma walutami. Handel może odbywać się zarówno na rynku kasowym (wymiana jest dokonywana natychmiast) jak i rynku terminowym (wymiana zostanie dokonana w późniejszym, ściśle określonym terminie).

Rynek instrumentów pochodnych - jest najmłodszym i zarazem najbardziej dynamicznie rozwijającym się segmentem rynku finansowego. Instrumenty pochodne - derywaty- instrumenty finansowe, których wartość uzależniona jest os ceny innego aktywu.

Instrumenty: opcje, warranty, kontrakty terminowe (forward // futures), swapy, FRA(umowa przyszłej stopy procentowej Forward Rate Agreement;

FUNKCJE RYNKU FINANSOWEGO:

- alokacja, rozmieszczenie zasobów

- koncentracja i transformacja w czasie

- elastyczne kształtowanie czasowej struktury konsumpcji i inwestycji

- minimalizacja ryzyka




16. IDEA WSPÓLNEGO INWESTOWANIA

Idea wspólnego inwestowania - Fundusze inwestycyjne.

Powstała Idea wspólnego inwestowania opiera się na skupianiu odrębnych i rozsianych kapitałów pieniężnych mnóstwa (najczęściej drobnych) inwestorów, który w ten sposób tworzą ogromny majątek instytucji wspólnego inwestowania. Utworzony w ten sposób kapitał - portfel, stanowiąc aktywa funduszy, jest następnie w ich imieniu przez nieinwestowany w różne instrumenty finansowe i nie tylko, przede wszystkim na rynku finansowym. Głównym oraz oczekiwanym celem tych inwestycji jest oczywiście osiąganie możliwie największych korzyści finansowych dla inwestorów zwiększających kapitał funduszu.

Fundusz inwestycyjny nawiązując do powyższego tekstu jest, więc rodzajem pośredniego uczestniczenia wielu podmiotów w operacjach na ogromnym rynku finansowym. Dzięki pomocy funduszy inwestycyjnych inwestorzy są w stanie osiągnąć dwa podstawowe cele. Po pierwsze, mogą czerpać dochody z lokat, które wcześniej nigdy nie byłyby dostępne dla każdego z nich z powodu wspominanego juz za niskiego kapitału. Dawniej jedna jednostka, którą ktoś chciał by zakupić nierzadko przekraczała 100 USD. CO na ówczesne czasy było zbyt duża bariera dla wielu ludzi. W przypadku FI - wystarczyło 50 czy 100 USD.

Uczestnikami funduszy inwestycyjnych mogą być zarówno osoby fizyczne dysponujące niewielkimi oszczędnościami, na przykład gospodarstwa domowe, jak1 szeroko pojęte przedsiębiorstwa, które generują nadwyżki finansowe. Inwestor nabywający tytuły uczestnictwa w funduszu staje sie jego udziałowcem, co oznacza, że jest on współwłaścicielem zgromadzonego majątku funduszu (w postaci akcji, obligacji, opcji, skryptów dłużnych lub innych instrumentów) proporcjonalnie do wielkości zainwestowanej kwoty środków pieniężnych15.
Realizację idei wspólnego inwestowania przedstawiono na ilustracji 1.1. Fundusze inwestycyjne prowadzą działalność we własnym imieniu i na własny rachunek. Uczestnicy partycypują w zrealizowanych zyskach i stratach z lokat funduszu proporcjonalnie do wysokości wniesionego przez siebie kapitału. Wysokość udziału indywidualnego inwestora w danym funduszu jest określona na podstawie liczby zakupionych przez niego tytułów uczestnictwa, nazywanych (w zależności od rodzaju funduszu) jednostkami uczestnictwa lub certyfikatami inwestycyjnymi.

Cena jednostki udziałowej również jest określana w zależności od rodzaju funduszu inwestycyjnego. W wypadku funduszy zbywających jednostki uczestnictwa wynika ona z wartości aktywów netto funduszu na koniec każdego dnia roboczego, a w wypadku funduszy emitujących w ciągu swojego istnienia certyfikaty inwestycyjne jest kształtowana na giełdzie papierów wartościowych lub na rynku pozagiełdowym.

FUNDUSZE INWESTYCYJNE

Powstanie rynku funduszy inwestycyjnych nastąpiło w 1992 roku z chwilą utworzenia pierwszego funduszu powierniczego.

