6. TEORIA POSTĘPOWANIA PRODUCENTA

PRODUKCJA - polega na łączeniu różnych czynników wytwórczych w celu uzyskania określonej ilości produktów.

FUNKCJA PRODUKCJI - zależność między wielkością produkcji a nakładami poniesionymi na jej uzyskanie.

Czynniki produkcji dzielą się na:

• stałe - to takie, których nakładów nie można zwiększyć w danym okresie

• zmienne - to te, których podaż może być zwiększona w danym okresie szybko i bez dodatkowych inwestycji

Rozróżnienie między stałymi i zmiennymi czynnikami produkcji prowadzi do rozgraniczenia między okresem krótkim i długim.

Okres krótki - wówczas przynajmniej jeden czynnik produkcji jest stały (produkcja rośnie wyłącznie przez użycie większej ilości czynników zmiennych).

Okres długi - wszystkie czynniki produkcji są zmienne.

Trzy miary produkcji:

• produkt całkowity - łączna produkcja wytworzona w określonej jednostce czasu

TP, Q, q

• produkt przeciętny - stosunek wielkości produkcji do wielkości nakładu

, L - praca

• produkt krańcowy (marginalny) - przyrost produkcji osiągnięty z zastosowania dodatkowej jednostki czynnika zmiennego

Funkcja produkcji w okresie krótkim:

Zakładamy, że występują tylko dwa czynniki produkcji:

• ziemia

• praca

Przy założeniu, że nakłady ziemi są stałe wzrost rozmiarów produkcji może nastąpić tylko przez zwiększenie liczby pracowników.

ANALIZA TP:

Zwiększając zatrudnienie produkt całkowity do punktu A rośnie więcej niż proporcjonalnie w stosunku do czynnika zmiennego. W punkcie A następuje przegięcie funkcji produkcji i od tego momentu TP rośnie mniej niż proporcjonalnie w stosunku do wzrostu zatrudnienia. Działa tutaj prawo malejących przychodów, które polega na tym, że zwiększenie nakładów czynnika zmiennego (przy założeniu, że pozostałe czynniki są stałe) zaczyna od pewnego momentu dawać coraz mniejsze przyrosty produkcji. W punkcie C produkcja osiąga maksimum i dalsze zwiększanie zatrudnienia przy niezmienionych czynnikach spowoduje, że produkcja całkowita zacznie spadać.

Realny odcinek krzywej TP znajduje się między B i C. W tym obszarze dokonuje się wyboru optymalnych rozmiarów produkcji.

ANALIZA AP:

Do punktu B przeciętna produkcyjność pracy rośnie, ale w tempie coraz wolniejszym i punkcie B osiąga swoje maksimum. Od punktu B do C produkt przeciętny spada, bo produkcja rośnie wolniej niż zatrudnienie. W punkcie C produkcyjność pracy osiąga swój przeciętny poziom w warunkach pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych firmy i dalej mogłaby spadać, gdyby przedsiębiorstwo nadal zwiększało zatrudnienie.

ANALIZA MP:

Krańcowa produkcyjność pracy rośnie tylko do A. W punkcie przegięcia krzywej produktu całkowitego, produkt krańcowy osiąga maksimum. Od tego momentu, gdy produkt całkowity rośnie mniej niż proporcjonalnie w stosunku do zatrudnienia produkt krańcowy systematycznie spada aż do wartości zerowej w punkcie, w którym nie występuje już dalszy przyrost produkcji.

Okres długi:

Zakresy decyzji w okresie długim:

• skala prowadzenia działalności gospodarczej:

• firma chce osiągać stałe efekty skali, tzn. że rozmiary produkcji powiększają się w takim samym tempie jak nakłady czynników produkcji

• firma chce osiągnąć rosnące efekty skali (procentowy wzrost rozmiarów produkcji jest większy od procentowego wzrostu nakładów czynników produkcji)

• firma chce osiągnąć malejące efekty skali (rozmiary produkcji rosną wolniej niż nakłady czynników produkcji)

• lokalizacja

• wybór techniki wytwarzania

• przedsiębiorstwo maksymalizujące zysk będzie chciało wykonać taką kombinację wyników produkcji, która pozwoli uzyskać określony poziom produkcji przy możliwie najniższych nakładach czynników produkcji.

W celu wyznaczenia najbardziej efektywnej metody wytwarzania musimy znać:

• izokwanty - krzywa jednakowego produktu, ukazuje jakie kombinacje metod wytwarzania są niezbędne, aby wytworzyć tę samą wielkość produkcji

Ruch wzdłuż izokwanty to przyrost jednego, a spadek drugiego czynnika produkcji przy tej samej wielkości produkcji.

Stosunek, zgodnie z którym można zastąpić

jeden wynik produkcji innym, tak aby

wielkość produkcji nie uległa zmianie nazywa się KRAŃCOWĄ STOPĄ SUBSTYTUCJI.

ΔC- ubytek kapitału, ΔL- wzrost zatrudnienia

Kształt izokwanty wskazuje, że mamy do czynienia z malejącą krańcową stopą substytucji, tzn. że zwiększając zatrudnienie o kolejną jednostkę pracy jesteśmy w stanie zrezygnować z coraz mniejszych jednostek kapitałów.

• izokoszty - producent znając ceny wyników produkcji oraz środki finansowe firmy może wyznaczyć tzw. izokosztę.

Linia jednakowego kosztu ilustruje, jakie kombinacje metod wytwarzania są możliwe do zastosowania przez firmę po uwzględnieniu relacji cen wyników wytwórczych oraz wysokości zasobu środków finansowych.

Optymalna wielkość produkcji:

Przez nałożenie izokoszty na mapę izokwant znajdujemy optymalne rozmiary produkcji. Jest to punkt styczności krzywej jednakowego kosztu z najdalej położoną od początku układy współrzędnych izokwantą. Występuje wówczas optymalna, tzn. najlepsza z możliwych kombinacja czynników produkcji. Jest to tzw. PUNKT RÓWNOWAGI PRODUCENTA.

Przy założeniu, że ceny czynników produkcji są stałe, a tylko dochody nam się zwiększają, możemy wyznaczyć kolejne optima producenta.

α

---