„Hydrosfera”

IMIĘ……………… NAZWISKO………………………

2. Podkreśl właściwe odpowiedzi

- Zasoby wodne mórz i oceanów stanowią w ogólnej ilości wody na ziemi około: 97%, 85%, 72%.

- Odsetek globu ziemskiego zajmowany przez powierzchnie oceanów o mórz wynosi: 51 % , 61 % , 71 %,

- Przeciętne zasolenie oceanów wynosi: 15‰, 25‰, 35‰

-
Najwyższe zasolenie mórz występuje w strefach klimatu: równikowego, zwrotnikowego, umiarkowanego

- Największe roczne parowanie na Ziemi jest: na oceanach w pobliżu zwrotników, na lądach w pobliżu zwrotników, na równiku.

- Czasowe zatrzymanie się wody na powierzchni i w gruncie: retencja, bilans wodny, cykl hydrologiczny.

-
Morze śródziemne to: Morze Arabskie, Morze Karaibskie, Morze Czarne.

- Największe zasolenie jest w morzu: Karskim, Śródziemnym, Czerwonym, ponieważ: …...

-
Najmniejsze zasolenie jest w morzu: Czerwonym, Bałtyckim, czarnym, ponieważ: ….

- Ciepły prąd morski to: Peruwiański, Brazylijski, Dryf Wiatrów Zachodnich

-
Zimny prąd morski to: Zatokowy, Brazylijski, Dryf Wiatrów Zachodnich

- Faza obiegu wody w przyrodzie, która poprzedza odpływ podziemny i następuje po opadzie to: transpiracja, infiltracja, sublimacja, kondensacja

- Przejściowe zatrzymanie wody opadowej to: retencja, infiltracja, kondensacja, sublimacja

- wysokość granicy wiecznego śniegu zależy od: średniej rocznej temperatury powietrza, sumy opadów śnieżnych w ciągu roku, ekspozycji i nachylenia stoków, budowy geologicznej pasma górskiego.

- W miarę przesuwania się od równika ku zwrotnikom wysokość granicy wiecznego śniegu w górach: maleje, wzrasta, nie zmienia się

3. 
   Niżej podano nazwy mórz, pogrupowane według pewnych reguł. W każdym zestawie jedno morze nie pasuje do pozostałych. Podkreśl je i podaj po jednym argumencie, który popiera Twoją decyzję.

- Czarne, Czerwone, Śródziemne, Karaibskie

- Bałtyckie, Czerwone, Białe, Północne

- Japońskie, Beringa, Arabskie, Północne

4. Opisz drogę morską, zastępując cyfry nazwami kolejnych mórz, oceanów, cieśnin i zatok.

z Rostowa nad Donem (Rosja) do Gdańska:

Morze (1) =:> Cieśnina Kerczeńska =:> Morze (2) =:> Cieśnina (3) =:> Morze Marmara =:> Cieśnina (4) =:> Morze (5) =:> Cieśnina Kithira =:> Morze (6) =:> Cieśnina (7) =:> Ocean Atlantycki =:> Zatoka Biskajska =:> Morze Celtyc­kie =:> Kanał (8) =:> Cieśnina (9) =:> Morze (10) =:> Skagerrak =:> Kattegat =:> Cieśnina (11) =:> Morze Bałtyckie

z Madras (Indie) do Władywostoku (Rosja):

Zatoka Bengalska =:> Morze (1) =:> Cieśnina (2) =:> Morze Południowo­chińskie =:> Cieśnina (3) =:> Morze Wschodniochińskie =:> Cieśnina (4) =:> Morze Japońskie

5. Podkreśl nazwy państw leżących nad Morzem Bałtyckim.

Austria, Białoruś, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Finlandia, Litwa, Łotwa, Mołdawia, Niemcy, Norwegia, Polska, Rosja, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Ukraina, Węgry

6. Wskaz fałszywe uzupełnienie zdania.

Niskie zasolenie M. Bałtyckiego spowodowane jest: :

wąskimi cieśninami łączącymi go z Oceanem,

jego polodowcowych pochodzeniem,

dopływem wody z licznych rzek, niskim parowaniem wody

7. Wpisz w odpowiednie kółka na rysunku cyfry

1 parowanie z powierzchni mórz

2 parowanie z powierzchni oceanu

3 transpiracja

4 przemieszczanie się wilgotnego powietrza

5 opad atmosferyczny

6 Spływ powierzchniowy

7 Infiltracja

8 Odpływ podziemny

8. 
   Dlaczego Nil płynąc przez pustynię nie wysycha?

9. Wskaz nazwy miast Polski, które leżą w zasięgu zlodowacenia bałtyckiego: Poznań, Opole, Wrocław, Łódź, Bydgoszcz, Szczecin, Olsztyn, Kielce, Warszawa, Białystok, Zakopane, Kraków.

