Aktywa i pasywa

Literatura:

1. Cicha A.: Nowa terminologia ustawy o rachunkowości. Problemy rachunkowości 2001 nr 5, s. 12 - 17.

2. Gałdzińska B., Kutera M.: Klasyfikacja aktywów według znowelizowanej ustawy o rachunkowości. Problemy rachunkowości 2001 nr 5, s. 3 - 11.

3. Gmytrasiewicz M., Karmańska A.: Rachunkowość finansowa. Difin: Warszawa 2004, s. 459 - 497.

4. Krzywda D. Terminologia ustawy o rachunkowości. SKwP: Warszawa 2001, s. 7 - 36.

5. Sojak S., Stankiewicz J.: Podstawy rachunkowości. TNOiK Dom Organizatora: Toruń 2004, s. 32 - 38.

6. Śnieżek E. (red.):Wprowadzenie do rachunkowości. Oficyna Ekonomiczna: Kraków 2004, s. 29 - 34, 37 - 39.

7. Zeszyty Metodyczne Rachunkowości 2002 nr 1, s. 7 - 20.

Dyspozycje:

1. Majątek (kapitał) w rachunkowości jednostki prowadzącej księgi rachunkowe (pojęcie, sposób ujęcia, równanie bilansowe w ujęciu jednostkowym i własnościowym)

2. Aktywa:

• pojęcie

• klasyfikacja według kryteriów czasowego i rodzajowego

• aktywa trwałe (pojęcie, składniki)

• aktywa obrotowa (pojęcie, składniki)

• aktywa rzeczowe (pojęcie, składniki)

• aktywa finansowe (pojęcie, składniki)

• aktywa pozostałe (pojęcie, składniki)

Wartości niematerialne i prawne (pojęcie, rodzaje)

Środki trwałe (pojęcie, rodzaje)

Zapasy (pojęcie, rodzaje)

Należności (pojęcie, rodzaje)

Inwestycje (pojęcie, rodzaje)

Rozliczenia międzyokresowe (pojęcie, rodzaje)

Instrumenty finansowe (pojęcie, rodzaje)

Pojęcia: jednostki powiązane, jednostki pozostałe

Pasywa:

• pojęcie,

• klasyfikacja

• Kapitał własny (pojęcie, rodzaje)

• Zobowiązania (pojęcie, rodzaje)

Prowadzenie przez jednostkę (podmiot) jakiejkolwiek działalności, w tym zwłaszcza działalności gospodarczej wymaga dysponowania określoną bazą:

• osobową (ludzką),

• materialną (nazywaną majątkiem, kapitałem).

Majątek (kapitał) jednostki :

• materialna podstawa umożliwiająca prowadzenie działalności (baza materialna);

• składa się z wielu różnych składników (środków, zasobów), które są finansowane z różnych źródeł;

• zgodnie z obowiązującą w rachunkowości metodą (zasadą) bilansową rozpatrywany jest:

• dwustronnie (z dwóch różnych punktów widzenia, jako aktywa i pasywa) oraz

• wartościowo i równoważnie (aktywa = pasywa).





Wielkość (wartość) i struktura majątku (rozpatrywanego zarówno z punktu widzenia kryterium rzeczowego, jak i kryterium finansowego) winna być dostosowana do potrzeb jednostki, uwarunkowanych charakterem (specyfiką) i rozmiarami prowadzonej przez nią działalności.

Przykład wyjaśniający zasadę równowagi bilansowej ?