IDEA WSPÓLNEGO INWESTOWANIA

Ideą wspólnego inwestowania jest gromadzenie środków pieniężnych należących do wielu (często indywidualnych) inwestorów, które tworzą majątek funduszu inwestycyjnego. Otrzymany w ten sposób portfel inwestycyjny, stanowiący aktywa funduszu, jest inwestowany na rynku finansowym. Dobór instrumentów, w jakie lokowane są środki zależy od strategii danego funduszu. Zasadniczym celem działalności instytucji wspólnego inwestowania, jakimi są fundusze inwestycyjne jest przynoszenie dochodu dla ich uczestników.

Fundusze inwestycyjne są specyficznymi instytucjami, które charakteryzują się wieloma unikatowymi cechami. Do tych cech należą przede wszystkim:

• rozproszenie ryzyka, co powoduje jego redukcję

• inwestorzy mają dostęp do profesjonalnych i pełno okresowych ekspertyz zarządzających funduszem

• fundusze mają niższe koszty transakcyjne

• oferują dostęp do rynków, które w innym przypadku są niedostępne dla inwestorów indywidualnych, bądź sprawiają dla nich zbyt duży problem techniczny

• zaleta funduszy wynika z tego, iż ich działalność jest regulowana przepisami prawa oraz podlega nadzorowi

Główną zasadą, na której opiera się działalność funduszy jest rozproszenia ryzyka inwestycji, poprzez dywersyfikację portfela inwestycyjnego, którym zarządza dany fundusz, co pozwala na zwiększenie bezpieczeństwa dokonywanych inwestycji. Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego powoduje bowiem łagodzenie nagłych zmian koniunkturalnych, a efekty tego najbardziej widoczne są przy długookresowym i systematycznym oszczędzaniu.

Inną bardzo ważną cechą jest bezpieczeństwo działalności. Podstawą bezpieczeństwa funduszu inwestycyjnego poza obowiązkiem ograniczania ryzyka inwestycyjnego jest:

• nadzór Komisji Nadzoru Finansowego ( wcześniej Komisji Papierów Wartościowych i Giełd) oraz depozytariusza

• posiadanie przez fundusz inwestycyjny osobowości prawnej

• wprowadzenie limitów inwestycyjnych dla poszczególnych rodzajów funduszy inwestycyjnych

• obowiązek publikowania informacji o działalności i sytuacji finansowej

• wydzielenie aktywów funduszu inwestycyjnego od aktywów towarzystwa funduszy inwestycyjnych

DZIAŁANIE FUNDUSZY

Cele inwestycyjne są odzwierciedlone w zasadach polityki inwestycyjnej. Jedne fundusze zakładają bardziej ryzykowną politykę, związaną z ewentualnymi większymi dochodami, inne natomiast liczą na bieżące dochody związane z konserwatywną polityką inwestycyjną. Dzięki jasno sprecyzowanej polityce inwestycyjnej, pojedynczy inwestor może wybrać dla siebie odpowiedni fundusz, biorąc pod uwagę relację dochód-ryzyko.

Cechą wspólną funduszy inwestycyjnych jest to, iż są one zarządzane przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych, a więc wyspecjalizowane podmioty dysponujące wykwalifikowaną kadrą i doświadczeniem w inwestowaniu na rynkach finansowych. Jest to gwarancją profesjonalnego zarządzania powierzonymi środkami. Towarzystwa funduszy inwestycyjnych mogą tworzyć i zarządzać wieloma funduszami inwestycyjnymi jednocześnie. Podmioty zaangażowane w działanie FI to: depozytariusza, agenta transferowego oraz dystrybutora.

Depozytariusz jest to instytucja, która prowadzi rejestr aktywów funduszu. Do głównych jego zadań należy wycena aktywów funduszu inwestycyjnego, nadzór nad aktywami oraz nad prawidłowością dokonywanych rozliczeń związanych ze zbywaniem i odkupywaniem jednostek uczestnictwa lub emisją, wydawaniem i wykupywaniem certyfikatów inwestycyjnych. W związku z przechowywaniem aktywów funduszy o znacznej wartości rolę depozytariusza mogą pełnić instytucje spełniające wysokie wymagania kapitałowe. Rolę depozytariusza może pełnić Krajowy Rejestr Papierów Wartościowych. (zazwyczaj są to banki komercyjne) Bardzo ważną cechą depozytariusza jest to, iż musi być on niezależny od towarzystwa funduszy inwestycyjnych, co oznacza, że obie te instytucje nie mogą być ze sobą powiązane kapitałowo. I nie ma możliwości wywierania wpływu między tymi instytucjami.

