Starzenie się zasobów pracy

Wśród zjawisk ludnościowych zarówno w ue jak i w PL obeswuje się wystepowanie 2 tendencji:

1. rosną liczba ludności w starszych grupach wiekowych

2. postępująca dezaktywizacja zawodowa osób starszych

Oba te procesy prwadzą do wielu negatywnch skutkow, zarówno w charakterze ekonomicznym jak i społecznym. Proces starzenia się ludności, a tym i zasob pracy wywoluje zmane proporcji miedzy aktywnymi i biernymi zawodowo. Pociąga to za sobą wiele negatywnych skutków. Do najważniejszych skutków nasilenia procesu dezaktywizacji zalicza się:

1. wzrost liczby osob, których dochody operają się na świadczeniach społecznych, co pociąga za soą wzrost wydatków pyblinczyh i możliwych tego skutków, jak np. zwiekszenie fiskalizmu panstwa i jego dalsze konsekwencje.

2. narastająca niewydolnośc społecznych systemów emerytalny, opartych na zasadzie redystrybucji środków.

3. Wzrost obciążeń podatkowych i para podatkowych jak składki na ubezpieczenia społeczne osób pracującyh i pracodawców.

4. Trudności w utrzymaniu realnej wielkości świadczeń emerytalnych, co w systemie ubezpieczeń społecznych przyczynia się do wzrostu transferu dochodów wypracowanych przez pracujących na rzecz emerytów.

5. Spadek liczby lat przepracowanych w ciągu życia, co powoduje konieczność zwiększania zasobów przeznaczonych na sfinansowanie własnych emerytur.

Skutki te są najbardziej widoczne i odczuwalne w sferze finansów publicznych, ponieważ przyczyniają się do zwiększenia deficytu publicznego, co wiąże się z finansowaniem tego deficytu.

Drugą sferą dotknieta negatywnymi skutakami starzenia się ldunosci, są pozapłacowe koszty pracy, których wzrost spowodowanych zwiekszeniem wydatków na składki na ubezpieczenia społeczne zmniejsza konkurencyjność firm. Komisja Wspólnot Europejskich sformułowała trzy strategiczne wytyczne polityki spójności na lata 2007-2013.

1. Wytyczna - uczynienie z Europy i jej regionów bardziej atrakcyjnego miejsca dla inwestycji i pracy.

2. Wytyczna - podnoszenie poziomu wiedzy i innowacyjności na rzecz wzrostu gospodarczego.

3. Wytyczna - większa liczba lepszych miejsc pracy.

W ramach 3W przyjęto że priorytety będą określane w ramach europejskiej strategi zatrudnienia, której realizacja odnosi się przede wszystkim do problemów aktywizacji zawodowej osób starszych. Krajowa(Polska) strategia zatrudnienia na lata 2007-2013 jest częścią skladową Narodowego Planu Rozwoju na lata07-13. W tej strategii podkreslnono ze osoby po 50. znajdują się w wyjątkową trudnej sytuacji podobnie jak osoby do 25. bez kwalifikacji zawodowych, niepełnosprawni, więźniowie. Jedna z głównych zaleceń wskazuje, aby osoby starsze mogłyby bardziej elastycznie zatrudnianie, np. w niepełnym wymiarze czasu pracy. Na uwagę zasługuje fakt, iż po podażowej stronie rynku pracy europejskie zasoby pracy stają się coraz starsze. Udział ludzi starszych, powyżej 60r życia wg biura demograficznego ONZ z 1998r, będzie się zwiększał

W Europie najwięcej jest we Włoszech.

W 2050r po raz pierwszy będzie więcej osób powyżej 60r życia, niż dzieci poniżej 15r życia

[%]	Świat	Europa	Polska
2000	9,9	20	14,7
2010	11	22	16,2
2020	13,6	26	21,1

Emeryt:

-pomaga dzieciom i wnukom

-częściej podupada na zdrowiu

-jest słabo wykształcony

-nie dysponuje znacznym kapitałem

-od ubóstwa ratuje go emerytura

-mimo że ma większe potrzeny zdrowotne, to jego dostęp do opieki zdrowotnej i leków jest gorszy niż reszty społeczeństwa

Co różni polskiego seniora od rówieśnika w krajach zachodnich:

-poziom wykształcenia

-status materialny

Starzenie się społeczeństwa, będzie mieć istotny wpływ na wzrost gospodarczy, poziom oszczędności i konsumpcji, rynek pracy, poziom rent i emerytur, system podatkowy, decyzji polityczne.

