TKANKI ŁĄCZNE

Ogólna charakterystyka wspólna dla wszystkich tkanek

• wspólne pochodzenie - MEZENCHYMA

Komórki tkanki łącznej + substancja międzykomórkowa

• tkanka łączna właściwa

• tkanka tłuszczowa

• tkanka chrzęstna

• tkanka kostna

• szpik kostny i krew

I) TKANKA ŁĄCZNA WŁAŚCIWA

FIBROBLASTY(występują zawsze) FIBROCYTY(forma spoczynkowa)

SUBSTANCJA Międzykomórkowa

odpowiedzialne za syntezę

Istota podstawowa + włókna

Komórki napływowe(czasowo obecne w tkance łącznej właściwej)

CECHY TKANKI :

• zawierają liczne naczynia krwionośne i nerwy

• tworzy zrąb narządów, tworzy torebki narządów nadając im kształt

1. KOMÓRKI TKANKI ŁĄCZNEJ WŁAŚCIWEJ STAŁE (Odpowiedzialne za syntezę substancji międzykomórkowej)

FIBROBLASTY (aktywne) - syntetyzują substancje podstawową oraz włókna.

U dorosłych w tkance łącznej rzadko przechodzą podziały. Mitozy obserwowane są tylko wtedy, gdy organizm wymaga dodatkowej liczby fibroblastów np.uszkodzenie tkanki łącznej. Fibroblast może max podzielić się 50 razy.

FIBROCYT (spoczynkowe)

Jak to sie dzieje ze jeden przechodzi w drugi?

• Czynniki humoralne

• Informacja niesiona przez hormony, czynnik wzrostu, istnienie cząsteczek adhezyjnych

ISTOTA PODSTAWOWA

bezpostaciowa, o charakterze żelu, wiążąca znaczne ilości wody, podtrzymująca włókna i komórki

• Glikozaminoglikany(GAG)

• Proteoglikany

• Glikoproteiny(białka nie kolagenowe)

WŁÓKNA SUBSTANCJI MIĘDZYKOMÓRKOWEJ

• kolagenowe

• siateczkowe(retikulinowe, srebrochłonne)

• elastyczne(sprężyste)

Kolagenoblasty:

• fibroblasty

• chondroblasty

• osteoblasty

• odontoblasty

• komórki śródbłonka

• komórki mięśniowe gładkie

Elastoblasty:

• fibroblasty

• chondrocyty chrząstki sprężystej

• komórki mięśniowe naczyń(miocyty)

• komórki śródbłonka

2. KOMÓRKI TKANKI ŁĄCZNEJ NAPŁYWOWE:

1. MIOFIBROBASTY

Posiadają cechy fibroblastów i miocytów gładkich. Odpowiedzialne za gojenie ubytku po uszkodzeniu tkanki ( obkurczanie rany).

Wykazują morfologiczne cechy fibroblastów, ale zawierają zwiększoną ilość filamentów aktynowych i miozyny

2. MAKROFAGI (Histocyty)

wywodzą się z monocytów, należą do układu fagocytów jednojądrzastych, są komórkami długo żyjącymi nawet do kilku miesięcy w tkance, mogą lokalnie proliferować. Zawierają liczne lizosomy i fagosomy. Uwalniają kolagenazę, produkują cytokiny, czynniki chemotaktyczne oraz wiele sinych substancji. Gdy podlegają stymulacji zwiększa sie ich rozmiar, mogą tez ulegać fuzji-komórki olbrzymie (giant cells)(tylko stany patologiczne)

FUNKCJA:

• pochłanianie cząsteczek

• trawienie przez lizosomy

• sekrecja substancji biorących udział w obronnej i naprawczej funkcji

• komórki APC

3. KOMÓRKI TUCZNE

owalne lub wydłużone, w cytoplazmie otoczone błoną zasadochłonne ziarnistości

ZIARNISTOŚCI- skład:

• heparyna

• histamina

• czynnik chemotaktyczny dla granulocytów kwasochłonnych

• czynnik chemotaktyczny dla granulocytów obojętnochłonnych

• proteazy obojętne

SUBSRANCJE UWALNIANE PRZEZ KOMÓRKI TUCZNE:

• prostaglandyny

• leukotrieny

• czynnik aktywujący płytki

• rodniki tlenowe i hydroksylowe

• nadtlenek wodoru

Komórki tuczne tkanki łącznej(mastocyty)

zawierają głownie heparynę z działaniem antykoagulacyjnym i chymazę, w całym organizmie