Jan Kowalski dysponując kapitałem własnym o łącznej wartości 20.000,- zł, który przechowywał na rachunku bankowym (18.000,- zł) i w postaci gotówki (2.000,- zł) postanowił założyć firmę handlową. Po załatwieniu stosownych formalności podjął działania mające mu umożliwić rozpoczęcie działalności operacyjnej (handel artykułami spożywczymi):

1. zapłacił przelewem 10.000,- zł za nabyty lokal przeznaczony na sklep

2. zapłacił przelewem 8.000,- zł za nabyte składniki wyposażenia sklepu (lady, regały, wagi, kasa fiskalna)

3. nabył za gotówkę papier opakunkowy i jednorazowe worki foliowe o łącznej wartości 1.000,- zł

4. nabył towary o wartości 4.000,- zł przeznaczone do dalszej sprzedaży, za które zapłata ma nastąpić w ciągu 3 tygodni

5. z powodu barku własnych środków zaciągnął kredyt gotówkowy o wartości 4.000,- zł

6. opłacił gotówką rachunek za wcześniej nabyte towary.

Sytuacja majątkowo-finansowa Jana Kowalskiego:

	AKTYWA		PASYWA
Stan początkowy	rachunek bankowy gotówka razem	18.000 2.000 20.000	kapitał własny razem	20.000 20.000
	lokal rachunek bankowy gotówka razem	10.000 8.000 2.000 20.000	kapitał własny razem	20.000 20.000
	lokal inne środki trwałe gotówka razem	10.000 8.000 2.000 20.000	kapitał własny razem	20.000 20.000
	lokal inne środki trwałe materiały gotówka razem	10.000 8.000 1.000 1.000 20.000	kapitał własny razem	20.000 20.000
	lokal inne środki trwałe materiały towary gotówka razem	10.000 8.000 1.000 4.000 1.000 24.000	kapitał własny zobowiązania razem	20.000 4.000 24.000
	lokal inne środki trwałe materiały towary gotówka razem	10.000 8.000 1.000 4.000 5.000 28.000	kapitał własny kredyt bankowy zobowiązania razem	20.000 4.000 4.000 28.000
Stan końcowy	lokal inne środki trwałe materiały towary gotówka razem	10.000 8.000 1.000 4.000 1.000 24.000	kapitał własny kredyt bankowy razem	20.000 4.000 24.000

Aktywa - kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.

Aktywami są zasoby majątkowe spełniające jednocześnie cztery warunki:

1. powstały w wyniku przeszłych zdarzeń (zdarzenia, w wyniku których powstały mogą być różne, ale powinny być zgodne z prawem oraz udokumentowane);

2. poddane są kontroli sprawowanej przez jednostkę (jednostka sprawuje nad nimi kontrolę, może o nich decydować); zdolność do sprawowania kontroli może wynikać z:

• jakiegoś tytułu własności (akt własności, umowa darowizny),

• innego tytułu prawnego (umowa leasingu finansowego);

Kontrolowane przez jednostkę mogą być również aktywa nie stanowiące jej własności!

3. posiadają wiarygodnie określoną wartość (jednostka, na podstawie stosownych dokumentów może określić ich aktualną wartość);

4. w przyszłości (według przewidywań kierownika jednostki) dostarczą jednostce korzyści ekonomicznych (korzyści ekonomiczne najczęściej wiążą się z możliwością ich wykorzystania w działalności operacyjnej, obniżenia kosztów oraz zamiany na środki pieniężne lub ich ekwiwalenty).

Aktywa składają się z wielu zasobów majątkowych różniących się między sobą bardzo wieloma cechami, takimi jak np.:

• czas pozostawania pod kontrolą (w dyspozycji) jednostki

• postać, w jakiej występują (wygląd zewnętrzny)

• pełniona funkcja w prowadzonej przez jednostkę działalności (przeznaczenie, rola)

• trwałość (okres użytkowania)

• wartość

• właściwości fizyczne (ciężar, długość, szerokość, pojemność)

• miejsce użytkowania ( np. działalność podstawowa, czy też pomocnicza)

• sposób użytkowania ( np. ochrona procesów, przetwarzanie, oddziaływanie na przedmioty pracy).

