SOCJOLOGIA EDUKACJI

Treści programowe wykładów:

  1. Zarys rozwoju socjologii wychowania i edukacji.

  2. Socjologia edukacji - przedmiot, problemy, funkcje.

  3. Nowoczesne społeczeństwo - nowoczesna osobowość społeczna.

  4. Socjalizacja: cechy, zasady, stadia, odmiany, efektywność, słabe ogniwa socjalizacji, teorie socjalizacji.

  5. Rola społeczna

  6. Postawa: rodzicielskie, społeczne, interpersonalne, postawy wobec norm społecznych i prawnych.

  7. Paradygmaty socjologii edukacji.

  8. Ideologie edukacyjne: neokonserwatyzm, neoliberalizm, radykalizm.

  9. Spektrum norm, form autorytarnych, demokratycznych w edukacji.

  10. Edukacja dal społeczeństwa śwaitowego, edukacja dla świata wielokulturowego.

  11. Edukacja dla przedsiębiorczości.

  12. Teorie socjologiczne, a edukacja.

Treści programowe ćwiczeń:

  1. Podstawowe pojęcia socjologiczne: wychowanie, edukacja, rola społeczna, postawy, zbiorowość społeczna, więź społeczna, socjalizacje, środowisko społeczne, środowisko wychowawcze.

  2. Osoba - człowiek jako istota socjologiczna, koncepcja osobowości, typologia osobowości społecznej, strukturalne uwarunkowania osoby społecznej, działania aspołeczne i jego przejawy. (Toporkiewicz, Woźniak, Szczepański)

  3. Rodzina: definicja, cykle życia małżeńsko - rodzinnego, sukces małżeński, typologie małżeństwa i rodziny, funkcje rodziny, małżeństwo i rodzina w różnych kulturach, dezorganizacja rodziny. (Adamski, Woźniak)

  4. Szkoła w systemie edukacji: funkcje szkoły, modernizacja szkoły, zagadnienia selekcyjne, socjalizacja przez szkołę. (Woźniak, Meigham)

  5. Nauczyciel i klasa szkolna: role zawodowe nauczyciela, typologie nauczycieli, klasa szkolna jako grupa społeczna, stosunki społeczne i normy funkcjonujące w klasie szkolnej, style kierowania klasą szkolną. (Woźniak)

  6. Grupy rówieśnicze: funkcje, typologie, charakterystyka wybranych grup społecznych. (Toporkiewicz, Woźniak)

  7. Młodzież jako kategoria społeczna: ruchy młodzieżowe, ……………….. młodzieżowe, teorie socjologiczne młodzieży. (Encyklopedia społeczna)

  8. Edukacyjne szanse życiowe: płeć, klasa społeczna, mniejszości społeczne, mniejszości etniczne. (Meigham)

  9. Kulturowe aspekty edukacji: kultura, a edukacja, zjawiska kulturowe, wrastanie jednostki w kulturę pedagogiczną, konteksty współczesnej kultury - muzyka, moda, reklama. (Adamczuk, Koprowska)

Literatura:

  1. Adamski: Rodzina - wymiar społeczno kulturowy.

  2. J. Chłopecki: Ciągłość, zmiana i powrót.

  3. J. Delars: Edukacja - jest w niej ukryty skarb.

  4. Encyklopedia socjologii T1, T2, T3, T4.

  5. H. M. Griese: Socjologiczne teorie młodzieży.

  6. R. Meigham: Socjologia edukacji.

  7. D. Strinati: Wprowadzenie do kultury popularnej.

  8. P. Sztompka: Socjologia

  9. K. J. Tillmann: Teorie socjalizacji.

  10. R. Toporkiewicz: Socjologia wychowania.

  11. R. Woźniak: Zarys socjologii edukacji i zachowań społecznych.

  12. L. Adamczuk, T. Koprowska: Kultura, a życie codzienne Polaków.

Czasopisma:

  1. „Ruch prawniczy, ekonomiczny, socjologiczny”.

  2. „Socjologia wychowania”.

  3. „Studia socjologiczne”.


1. Zarys rozwoju socjologii wychowania i edukacji.

Początki socjologii wychowania to 1837 rok.

Rozwijała się na dwóch etapach:

I - etap naukowy,

II - etap przednaukowy:

Ojcem socjologii wychowania był A. Comte.


