stożkach wzrostu korzenia. Działanie w komórce:

- aktywują enzymy związane z
kiełkowaniem.

Procesy na które wpływają: ich wpływ ogramcza ae do tkanek młodych

- kv* {kowanie nasion, wzrost
pędów, wzrost owoców,
geotroptzm.

CTTOKININY - powstają w stożkach wzrostn kotzena i w owocach. Działanie w komórce

- mogą wstrzymywać procesy
transkrypcji i repłikacji w komórce,
stymulują transport substancji
potrzebnych do częstych
podziałów.

Procesy na które wpływają:

- przyspieszają podziały
komórkowe, zróżnicowanie się
poszczególnych narządów w
zależności od stężana cytoićrarry i
obecności auksyn.

ETYLEN - powstaje w dojrzałych

owocach,

Procesy na które w pływa:

- pobudza niedojrzałe owoce do
dojrzewania i wydzieana etylenu

1. wyniszczenie Waszek
   środkowych pektynowych (owoc
   staje się rruękki)

2. hydroliza skrobi - cukrów
   prostych

3. zanikanie kwasów

Kwas abscyrynowy- powstaje w owocach, starych bśoach, stożkach

Działanie w komórce:

- zahamowanie syntezy DNA,
wpływa na przepuszczalność błon
np. fC od którego zależy turgor
komórek.

Procesy na które wpływają:

• działają hamująco na wzrost i
  rozwój roślin.

• przechodzenie pąków w stan
  spoczynku, opadanie liści i
  kwiatów, wstrzymywanie wzrostu
  pędów.

51 POROn~XAĆ DZL4ŁAME A i 'KS YNIGIBEREUN AUKSYNY- znajdują aę w czesa wierzchołkowej rosimy, powodują wzrost łodygi na długość. Wydłużenie komórek łodygi zależy od stężenia auksyn. Auksyny:

• sprzyjają tworzeniu korzeni
  sadzawek

• wywołują partenokarpię (rozwój
  owocu bez zapłodnienia)

• wywołują wzrost owocu

• wpływają na wydłużenie komórek

• wpływają na działanie enzymów

• stymulują powstawanie korzeni
  bocznych

• hamują rozwój pączków
  bocznych

• powstrzymują opadanie owoców

• wpływają na ruchy roślin
  (fototropizrn, geotroptzm)
  GCBERELINY - hormony roślinne
  występują w szybko rosnących i
  rozwijających się cześciacn łodyg i
  korzercL

Giberełiny:

• zwiększają wzrost łodygi

• stymulują podziały komórek

• wpływają na procesy
  fizjologiczne

• powodują wzrost odmian
  karłowych

• przyśpieszają kteBcowante nasion

• przerywają stan spoczynku

• przyśpieszają kwitnienie.

5* 'WflEMCI POKRÓTCE OMOiMC CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE WZROST ROSUN

INHIBITORY WZROSTU -związki występujące w roślinach w floscach śladowych wywierają sunie hamujący wpływ na wzrost i zjawiska rozwojowe. KWAS ABSCYCYNOWY (ABA) - najgroźniejszy, powszechnie występuje. Powstaje w ksantofiłu. Jego synteza wzmaga ae w warunkach skracającego się dnia. Działa aptay i^ysmi^ do auksyn. giberełm i cytotonn. Uaktywnia ilość enzymów hydroiiznjących ściany komórkowe przez co przyspiesza opadanie Liści. Reguluje ruchy aparatów szparkowych. Utrzymuje organy zapasowe w stanie spoczynku. INHIBITORY FENOLOWE -kwas benzoesowy i jego pochodne:

kwas cynamonowy i jego pochodne. Kumaryna jest silnym • inhibitorem kiełkowania. ETYLEN - gaz tworzy saę w tkankach roślinnych z rożnych związków. Istnieje zależność nnędzy etylenem a auksynatm. Auksyny zwiększają produkcje i rfotafanw* etylenu. Natomiast etylen hamuje produkcję i działanie auksyn. Etylen przyśpiesza zrzucanie hśa i owoców, zwiększa oddychanie, hamuje wzrost wy dłużeniowy siewek. Jasrootrnany - powszechnie występują w c>krytozalązkowych, hamują wzrost dongacyjny pędu, kiełkowanie pyflcu i nasion oraz tworzenie się pąków. Praktyczne zastosowanie substancji wzrostowych w ogrodnictwie:

• uzyskanie większych (pod
  względem jakości i ilosd) pionów,
  owoców, nasuń, kwiatów.