10. Wykaż związek między gęstością sieci rzecznej a typem klimatu na dowolnym przykładzie

11. Wyjaśnij na podstawie wykresu przyczyny wysokich przepływów rzeki R położonej w klimacie równikowym wybitnie wilgotnym

podzwrotnikowym pośrednim na półkuli północnej

12. Opisz genezę :

moreny czołowej

kemu

moreny środkowej

ozu

moreny dennej

rynny jeziornej

pradoliny i

sandru

13. Jakie warunki musza być spełnione aby występowała

transgresja czoła lądolodu

stagnacja czoła lądolodu

recesja czoła lądolodu

14. Na rysunku zaznacz przerywaną linia dorzecze rzeki A. Cyframi oznacz 1 - źródło, 2 - ujście, 3 - dopływ

15. Uzupełnij tabelę

rzeka	Akwen, do którego uchodzi
Jangcy
	Zatoka Gwinejska
Wołga
	Morze Karaibskie
Murray i Darling
	Ocean Atlantycki

16. Podaj po dwa przykłady korzyści i zagrożeń dla środowiska przyrodniczego lub działalności człowieka wynikających z budowy i funkcjonowania Jeziora Czorsztyńskiego na Dunajcu.

17. W 1997 r. w dorzeczu Odry wystąpiła wielka powódź o niespotykanej dotychczas skali. Uzupełnij schemat, wpisując w odpowiednie pola litery (B-H), którymi oznaczono różne przyczyny powodzi i ich skutki:

A. Zmniejszenie retencji dorzecza.

B. Zmniejszenie powierzchni lasów.

C. Intensywne opady deszczu.

D. Regulacja doliny Odry.

E. Duża ilość dopływów Odry biorących początek w Sudetach.

F. Rozwój budownictwa na obszarze terasy zalewowej, brak konserwacji wałów

przeciwpowodziowych.

G. Wezbranie wody w rzekach i przerwanie wałów przeciwpowodziowych.

H. Mała pojemność zbiorników wodnych na Odrze i jej dopływach.

18. Podaj nazwy zlodowacenia, które jako A/ pierwsze B/ ostatnie przekształciło obszar zaznaczony na mapie literą A. Na wymienionym obszarze możemy obserwować rzeżbę (młodoglacjalną / staroglacjalną), która charakteryzuje się: ………

19. Wymień dwie konsekwencje (przyrodnicze lub gospodarcze) zlodowaceń plejstoceńskich dla życia i działalności człowieka w Polsce.

20. ,Pogrupuj podane poniżej jeziora według stopnia zasolenia. Wpisz ich nazwy

w odpowiednie miejsca tabeli.

Jeziora: J. Aralskie, M. Martwe, J. Ontario, J. Wiktorii.

Pogrupuj podane poniżej jeziora według genezy. Wpisz ich nazwy w odpowiednie

miejsca tabeli.

Jeziora: J. Bajkał, J. Niasa, J. Gopło, J. Śniardwy, J. Tanganika.

21. Wykresy przedstawiają stany miesięczne wielkości przepływów dwóch rzek o ustroju

(reżimie) śnieżno deszczowym i deszczowym monsunowym. Pod każdym z wykresów wpisz właściwy typ ustroju. Podaj przyczyny wysokich stanów wody w rzekach obydwu ustrojów. Przyczyny wysokich stanów wody (wyżówek) w rzekach przedstawionych na wykresach

22. Przeczytaj uważnie zamieszczony poniżej fragment artykułu .Raport o stanie Ziemi. i na jego

podstawie wykonaj zadania:

Zaporowa gigantomania

... Wielkie zapory ..... zakłócają migracje ryb, a spiętrzone wody zatapiają cenne zabytki kultury. W 1950 roku na świecie istniało 5 000 wielkich (o wysokości ponad 15 metrów) tam. Do roku 2000 ich liczba wzrosła do 45 000. Znaczy to, że codziennie oddano do użytku 2 zapory . w tym jedną na terenie Chin. Budowa wysokiej na 185 metrów i długiej na 2 km Zapory Trzech Przełomów na rzece Jangcy (ukończenie budowy planuje się na rok 2009) prawdopodobnie będzie wymagać przesiedlenia 2 mln ludzi, a tafla jeziora przykryje około 97 000 ha gruntów ornych. Rio Grande, przegradzana tamami w ubiegłym roku wyschła

przed ujściem ... .

Żródło: National Geographic Polska, Nr 12 (39) grudzień 2002.

a) Wskaż po dwa negatywne skutki, jakie niesie za sobą budowa tam zaporowych

dla środowiska przyrodniczego i dla gospodarki człowieka.

- dla środowiska przyrodniczego:

1. ...........................................................................................................................................

2. ...........................................................................................................................................

- dla gospodarki człowieka:

1. ...........................................................................................................................................

2. ...........................................................................................................................................

b) Wymień, inny niż wymienione w artykule, negatywny skutek budowy jezior zaporowych:

.................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

23. Wyjaśnij, czym są spowodowane powodzie w Polsce, uwzględniając ich typy oraz miesiące ich najczęstszego występowania.