Agent transferowy. Głównym jego zadaniem jest prowadzenie rejestru uczestników funduszu oraz wprowadzanie w tych rejestrach a także komunikowanie się z uczestnikami funduszu. Zadaniem agenta jest obsługa rachunku nabyć i umorzeń jednostek oraz przekazywanie informacji o bieżącej liczbie jednostek uczestnictwa.

Podmiotem odpowiedzialnym za sprzedaż jednostek uczestnictwa jest dystrybutor. Może nim być samo towarzystwo funduszy inwestycyjnych lub inne podmioty. Najczęściej funkcję tę pełnią brokerzy, domy maklerskie, banki czy inne instytucje pośrednictwa finansowego. Coraz częściej jednostki uczestnictwa są dystrybuowane drogą elektroniczną.

*** Inwestor może zostać uczestnikiem funduszu inwestycyjnego poprzez zakup jednostek uczestnictwa zbywanych przez fundusze otwarte lub kupno certyfikatów inwestycyjnych emitowanych przez fundusze zamknięte.

Jednostki uczestnictwa są zbywane przez fundusze inwestycyjne otwarte oraz specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte. Zgodnie z obowiązującym prawem nie są one papierami wartościowymi, choć ucieleśniają prawa majątkowe. FI zbywają jednostki uczestnictwa oraz dokonują ich odkupienia na żądanie uczestnika. Jednostki uczestnictwa po odkupieniu przez fundusz są umarzane.

Certyfikaty inwestycyjne (CI) są tytułami uczestnictwa emitowanymi przez fundusze inwestycyjne zamknięte. Fundusz tego typu dokonuje wyceny aktywów netto oraz aktywów netto przypadających na jeden certyfikat. CI w odróżnieniu od jednostek uczestnictwa są papierami wartościowymi imiennymi lub na okaziciela (dopuszczone do publicznego obrotu są wyłącznie na okaziciela). Reprezentują one prawa majątkowe w tym prawo do udziału w zgromadzeniu inwestorów. CI na okaziciela podlegają wprowadzeniu do publicznego obrotu

17. GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH. FUNKCJE I RODZAJE GIEŁD.

GIEŁDA - regularne odbywające się w określonym czasie i miejscu podporządkowane określonym normom i zasadom spotkania osób pragnących zawrzeć transakcję kupna-sprzedaży oraz osób pośredniczących w zawieraniu transakcji, których przedmiot stanowią dobra zamienne, przy czym ceny w owych transakcjach ustala się na podstawie istniejącego w danej chwili układu podaży i popytu a następnie podawane do wiadomości publicznej.

GIEŁDA JEST ZORGANIZOWANĄ FORMĄ I JEDNOCZEŚNIE NAJWAŻNIEJSZĄ INSTYTUCJĄ RYNKU WTÓRNEGO, STANOWI TEŻ NIEODŁĄCZNĄ CZĘŚĆ RYNKU KAPITAŁOWEGO.

Cechy giełdy:

• Istnieją wewnętrzne organizacje opierające się na odpowiednich normach prawnych

• Stałe zasady handlu

• Brak konieczności okazywania przedmiotu transakcji

• Ścisły krąg podmiotów uczestniczących w handlu giełdowym

• Jednorodność i zamienność przedmiotu transakcji (papierów wartościowych)

• Stałe miejsce i czas spotkań

• Ceny transakcji podaje się do wiadomości publicznej

Funkcje giełdy:

• Pozyskuje i zajmuje się transformacją kapitału

• Oferuje zróżnicowane formy oszczędzania

• Dokonuje wyceny kapitału

• Jest barometrem gospodarki

Rodzaje giełd:

1. Wg przedmiotu obrotu mamy:

1. Giełdę usług

2. Giełdę towarową

3. Giełdę papierów wartościowych

2. Wg zasięgu:

1. Giełdy regionalne

2. Giełdy lokalne

3. Giełdy międzynarodowe (globalne)

3. Wg formy prawnej:

1. Państwowe (model amerykański)

2. Prywatne (model niemiecki)

GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH - regularne w danym miejscu i czasie, podporządkowane określonym zasadom spotkania stron zwierania transakcji kupna i sprzedaży papierów wartościowych