Komórki tuczne błon śluzowych

zawierają głownie siarczan chondroityny, trypazę, w błonie śluzowej przewodu pokarmowego i dróg oddechowych

ZACHOWANIE WOBEC KONTAKTU Z ALERGENEM:

1. wytwarzanie IgE przez komórki plazmatyczne po pierwszym zetknięciu sie z alergenem

2. wiązanie sie IgE z receptorami na powierzchni komórek tucznych

3. powtórny kontakt z alergenem powoduje jego wiązanie z IgE powierzchni komórek tucznych, co powoduje degranulację

4. LIMFOCYTY

5. KOMÓRKI PLZMATYCZNE

Liczne w miejscach narażonych na penetrację przez wirusy i cząsteczki obce, wywodzą sie z limfocytów B. Odpowiedzialne za syntezę immunoglobulin!!!

6. NEUTROFILE, EOZYNOFILE

(GRANULOCYTY OBOJĘTNOCHŁONNE I KWASOCHŁONNE)

zawierają małe ziarnistości specyficzne oraz ziarnistości azurofilne - lizosomy

7. MELANOCYTY

Jedyne komórki pochodzenia ektodermalnego - neuroektoderma grzebieni nerwowych

2. TKANKA TŁUSZCZOWA

• jest bardzo dynamiczna i aktywna tkanką

• obie tkanki mają szczególna zdolność gromadzenia tłuszczu i uwalniania produktów ich degradacji

• w warunkach dynamicznej równowagi ilość tłuszczu syntetyzowanego i degradowanego są równe

• w ciągu doby ok. 10% tłuszczu ulega wymianie

• w warunkach głodu lub dużych wydatków energetycznych proces lipolizy przewagą nad procesem lipogenezy

• pełni rolę magazynów substratów energetycznych, izolatora termicznego ma właściwości amortyzowania urazów

• tkanka brunatna wytwarza ciepło, dzięki szczególnemu działaniu mitochondriów

• czynność tkanki tłuszczowej podlega regulacji przez układ nerwowy i endokrynny, co służy ogólnoustrojowej homeostazie termicznej

KOMÓRKI TŁUSZCZOWE (LIPOCYTY, ADIPOCYTY) + niewiele substancji międzykomórkowej

występują pojedynczo lub w małych grupach większość w dużych agregatach - tkanka rozproszona

STANOWI NAJWIĘKSZY NARZĄD ORGANIZMU

u mężczyzn o prawidłowej wadze ciała stanowi 15-20% wagi

u kobiet - 20-25 % wagi

A) TKANKA TŁUSZCZOWA ŻÓŁTA (JEDNOPĘCHERZYKOWA)

Wielkość komórki tłuszczowej żółtej zmienia sie a wraz z nią jej metabolizm

• komórki duże - aktywnie syntetyzują triglicerydy i intensywnie utleniają glukozę do CO₂

• stężenia komórki małe - zwiększają spalanie glukozy pod wpływem wzrostu stężenia insuliny

Transport glukozy do lipocytów

• synteza tłuszczu odbywa się z glicerolu i kwasów tłuszczowych. Glicerol powstaje wewnątrzkomórkowo z glukozy pobranej przez komórkę. Źródłem kwasów tłuszczowych są pobrane z osocza krwi lipoproteiny

• transport glukozy - wydajny i regulowany przez insulinę

Insulina receptor insulinowy przenośnik glukozy (Glu T4)

FUNKCJE:

• sekrecyjna

Białka wydzielane przez tkankę:

• leptyna

• TNF~α

• angiotensynogen

• adypsyna

• PAI-1

• ACRP 30/apido Q

• budulcowa - otacza narządy(nerki)

• przez swą rolę wiązania wody uczestniczy w zatrzymaniu wody w organizmie

• jest tkanka podporowa - podeszwy, pośladki

• rezerwuje miejsca dla tkanek i narządów rozwijających się później (gruczoł piersiowy)

• magazynująca:

• stanowi energetyczny materiał rezerwowy

• stanowi izolacje termiczną, amortyzuje urazy mechaniczne

Występowanie tkanki tłuszczowej:

• największe nagromadzenie w tkance podskórnej, gdzie tworzy podściółkę tłuszczową różnej grubości, w różnych okolicach ciała i zmienna zależnie od płci, wieku i diety

• u noworodków i małych dzieci stanowi równomierną warstwę we wszystkich okolicach ciała