• regulowanie stopnia i szybkosa
  dojrzewania owoców

• regulowanie terminu zbioru
  owoców i kwiatów

• regulowanie wygiądu i pokroju
  roślin ozdobnych i uzyskanie przez
  to roślin o wyższych walorach
  estetycznych.

• zmniejszenie strat w produkcji
  ogrodniczej np. przez zwiększenie
  % ukorzenionych sadzonek.

5* OMÓWIĆPRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE SUBSTANCJI WZROSTOWYCH

1. Regulowanie stanu spoczynku
roślin:

- przedłużanie stanu spoczynkn
bulw ziemniaka, metoda
wykorzystywania w
przechowalnictwie poprzez
opylanie syntetyczne auksyną (np.
Hannoratem)

• w przypadku ziemniaków można
  również przerwać stan spoczynku
  co umożliwia wczesną uprawę
  szklarniową lub uzyskanie
  drugiego zbioru. Do skutecznych
  środków przyśpieszających
  kiełkowanie oczek należą
  giberełiny.

• pobudzają również kiełkowanie
  nasion (kwas giberełowy CH₇)
  który przyśpiesza kiełkowanie
  nasion przez indukcję a - amyłazy.

• w przemyśle piwowarskim
  używane są duże ilości giberotu
  gdyż skraca on przygotowanie
  słodu z 7 do 5 dni.

2. Sztuczne ukorzenianie:

- preparat "poraonif (zawierający
auksyny) wpływa na szybsze
ukorzenianie rośtin.

3. Inicjacja i stymulacja rozwoju
owoców

- auksyny np. w postaci preparatu
Betanołu stosowanego w uprawie
pormdorow.

4. Regulowanie dojrzewania
owoców

- przyśpieszanie dojrzewania
owoców przez stosowanie etyienu
oraz preparatów chemicznych
uwalniających ten gaz.

5. Owocowanie przemienne -
likwidowanie go

- stosowanie do przerzedzania
zawiązków w sadzie preparatem
auksynowym Pomoratem.

6. Poprawienie kąta rozwidlenia
drzew owocowych

- przez dostarczanie egzogennych
auksyn

7. Zapobieganie opadania owoców

- oprysk roztworem auksyn
Pomoruktem zapobiega

owoców

8. Defobacja - najskuteczniejszym
   defobantem jest etylen

9. Dezyfcacja - efektywnymi
   dezykantarm są herbicydy
   dwupnydytiowe ffikwal,
   Parakwat)

10. Zapobieganie starzeniu się
    warzyw poprzez stosowanie
    cytokinm

11. Chemiczna walka z chwastami

12. Zapobieganie wylęganiu
    pszenicy - stosowanie regulatorów
    np. ccc

55. OMOW1C CZYNNIKI WARUNKUJĄCE PRZEJŚCIE OD WZROSTU DO STADKOM REPRODUKCJI Procesy rozwojowe obejmują całokształt zrman jakościowych zachodzących w czasie cykhł życiowego rośliny. Wyrokiem tych zmian jest wytworzenie nowych organów, głównie generatywnych a w konsekwencji wydanie nason. RośHny w swym rozwoju osobniczym przechodzą \ * ⁷** 2 stadia: wegetatywne i generatywne rozraacesłemodbłogicznłet fizjologicznie.