Cechy publicznego rynku papierów wartościowych:

• Dematerializacja przedmiotów i platformy obrotu

• Centralizacja obrotu

• Ogólna dostępność

• Równy dostęp do informacji

• Bieżąca wycena

• Źródło pozyskania kapitału

Funkcje publicznego rynku papierów wartościowych:

• Alokacja kapitału

• Mobilizacja kapitału

• Ocena kapitału

• Transformacja kapitału

Struktura rynku papierów wartościowych



RYNEK PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH



PUBLICZNY

PRYWATNY





GIEŁDOWY POZAGIEŁDOWY (OTC)

PIERWOTNY WTÓRNY

PIERWOTNY WTÓRNY

Architektura rynku papierów wartościowych







KNF



KDPW



GPW


NBP (BANK ROZLICZENIOWY)










Inwestorzy instytucjonalni Członkowie giełdy Emitent

Inwestorzy indywidualni MTS-Ceto

18. ROZRACHUNKI Z ODBIORCAMI I DOSTAWCAMI

Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami stanowią podstawową grupę rozrachunków każdej jednostki gospodarczej. W praktyce stosuje się oddzielne konta do ewidencji należności i oddzielne do ewidencji zobowiązań. Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami są prowadzone zarówno dla kontrahentów krajowych, jak i zagranicznych.

Konto Rozrachunki z odbiorcami jest kontem bilansowym aktywnym, gdzie po stronie Winien księguje się należności powstałe z tytułu sprzedaży produktów, towarów i usług łącznie z należytym podatkiem VAT, po stronie Ma ich uregulowanie i zmniejszenie na skutek umorzenia, przedawnienia lub sprzedaży wierzytelności.

Lp.	Treść operacji	suma	Winien	Ma
1	Wystawiono fakturę VAT za sprzedane produkty, towary i usługi wg ceny sprzedaży netto Podatek VAT 22% Suma faktury	5000 1100 6100	- - Rozrachunki z odbiorcami	Przychody ze sprzedaży VAT należny -
2	Odbiorcy uregulowali należności: przelewem na rachunek bieżący gotówką do kasy czekiem	3540 3200 140 200	- Rachunek bankowy Kasa Inne środki pieniężne	Rozr. z odbiorcami - - -
3	Naliczono odsetki za zwłokę w spłacie należności	261	Rozrachunki z odbiorcami	Przychody finansowe
4	Spisano należności umorzone i przedawnione (nie objęte odpisem aktualizacyjnym)	6100	Pozostałe koszty operacyjne	Rozr. z odbiorcami
5	Spisano umorzone odsetki od należności	261	Koszty finansowe	Rozr. z odbiorcami
6	Spisano należności umorzone przedawnione objęte odpisem aktualizującym	6100	Odpisy z tytułu aktualizacji wyceny	Rozr. z odbiorcami

Konto Rozrachunki z dostawcami jest kontem bilansowym pasywnym, gdzie po stronie Ma księguje się zobowiązania powstałe z tytułu zakupu materiałów, towarów i usług łącznie z naliczonym podatkiem VAT, po stronie Winien ich zapłatę oraz zmniejszenia, umorzenia i przedawnienia.

Lp.	Treść operacji	suma	Winien	Ma
1	Wystawiono fakturę VAT za sprzedane produkty, towary i usługi wg ceny sprzedaży netto Podatek VAT 22% Suma faktury	30000 6600 36600	- - Rozliczenie zakupu	- - Rozr. z dostawcami
2	Spłata zobowiązania: z rach. bieżącego gotówką do kasy	12000 5000	Rozr. z dostawcami Rozr. z dostawcami	Rachunek bieżący Kasa
3	Wydano weksel własny na pokrycie zobowiązania wobec dostawcy	3000	Rozr. z dostawcami	Zobowiązania wekslowe
4	Naliczono należne dostawcom odsetki za zwłokę	1500	Koszty finansowe	Rozr. z dostawcami
5	Spisano zobowiązania umorzone i przedawnione	300	Rozr. z dostawcami	Pozostałe przychody operacyjne

Podstawą ewidencji na kontach Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami są m.in. faktury VAT, faktury VAT korygujące, faktury VAT-MP, faktury wewnętrzne, rachunki, wyciągi bankowe, weksle, polecenia księgowania, noty odsetkowe.