• u mężczyzn - na karku, okolicy barków i lędzwiowo- krzyżowej

• u kobiet - w sutkach, pośladkach, w okolicy krętarza większego i na udach

• tkanka tłuszczowa żółta wypełnia jamy szpikowe ( szpik żółty)

• występuje w sieci mniejszej i większej, w krezce, przyczepkach sieciowych jelita grubego

B) TKANKA TŁUSZCZOWA BRUNATNA (WIELOPĘCHERZYKOWA)

Termogeneza

Mitochondria (cytochromy nadają im barwę brunatną)maja te cechę, że procesy transportu protonów i syntezy ATP są luźno sprzężone. Większa część energii zostaje rozproszona w postaci ciepła. Bodźcem środowiskowym termogenezy jest zimno, niska temperatura wywołuje reakcję stresową a w konsekwencji pobudza wydzielanie noradrenaliny

WYSTĘPOWANIE:

Obficie u noworodków i dzieci w pierwszym roku życia

• pod skórą

• wzdłuż tętnic szyjnych i wokół tętnicy podobojczykowej

• w dole pachowym, śródpiersiu, okolicy międzyłopatkowej

• wokół nerek i nadnerczy

w dalszych latach zanika a jej miejsce przejmuje tkanka tłuszczowa żółta

Z tkanki tłuszczowej mogą wywodzić się nowotwory łagodne - LIPOMA

Rai wywodzące się z adipocytów - LIPOSARCOMA

Znacznie rzadziej zmiany nowotworowe dotyczą tkanki tłuszczowej brunatnej - HIBERNOMA

POSTNATALNY WZROST TKANKI TŁUSZCZOWEJ

• objętość masy tkanki tłuszczowej jest sumą liczby adipocytów i ich objętości: wielkość komórek 20- 120 μm

• w życiu pre- i w pierwszych latach życia postnatalnego prekursory adipocytów proliferują, później - zmiany wielkości komórek - hypertrofia

• w późniejszych okresach życia proces gromadzenia tłuszczu

• ile komórek wykształci się podczas dzieciństwa tyle pozostanie

• patologiczna otyłość polega na wzroście liczby komórek i wzroście ich objętości

• nawet przy intensywnym odchudzaniu liczba komórek nie zmienia się, zmniejsza sie tylko ich objętość

OTYŁOŚĆ

Zwiększa zachorowalność i umieralność, nadwaga pociąga za sobą:

• zmniejszenie objętości układu oddechowego i ruchliwości przepony

• może wystąpić lub nasilić się niewydolność narządów odpowiedzialnych za oddychanie

• pojawienie się przepukliny i wypadanie trzewi- obniżenie sprawności mięśni brzucha i mechanicznego przeciążenia spowodowanego nadmiarem tkanki tłuszczowej

• w wyniku przeciążenia wagowego - przedwczesne osłabienie chrząstek stawowych kończyn dolnych

• miażdżyca i choroba wieńcowa częściej spotykane u osób otyłych - zawal mięśnia sercowego i wylewy

• cukrzyca towarzysząca nadwadze

Otyłą jest osoba u której masa tłuszczu wynosi powyżej 20% u mężczyzny i 25% u kobiety

Nie jest wyłącznie wynikiem niewłaściwych nawyków żywieniowych

Odkryta w 1994 roku leptyna -syntetyzowana przez adipocyty nazywana hormonem sytości, odpowiedzialna jest za wzmożony wzrost tkanki tłuszczowej.

LEPTYNA (hormon polipeptydowy) jej poziom jest skorelowany w krążeniu z ilością tkanki tłuszczowej

GEN OB (obesity gen - gen otyłości), gen fat, gen A3

mutacja punktowa

z krwią do podwzgórza

hamowanie syntezy neuropeptydu Y (NPY)

receptory leptyny gen db (diabetic- cukrzycowy)

Hormon łaknienia

obniżenie poziomu NPY powoduje zmniejszenie zapotrzebowanie na pokarm i zapobiega i zapobiega nadmiernej konsumpcji

GYNOIDALNA ( u kobiet)- dolne partie ciała, okolice pośladków, ud, zaburzenia w układzie kostnym i naczyniowym = żylaki

ANDROIDALNA (u mężczyzn) - dotyka głownie górne partie ciała, klatki piersiowej, brzucha- komplikacje w układzie sercowo- naczyniowym

Przyczyny otyłości:

• czynnik dziedziczny

• sposób odżywiania w dzieciństwie

• rzadko zaburzenia hormonalne

---