W stadium wegetatywnym roślina powiększa swą masę na drodze wvtwarzansa organów wegetatywnych (hscie, łodygi, korzenie). Stadium generatywne obejmuje procesy prowadzące do wytworzenia pąków kwiatowych i kwitnienia i zmiany zachodzące w Crakae formowania oraz dojrzewania owoców i nasion. Przebieg rozwoju rośliny jest cechą dziedziczną, współną dla gatunku. Kolejność występowania określonych zjawisk rozwojowych zależy od aktywności mb inaktywnośb określonych genów, które są kontrolowane przez pewne mechanizmy: 1. regulacja genetyczna (wewnątrzkomórkowa), 2. poprzez hormony wzrostowe (mędzykomórkowa), 3. poprzez działanie czynników zewnętrznych. Najbardziej poznanymi czynnikami zewnętrznymi waruTtkującyrra kwitnienie są: temperatura i światło. Rośliny 1- roczne, 2-letrrie, i wieloletnie wymagają w swym cyktu rozwojowym działania ruskiej temp. wywołującej łub przyspieszającej ich zakwitanie -proces ten to wemalizacja. Temp. stymulująca kwitnienie 0 - 12°C -wartość rożna dla różnych gatunków roślin. Podobno wemałizacja jest procesem hormonalnym a hormon powstający przy ruskiej temp. to wemaiina. Istotnym czynnikiem wywc>łującym przejście roślin z fazy wegetatywnej w generatywną jest odpowiedni stosunek długości drna do nocy - jest to

1. Rosimy dnia krótkiego kwitną
   przy dnni irótkim (ziocień, tytoń).

2. Rośliny dnia długiego kwitną
   przy dniu długim (szpinak, owies).

3. Rośliny neutralne -
   fotopenodyczrae obojętne
   zakwitają po ostągroęcnz stanu
   gotowości do kwitniaua
   niezależnie od fotopenodyzmu
   (groch, bób).

W roślinach dróa krótkiego -podczas ciemności zachodzą przemiany chemiczne stymulujące kwitraeme. Światło hamuje te reakcje, aby rośliny mogły kwitnąć należy je zaciemniać przez pewien czas.

Rośliny drna dłngłego reagują odmiennie, zbyt długi okres aemnosa hamuje kwitnienie. Znajomość procesów wemałizacji i fotopenodu można praktycznie wykorzystać w hodowli roślirL W załeznosa od celu uprawy można rośliny poddać działaniu niskich temperatur - wówczas kwitną, lub nie ochładzać ich wtedy rozwijają masę wegetatywną.

56. ZDEFINIOWAĆ I OMÓWIĆ STA DII ~S( TERSfICZNE ROSUN WERNALJZACJĄ) WERNALIZACJA (JAROW1ZACJA) -proces prowadzący do uzyskania szybszego łub powodujący zakwitanie roślin pod wpływem ruskiej temperatury. Rośliny jarowane zaczynają swój rozwój na wiosnę, w lecie zawiązują kwiaty, a później wydają nasiona. 5- 12°C przez I- 12 tygodni trwa okres wemałizacji. Roślina dwuletnia w pierwszym roku wytwarza jedynie organy wegetatywne tj. korzenie i liście. Rośliny te mogą wytwarzać związki kwotowe jedynie po przejścm znny tj. po poddaniu ich

niskiej temperatury. Po tym okresie tzn. na drugi rok, rośliny prpfyjyyfpi do stadium