W celu ułatwienia analizy struktury rzeczowej aktywów i zapewnienia porównywalności danych w czasie i w przestrzeni, wszystkie jednostki prowadzące rachunkowość w postaci ksiąg rachunkowych (w ramach grup posiadających wyraźną specyfikę: banki, zakłady ubezpieczeniowe, pozostałe) mają obowiązek klasyfikowania aktywów w ten sam sposób (według identycznych kryteriów, wśród których nadrzędną rolę odgrywają czas pozostawania pod kontrolą jednostki oraz postać, w jakiej występują i pełniona przez nie funkcja w prowadzonej przez jednostkę działalności).

W jednostkach prowadzących księgi rachunkowe, innych niż banki i zakłady ubezpieczeniowe, aktywa dzieli się w pierwszym rzędzie - biorąc pod uwagę głównie kryterium czasu pozostawania pod kontrolą jednostki, ale nie tylko - na:

• aktywa trwałe

• aktywa obrotowe.

AKTYWA TRWAŁE

• (aktywa użytkowane trwale, tj. dłużej niż trwa jeden cykl produkcyjny, zużywające się stopniowo, pozostające pod kontrolą jednostki dłużej niż jeden rok, zwykle o znacznej wartości jednostkowej)

• aktywa jednostki nie zaliczane w niej do aktywów obrotowych;

AKTYWA OBROTOWE

• (aktywa zużywające się w jednym cyklu produkcyjnym, pozostające pod kontrolą jednostki zasadniczo nie dłużej niż jeden rok, zmieniające swoją postać naturalną w krótkim czasie)

• część aktywów jednostki, które w przypadku:

• aktywów rzeczowych - są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy;

• aktywów finansowych - są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia, albo stanowią aktywa pieniężne;

• należności krótkoterminowych - obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów nie zaliczonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego;

• rozliczeń międzyokresowych - trwają krócej niż 12 miesięcy od dnia bilansowego.







Innym ważnym kryterium klasyfikacji aktywów, jednolitym dla wszystkich jednostek prowadzących księgi rachunkowe niezależnie od ich specyfiki, jest podział rodzajowy, uwzględniający jednocześnie postać, w jakiej występują zasoby majątkowe oraz pełnione przez nie funkcje w prowadzonej przez jednostkę działalności, pozwalający wyodrębnić:

• aktywa finansowe

• aktywa rzeczowe (materialne)

• pozostałe, w tym wartości niematerialne i prawne.

AKTYWA FINANSOWE :

• aktywa pieniężne

• instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki

• wynikające z kontraktu (umowne) prawo do otrzymania aktywów pieniężnych (niektóre należności i niektóre inwestycje)

• wynikające z kontraktu (umowne) prawo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach;

Inaczej rzecz mówiąc do aktywów finansowych (które można utożsamiać z inwestycjami finansowymi) oprócz aktywów pieniężnych zalicza się inne krótkoterminowe i długoterminowe aktywa finansowe.

AKTYWA RZECZOWE:

• środki trwałe

• środki trwałe w budowie

• zaliczki na środki trwałe w budowie

• zapasy.

AKTYWA POZOSTAŁE:

• wartości niematerialne i prawne

• długo- i krótkoterminowe należności nie zaliczane do aktywów finansowych i rzeczowych

• długo- i krótkoterminowe inwestycje nie zaliczane do aktywów finansowych

• rozliczenia międzyokresowe (długo- i krótkoterminowe).