Można powiedzieć, że będziemy mieli do czynienia z odwróconą piramidą, tzn że w szybko bogacących się społeczeństwach następuje spadek przyrostu naturalnego, a rosnącą grupę emerytów utrzymać musi malejąca grupa aktywnych zawodowo.

Eksplozja demograficzna czy urbanizacyjna zagraża światu. Odb B).

Powstają mega miasta w których mieszka powyżej 10mln osób. W 1975 takich mega miast było 5.

1. NY(21,8). 2 Meksyk(22,1), 3 Szanghaj. 4 tokio(35), 5 Saupaulo.

Do Aglomeracji powyżej 10mln osób Seul, Bombaj, Delhi (21,1), Moskwa 13,4, Londyn 12,

Eksplozja urbanizacyjna zagraża gdyż: zanieczyszczenie środowiska, alienacja, nowe choroby,

Na świecie pojawiają się nowe zjawiska. Kurczenie się miast np. Detroit(GM, Ford, Chrysler), Manchester, Liverpool, Iwanowo, W Polsce również występuje, ale nie tak silnie

Emeryci i rencisty. W 2002r po raz pierwszy po WW2 liczba osób korzystających z różnych rodzajów świadczeń przewyższyła liczbę osób pracujących. Wg spisu powszechnego na 13,2mln zatrudnionych, 13,3mln pobierało emerytury, renty, transfery przedemerytalne i zasiłki dla bezrobotnych. Co drugi zdolny do pracy polak był zatrudniony, a co trzeci dorosły był emerytem, bądź rencistą. Na szybki wzrost EiR wpłynęły uregulowania prawne z lat 1980-90 stwarzające możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę pracowników firm upadających, lub restrukturyzowanych o długim stażu pracy, bez względu na wiek. Rozwiązania te częściowo zlikwidowały problem narastającego bezrobocia, ale spowodowały gwałtowny wzrost świadczeniobiorców, a tym samym wzrost wydatków funduszów społecznych. W PL mamy system repartycyjny, do 1998r, który polega na tym, że aktualnie wpłacanych składek do ZUSu, od razu przekazywane są na EiR.

Wypłaca ZUS i KRUS. Budżet państwa dopłaca do rent i emerytur.

Bezpośrednim skutkiem wcześniejszego przechodzenia na EiR było obniżenie przeciętnego wieku przechodzenia. Dodatkowo od 01.01.1999 zaczął obowiązywać nowy system ubezpieczeń społecznych rolników, który także przyczynił się do wzrostu liczebności EiR. Rolnicy płacą zbyt małe składki na ubezpieczenia emerytalne i nie płacą podatku dochodowego. Dopłaty do KRUS w 2008r to ok. 16mldPLN i dopłaty do emerytur rolniczych stanowią 95% wydatków KRUS(czyli 95% z budżetu) podczas gdy do ZUS 25-30% dopłaca skarb państwa. EiR stanowią w PL ok. 9,5mln osób, czyli 24,5% ogółu mieszkańców Polski i 32,5% pełnoletnich obywateli. W PL w porównaniu z innymi krajami europejskimi mamy najliczniejszą grupę EiR co w praktyce oznacza, że na barkach pracujących i pracodawców finansujących składki na EiR ciąży obowiązek opłacania bardzo wysokich składek, aby co miesiąc ZUS mógł wypłacić należne świadczenia. Dla sytuacji w PL problemem są emeryci, a nie renciści, Emeryt długo pracuje i krótko otrzymuje świadczenia. Renciści są stypendystami budżetu państwa. W PL jest 1,2-1,3mln rencistów z tego jest 20% aktywnych zawodowo, podczas gdy średnia unijna 50%, a w Szwajcarii, Norwegii ponad 60%.