19. ROZRACHUNKI Z PRACOWNIKAMI Z TYTUŁU WYNAGRODZEŃ

Rozrachunki obejmują należności i zobowiązania z tytułu wynagrodzeń należnych pracownikom w pieniądzu lub w naturze oraz zmniejszenia wynagrodzeń. Wynagrodzenie jest świadczeniem, które pracodawca jest zobowiązany wypłacić pracownikowi za wykonaną pracę, zalicza się do niego:

• wynagrodzenie zasadnicze - wypłacane regularnie, przynajmniej raz w miesiącu

• wynagrodzenie dodatkowe - np. dodatek funkcjonalny dla osób pełniących funkcje kierownicze, dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych lub nocnych, za pracę w warunkach szkodliwych, czy dodatku za wysługę lat

• nagrody i premie

• świadczenia w naturze, deputaty

• wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy - np. za urlop

Wysokość wynagrodzenia ustala się na podstawie dokumentów źródłowych tj. karty pracy, karty zarobkowe, listy obecności, umowy o prace, umowy zlecenia lub umowy o dzieło.

Karty pracy - wykorzystywane w akordowym systemie wynagradzania do udokumentowania czasu pracy. Wystawione na poszczególne procesy produkcyjne i dla pojedynczego pracownika

Karty zarobkowe - dla pracowników, którzy stale wykonują te same czynności.

Ewidencja na koncie bilansowym aktywno-pasywnym Rozrachunki z pracownikami tytułu wynagrodzeń: po stronie Ma księguje się należne wynagrodzenia brutto oraz zasiłki rodzinne, chorobowe i wychowawcze wypłacane przez zakłady pracy ze środków ZUS-u. Po stronie Winien ujmuje sie wszystkie potracenie w liście płac, wypłatę wynagrodzeń, ewentualne zaliczki na poczet przyszłych wynagrodzeń i wartości świadczeń rzeczowych zaliczanych do wynagrodzeń.

Lp.	Treść operacji	suma	Winien	Ma
1	Wypłata zaliczek na poczet przyszłych wynagrodzeń		Rozr. z tytułu wynagrodzeń	Kasa
2	Wynagrodzenie brutto z listy płac		Wynagrodzenia	Rozr. z tytułu wynagrodzeń
3	Zasiłki rodzinne wypłacane ze środków ZUS		Rozr. z ZUS	Rozr. z tytułu wynagrodzeń
4	Potracenia na liście płac: zaliczka na podatek dochodowy ubezpieczenie zdrowotne ubezpieczenie społeczne składka na rzecz organizacji spłata niedoborów i szkód spłata pożyczki mieszkaniowej		Rozr. z tytułu wynagrodzeń - - - - - -	- Rozr. z urzędem skarbowym Rozr. z ZUS Rozr. z ZUS Pozostałe rozrachunki Inne rozrachunki Rozr. z tytułu pożyczek
5	Wypłata wynagrodzenia		Rozr. z tytułu wynagrodzeń	Kasa / Rachunek bieżący

20. KOSZTY W RACHUNKOWOŚCI FINANSOWEJ

Koszty z rachunkowości finansowej odnoszą się do kosztów uzyskania przychodów, które są współmierne do przychodów i poniesione w danym okresie sprawozdawczym. Zaliczamy do nich:

• koszty wytworzenia sprzedanych w okresie sprawozdawczym produktów gotowych (podmioty stosujące kalkulację wynikową)

• różnice pomiędzy poniesionym w okresie sprawozdawczym kosztem wytworzenia całej produkcji powiększonym o wartość stanu początkowego, a pomniejszonym o wartość stanu końcowego produktów gotowych i produkcji nie zakończonej (podmioty nie stosujące kalkulację wynikową)

• wartość w cenach zakupu (nabycia) sprzedanych towarów i materiałów

• całość poniesionych w okresie sprawozdawczym kosztów sprzedaży i ogólnego zarządu