AKTYWA
TRWAŁE aktywa jednostki niezaliczane do aktywów obrotowych:	OBROTOWE część aktywów jednostki , do których zalicza się:
wartości niematerialne i prawne prawa majątkowe: autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych, wzorów zdobniczych know - how *nabyte przez jednostkę *zaliczane do aktywów trwałych *nie zaliczane do inwestycji *nadające się do gospodarczego wykorzystania *przeznaczone do używania na potrzeby jednostki *o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok nabyta wartość firmy koszty zakończonych prac rozwojowych
aktywa rzeczowe środki trwałe: nieruchomości: ^grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu ^budowle (obiekty inżynierii lądowej i wodnej) ^budynki ^będące odrębną własnością lokale ^spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego ^spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego urządzenia techniczne i maszyny środki transportu inne rzeczy ulepszenia w obcych środkach trwałych inwentarz żywy *zaliczane do rzeczowych aktywów trwałych i zrównanych z nimi *nie zaliczane do inwestycji *o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok *kompletne * zdatne do użytku *przeznaczone na potrzeby jednostki środki trwałe w budowie zaliczane do aktywów trwałych środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego zaliczki na środki trwałe w budowie	aktywa rzeczowe (zapasy) przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy: materiały nabyte w celu zużycia na własne potrzeby wytworzone lub przetworzone przez jednostkę *produkty gotowe (wyroby lub usługi) zdatne do sprzedaży lub *półprodukty oraz produkty w toku *towary nabyte w celu sprzedaży w stanie nieprzetworzonym ! Cykl działalności operacyjnej jednostki - okres upływający pomiędzy nabyciem materiałów wykorzystywanych w procesie gospodarczym, a realizacją powstałych z nich produktów w formie pieniężnej lub uzyskaniem za nie instrumentu, który łatwo jest zrealizować w formie pieniężnej.
należności długoterminowe: należności *nie zaliczone do aktywów finansowych *które stają się wymagalne (zapadalne) po upływie 12 miesięcy od dnia bilansowego	należności krótkoterminowe: ogół należności z tytułu dostaw i usług całość lub część należności z innych tytułów *nie zaliczonych do aktywów finansowych *które stają się wymagalne (zapadalne) w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego
inwestycje długoterminowe: aktywa posiadane w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z: ^ przyrostu ich wartości, ^uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków (w tym z transakcji handlowej): nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę długoterminowe aktywa finansowe - aktywa finansowe płatne i wymagalne (zapadalne) lub przeznaczone do zbycia po upływie co najmniej 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia: *instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki (udziały, akcje, inne papiery wartościowe) *wynikające z kontraktu prawo do: ^otrzymania aktywów pieniężnych (udzielone pożyczki) ^wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach inne	inwestycje krótkoterminowe: aktywa posiadane w celu osiągnięcia z nich korzyści ekonomicznych wynikających z: ^ przyrostu ich wartości, ^uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków (w tym z transakcji handlowej): krótkoterminowe aktywa finansowe - płatne i wymagalne (zapadalne) lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia: *aktywa pieniężne *instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki (udziały, akcje, inne papiery wartościowe) *wynikające z kontraktu prawo do: ^otrzymania aktywów pieniężnych (udzielone pożyczki) ^wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach inne
długoterminowe rozliczenia międzyokresowe -czynne: z tytułu odroczonego podatku dochodowego inne (kosztów, przychodów)	krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe -czynne (kosztów, przychodów)




Uwzględniając jednocześnie kryterium czasu pozostawania pod kontrolą jednostki oraz kryterium postaci, w jakiej występują i pełnionych funkcji w prowadzonej przez jednostkę działalności zasoby majątkowe (aktywa) można podzielić na sześć grup.

Klasyfikacja aktywów

jednocześnie ze względu na kryteria czasu pozostawania pod kontrolą jednostki oraz

postaci, w jakiej występują i funkcji, jakie pełnią w prowadzonej przez jednostkę działalności

AKTYWA	TRWAŁE	OBROTOWE
FINANSOWE	płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia po upływie co najmniej 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia (długoterminowe aktywa finansowe)	płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia (krótkoterminowe aktywa finansowe) albo aktywa pieniężne
RZECZOWE	środki trwałe środki trwałe w budowie zaliczki na środki trwałe w budowie	przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy - zapasy
POZOSTAŁE (INNE)	wartości niematerialne i prawne całość lub część należności z tytułów nie zaliczonych do aktywów finansowych, które stają się wymagalne co najmniej po upływie 12 miesięcy od dnia bilansowego (należności długoterminowe) inwestycje długoterminowe nie zaliczane do aktywów finansowych długoterminowe rozliczenia międzyokresowe	ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów nie zaliczonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego (należności krótkoterminowe) inwestycje krótkoterminowe nie zaliczane do aktywów finansowych krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Aktywa pieniężne - posiadane przez jednostkę:

