ad. III.
Analiza wyniku finansowego według zależności ekonomicznych (w powiązaniu z efektywnością) może być prowadzona z wykorzystaniem metody dwu - , trzy - lub czteroczynnikowej. Nazwa tych metod jest pochodną ilości czynników eksponowanych w zależnościach ekonomicznych. Stąd też:
w metodzie 2 - czynnikowej zysk będzie określany za pomocą 2 czynników:
Z = R * W rz
lub
Z = M * ROA
lub
Z = S * ROS
R → zatrudnienie [e]
W rz = Z / R [i]
M → majątek [e]
ROA → rentowność majątku [i]
S → sprzedaż
ROS → rentowność sprzedaży
W metodach dwuczynnikowych w sposób izolowany można zbadać zależność zysku każdorazowo od wielkości i efektywności wykorzystania zasobów lub też wielkość sprzedaży i jej rentowności.
Metoda 3 - czynnikowa szerzej prezentuje zależności zysku i czynników go określających jednakże w dalszym ciągu w sposób izolowany ograniczając badanie albo do czynnika osobowego albo też do czynnika majątkowego. Zysk wyrazić można:
Z = R * W * ROS
lub
Z = M * Pm * ROS
W = R / S [i]
kompleksowe,całościowe podejście uzyskuje się dopiero w metodzie 4 - czynnikowej. Zysk przedsiębiorstwa wyrazić można wówczas za pomocą iloczynu 4 czynników takich jak:
Z = R * Wm * Pm * ROS
R → zatrudnienie w grupie przemysłowej
Wm → wyposażenie majątkowe 1 zatrudnionego
Pm → produktywność majątku
!!! przedmiotem badań w tym wypadku powinien być zysk z działalności operacyjnej, a jeśli nie można tego wyliczyć można stosować zysk netto (globalne wartości).
Rentowność pochodzi od słowa „renta” co oznacza zysk od kapitału.
Pomiar rentowności w przedsiębiorstwie może być przeprowadzony przy wykorzystaniu 2 grup wskaźników:
wskaźniki opłacalności zaangażowanego kapitału - w odniesieniu do wybranego rodzaju kapitału
wskaźniki efektywności zużycia czynników produkcji - w odniesieniu do wybranego rodzaju obrotu
Ad. I.
Wskaźniki opłacalności zaangażowanego kapitału:
Postać ogólna:
|
|
|
|
W tej grupie wskaźników przedmiotem oceny są:
RoC (Return on Capital) - wskaźnik rentowności kapitału całkowitego:
zysk netto + odsetki (1 - T)
RoC = —————————————————— * 100%
przeciętny stan kapitału całkowitego
gdzie kapitał całkowity to suma: kapitału własnego, kapitału długo - i krótkoterminowego oprocentowanego.
KC = Pasywa - Zobowiązania nieoprocentowane
KC = KW + KOD + KOK
RoC jest podstawą oceny efektywności zainwestowanego kapitału bez względu na źródło jego pochodzenia (bez względu na to czy jest to kapitał własny czy kapitał obcy). W tej postaci wskaźnik jest porównywalny pomiędzy przedsiębiorstwami nawet w wypadku gdy różnią się one poziomem zadłużenia.
Im większą wartość przyjmuje ten wskaźnik tym efektywniej wykorzystywany jest kapitał zaangażowany w tym podmiocie. Ocena wielkości tego wskaźnika powinna być dokonywana poprzez porównanie w czasie, z planem na tle wielkości pożądanych (tzw. benchmarków) oraz w przestrzeni. Szczególnie istotne jest porównanie RoC ze średnim ważonym kosztem kapitału. Pozytywnie ocenić można wyniki przedsiębiorstwa wówczas gdy różnica RoC - WACC > 0 , bo wówczas przedsiębiorstwo wygospodarowuje dodatkowe ponad oczekiwane przez właścicieli i wierzycieli zyski pomnażając ich bogactwo. W warunkach gospodarki rynkowej te właśnie podmioty będą przyciągały kapitał stwarzając szanse rozwoju i poprawy pozycji konkurencyjnej firmy.
RoA (Return on Total Assets) - wskaźnik rentowności aktywów, który stanowi relację:
zysk netto
RoA = —————————————* 100%
przeciętny stan aktywów
i informuje jaką efektywność osiąga się angażując kapitał w rzeczowy majątek tego przedsiębiorstwa.
RoE (Return on Equity) - wskaźnik rentowności kapitału własnego:
zysk netto
RoC = ————————————————————— * 100%
przeciętny stan kapitału (funduszu) własnego
im większe wartości przyjmuje ten wskaźnik tym szybciej zwraca się zainwestowany przez właścicieli kapitał, a więc przedsięwzięcie jest bardziej rentowne (np. RoE = 50% to zainwestowany kapitał zwraca się w ciągu 2 lat).
Wskaźnik ten jest miarą efektywności gospodarowania w ujęciu krótkoterminowym, stąd też nawet, gdy uzyskuje on wielkości pozytywne, pożądane nie zawsze odzwierciedla efektywność gospodarowania w ujęciu długoterminowym.
