Obręcz (okolice, mięśnie, powięzie, naczynia, nerwy, elementy topograficzne)

okolice (5):

1. o. pośladkowa (regio glutea)

2. o. biodrowa (regio coxae)

3. o. krętarzowa (regio trochanterica)

4. o. krzyżowa (regio sacralis)

5. o. podpachwinowa (regio subinguinalis)

MIĘŚNIE (11):

grupy (2):

• wewnętrzne (1)

• zewnętrzne (10)

mięśnie wewnętrzne (1)

1. m. biodrowo-lędźwiowy (m. iliopsoas) - składa się z m. biodrowego (m. iliacus) + m. lędźwiowego większego (m. psoas maior) i m. lędźwiowego mniejszego (m. psoas minor)

przyczep końcowy - na krętarzu mniejszym

funkcja - zginacz stawu biodrowego

unerwienie - nerw udowy

mięśnie zewnętrzne (10)

• przednie (5)

• tylne (5)

przednie:

1. m. zasłaniacz wewnętrzny (m. obturator internus)

2. m. zasłaniacz zewnętrzny (m. obturator externus)

3. m. bliźniaczy górny (m. gemellus superior)

4. m. bliźniaczy dolny (m. gemellus inferior)

5. m. czworoboczny uda (m. quadratus femoris)

przyczep końcowy:

1-4 - w dole krętarzowym (fossa trochanterica)

5 - na krętarzu większym

funkcja - obracają udo na zewnątrz, przywodzą i prostują

tylne:

1. m. pośladkowy wielki (m. gluteus maximus) - najsilniejszy prostownik stawu biodrowego, obraca na zewnątrz i przywodzi udo

2. m. pośladkowy średni (m. gemellus medius)

3. m. pośladkowy mały (m. gemellus minimus)

2+3 - zginają i prostują udo, obracają udo do wewnątrz i zewnątrz, rozstawiają kończyny dolne; tzw. „mięśnie tańca”

4. m. gruszkowaty (m. piriformis) - obraca udo na zewnątrz, odwodzi i prostuje

5. m. napinacz powięzi szerokiej (m. tensor fasciae latae) - zgina udo w stawie biodrowym, obraca na zewnątrz i odwodzi

przyczep końcowy - na krętarzu większym

unerwienie:

• m. zasłaniacz zewnętrzny → n. zasłonowy (ze splotu lędźwiowego)

• pozostałe mięśnie → splot krzyżowy

POWIĘZIE (1):

powięź pośladkowa (fascia glutea) - błona włóknista pokrywająca całkowicie mięśnie pośladkowe

części (3):

1. część przednia - obejmuje m. napinacz powięzi szerokiej

2. część środkowa [rozcięgnowa (s. aponeurotica)] - pokrywa m. pośladkowy średni

3. część tylna - pokrywa m. pośladkowy wielki

Tętnice (1):

aorta zstępująca → łuk aorty → aorta zstępująca → t. biodrowa wspólna P i L →

t. biodrowa wspólna (a. iliaca communis)

PODZIAŁ (2):

t. biodrowa wewnętrzna (a. iliaca interna) - pozostaje w jamie miednicy z wyjątkiem (3):

1. t. zasłonowej (a. obturatoria)

2. t. pośladkowej górnej (a. glutea sup.)

3. t. pośladkowej dolnej (a. glutea inf.)

t. biodrowa zewnętrzna (a. iliaca ext.) - pod więzadłem pachwinowym przechodzi na udo i zmienia nazwę na → t. udową

t. udowa (a. femoralis) po wejściu do dołu podkolanowego nazywa się t. podkolanową

t. podkolanowa (a. poplitea) dzieli się na:

1. t. piszczelową przednią (a. tibialis ant.)

2. t. piszczelową tylną (a. tibialis post.)

t. piszczelowa przednia przechodzi w → t. grzbietową stopy (a. dorsalis pedis), która dzieli się na:

1. t. grzbietową śródstopia I (a. metatarsea dorsalis I)

2. gał. podeszwową głęboką (ramus plantaris profundus)

t. piszczelowa tylna dzieli się na:

1. t. podeszwową przyśrodkową (a. plantaris medialis)

2. t. podeszwową boczną (a. plantaris lateralis)

gał. podeszwowa głęboka + t. podeszwowa boczna tworzą wspólnie łuk podeszwowy (arcus plantaris)

Tętnica biodrowa zewnętrzna (a. iliaca ext.)