0x08 graphic
0x01 graphic


Charakterystyka etapu naukowego:


Polska - początki socjologii
Wyróżniamy trzy okresy:

    1. Początki i główni reprezentanci przełomu XIX i XX wieku.

Polska podczas rozkwitu socjologii była pod zaborami. Nie którzy twierdzili, że prekursorzy polskiej socjologii to Andrzej Frycz - Modrzewski z Odrodzenia ale bardziej uważa się Hugo Kołatają i Stanisława Staszica z Oświecenia.

Nie ma zgodności co do tego, kto jest prekursorem, kandydaci:

prawnik, ekonomista, socjolog.

1860 - wydał rozprawę „Myśl ogólna fizjologii wszechświata” - uznana za pierwszą w Polsce próbę ujęcia systemu socjologii Comta.

wykładowca prawa wekslowego na Uniwersytecie Lwowskim, zainteresowania socjologiczne. Prace „Nowy zarys socjologii”, „O nowoczesnej socjologii”.

działacz socjalistyczny, działacz myśli społecznej, socjolog.

Doktoryzował się na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego we Lwowie.

Wydał: „Socjologię”, „Historia ruchu społecznego”, „Naród i państwo”

Przeważa pogląd, że ojcem socjologii jest J. Supiński.

Słynni socjologowie

Doktor prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Skończył studia w Paryżu, prowadził działalność naukowa w Paryżu i Brukseli.

Studiował na początku na Uniwersytecie Jagiellońskim potem studiował za granicą. Badacz ludów pierwotnych. Profesor uniwersytetu londyńskiego.

Docent Uniwersytetu Genewskiego.

Socjolog polsko - amerykański; spotkał się z W. J. Thomas w Polsce, który zastanawiał się czemu Polacy przyjeżdżają do Ameryki. Thomas zaproponował badania Znanieckiem nad procesami adaptacyjno - integracyjnych. Zastanawiali się dlaczego Polacy wyjeżdżali. Wydali: „Chłop Polski w Europie i ameryce” - V tomów.

Doktor ekonomi, działaczka ruchu ekonomicznego, interesowały ją: społeczne skutki industrializacji, partie i ruchy polityczne.

    1. Socjologia międzywojenna

W okresie międzywojennym Florian Znaniecki wraca do Polski i osiada na Uniwersytecie Poznańskim, gdzie organizuje studia socjologiczne. Jest twórca socjologii akademickiej w Polsce.

1920 r. powstaje Katedra Socjologii i Filozofii Kultury, która później przekształciła się w Instytut Socjologii.

1930 r. założył czasopismo „Przegląd socjologii” - redaktor naczelny Znaniecki, pisano w nim tylko o programie socjologicznym.

1932 r. zaczęto kształcić w Polsce magistrów socjologii i od tej pory socjologia uzyskała status dyscypliny uniwersyteckiej a Florian Znaniecki został uznany za twórcę socjologii akademickiej w Polsce.
Wychowankowie Znanieckiego: J. Chałasiński, J. Szczepański.
Florian Znaniecki wydał pierwsze podręczniki do socjologii:

„Socjologia wychowania” - T.1 i T.2;

„Wstęp do socjologii”

Przetłumaczone zostały one na angielski, są to do dziś podstawowe podręczniki akademickie. Gdy wybuchła wojna w Polsce Florian Znaniecki wracał do Polski ze Stanów Zjednoczonych, zawrócił i osiadł w Stanach Zjednoczonych do śmierci.


Poza Poznaniem ośrodkami była również:

Ludwik Krzywiki, Stanisław Czarnecki, Grabski, Stanisław Ossowski, Rychliński, J.Chałasiński (uczeń Floriana Znanieckiego), Leon Petrażycki,

Bolesław Pilat, Franciszek Bujak, Kulczyki, Bolesław Limanowski.

K. Dobrowolski (etnograf socjologiczny, podejmował temat tradycyjnej kultury chłopskiej).

Instytuty powstałe w okresie międzywojennym:

problematyka materialna, socjalna, zdrowie najniższych warstw społecznych. Kasprzycki koncentrował się na badaniach o tematyce zdrowotnej.

Chałasiński, później przekształcony w Instytut Socjologii Wsi, wydawał roczniki socjologiczne wsi.


W czasie II wojny światowej socjologia była w konspiracji. Prowadzono studia socjologiczne, ale w 1944 r. został aresztowany podczas zajęć dr Władysław Okiński (uczeń Znanieckiego).