• krajowe środki płatnicze (pieniądze będące w kraju prawnym środkiem płatniczym - waluta polska oraz pełniące funkcję płatniczą: czeki, weksle, czeki podróżnicze, akredytywy, polecenia wypłat, przekazy i inne dokumenty bankowe i finansowe płatne w walucie polskiej)

• zagraniczne środki płatnicze:

• waluty obce (pieniądze nie będące w kraju prawnym środkiem płatniczym oraz międzynarodowe jednostki rozrachunkowe, jak SDR - jednostka rozrachunkowa Międzynarodowego Funduszu Walutowego, EURO - europejska jednostka walutowa)

• dewizy (pełniące funkcję płatniczą weksle, czeki, czeki podróżnicze, akredytywy, polecenia wypłat, przekazy i inne dokumenty bankowe i finansowe płatne w walutach obcych)

• inne aktywa finansowe (np. naliczone odsetki od aktywów finansowych).

Pojęcie i klasyfikacja inwestycji

INWESTYCJE - aktywa posiadane w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z: przyrostu ich wartości, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej	DŁUGOTERMINOWE	KRÓTKOTERMINOWE
FINANSOWE	długoterminowe aktywa finansowe (udziały, akcje; inne papiery wartościowe, np. dłużne - m.in. obligacje -stwierdzające wierzytelności pieniężne, zamienne na akcje, z prawem pierwszeństwa do akcji; udzielone pożyczki; inne, np. jednostki uczestnictwa w otwartych funduszach inwestycyjnych, certyfikaty inwestycyjne, instrumenty pochodne - opcje, kontrakty terminowe, np. depozyty powyżej 12 miesięcy)	aktywa pieniężne inne krótkoterminowe aktywa finansowe (udziały, akcje, inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki, inne, np. depozyty poniżej 12 miesięcy)
NIEFINANSOWE (materialne)	nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz posiadane celu uzyskania z nich korzyści ekonomicznych; inne długoterminowe (np. złoto, diamenty)	inne krótkoterminowe (np. złoto, diamenty)

Pojęcie i klasyfikacja należności

NALEŻNOŚCI - wynikające z przeszłych zdarzeń prawo do otrzymania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują powstanie innych aktywów jednostki	DŁUGOTERMINOWE	KRÓTKOTERMINOWE
stanowiące odrębną pozycję bilansową: wiążą się z cyklem operacyjnym jednostki (z tytułu dostaw i usług) lub nie wynikają z kontraktów (np. z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych) lub sporne (dochodzone na drodze sądowej) lub inne	tytułów nie zaliczonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne po upływie 12 miesięcy od dnia bilansowego: od jednostek powiązanych od pozostałych jednostek	z tytułu dostaw i usług: od jednostek powiązanych (do 12 miesięcy i powyżej 12 miesięcy) od pozostałych jednostek (do 12 miesięcy i powyżej 12 miesięcy) z innych tytułów nie zaliczonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego: od jednostek powiązanych od pozostałych jednostek
zaliczane do aktywów finansowych: wynikające z kontraktu i stanowiące prawo do otrzymania aktywów pieniężnych i nabyte w celu inwestycyjnym (osiągnięcia korzyści ekonomicznych)	np. udzielone pożyczki długoterminowe	np. udzielone pożyczki krótkoterminowe
zaliczane do aktywów rzeczowych i innych kategorii aktywów niż wymienione wcześniej - zaliczki	zaliczki na środki trwałe w budowie zaliczki na wartości niematerialne i prawne	zaliczki na dostawy