Ile wynosi renta obecnie? Średnia, z tytułu niezdolności do pracy 1114,04zł, najniższa z całkowitej niezdolności do pracy 636,29zł, najniższa z częściowej niezdolności do pracy 489,44zł. W 2007r 1,2mln osób w wieku produkcyjnym otrzymywało renty z tytułu niezdolności do pracy. Duża liczba tych renistów nie odzwierciedlała złego stanu zdrowia polaków, ale była wynikiem błędnych ustaw rynku pracy, na początku transformacji. Na początku lad 90tych ZUS przyznawał 250k ren inwalidzkich, w 95r było 2mln osób w wieku produkcyjnym. W 97r zaostrzono kryteria przyznawania rent i obecnie prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy nabywa ok50k rocznie. Udział rencistów wśród osób w wieku produkcyjnym wynosi w Kanadzie 3,9%, Niemczech 4,2%, Hiszpanii 4,7%, UK 6,7%, Szwecji 8,2%, a w PL 13,1%. Wydatki na renty inwalidzkie w przeliczeniu na PKB wynosiły Kanada 0.5%, Niemczech 1%, Hiszpanii 1,34%, Czechy 1,68%, Szwecji 2,1%, a w PL 3,98%. Polak to chory człowiek Europy, bo na 2x wiecej rencistów niż UK, 3x wiecej niż Niemcy, prawie 3x więcej niż Hiszpania. W Polsce mamy nie tylko najmłodszych emerytów, lecz ich liczba co roku systematycznie rośnie. Średni wiek przechodzenia na emeryturę w PL to 57,7l, przy czym mężczyźni w 2006r mieli niespełna 58l, kobiety 56lat, a ustawowy wiek odpowiedni 65, 60lat. Każdy Polak pracujący dopłaca 2,5k rocznie do rencistów i osób, które przeszły na wcześniejszą emeryturę. W 2006 było ok. 3,5mln i na ich utrzymanie wydano z budżetu państwa 27,5mldPLN. Jeśli się tego nie ograniczy, to o ile w 2006r na 100pracyjących było 26emerytów, 2030 -46, 2050 -75. Jeśli tego nie ograniczymy, to spowoduje to, że przeciętna emerytura spadnie z ok. 59% średniego wynagrodzenia, do 35%, chyba że zwiększy się składkę z 19% do powyżej 30% pensji.

Oprócz EiR cechą charakterystyczną Polaków, że chorują i są na urlopie jednocześnie, ale także remontują na `chorobowym' mieszkania, lub podejmują inną płatną pracę. W 2006r co 10 chory z 279k osób skontrolowany przebywał na zwolnieniu bezpodstawnie i ZUS wyplacił ok. 3,7mldPLN zasiłków chorobowych. W 2007r ZUS wypłacił prawie 4mld zasiłków chorobowych, gdzie co 11 zwolnienie było niewiarygodne. Problem `lewych' zwolnień nie dotyczy tylko PL, ale np. w Szwecji i w Niemczech, żeby niechęcić symulantów przez pierwsze 2 dni zwolnienia pracownik nic nie dostaje. Obciążenie budżetu państwa zasiłkami chorobami można traktować jako wydatek sztywny, czyli zamiast państwowe pieniędze przeznaczyć na budowę dróg, autostrad to finansuje się zwolnienia. Koszty zwolnień to dodatkowy koszt dla firmy, bo trzeba zatrudnić dodatkowego pracownika, albo zapłacić za nadgodziny. Duża liczba zwolnień podnosi koszty pracy, bo wysoka jest składka na ubezpieczenia społeczne. Za zwolnienia płaci cała gospodarka.

Bezrobocie. Jednym z głównych problemów każdego kraju jest społeczne oczekiwanie utrzymania bezrobocia na min poziomie. Brak zatrudnienia to nie tylko silny cios dla szukających go osób, ale także poważne zatrudnienia dla całej gospodarki. Bezrobotni nie mogą uczestniczyć w wytwarzaniu dóbr, co sprawia że wzrost gospodarczy jest niższy od potencjalnego. Ponadto b. wymagają opieki ze strony państwa, co zwiększa wydaki publiczne. Dlatego też stopa bezrobocia, a także stopa zatrudnienia uważane są za jedne z ważniejszych danych świadczące o kondycji gospodarki. Stopa b. - stosunek poszukującyh pracy i pozostających bez pracy do ogółu osób w wieku aktywności zawodowej. Zgodnie ze standardami Międzynarodowej Organizacji Pracy b. jest osoba spełniająca jednocześnie 3 warunki:

1. Niema pracy

2. Jest gotowa do podjęcia pracy w ciągu 2tyg

3. Aktywni poszukiwała pracy w ciągu 4tyg

Wg Eurostatu w 2004 wynosiła, średnio da UE 9%, USA 5,5%, Japonii 4,6%, Niemczech 11%, PL 17,8%, Jeszcze w roku 1989r pojęcie bezrobocia było prawie nieznane i oficjalnie pracy nie miało 9,6k osób. A zakłady pracy zgłosiły zapotrzebowanie w ostatnim roku gospodarki centralni sterowanej na aż 255k

---