Trzęsienia Ziemi

Co 30 sekund gdzieś na Ziemi notuje się lekkie trzęsienia ziemi. Wstrząsyte są na tyle silne; że dają się odczuć, lecz nie powodują zniszczeń. Co kilka miesięcy następuje jednak większe trzęsienie ziemi, podczas którego pękają drogi, walą się budynki i mosty, powodując wiele ofiar śmiertelnych. Trzęsienia ziemi jest spowodowane ścieraniem się rozległych płyt tektonicznych Ziemi. Płyty przez cały czas ześlizgują się jedna z drugiej, ale czasem się klinują. Napór rośnie, aż nagle płyty się osuwają, wysyłając fale wstrząsów na wszystkie strony. Kiedy te fale dotrą do powierzchni, powodują trzęsienie ziemi. Trzęsienie ziemi wywołują dwa rodzaje fal wstrząsowych: fale właściwe, które wibrują w skałach i fale powierzchniowe, które przecinają powierzchnię Ziemi jak fale powierzchnię morza lub oceanu. Fale właściwe obejmują fale pierwotne, które pulsują w ziemi jak wagony kolejowe obijające się o siebie i fale wtórne, które przypominają wijącą się skakankę. Miejsca w pobliżu krawędzi płyt, takie jak południowo-wschodnia Europa i wybrzeże Pacyfiku są często nawiedzane przez trzęsienia ziemi. Uskok San Andreas (dł. 435 km) biegnącym przez zach. Kalifornię stanowi granicę między dwiema ogromnymi płytami. Ruch wzdłuż uskoku spowodował wiele pustoszących trzęsień w tym rejonie. Jednym z większych było trzęsienie ziemi w Japonii w 1932, gdzie zginęło 200 tyś. osób. Czasami naukowcy mogą przewidzieć wystąpienie trzęsienia ziemi. W 1974 np. przewidzieli trzęsienie ziemi w Chinach, ratując życie tysięcy ludzi. Przewidzenie trzęsienia ziemi nie zawsze jest jednak możliwe. W 1989 silne trzęsienie ziemi nawiedziło niespodziewanie San Francisco. Zginęło wówczas 67 osób.

Przyczyny trzęsień Ziemi

Skorupa ziemska składa się z oddzielnych ogromnych płyt litej skały. Poruszają się one wolno, a czasem ślizgają się wzdłuż siebie. Najsilniejsze trzęsienia ziemi występują na styku płyt. Niekiedy płyty blokują się i przez pewien czas są unieruchomione. Narastające wówczas naprężenia ulegają nagłemu rozładowaniu kiedy płyty wreszcie się przesuną. Powoduje to gwałtowne wstrząsy.

 Do pomiaru trzęsień Ziemi stosuje się 2 różne skale: Richtera i zmodyfikowaną skalę Marcallego

 Skala Richtera służy do określania efektów energetycznych trzęsienia ziemi w jego epicentrum. Jest to skala logarytmiczna, co oznacza, że ilekroć intensywność trzęsienia ziemi wzrasta o jedną jednostkę, grunt trzęsie się 10-krotnie silnej, a ognisko trzęsienia wyzwala 30-krotnie więcej energii. Podana niżej skala wskazuje na prawdopodobne skutki trzęsienia ziemi dla poszczególnych stopni intensywności

 

 

STOPIEŃ	MOŻLIWE SKUTKI
1	Wykrywalne tylko za pomocą sejsmografów.
2-3	Ledwie odczuwalne przez ludzi.
4-5	Może spowodować niewielkie szkody.
6	Dość niszczycielskie.
7	Duże trzęsienie ziemi.
8-9	Bardzo niszczycielskie trzęsienie ziemi.

 

Zmodyfikowana skala Marcallego służy do określania intensywności drgań gruntu w danym miejscu na skutek trzęsienia ziemi. Jest to tzw. odczuwalna intensywność. Sama skala zaś jest rejestrem opisanych skutków trzęsienia ziemi.

 

INTENSYWNOŚĆ	MOŻLIWE SKUTKI
1	Nieodczuwalne dla ludzi.
2	Odczuwalne przez ludzi zamieszkujących wyższe piętra.
3	Zawieszone na ścianach przedmioty mogą się poruszać.
4	Zawieszone na ścianach przedmioty poruszają się, pojawia się drżenie okien i drzwi.
5	Odczuwalne na dworze. Małe przedmioty poruszają się.
6	Odczuwalne przez każdego. Poruszają się meble. Chwieją się drzewa i krzewy.
7	Ludzie z trudem utrzymują się na nogach. Budynki pękają
8	Powstają duże szkody w budynkach. Łamią się gałęzie drzew.
9	W gruncie tworzą się duże pęknięcia. Niektóre domy rozpadają się.
10	Obsuwa się powierzchnia ziemi. Liczne budynki leżą w gruzach.
11	Duże przekształcenia powierzchni ziemi, wyginają się szyny kolejowe.
12	Zniszczenia są niemal całkowite

 

W czasie trzęsień ziemi największe zniszczenia występują w rejonie epicentrum; wielkie straty i liczne ofiary powodują silne trzęsienia ziemi o epicentrach położonych w obszarach dużych miast lub w ich sąsiedztwie. Katastrofalne w skutkach są wywoływane przez trzęsienia ziemi fale tsunami oraz osuwiska.

 

Data	Miejsce	Skutki
526	Antiochia(Syria)	Śmierć poniosło 250 tysięcy ludzi.
1556	Shaanxi(Chiny)	Śmierć poniosło 830 tysięcy ludzi.
1755	Lizbona	Śmierć poniosło 30-70 tysięcy ludzi; liczne ofiary spowodowało tsunami.
1906	San Francisco	Zniszczyło San Francisco (50 tysięcy ofiar śmiertelnych).
1908	Messyna i Reggio	Śmierć poniosło 100 tysięcy ofiar.
1920	Gansu	Tragiczne trzęsienie ziemi na lessowych obszarach chińskiej prowincji Gansu; w czasie trzęsienia osuwiska pogrzebały tysiące ludzi mieszkających w jamach wydrążonych w lessach i zatamowały rzeki, wywołując katastrofalne powodzie.
1923	Tokio i Jokohama	Śmierć poniosło 250 tysięcy ofiar.
1950	Asam(Indie)	Spośród trzęsień ziemi w ostatnim półwieczu najsilniejsze (8,6 stopni w skali Richtera).
1976	Chiny	Śmierć poniosło 242 tysiące ofiar.
1988	Armenia	Śmierć poniosło 55 tysięcy ludzi.
21 września 1999	Tajwan	Trzęsienie ziemi o sile 7,3 stopnia w skali Richtera, pociągnęło za sobą przeszło 2000 ofiar.
12 listopada 1999	Izmir(Turcja)	Ok. 1500 osób rannych i ok. 300 zaginionych.

 STREFY SEJSMICZNE

Mapa wskazuje strefy sejsmiczne, które obejmują również oceany. Najsilniejsze trzęsienia występują blisko granic płyt w skorupie ziemskiej, dlatego też strefy sejsmiczne pokrywają się mniej więcej z krawędziami płyt.

---