generatywnego. Bez okresu ruskiej temp. rosimy te nie zakwitają tub zakwitają ze znacznym opóźnieniem. Zboża ozime wystane ra wiosnę łub trzymane w aagtt zmry w ciepłej szkłami (me poddane działaniu niskiej temp.) rośliny ktzewią się, ale me kłoszą się, bądź kłoszą się z opóźroemem. Niska temp. pobudza wytworzenie zawiązków kwiatowych. Zboża od Odo max 10 °C - okres jarowgacjł najlepsze I - 5 °C. Im działanie chłodu trwa dłużej tym szybsze zakwitanie i tym bardziej zbtiżonc do optmmm temp. Proces jarowizacji zachodzi podczas { t/p*' ^^M "" y *tnM korzeroa w kopcu. Chłodna wiosna - roślina przejmuje ten bodziec wcześniej powstają pośpiechy, pęd kwiatostanowy z nasionami. Rosimy po wzejścru wydają pęd • jarowrzacja w [ roku. Zboża można zwemalizowac wcześniej wówczas w I okresach -w ziarna kn Wemalina - hormon, który powstaje w czasie wernalizacjL U niektórych 2 -letnich można już w I roku poprzez dodanie giberełmy.

5-. ZDEFINIOWAĆ FOTOPERJODYZM. OMÓWIĆ ZJAWISKO INDUKCJI FOTOPERIOD YCZNEJ. PRZYKŁADY

FOTOPERIOD YZMU V ROŚLIN FOTOPERJODYZM -jest reakcją roślin na czas trwania i periodyczne następstwo w czasie okresów światła i aemnoścL Reakcja roślin przejawia się w postaci zakwitania. a także takich procesów jak wytwarzanie bulw, korzeni, stan spoczynku, opadanie lisa itp. Podział roślin ze względu na reakcję rośliny na czas trwania ŚWIATŁA:

1. Rośliny krótkiego droa fRKD) -
   kwitną wtedy, jeżea dzienny okres
   światła {tzw. fotopenodyzm) jest
   krótszy od pewnej krytycznej
   długości, ieżełi okres oświetlenia
   jest dłuższy - rośliny me kwitną.
   Krytyczna długość dnia me jest
   jednakowa dla (RKD) lecz zależy
   od gatunku rośliny (odmiany) 11 -
   15 godz. Jednoroczna ro^Erry
   kwitną jesienią (soja, wilczomlecz,
   koper, szałwia).

2. Rośliny długiego dnia ("RDD) -
   gdy okres oświetlenia jest dłuższy
   od krytycznego wtedy kwitną,
   jezełi jest krótszy pozostają w
   stadium wegetatywnym 8- 15 godz.
   np. szpinak, tulek, owies, burak
   cukrowy i pastewny, trawy, sałata.

3. Rosimy obojętne
   fotopenodyczrue - zakwitają po
   osiągroęau stanu gotowości do
   kwitnienia nie zależnie od długości
   dnia np. pomidor, ryż, ogórek,
   odmiany jare, groch. bób.

4. Inne typy roślin - kwitraeme
   zależy od tego, czy najpierw był
   dzień długi, a potem krotki, czy
   odwrotnie.

Wiełe gatunków roślin wymaga odpowiednich okresów aemnosa i światła tzn. ndukrywnych fotoperiodów aby zakwitnąć. Wystarcza stosunkowo mała liczba sprzyjających czyh {btopehodycznych dla wywołana kwitnienia, nawet wtedy gdy, jezełi bezpośrednio po rym nastąpią

fotopenody dla zawiązania

kwiatów. Np. soja roślina krótkiego, wymaga 2 - 4 kolejnych cykli długiej nocy i krótkiego dna, ażeby po pewnym czasie zakwitnąć w dowołnych warunkach świetlnych. Da__ wystarczy 1 długa noc, by wytworzył po upływie ok. 2 tygodni zawiązki kwiatowe. Odpowiedni fotopenod wywołuje u roślin pewne zmiany, które prowadzą do wytworzenia zawiązków kwiatowych. Takie xm nazywamy

działanie fbtopt mdukcją fc4cpeńodyczną, o roślinach, które zastały poddane odpowiedniemu tbtopenodowt i wskutek tego zakwitają po pewnym i Li/jfeu^ ttm)wtury, że zostały zaindukowane. W roślinach krótkiego dna zachodzą procesy chemiczne w ciemności wrazuwe na swado, które pobudzają kwitnienie. Aby zakwitły należy je zaciemniać na odpowiednio długi

