Rodzaje depozytów

Depozyt - środki składane przez klienta, za które bank płaci cenę w formie odsetek, stanowiących dla niego koszty pozyskania kapitału.

Depozyt bankowy jest to ogólna nazwa inwestycji finansowej, polegającej na powierzeniu środków finansowych bankowi przez inwestora (zwanego depozytariuszem) na pewien okres.

Istnieją równoważne lub prawie równoważne określenia depozytu bankowego:

• lokata bankowa,

• wkład oszczędnościowy,

• rachunek bankowy

Głównym źródłem pochodzenia depozytów są wkłady oszczędnościowe gospodarstw domowych i pieniądz transakcyjny podmiotów gospodarczych.

Wyróżniamy:

• Depozyty avista (bieżące)

• Depozyty terminowe

Depozyty avista gromadzone są na specjalnych rachunkach, najczęściej przez podmioty gospodarcze. Ich termin wypłaty nie jest określony w umowie, dlatego właściciele mogą dysponować pieniędzmi w każdej chwili. Depozyty terminowe są pod tym względem ograniczone, bo w razie niedotrzymania terminu przechowywania depozytu następuje częściowa lub całkowita utrata odsetek. Za depozyty avista banki oferują stosunkowo niską stopę procentową.

Depozytami avista są także środki na rachunkach domów maklerskich.

Rachunek depozytu pieniężnego gromadzi środki pieniężne przeznaczone na finansowanie obrotu papierami wartościowymi. Jest prowadzony w złotych polskich, na zasadach obowiązujących dla rachunków bieżących.

W formie depozytów terminowych podmioty gospodarcze gromadzą środki pieniężne, które nie są im potrzebne do finansowania bieżącej działalności, a mogą przynieść dochód w postaci wyższego oprocentowania. Powierzone środki pozostają w dyspozycji banków dłuższy czas, dlatego płacą one za depozyty terminowe wyższe odsetki. Ułatwia to planowanie terminów aktywnych operacji banku.

Najważniejszymi cechami depozytów są:

• okres umowy

• oprocentowanie

Wśród depozytów terminowych można wyróżnić:

• depozyty o ściśle określonym terminie

• 1-miesięczne

• 3-miesięczne

• 6-miesięczne

• roczne

• 3-letnie

• na okres indywidualnie negocjowany

• depozyty na czas nieokreślony

zazwyczaj z określonym terminem wypowiedzenia, poprzedzającym wycofanie części lub całości depozytu.

Wysokość oprocentowania depozytów zależy od umowy, jednak oprocentowanie może być stałe lub zmienne. W krajach, gdzie występuje inflacja, częściej znajdują zastosowanie zmienne stopy procentowe, a ich wysokość uwzględnia stopę inflacji.

Warunki przechowywania depozytów mogą być:

• standardowe

• indywidualnie negocjowane.

Warunki standardowe stosuje się wobec klientów deponujących niższe kwoty, chociaż i w takich przypadkach wysokość oprocentowania może być uzależniona od wartości depozytu. Natomiast wobec klientów deponujących większe kwoty mogą być negocjowane, prócz wyższych stawek oprocentowania, także warunki umowy (np. terminy wypowiedzenia). Przy oprocentowaniu depozytów na czas nieokreślony wysokość stopy procentowej może wzrastać w miarę upływu czasu przechowywania depozytu.

Innym produktem bankowym są depozyty automatyczne, polegające na tym, że po przekroczeniu określonego salda rachunku bieżącego bank automatycznie otwiera depozyt terminowy. Do depozytów terminowych można zaliczyć także kwoty zablokowane, często na odrębnych rachunkach bankowych, np. kaucje, blokady na wypłatę akredytyw i czeków potwierdzonych. Podmioty gospodarcze krajowe i zagraniczne mogą deponować środki na rachunkach walutowych prowadzonych w walutach wymienialnych.

Innymi rodzajami depozytów bankowych są:

• Bon lokacyjny - mający z reguły charakter lokaty terminowej w postaci bonu na okaziciela.

• Lokata dynamiczna - wkład terminowy, który jednak może być wycofany przed upływem okresu umowy, z zachowaniem proporcjonalnych odsetek.

• Lokata rentierska - wkład długoterminowy, który nie może być wycofany przed upływem ustalonego okresu, ale odsetki z niego mogą być wypłacane w znacznie krótszych okresach (np. kwartalnych).

• Lokata typu call - mająca charakter lokaty z wypowiedzeniem, deponowana na czas nieokreślony z możliwością wycofania środków z wypowiedzeniem 48-godzinnym. Warunki umów mogą być różne, a dotyczą minimalnej wielkości depozytu i wysokości oprocentowania, które zawsze jest wyższe od oprocentowania rachunków avista.

Formami depozytów są również:

• Rachunek bankowy - służy do gromadzenia środków oraz do przeprowadzania rozliczeń.

• Rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy - specyficzny rachunek bankowy, na który okresowo przekazywane są środki pieniężne i z którego przekazywane są płatności regulujące okresowe należności.

Rodzaje depozytów międzybankowych

Depozyty międzybankowe - transakcja polegająca na przyjęciu lub udzieleniu przez jeden bank drugiemu bankowi ściśle określonej kwoty na ściśle określony czas po z góry określonej stopie procentowej.

Z punktu widzenia okresu, na jaki została zawarta transakcja depozyty międzybankowe dzielą się na:

• krótkoterminowe - o okresie trwania od jednego dnia do jednego miesiąca,

• długoterminowe - o okresie trwania od jednego miesiąca do jednego roku.

Do depozytów krótkoterminowych zaliczamy:

• depozyt typu „overnight” (O/N) - to jednodniowy depozyt rozpoczynający się w dniu zawarcia transakcji i zapadający w następnym dniu roboczym przypadającym po dniu zawarcia transakcji.

• depozyt typu „tomnext” (tommorow next - T/N) - to depozyt rozpoczynający się w pierwszym dniu roboczym po dniu zawarcia transakcji i zapadający następnego dnia.

• depozyt typu „spot next” (S/N) - to depozyt rozpoczynający się w drugi dzień roboczy po dniu zawarcia transakcji (na datę waluty „spot”) i zapadający w następnym dniu roboczym.

Wszystkie pozostałe depozyty należące do tej grupy rozpoczynają się od daty waluty „spot” i trwają w zależności od umowy między partnerami tydzień, dwa lub trzy tygodnie.

Depozyty długoterminowe zazwyczaj zaczynają się od daty waluty „spot”. Istnieją jednak możliwości zawierania tzw. depozytów łamanych.

Depozyty łamane to takie, które odbiegają od przyjętych w bankowości równych okresów tygodniowych lub miesięcznych trwania depozytu. Można np. udzielić lub przyjąć depozyt na dowolną ilość dni. Dopuszcza się także przyjmowanie i udzielanie depozytów rozpoczynających się od następnego dnia roboczego po dniu zawarcia transakcji mimo, że zwyczajowo powinny się one rozpoczynać od daty waluty „spot”.

DZIŚ JUTRO POJUTRZE 1 DZIEŃ

O/N

T/N

S/N

1 TYDZIEŃ

1 MIESIĄC

6 MIESIĘCY

1 ROK

Literatura:

Praca pod redakcją Władysława Jaworskiego i Zofii Zawadzkiej „Bankowość”

Andrzej Ladko „Wybrane instrumenty rynku pieniężnego i kapitałowego”

http://www.kpwig.gov.pl

3

---