    1. Socjologia powojenna.
      Odrodzenie socjologii odbyło się bez wielu znanych socjologów m.in. Florian Znaniecki. Dzięki J. Chałasińskiemu i Szczepańskiemu na Uniwersytecie w Łodzi zaczęły funkcjonować od 1945 r. studia socjologiczne. Później zaczęły one jeszcze funkcjonować w Krakowie, Poznaniu, Warszawie, Wrocławiu nie zdążono jednak wypromować żadnego magistra do 1950 r., bo wyrzucano tą naukę z list przedmiotów akademickich. Władze uznały, że jest to nauka burżuazyjna. Na KUL- u bez przerwy można było studiować socjologię. W 1956 wróciła socjologia do kształcenia akademickiego. Uruchomiono studia socjologiczne w Wyższej Szkole Nauk Społecznych przy KCPZPR (Komitet Centralny PZPR), kształciła socjologów dla aparatu władzy. W 1984 przekształcono Wyższą Szkołę Nauk społecznych w Akademię Nauk Społecznych. Badacze nauk społecznych (Florian Znaniecki) zajmowali się problematyką integracji i adaptacji Polaków przesiedlonych (napływowych w Lwowie i Wilnie).
      Problemy wychowawcze podejmowali:

Poznań, podręcznik „Socjologia wychowania”

socjologia wychowania

podjął tematykę osiedla mieszkaniowego


2. Socjologia edukacji - przedmiot, problemy, funkcje.

Socjologia wychowania i edukacji bada rzeczywistość społeczno - wychowawczą w aspekcie teoretycznym, empirycznym i socjotechnicznym.

1. Przedmiot badań socjologii edukacji obejmują takie zagadnienia jak:

Socjologia mikroedukacji - zajmuje się głównie funkcjonowaniem grup naturalnych m.in. rodziny, grup rówieśniczych, kręgów społecznych, klik, gangów, grup nieformalnych.

Socjologia mezoedukacji - dokonuje analizy funkcjonowania instytucji i systemów wychowawczych osiedla, gminy, społeczności wioskowej.

Socjologia makroedukacji - zajmuje się systemami wychowania dotyczącymi państwa, narodu, klas i warstw społecznych, wychowania obywatelskiego.

Socjologia wychowania i edukacji kumuluje w sobie elementy:

świadoma działalność ludzi, wykorzystująca umiejętności i nawyki zdobyte w działaniach

wiedza wyjaśniająca określoną dziedzinę zjawisk, pozostaje w związku z praktyką bo na jej podstawach jest formułowana

Socjologia wychowania spełnia określone funkcje:

wprowadzanie w system norm i wartości, określanie norm i zachowań grup i jednostek w rozwijaniu osobowości i kształtowaniu postaw i przekonań, stereotypów.

kształtowanie wzorów i modeli zachowań społecznych, umożliwia świadome, celowe wykonywanie celów i zadań wychowawczych

diagnoza - rozpoznanie określonego stanu rzeczy w celu usuwanie niepożądanych form struktur, polega na ocenie zjawisk. Na jej podstawie formułuje się optymalne rozwiązania.

społeczno - pedagogiczna -wyjaśnianie sytuacji społeczno - wychowawczych, wskazywaniem skutecznych metod i technik oddziaływania wychowawczego.

socjotechniczna - organizowanie i kierowanie procesami wychowawczymi w szkole, klasie, grupie koleżeńskiej, środowisku społecznym.

apologetyka - wywyższanie kogoś, obrona czyichś interesów, ukazywanie czyichś interesów.

Zależy od tego, jakie orientacje, interesy, cele i zadania światopoglądowe i moralno - etyczne propaguje i realizuje.

demaskatorska - odwrotność, ujawnianie szkodliwego, negatywnego, dyskusyjnego zła. Kontrowersyjne, szkodliwe dla ukształtowania zachowań, ujawnia i uzasadnia sprzeczności. Wyszukiwanie pewnych mankamentów, uchybień, to, co szkodliwe dla rozwoju człowieka.

Funkcja apologetyczna i demaskatorska może dotyczyć zarówno czegoś jak i kogoś. Postawa apologetyczna jest częstsza.

