ad. III.

Analiza wyniku finansowego według zależności ekonomicznych (w powiązaniu z efektywnością) może być prowadzona z wykorzystaniem metody dwu - , trzy - lub czteroczynnikowej. Nazwa tych metod jest pochodną ilości czynników eksponowanych w zależnościach ekonomicznych. Stąd też:

• w metodzie 2 - czynnikowej zysk będzie określany za pomocą 2 czynników:

Z = R * W _rz

lub

Z = M * ROA

lub

Z = S * ROS

R → zatrudnienie [e]

W _rz = Z / R [i]

M → majątek [e]

ROA → rentowność majątku [i]

S → sprzedaż

ROS → rentowność sprzedaży

W metodach dwuczynnikowych w sposób izolowany można zbadać zależność zysku każdorazowo od wielkości i efektywności wykorzystania zasobów lub też wielkość sprzedaży i jej rentowności.

• Metoda 3 - czynnikowa szerzej prezentuje zależności zysku i czynników go określających jednakże w dalszym ciągu w sposób izolowany ograniczając badanie albo do czynnika osobowego albo też do czynnika majątkowego. Zysk wyrazić można:

Z = R * W * ROS

lub

Z = M * P_m * ROS

W = R / S [i]

• kompleksowe,całościowe podejście uzyskuje się dopiero w metodzie 4 - czynnikowej. Zysk przedsiębiorstwa wyrazić można wówczas za pomocą iloczynu 4 czynników takich jak:

Z = R * W_m * P_m * ROS

R → zatrudnienie w grupie przemysłowej

W_m → wyposażenie majątkowe 1 zatrudnionego

P_m → produktywność majątku

!!! przedmiotem badań w tym wypadku powinien być zysk z działalności operacyjnej, a jeśli nie można tego wyliczyć można stosować zysk netto (globalne wartości).

Rentowność pochodzi od słowa „renta” co oznacza zysk od kapitału.

Pomiar rentowności w przedsiębiorstwie może być przeprowadzony przy wykorzystaniu 2 grup wskaźników:

1. wskaźniki opłacalności zaangażowanego kapitału - w odniesieniu do wybranego rodzaju kapitału

2. wskaźniki efektywności zużycia czynników produkcji - w odniesieniu do wybranego rodzaju obrotu

Ad. I.

Wskaźniki opłacalności zaangażowanego kapitału:

Postać ogólna:

wybrana wielkość wyniku	zysk brutto ze sprzedaży zysk ze sprzedaży zysk z działalności operacyjnej zysk z działalności gospodarczej zysk brutto zysk netto
wybrany rodzaj kapitału	kapitał zakładowy kapitał własny kapitał całkowity

W tej grupie wskaźników przedmiotem oceny są:

• RoC (Return on Capital) - wskaźnik rentowności kapitału całkowitego:

zysk netto + odsetki (1 - T)

RoC = —————————————————— * 100%

przeciętny stan kapitału całkowitego

gdzie kapitał całkowity to suma: kapitału własnego, kapitału długo - i krótkoterminowego oprocentowanego.

K_C = Pasywa - Zobowiązania nieoprocentowane

K_C = K_W + KO_D + KO_K

RoC jest podstawą oceny efektywności zainwestowanego kapitału bez względu na źródło jego pochodzenia (bez względu na to czy jest to kapitał własny czy kapitał obcy). W tej postaci wskaźnik jest porównywalny pomiędzy przedsiębiorstwami nawet w wypadku gdy różnią się one poziomem zadłużenia.

Im większą wartość przyjmuje ten wskaźnik tym efektywniej wykorzystywany jest kapitał zaangażowany w tym podmiocie. Ocena wielkości tego wskaźnika powinna być dokonywana poprzez porównanie w czasie, z planem na tle wielkości pożądanych (tzw. benchmarków) oraz w przestrzeni. Szczególnie istotne jest porównanie RoC ze średnim ważonym kosztem kapitału. Pozytywnie ocenić można wyniki przedsiębiorstwa wówczas gdy różnica RoC - WACC > 0 , bo wówczas przedsiębiorstwo wygospodarowuje dodatkowe ponad oczekiwane przez właścicieli i wierzycieli zyski pomnażając ich bogactwo. W warunkach gospodarki rynkowej te właśnie podmioty będą przyciągały kapitał stwarzając szanse rozwoju i poprawy pozycji konkurencyjnej firmy.

• RoA (Return on Total Assets) - wskaźnik rentowności aktywów, który stanowi relację:

zysk netto

RoA = —————————————* 100%

przeciętny stan aktywów

i informuje jaką efektywność osiąga się angażując kapitał w rzeczowy majątek tego przedsiębiorstwa.

• RoE (Return on Equity) - wskaźnik rentowności kapitału własnego:

zysk netto

RoC = ————————————————————— * 100%

przeciętny stan kapitału (funduszu) własnego

im większe wartości przyjmuje ten wskaźnik tym szybciej zwraca się zainwestowany przez właścicieli kapitał, a więc przedsięwzięcie jest bardziej rentowne (np. RoE = 50% to zainwestowany kapitał zwraca się w ciągu 2 lat).

Wskaźnik ten jest miarą efektywności gospodarowania w ujęciu krótkoterminowym, stąd też nawet, gdy uzyskuje on wielkości pozytywne, pożądane nie zawsze odzwierciedla efektywność gospodarowania w ujęciu długoterminowym.