Jest to przednio-boczna gałąź rozdwojenia tętnicy biodrowej wspólnej.

przebieg:

• od dolnej połowy kręgu L₅

• do połowy więzadła pachwinowego

• wzdłuż m. lędźwiowego większego

• bocznie od ż. biodrowej zewnętrznej

• przez rozstęp naczyń (lacuna vasorum)

przechodzi w t. udową

gałęzie (2):

1. t. nabrzuszna dolna (a. epigastrica inf.) - dąży na pow. tylną m. prostego brzucha gdzie zespala się z t. nabrzuszną górną

2. t. okalająca udo głęboka (a. circumflexa ilium profunda) - do kolca biodrowego przedniego górnego, nad więzadłem pachwinowym

ŻYŁY (1):

Żyła biodrowa zewnętrzna (a. iliaca externa)

przebieg - wzdłuż przyśrodkowego obwodu t. biodrowej zewnętrznej

dopływy (2) - towarzyszą równoimiennym odgałęzieniom t. biodrowej zewnętrznej

WĘZŁY CHŁONNE (1):

w. chł. pachwinowe (n. l. inguinales) - dzielą się na dwie grupy:

1. w. chł. głębokie (n.l. profundi) [1 - 7] - leżą przyśrodkowo od ż. udowej, najwyższy w pierścieniu udowym głębokim (annulus femorslis profundus) → w. chł. Rosenmüllera; otrzymują chłonkę z głębokich naczyń limfatycznych kończyny dolnej i zewnętrznych narządów płciowych, oddają chłonkę do w. chł. biodrowych

2. w. chł. powierzchowne (n. l. superficiales) [2]:

1. pasmo poziome (tractus horizontalis) - biegną wzdłuż ż. okalającej udo powierzchownej (v. circumflexa ilium superf.)

2. pasmo pionowe (tractus verticalis) - wzdłuż ż. odpiszczelowej (v. saphena magna)

otrzymują chłonką z powierzchownych naczyń kończyny dolnej i podbrzusza,

oddają chłonkę do w. chł. pachwinowych głębokich (n. l. inguinales profundi)

NERWY

Tworzą dwa sploty somatyczne:

1. splot lędźwiowy (pl. lumbalis)

2. splot krzyżowy (pl. sacralis)

Jedyne połączenie tych splotów to nerw widełkowy (n. furcalis) - gał. brzuszna z neuromeru L₄, która ma udział w tworzeniu obu splotów.

SPLOT LĘDŹWIOWY (plexus lumbalis) [Th₁₂ - L₄ połączone przez pętle]

położenie - pomiędzy częścią powierzchowną i głęboką m. lędźwiowego większego

oddaje:

gał. krótkie (rr. breves) - dla sąsiednich mięśni

gał. długie (6):

1. n. biodrowo-podbrzuszny (n. iliohtpogastricus)

2. n. biodrowo-pachwinowy (n. ilioinguinalis)

3. n. płciowo-udowy (n. genitofemoralis)

4. n. udowy (n. femoralis)

5. n. skórny uda boczny (n. cutaneus femoris lat.)

6. n. zasłonowy (n. obturatorius)

1. 5 - nerwy przedmiedniczne (nn. prepelvici)

6 - nerwy zamiedniczne (nn. retropelvici)

Nerw biodrowo-podbrzuszny

przebieg:

1. cz. lędźwiowa (p. lumbalis) - na m. czworobocznym lędźwi i ścięgnie m. poprzecznego brzucha, który przebija

2. cz. międzymieśniowa (p. intermuscularis) - pomiędzy m. poprzecznym brzucha, a m. skośnym wewnętrznym brzucha, dalej między pomiędzy m. skośnym zewnętrznym a m. skośnym wewnętrznym brzucha w pochewce m. prostego brzucha

gałęzie (3):

1. gał. mięśniowa - dla m. bocznych i przednich brzucha

2. gał. skórne boczne - dla okolicy pośladkowej

3. gał. skórne przednie - okolica podbrzuszna

Nerw biodrowo-pachwinowy

przebieg:

1. część lędźwiowa - jw.