Pojęcie i klasyfikacja instrumentów finansowych




aktywa pieniężne instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki wynikające z kontraktu (umowne) prawo do otrzymania aktywów pieniężnych (niektóre należności i niektóre inwestycje) wynikające z kontraktu (umowne) prawo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach

zobowiązanie jednostki (wynikające z umowy)do: wydania aktywów finansowych lub wymiany instrumentu finansowego z inną jednostką, na niekorzystnych warunkach

kontrakty, z których wynika prawo do majątku danej jednostki, pozostałego po zaspokojeniu (udziały) lub zabezpieczeniu wszystkich wierzycieli, a także zobowiązanie się jednostki do wyemitowania lub dostarczenia własnych instrumentów kapitałowych (opcje na akcje własne, warranty - prawa poboru)

Rozliczenia międzyokresowe

Rozliczenia międzyokresowe - operacje dotyczące innych okresów niż te w których zaistniały (zostały dokonane)	Kosztów - koszty niewspółmierne do przychodów zrealizowanych w okresie ich poniesienia	Przychodów - przychody dotyczące innych okresów niż ten, w którym zostały zrealizowane oraz przychody wątpliwe	Podatku dochodowego - są skutkiem przejściowych różnic między księgową i podatkową wartością aktywów i pasywów	Kategoria bilansowa
Czynne	nierozliczone koszty poniesione w poprzednich okresach lub koszty poniesione w danym okresie a dotyczące okresów przyszłych; (koszty związane z przychodami, które będą osiągane w przyszłości)	przychody dotyczące danego okresu, które mają być zrealizowane w przyszłości; ( przyszłe zwiększenia należności lub zmniejszenia zobowiązań wynikające z osiągniętych lub inaczej pozyskanych przychodów)	aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego	Długo terminowe - okres rozliczania rat jest dłuższy od 1 roku	Aktywa
									Krótko terminowe - okres rozliczania rat nie przekracza 1 roku
				Bierne		koszty dotyczące danego okresu, które będą poniesione w przyszłości; (prawdopodobne zobowiązania przypadające na dany okres , wynikające z wykonania na rzecz jednostki lub z obowiązku wykonania w przyszłości wobec innych jednostek świadczeń związanych z bieżącą działalnością; rezerwy na koszty przyszłych okresów)	przychody przyszłych okresów - równowartość otrzymanych lub należnych od innych jednostek zasobów majątkowych z różnych tytułów, a dotyczących przyszłych okresów oraz przychody wątpliwe; (przychody zrealizowane w danym okresie , a dotyczące przyszłych okresów oraz wątpliwe)	rezerwa na podatek dochodowy	Długo terminowe - okres rozliczania rat jest dłuższy od 1 roku	Pasywa
									Krótko terminowe - okres rozliczania rat nie przekracza 1 roku

PASYWA ogół źródeł finansowania (pochodzenia) majątku, czyli kapitałów (funduszów) prawo wałasności, wymagalność
WŁASNE niewymagalne, bezzwrotne, bezterminowe	OBCE (zobowiązania) wymagalne, zwrotne, terminowe
reprezentują prawa właścicieli do części wartości majątku (nie do poszczególnych jego składników) wniesionej na stałe, na cały okres istnienia jednostki; zobowiązanie jednostki, która zarządza określonym majątkiem wobec jej właścicieli wymagające spłaty (rozliczenia) dopiero w momencie likwidacji jednostki	część wartości majątku danej jednostki czasowo finansowana przez inne jednostki
FUNKCJE: założycielska (minimalna wartość kapitału niezbędna do założenia podmiotu) gwarancyjna (kapitał absorbuje straty, źródło pokrycia strat) prewencyjna (miara wypłacalności i bezpieczeństwa podmiotu) finansowa (bezzwrotne źródło finansowania majątku podmiotu) wyrównawcza/kompensacyjna (umożliwia kompensowanie bieżących strat i zachowanie ciągłości wypłat dywidendy) pomiarowa (podstawa naliczania dywidend0 reprezentacyjna (miernik kondycji finansowej podmiotu) limitowania wyznacznika podziału zysku	FUNKCJE: finansowania