24. Uzupełnij niżej zamieszczone zdania właściwymi terminami geograficznymi:

a) Obszar, z którego wody spływają do jednego zbiornika wodnego, to: ...................................

b) Obszar, z którego wody spływają dopływami do rzeki głównej, to: .......................................

c) Czasowe zatrzymanie wody w zlewni opóźniające jej odpływ np. do rzeki, to:......................

25. Wpisz litery, którymi oznaczono cechy charakterystyczne dla lodowca górskiego i lądolodu.

Cechy:

a) stanowi rozległą pokrywę lodową,

b) zajmuje stosunkowo niewielkie powierzchnie,

c) występuje w klimacie polarnym,

d) występuje w różnych strefach klimatycznych,

e) spływa szerokim frontem we wszystkich kierunkach,

f) spływa w dół jęzorem.

Cechy lądolodu ....................................................

Cechy lodowca górskiego......................................

26. W Kotlinie Warszawskiej występują wody subartezyjskie, co uwarunkowane jest

(antyklinalnym ułożeniem warstw skalnych / nieckowatym ułożeniem na przemian warstw nieprzepuszczalnych i przepuszczalnych / położeniem obszaru w strefie granicy platformy wschodnioeuropejskiej).

27. Oblicz pole powierzchni, którą zajmuje jezioro Żarnowieckie na mapie w skali 1:220000 wiedząc, że naturalny obszar jeziora wynosi 1432ha.

28. .Jaką powierzchnię będzie miało Jezioro Huron (60 tys. km²) na mapie w skali 1:20000000? Odpowiedź podaj w cm².

29. Opisz główne przyczyny i skutki katastrofalnej powodzi w Polsce w lipcu 1997 roku. Zaproponuj sposoby i działania zmniejszające zagrożenie powodziowe.

30. Uzupełnij tabelę, przyporządkowując poszczególnym typom genetycznym jezior właściwą im charakterystykę oraz odpowiedni przykład jeziora, dobierając je z niżej podanych.

Charakterystyka jeziora:

1. Jezioro charakteryzuje się dużą głębokością oraz wydłużonym kształtem. Strome brzegi jeziora wynikają z położenia w dolinie ryftowej.

2. Cechą charakterystyczną tego jeziora jest dość duża powierzchnia oraz silnie rozczłonkowana linia brzegowa z dużą ilością zatok i wysp. Wynika to z wypełnienia wodą nieregularnych zagłębień.

3. Małe, ale głębokie jezioro, które powstało w miejscu występowania pola firnowego.

4. Jezioro posiada dużą powierzchnię, ale niezbyt dużą głębokość. Woda może być słona, ponieważ jest to pozostałość dawnego morza.

Przykłady jezior: A - Aralskie B - Czarny Staw nad Morskim Okiem

C - Tanganika D - Mamry

31. 
    W tabeli zestawiono czynniki, procesy i formy polodowcowe. Uzupełnij tabelę, tak aby powstał ciąg przyczynowo . skutkowy.

32. Na rysunku przedstawiono zmiany powierzchni Jeziora Aralskiego w latach 1960-2000.

Nadmierne nawadnianie upraw bawełny w Uzbekistanie i Turkmenistanie przez wody rzek Amu-darii i Syr-darii, uchodzących do Jeziora Aralskiego, spowodowało zmiany w środowisku przyrodniczym oraz gospodarce regionu.

Korzystając z zamieszczonego rysunku oraz własnej wiedzy podaj po dwie negatywne przyrodnicze oraz gospodarcze konsekwencje nadmiernego poboru wód rzecznych do

nawadniania pól w tym regionie.

Konsekwencje przyrodnicze:

1. ...................

.......................

2. ...................

.......................

Konsekwencje gospodarcze:

1. ...................

.......................

2. ...................

.......................

33. Przedstaw w formie modelu przyczynowo-skutkowego zmiany w środowisku geograficznym regionu Jeziora Aralskiego, wpisując do schematu właściwe oznaczenia literowe.

A) Zmniejszenie zasilania jeziora w wodę

B) Wzrost zachorowań ludzi i ich zgonów

C) Zmniejszenie powierzchni jeziora i odsłonięcie dna

D) Kumulacja zanieczyszczeń w organizmach ryb

E) Zwiększony pobór wody z Syr-darii i Amu-darii na potrzeby rolnictwa

F) Zwiększenie zasolenia i zanieczyszczenia wody w jeziorze

G) Zmniejszenie przepływu wody w Syr-darii i Amu-darii

H) Wywiewanie i przenoszenie przez wiatr zanieczyszczonych pyłów

Rozpoznaj typy jezior przedstawione na rysunkach

34. Wpływ prądu El Nino na zmiany klimatyczne na Ziemi

.

35. .

1. Rozpoznaj typy jezior przedstawione na rysunkach

2. 
   

---