• pozostałe koszty operacyjne

• koszty operacji finansowych

Koszty operacyjne - definicja pozostałych kosztów operacyjnych została sformułowana w art. 3 ust. 1 pkt 20 ustawy o rachunkowości. Zgodnie z tym przepisem za pozostałe koszty operacyjne uważa się koszty nie związane bezpośrednio ze zwykłą działalnością jednostki. Do kosztów tych zalicza się więc przykładowo koszty spowodowane sprzedażą, likwidacją lub nie planowanymi odpisami amortyzacyjnymi środków trwałych, odpisaniem inwestycji, które nie dały zamierzonego efektu gospodarczego, likwidacją wartości niematerialnych i prawnych, odpisaniem przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych należności, utworzeniem i rozwiązaniem rezerw, z wyjątkiem dotyczących operacji finansowych, odpisami aktualizującymi wartość zapasów rzeczowych składników majątku obrotowego, zapłatą odszkodowań, kar i grzywien, przekazaniem darowizn.
Do pozostałych kosztów operacyjnych zalicza się szczególnie:
- nadwyżkę wartości początkowej środka trwałego lub wartości niematerialnych i prawnych nad odpisami amortyzacyjnymi, powstałą przy sprzedaży lub likwidacji środka trwałego lub wartości niematerialnych i prawnych - jako nie planowane odpisy amortyzacyjne,
- faktycznie poniesione koszty inwestycji rozpoczętej - jako odpisanie inwestycji sprzedanych bądź zaniechanych, jak też odpisanie kosztów nie wykorzystanej dokumentacji pod przeszłe inwestycje,
- należności i rozliczenia odpisane jako umorzone, przedawnione bądź nieściągalne,
- rezerwy utworzone na należności i rozliczenia oraz na pewne i prawdopodobne straty,
- powstałe z niezawinionych przyczyn niedobory towarów, materiałów i produktów gotowych,
- darowizny - jako nieodpłatne przekazanie składników majątku,
- koszty wytworzenia produktów wielokrotnego użytku, takich jak filmy, projekty typowe, programy komputerowe, nie rozliczone w ciągu trzech lat od daty podjęcia ich sprzedaży,
- skutki obniżenia wartości rzeczowych składników majątku obrotowego w przypadku utracenia przez nie cech użytkowych,
- kaucje i wadia z utraconym prawem zwrotu,
- kary i grzywny orzeczone w trybie administracyjnym, karnym skarbowym i karnym.

Koszty finansowe -nie są bezpośrednio związane ze zwykłą działalnością operacyjną danej jednostki. Dotyczą skutków podejmowanych przez jednostkę decyzji finansowych. Definicja kosztów operacji finansowych została sformułowana w art. 42 ust. 3 ustawy. Według tej definicji na koszty finansowe składają się odsetki i prowizje od pożyczek i zobowiązań, płacone dyskonto, straty na sprzedaży papierów wartościowych, ujemne różnice kursowe.
Do kosztów operacji finansowych nie zalicza się natomiast odsetek, prowizji i ujemnych różnic kursowych od pożyczek, kredytów, przedpłat i zobowiązań służących sfinansowaniu zakupu lub budowy środków trwałych, naliczonych za czas trwania inwestycji. Zgodnie bowiem z art. 28 ust. 3 pkt 2 ustawy o rachunkowości wydatki te zwiększają wartość początkową inwestycji. Na tym koncie ewidencjonuje się takie operacje gospodarcze jak:

• wartości w cenie nabycia sprzedanych aktywów finansowych np. papierów wartościowych

• koszty z tytułu pokrycia strat w innych jednostkach gospodarczych, w których dana jednostka posiada udziały

• odsetki od otrzymanych pożyczek i zobowiązań

• odsetki i prowizje od zaciągniętych kredytów i pożyczek

• rezerwy tworzone na pewne lub prawdopodobne straty z tytułu operacji finansowych w toku

• nadwyżki kosztów emisji akcji ponad różnicę między wartością emisyjną akcji a ich wartością nominalną

• ujemne różnice kursowe

• potracone dyskonto przy sprzedaży weksli

• odpisy aktualizujące wartość inwestycji

Straty nadzwyczajne - powstają na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia poza działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia. Obejmują one wartości aktywów, które zostały utracone na skutek tych zdarzeń oraz skutki usuwania sił losowych. Na tym koncie ewidencjonuje się:

• poniesione straty związane ze zdarzeniem losowym

• ponoszenie kosztów związanych z usuwaniem szkód w składnikach majątkowych objętych i nieobjętych ubezpieczeniem majątkowym lub na rzecz osoby fizycznej

---