Aktualne problemy socjologii wychowania i edukacji to:
1. Wychowanie jako zjawisko społeczne
2. Wychowanie a społeczeństwo
3. Wychowanie a problemy ludnościowe
4. Struktura społeczna szkoły
5. Ekologia wychowania
6. Stratyfikacja (różnicowanie) społeczna, a szkoła
7. Wychowanie, a procesy społeczne (współzawodnictwo, konflikty, akomodacja, asymilacja)
8. Uspołecznianie jako proces wychowania
9. Dewiacyjne zachowania w szkole
10. Dynamika grup w wychowaniu
11. Warunki kształtujące programy nauczania
12. Społeczność lokalna, a szkoła
13. Wychowanie w zakresie odpowiedzialności społecznej
14. Aktualne kontrowersje o wychowaniu
15. Wychowanie zdrowotne
16. Edukacja, a demokracja i polityka
17. Wychowanie do zmian i rozwoju
18. Wychowanie do przyszłości


3. Nowoczesne społeczeństwo - nowoczesna osobowość społeczna.

w ujęciu idealno typowym społeczeństwo nowoczesne charakteryzuje się następująco:

Nowoczesna osobowość społ., to wzorzec człowieka racjonalnego, należy go upowszechnić i ma on przynieść rezultaty (zachodnia Europa).

Podstawowe cechy:

charakteryzuje ludzi silnie motywowanych do realizacji potrzeb:

Konstytuuje się człowieka, którego można nazwać HOMO HUBRIS - pochodzi z języka greckiego. Pierwotnie oznacza nieposkromioną pychę i pragnienie wywyższania się, która wywoływała gniew bogów. Obecnie pojęcie to odnosi się do siły tkwiące w człowieku, które zmuszają do działań prowadzących do dowartościowania siebie, samodoskonalenia, osiągania coraz wyższych pozycji i stanowisk, akceptowania zmian i innowacji. Zaspokojenie tych dążeń rodzi satysfakcję i wywołuje dumę, zwiększa poczucie osobistego bezpieczeństwa, scala indywidualną osobowość, pozwala optymistycznie patrzeć na świat, nadaje sens życiu. Te motywacje hubrystyczne stają się regulatorem rozwoju.
Z potrzebą osiągnięć i wyczynów i motywacją hubrystyczną są związane motywacje kratos (krytyczne). Oznaczają dążenie do osiągnięcia coraz wyższych pozycji i stanowisk w układach władzy i kierowania.

Wielu współczesnych badaczy i organizatorów zaangażowanych w procesy modernizacyjne twierdzi, że bez pojawienia się jednostek o nowoczesnej, hubrystyczne postawie, niemożliwe jest powodzenie zaprojektowanych przekształceń, czyli reform. Są oni zdolni do aktów transgresji (stałego poszerzania granic poznania, przełamywania barier, powoływania nowych instytucji i organizacji). Są to osoby zaangażowane w przestępczość gospodarczą (czarny rynek, ciemny rynek, szara strefa). Są to także triady chińskie (małe zorganizowane grupyprzestępcze).

zdolności empatyczne (postrzeganie i rozumienie uczuć) - syndrom emocjonalno - poznawczy i wyraża się w gotowości do współpracy z innymi ludźmi, w zdolności do wczuwania się w nowoczesne role pełnione przez jednostki odniesienia, stany empatyczne w procesach, zmuszają jednostkę do podejmowania nowych ról i wczuwania się w nie tzn. do zachowań …………………. elastycznego reagowania i rozbudowywania własnej wyobraźni.

postawa nonkonformistyczna - sprzyja zachowaniom o charakterze nie konwencjonalnym, cechuje ludzi o zredukowanej potrzebie wobec ludzi, doznawanai opieki, ograniczonej potrzebie afiliacji (przynależności). Nonkonformista może być dysfunkcjonalny.


4. Socjalizacja: cechy, zasady, stadia, odmiany, efektywność, słabe ogniwa socjalizacji, teorie socjalizacji.

SOCJALIZACJA wg J. Szczepańskiego: proces przekształcenia biologicznego organizmu noworodka w aktywnego uczestnika życia społecznego i kulturalnego.

SOCJALIZACJA wg N. Goodmann: nieprawny proces interakcji, który pozwala jednostce rozwinąć tożsamość, przekonania i wiele umiejętności niezbędnych do aktywnego udziału w społeczeństwie.