Wskaźnik ten jest przedmiotem oceny w czasie, z planem, na tle innych przedsiębiorstw, alternatywnych form inwestowania i na tle kosztu kapitału własnego. Powinna być zachowana relacja:

RoE - K_W > 0

Przedmiotem oceny mogą być wielkości przedstawionych wskaźników, ale też zależności występujące pomiędzy wskaźnikami. Stąd też zasadne jest porównanie wskaźników RoE i RoC. Jeżeli RoE > RoC to wówczas mamy do czynienia z efektem dźwigni finansowej. Gdy natomiast RoE < RoC to występuje efekt „maczugi finansowej”.

Wpływ dźwigni finansowej na rentowność kapitału własnego ustalić można m. in. w następujący sposób: RoE - RoC

———————— * 100%

RoC

• W _RKP - wskaźnik rentowności kapitału podstawowego:

zysk netto

W _RKP = —————————————————— * 100%

przeciętny stan kapitału podstawowego

Wskaźnik ten jest uszczegółowioną postacią poprzedniego wskaźnika, postacią o wysokim poziomie ścisłości, wieloznaczności. Kapitał podstawowy bowiem jest zdefiniowany ustawowo, natomiast kapitał własny można odzwierciedlać w sposób zaprezentowany w konstrukcji bilansu lub też z uwzględnieniem tzw. ekwiwalentów kapitału własnego.

Przedmiotem porównań mnoże być wielkość tego wskaźnika lub też relacja między nim a wskaźnikiem RoE. Jeżeli:

• W _RKP rośnie szybciej niż RoE to w przesdiębiorstwie menadżer finansowy tworzy rezerwy co świadczy o jego przezorności

• W _RKP rośnie wolniej niż RoE to to wówczas menadżer finansowy rozwiązuje reezerwy kreując rentowność przedsiębiorstwa w badanym okresie.

Szczegółowe informacje analityk znajdzie w zestawieniu zmian w kapitale (funduszu) własnym.

Ad. II.

Wskaźniki efektywności zużycia czynników produkcji:

Postać ogólna:

wybrana wielkość wyniku	zysk brutto ze sprzedaży zysk ze sprzedaży zysk z działalności operacyjnej zysk z działalności gospodarczej zysk brutto zysk netto
wybrany rodzaj obrotu	przychody określające dany rodzaj wyniku koszty kształtujące odpowiedni rodzaj wyniku

• RoS - wskaźnik rentowności sprzedaży, stanowiący relację:

zysk netto

RoS₁ = —————————————* 100%

przychody ogółem

Odzwieciedla od sukces przedsiębiorstwa na rynku. Sukces ten może mieć różnorodne podstawy. Mogą być one umiejscowione w rentowności sprzedaży produktów, towarów i materiałów, a w tym być pochodną wielkości sprzedaży, struktury asortymentowej, kosztów, cen pozostałej działalności operacyjnej, działalności finansowej, działalności w wynikach nadzwyczajnych. Wskaźnik ten charakteryzuje się więc dużym polem oddziaływania, stąd też nie zawsze jest porównywalny w przestrzeni.

Większą wartość poznawczą ma w tym przypadku uszczegółowiona postać wskaźnika rentowności sprzedaży:

• RoS₂ - wskaźnik rentowności sprzedaży produktów, towarów i materiałów:

zysk ze sprzedaży

RoS₂ = ————————————————————————— * 100%

przychody ze sprzedaży produktów, towaró i materiałów

Wskaźnik ten może być liczony dla sprzedaży ogółem, jednak zasadne jest obliczanie jego wartości dla poszczególnych rodzajów działalności.

• W_PK - wskaźnik poziomu kosztów:

koszty działalności gospodarczej

W _{p k} = ———————————————* 100%

przychody ogółem

Wskaźnik ten odzwierciedla wielkość kosztów w 100 jednostkach przychodów. Im mniejszy ten wskaźnik tym rentowność prowadzionej działalności jest większa. Może być on stosowany zarówno dla przdsiębiorstw rentownych (W_PK < 100%), ale także małorentownych (W_PK ≈ 100%) i deficytowych (W_PK > 100%). Wskaźnik ten daje duże możliwości analityczne. Przedmiotem oceny mogą być tez wielkości poszczególnych rodzajów kosztów odniesione do przychodów.

Formuła nakładochłonnościowa:

K_P A Z_m P_K

—— —— —— ——

R A_t M_m P_SO

W _PK = ———— + ———— + ———— + ————

P P P P

—— —— —— ——

R A_t M_m P_SO

Z _m → zużycie materiałów

M _m → przeciętny stan amteriałów

K _P → koszty wynagrodzeń wraz z narzutami

P _K → pozostałe koszty

P _SO → przecietny stan pozostałych składników aktywów działalności operacyjnej

A → amortyzacja

A _t → przeciętny stan rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych i prawnych

Minimalizacja tego wskaźnika jest możliwa poprzez stosowne działania w zakresie czynnika osobowego ( średnie płace i wydajność pracy) w zakresie aktywów trwałych (amortyzacja do środków trwałych), w zakresie pozostałyc kosztów operacyjnych, które charakteryzują sprawność działania organizacji.

Analiza finansowa - w - 11.01.2006

35

---