KAPITAŁY (FUNDUSZE) WŁASNE według pochodzenia
POWIERZONE wniesione (powierzone) przez właścicieli w momencie założenia jednostki, ewentualnie potem uzupełniane		SAMOFINANSOWANIA wypracowane przez jednostkę w postaci zysku w trakcie prowadzonej przez nią działalności
kapitał (fundusz) podstawowy		zapasowe	rezerwowe (z aktualizacji wyceny i pozostałe)	wynik finansowy
								z lat ubiegłych	z roku bieżącego
przedsiębiorstwa państwowe	fundusz założycielski	fundusz przedsiębiorstwa
spółdzielnie	fundusz udziałowy	fundusz zasobowy
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością	kapitał zakładowy (udziałowy)	kapitał zapasowy
spółki akcyjne	kapitał zakładowy	kapitał zapasowy
spółki komandytowo-akcyjne	kapitał zakładowy	kapitał zapasowy
spółki jawne, partnerskie, komandytowe	kapitał wspólników
spółki cywilne	kapitał wspólników
przedsiębiorstwa osób fizycznych	kapitał właściciela

FUNDUSZE OBCE (wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki) według stopnia wymagalności i pochodzenia (tytułów)
rezerwy (zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne) na zobowiązania	zobowiązania		rozliczenia międzyokresowe bierne (przychodów, kosztów, podatku dochodowego, inne)
		długoterminowe (zobowiązania nie zaliczane do krótkoterminowych)		krótkoterminowe (ogół zobowiązań z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część pozostałych zobowiązań, które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego)
z tytułu odroczonego podatku dochodowego	wobec jednostek powiązanych	wobec jednostek powiązanych	ujemna wartość firmy
na świadczenia emerytalne i podobne (d, k)	wobec pozostałych jednostek: *kredyty i pożyczki *z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych *inne finansowe *inne	wobec pozostałych jednostek: *kredyty i pożyczki *z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych *inne finansowe * z tytułu dostaw i usług (k, d) *zaliczki otrzymane na dostawy *wekslowe *z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń , innych świadczeń *z tytułu wynagrodzeń *inne	inne (d, k)
pozostałe (d, k)		fundusze specjalne (zobowiązania jednostki do wykorzystania specjalnie wyodrębnionych środków na ściśle określony cel)

Zobowiązania finansowe - zobowiązanie jednostki (wynikające z umowy) do:

• wydania aktywów finansowych lub

• wymiany instrumentu finansowego z inną jednostką, na niekorzystnych warunkach

Zobowiązania warunkowe - obowiązek wykonania świadczeń, których powstanie jest uzależnione od zaistnienia określonych zdarzeń (aktywa pozabilansowe).

2008-10-03 Aktywa i pasywa

12

1

PASYWA

(kapitał własny + zobowiązania)

=

AKTYWA

RÓWNANIE BILANSOWE

(zasada równowagi bilansowej)

KRYTERIUM

FINANSOWE (PODMIOTOWE)

Skąd majątek pochodzi?

Kto majątek sfinansował?

Kto ma prawo własności do majątku jednostki?

Kto wyposażył jednostkę w majątek i na jak długo?

KRYTERIUM

RZECZOWE (PRZEDMIOTOWE)

Z jakich zasobów majątek się składa?

(czas pozostawania pod kontrolą jednostki, postać i funkcja)

MAJĄTEK (KAPITAŁ) JEDNOSTKI W RACHUNKOWOŚCI

lub

AKTYWA - ZOBOWIĄZANIA

(aktywa netto)

=

KAPITAŁ WŁASNY

PODEJŚCIE JEDNOSTKOWE - większe znaczenie przypisuje się aktywom niż pasywom

PODEJŚCIEWŁASNOŚCIOWE - największe znaczenie przypisuje się kapitałowi własnemu

---