okres czasu. Skrócenie tego okresu nawet o klika mmut powsozytnuje kwioroerne. Przedłużenie nie wpływa na zakwitanie, mogą zakwitnąć podczas nieprzerwanej aemnosa, pod warunkiem dostarczana np. sacharozy. Jedynie odpowiednio długa noc umozłiwa on zakwitanie. Rośliny dna długiego me wymagają okresu aemnosa i najlepiej kwitną w warunkach nieprzerwanego oświedena, zbyt długi okres aemnosa hamuje kwitnienie. Jedynie krótka noc rnoze spowodować zakwitanie.

5Ł OMÓWIĆ ZNACZENIE DLA ROLNICTWA ZNAJOMOŚCI WY\tA GAN TERMICZNYCH I FOTOPERIOD YCZNYCH ROSUNUPRAWNYCH Znajomość procesów wernałrzacyjnych może byc wykorzystywana do kierowana rozwoju roślin zarówno w produkcji jak i w hodowfa. Można sterować wytwarzanie organów wegetatywnych i generatywnych. Uprawa roślin maże rrnec ceL

• uzyskana nasion, czyli organów
  generatywnych (np. w uprawie
  zboz)

• uzyskanie organów
  wegetatywnych (np. w uprawie
  buraków).

W zakznosa od postawionego zadana można < 17 t^tar na roślinę niska temp. - wtedy kwitną i dają nasiona lub poddać ruskiemu działamu temp. - rozwijają sie wegetatywrae. Np. kapusta jest rośliną 2 - letnią. By uzyskać nasiona w 1 roku wysiewa sic późnym latem, zimują rosimy w grunae gdzie przechodzą wemalrzację, wiosna wykształcają pędy. Dymka często wytwarza pędy nasienne t pośpiechy) i stosuje się tzw. "suszenie" 25 - 30 °C. Rośliny rue ulegają wemałizacji. Fotopenodyzm - przy pomocy długości dnia można spowodować przyspieszenia wzrostu karzem. pędów nasiennych.

a) można skracać długość dnia
zakrywając rośliny rano lub
wieczorem materiałem nie

pr7f»pi it7r*5»3 łnym swiatła.

b) przedłużenie dna przy uzyau
światła elektrycznego. Można
zwiększyć produkcję roślinną.
Jedna z trudności prac
hodowlanych polega na tym. ze
rośliny rodzicielskie przeznaczone
do krzyżowana kwitną w rożnych
terminach. Można synchroruzowac
kwitnienie roślin krzyżowych.
Można przyspieszyć kwnraeroe i
skródć normalną długość okresu
rozwoju roślin - od wysiewu do
wydana nason, Wpływa na
zakwitanie a także ra
wykształcenie organów
wegetatywnych. Można skracać lub
przedłużać okres młodccany.
regulować termm kwitnienia np.

59. omowicznaczenie i

METOD Y ROZMNAŻANIA WEGETA TWSEGO ROSUN

zdolność roślin do regeneracji jest wykorzystywana często w praktyce przy rr>;|ninr7armi wegetatywnym. Potęga ono ra twmzemu nowych osobników z fragmentów czesa roślin maaerzystych, a więc bez udzału organów generatywnych (nasion). Główna zaletą jest pełne zachowanie wszystkich cech orgamzmu mufff «mcgo. Potomstwo roślin uzyskane drogą maiud/imu wryła rywnego (nazywane klonem) jest bardziej jednorodne raz potomstwo uzyskane z nasion, przy rozmnażaniu płciowym mogą występować mutacje rozszczepiena Tfih i mne. Rośliny uzyskane drogą rozmnażana wegetatywnego z reguły rozwijają się i zakwitają szybciej raz siewki otrzymane z nasion.

-sadzonka to część łodygi, korzenia łub łiśaa, która po oddzieleniu od rośliny matecznej regeneruje brakujące organy i przekształca w nową roślinę. Drogą sadzonkowana

---