2. część międzymięśniowa - jw. , ale nie wchodzi do pochewki mięśnia prostego brzucha, przez kanał pachwinowy

gałęzie (2):

1. gał. mięśniowe - dla mm. bocznych brzucha

2. nn. mosznowe [wargowe] przednie (nn. scrotales seu labiales anteriores) - zaopatrują z przodu mosznę lub wargi sromowe większe

Nerw płciowo-udowy

przebieg:

1. cz. bliższa (międzymięśniowa) - w m. lędźwiowym większym, przebija jego przednią powierzchnię

2. część dalsza - dzieli się na (2):

1. gał. płciową (r. genitalis) - przez pierścień pachwinowy głęboki (anulus inguinalis prof.) i kanał pachwinowy dochodzi do moszny lub warg sromowych większych

zaopatruje: ruchowo - błonę kurczliwą (tunica dartos) i m. dźwigacz jądra (m. cremaster)

2. gał. udowa (r. femoralis) - zaopatruję skórę trójkąta udowego

Nerw udowy - największy nerw tego splotu

przebieg:

• w mięśniu lędźwiowym większym

• między m. lędźwiowym większym a m. biodrowym

• w rozstępie mięśni (lacuna musculorum) + n. udowy

• poniżej więzadła pachwinowego dzieli się na gał. końcowe

gałęzie (na obręczy) [1] - gał. mięśniowe dla m. lędźwiowego większego

zasięg - nie unerwia obręczy

Nerw zasłonowy

przebieg:

• w mięśniu lędźwiowym większym

• na m. biodrowym (skośnie)

1. cz. lędźwiowa (p. lumbalis) - w m. lędźwiowym wzdłuż jego przyśrodkowego brzegu

2. cz. miedniczna (p. pelvina) - w miednicy mniejszej, 2 cm poniżej linii granicznej

3. cz. śródkanałowa (p. intercanalicularis) - w kanale zasłonowym (canalis obturatorius), biegnie w składzie triady zasłonowej [od góry: nerw, tętnica, żyła], oddaje gałęzie (2):

1. gał. przednia - nie unerwia obręczy

2. gał. tylna - dla m. zasłaniacza zewnętrznego

SPLOT KRZYŻOWY (plexus sacralis) [L₄ - Co₁]

Jest to największy splot somatyczny. Jego nerwy mają charakter zamiedniczny (nn. retropelvici)

położenie - na m. gruszkowatym, ma kształt trójkąta z wierzchołkiem w otworze podgruszkowym

gałęzie (6):

1. n. pośladkowy górny (n. gluteus superior)

2. n. pośladkowy dolny (n. gluteus inferior)

3. n. skórny uda tylny (n. cutaneus femoris posterior)

4. n. kulszowy (n. ischiadicus)

5. n. sromowy (n. pudendus) - nie zaopatruje obręczy

6. n. guziczny (n. coccygeus)

Nerw pośladkowy górny

przebieg:

• opuszcza miednicę mniejszą przez otwór nadgruszkowy (foramen suprapiriforme) [+ t. i ż. pośladkowa górna)

• dostaje się w okolicę pośladkową

gałęzie (1) - gał. mięśniowe dla m. pośladkowego średniego, małego i m. napinacza powięzi szerokiej

Nerw pośladkowy dolny

przebieg:

• przez otwór podgruszkowy (+ t. i ż. pośladkowa dolna)

gałęzie (1) - gał. mięśniowe dla m. pośladkowego wielkiego

Nerw skórny uda tylny

przebieg:

1. cz. pośladkowa - przez otwór podgruszkowy, pod m. pośladkowym wielkim, trasą n. kulszowego (leży przyśrodkowo od tego nerwu)

2. cz. udowa - patrz udo

gałęzie (2):

1. nn. pośladkowe dolne (nn. clunium inferiores) - zaopatrują skórę w okolicy pośladkowej dolnej

2. gał. kroczowe (rr. perineales) - dla okolicy krocza

Nerw kulszowy [L₄ - S₃]

Jest to najdłuższy i najgrubszy nerw człowieka.

przebieg:

1. cz. pośladkowa

• przechodzi przez otwór podgruszkowy

• biegnie na m. bliźniaczym górnym, m. zasłaniaczu wewnętrznym, m. bliźniaczym dolnym, m. czworobocznym uda