Wskaźnik ten jest przedmiotem oceny w czasie, z planem, na tle innych przedsiębiorstw, alternatywnych form inwestowania i na tle kosztu kapitału własnego. Powinna być zachowana relacja:
RoE - KW > 0
Przedmiotem oceny mogą być wielkości przedstawionych wskaźników, ale też zależności występujące pomiędzy wskaźnikami. Stąd też zasadne jest porównanie wskaźników RoE i RoC. Jeżeli RoE > RoC to wówczas mamy do czynienia z efektem dźwigni finansowej. Gdy natomiast RoE < RoC to występuje efekt „maczugi finansowej”.
Wpływ dźwigni finansowej na rentowność kapitału własnego ustalić można m. in. w następujący sposób: RoE - RoC
———————— * 100%
RoC
W RKP - wskaźnik rentowności kapitału podstawowego:
zysk netto
W RKP = —————————————————— * 100%
przeciętny stan kapitału podstawowego
Wskaźnik ten jest uszczegółowioną postacią poprzedniego wskaźnika, postacią o wysokim poziomie ścisłości, wieloznaczności. Kapitał podstawowy bowiem jest zdefiniowany ustawowo, natomiast kapitał własny można odzwierciedlać w sposób zaprezentowany w konstrukcji bilansu lub też z uwzględnieniem tzw. ekwiwalentów kapitału własnego.
Przedmiotem porównań mnoże być wielkość tego wskaźnika lub też relacja między nim a wskaźnikiem RoE. Jeżeli:
W RKP rośnie szybciej niż RoE to w przesdiębiorstwie menadżer finansowy tworzy rezerwy co świadczy o jego przezorności
W RKP rośnie wolniej niż RoE to to wówczas menadżer finansowy rozwiązuje reezerwy kreując rentowność przedsiębiorstwa w badanym okresie.
Szczegółowe informacje analityk znajdzie w zestawieniu zmian w kapitale (funduszu) własnym.
Ad. II.
Wskaźniki efektywności zużycia czynników produkcji:
Postać ogólna:
wybrana wielkość wyniku |
|
|
|
RoS - wskaźnik rentowności sprzedaży, stanowiący relację:
zysk netto
RoS1 = —————————————* 100%
przychody ogółem
Odzwieciedla od sukces przedsiębiorstwa na rynku. Sukces ten może mieć różnorodne podstawy. Mogą być one umiejscowione w rentowności sprzedaży produktów, towarów i materiałów, a w tym być pochodną wielkości sprzedaży, struktury asortymentowej, kosztów, cen pozostałej działalności operacyjnej, działalności finansowej, działalności w wynikach nadzwyczajnych. Wskaźnik ten charakteryzuje się więc dużym polem oddziaływania, stąd też nie zawsze jest porównywalny w przestrzeni.
Większą wartość poznawczą ma w tym przypadku uszczegółowiona postać wskaźnika rentowności sprzedaży:
RoS2 - wskaźnik rentowności sprzedaży produktów, towarów i materiałów:
zysk ze sprzedaży
RoS2 = ————————————————————————— * 100%
przychody ze sprzedaży produktów, towaró i materiałów
Wskaźnik ten może być liczony dla sprzedaży ogółem, jednak zasadne jest obliczanie jego wartości dla poszczególnych rodzajów działalności.
WPK - wskaźnik poziomu kosztów:
koszty działalności gospodarczej
W p k = ———————————————* 100%
przychody ogółem
Wskaźnik ten odzwierciedla wielkość kosztów w 100 jednostkach przychodów. Im mniejszy ten wskaźnik tym rentowność prowadzionej działalności jest większa. Może być on stosowany zarówno dla przdsiębiorstw rentownych (WPK < 100%), ale także małorentownych (WPK ≈ 100%) i deficytowych (WPK > 100%). Wskaźnik ten daje duże możliwości analityczne. Przedmiotem oceny mogą być tez wielkości poszczególnych rodzajów kosztów odniesione do przychodów.
Formuła nakładochłonnościowa:
KP A Zm PK
—— —— —— ——
R At Mm PSO
W PK = ———— + ———— + ———— + ————
P P P P
—— —— —— ——
R At Mm PSO
Z m → zużycie materiałów
M m → przeciętny stan amteriałów
K P → koszty wynagrodzeń wraz z narzutami
P K → pozostałe koszty
P SO → przecietny stan pozostałych składników aktywów działalności operacyjnej
A → amortyzacja
A t → przeciętny stan rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych i prawnych
Minimalizacja tego wskaźnika jest możliwa poprzez stosowne działania w zakresie czynnika osobowego ( średnie płace i wydajność pracy) w zakresie aktywów trwałych (amortyzacja do środków trwałych), w zakresie pozostałyc kosztów operacyjnych, które charakteryzują sprawność działania organizacji.
Analiza finansowa - w - 11.01.2006
35