• pomiędzy guzem kulszowym, a krętarzem większym

• pod m. pośladkowym wielkim

• cz. udowa - patrz udo

gałęzie (1) - gał. mięśniowe dla mm. brzusznych obręczy (tj. mm. zewnętrznych przednich z wyj. m. zasłaniacza zewnętrznego

Nerw sromowy

Jako jedyny z nerwów somatycznych zawiera włókna parasympatyczne.

przebieg:

1. cz. miedniczna - w miednicy mniejszej, którą opuszcza przez otwór podgruszkowy

2. p. circumspinosa - okala kolec kulszowy i powraca do miednicy mniejszej przez otwór kulszowy mniejszy

3. cz. kulszowo-odbytnicza (p. ischiorectalis) - w ścianie bocznej dołu kulszowo-odbytniczego (fossa ischiorectalis) → w kanale sromowym (canalis pudendalis)

4. cz. moczowo-płciowa (p. urogenitalis)

zasięg unerwienia - nie zaopatruje obręczy, patrz miednica

GAŁ. GRZBIETOWE NERWÓW RDZENIOWYCH (rr. dorsales nervorum spinalium)

• z części lędźwiowej oddają nn. pośladkowe górne (nn. clunium superiores), które zaopatrują okolicę pośladkową górną

• z części krzyżowej oddają nn. pośladkowe środkowe (nn. clunium medii), które zaopatrują okolicę pośladkową środkową (regio glutea media)

UNERWIENIE OBRĘCZY KOŃCZYNY DOLNEJ:

• mięśnie:

1. splot krzyżowy

2. n. udowy

3. n. zasłonowy

• skóra:

1. okolica pośladkowa - nn. pośladkowe górne, środkowe i dolne

2. okolica pachwinowa - n. biodrowo-odbrzuszny, n. biodrowo-pachwinowy

ELEMENTY TOPOGRAFICZNE

1. otwór kulszowy większy (foramen ischiadicum maius)

2. rozstęp wspólny (lacuna communis)

3. kanał zasłonowy (canalis obturatorius)

Otwór kulszowy większy

Otwór ten umożliwia przejście naczyń i nerwów z jamy miednicy na kończynę dolną z tyłu.

ograniczenia:

1. z góry - wcięcie kulszowe większe

2. z dołu - więzadło krzyżowo-guzowe (lig. sacrotuberale) i krzyżowo-kolcowe (lig. sacrospinale)

podział - czynnik dzielący to m. gruszkowaty

części (2):

1. cz. górna - otwór nadgruszkowy (for. suprapiriforme)

zawartość - triada pośladkowa górna (n. pośladkowy górny, t. i ż. pośladkowa górna)

2. cz. dolna - otwór podgruszkowy (for. infrapiriforme)

zawartość - od strony przyśrodkowej ku bokowi:

1. triada sromowa (t. i ż. sromowa wewnętrzna, n. sromowy)

2. triada pośladkowa dolna (n. pośladkowy dolny, t. i ż. pośladkowa dolna)

3. n. skórny uda tylny

4. n. kulszowy

Rozstęp wspólny

Umożliwia z przodu przejście naczyń i nerwów z jamy miednicy na kończynę dolną.

ograniczenie:

1. z przodu - więzadło pachwinowe

2. z tyłu - brzeg górny kości miednicznej = wcięcie biodrowo-łonowe (incisura iliopubica)

podział przez - łuk biodrowo-grzebieniowy (arcus iliopectineus)

części (2):

1. część przyśrodkowa - rozstęp naczyń (lacuna vasorum)

zawartość: ż. udowa (przyśrodkowo), t. udowa (bocznie), gał. udowa n. płciowo-udowego na przednim obwodzie t. udowej

kąt przyśrodkowy rozstępu naczyń to pierścień udowy głęboki (anulus femoralis profundus)

2. część boczna - rozstęp mięśni (lacuna musculorum)

zawartość: m. biodrowo-lędźwiowy + n. udowy

Kanał zasłonowy

Znajduje się w części górnej otworu zasłonowego. Przeprowadza triadę zasłonową z przestrzeni podotrzewnowej kanału miednicy do komory przywodzicieli uda.

ograniczenia:

1. górne - bruzda zasłonowa (sulcus obturatorius)

2. dolne - górny brzeg błony zasłonowej, pow. górna m. zasłaniacza zewn. i wewn.

zawartość (3) - triada zasłonowa (od góry: nerw, tętnica, żyła zasłonowa)

---