SOCJALIZACJA wg R. Woźniak: proces uczenia się społecznego dzięki któremu jednostka, zwykle dziecko, zaczyna poznawać i realizować system wartości, postawy , strukturę przekonań pochodzących od dominujących instytucji i reprezentantów społeczeństwa, a także identyfikować się z nimi.

SOCJALIZACJA wg T. Parson: wyrobienie w jednostce obowiązku i umiejętności koniecznych w przyszłym pełnieniu ról dorosłych.

Składniki:

  1. Poglądy w systemie interakcjonizmu w socjologii:

Przykłady izolacji:

  1. Społeczeństwo a socjalizacja

Interakcje - stawanie się człowiekiem.

Człowieka trzeba przygotować do życia w społeczeństwie. Socjologia interesuje się doświadczeniami socjalizacji całej populacji.


Wspólne cechy, umiejętności w jakie musi być wyposażona jednostka:

Motywacje pchają do zdobycia określonej pozycji, odgrywania istotnych ról. Każdy z nas musi chcieć pełnić rolę:

jeżeli społeczeństwo ma trwać dalej.

W dużych, złożonych społeczeństwach występują dość duże alienacje, zniechęcenia, niezadowolenia. Jeśli jest zbyt duża liczba osób „niezadowolonych” przestają oni wykonywać swoje role, istnieje zagrożenie, że społeczeństwo może się rozpaść. Jeżeli ośrodki decyzyjne nie podejmą działań, żeby uchronić społeczeństwo przed rozpadem, nastąpi zmiana społeczna.

Każdy z nas musi w jakimś zakresie podzielać wraz z innymi wspólne wartości, przekonania, uznawać te same normy instytucjonalne, bo nie doszlibyśmy do porozumienia i podzielili na odmienne subkultury. A w społeczeństwie złożonym ze zbyt wielu różniących się subkultur, łatwiej dochodzi do konfliktów i napięć, bo ludzie mają odmienne poglądy na to co dobre, a co złe, co powinno, a nie powinno się robić. Toteż każdym z nas do pewnego stopnia powinny kierować wspólne symbole kulturowe (dyrektywy kulturowe). Dzięki nim może dochodzić do interakcji na podstawie wspólnie wyznawanych przekonań , założeń moralnych i przestrzegania norm.

Gdybyśmy nie mieli własnego ja nasze działanie nie byłoby spójne ani logiczne. Osoby nie mające wyobraźni o sobie nawet jeśli przestrzegają norm sprawiają wrażenie zmiennych i dziwacznych. W dzieciach należy kształtować sytuacyjne wyobrażenia o sobie tzn. wyobrażam siebie w różnych sytuacjach. Posiadanie koncepcji własnego ja to potężna siła w ludzkich interakcjach, która nadaje naszym zachowaniom kierunek oraz strukturę ułatwiającą innym kontakt z nami.

Człowiek musi znać swoją wartość, stawiać i osiągać cele, potrafić porównać się na tle innych, wpływ ma na to jaźń subiektywna i odzwierciedlona.

J. Mead to moje „ja”, mój obraz wewnętrzny, kompas, który steruje moim zachowaniem. Oprócz koncepcji własnego „ja” ważne jest także sytuacyjne wyobrażenie o sobie (widzimy siebie w różnych sytuacjach trochę inaczej). Jedno i drugie jest ważne, to potężne siły motywacyjne w ludzkich interakcjach, która nadaje naszym zachowaniom kierunek ora strukturę ułatwiającą innym kontakt z nami.

Musimy umieć tworzyć role dla siebie oraz za pomocą odpowiednio zharmonizowanych gestów umacniać graną przez siebie rolę.

Goffnamm: umiejętność poruszania się między sceną, a kulisami - koncepcja dramaturgii. Odgrywamy różne role:

role dobrze wykonywane - scena

role gorzej wykonane - kulisy

Ważne by w życiu codziennym częściej być na scenie niż za kulisami.

Goffmann badał interakcje życia codziennego. Za kulisami jest więcej dozwolone niż na scenie. Za kulisami można: spać, nosić inny ubiór, pić alkohol, używanie wulgaryzmów. Na scenie musimy umieć: umacniać tę rolę, ujmować w ramy i kategoryzować ludzi i sytuacje, stosować wiele metod środowiskowych (potocznych) umożliwiających wzajemne porozumiewanie się w relacjach z innymi osobami - bez tych umiejętności nie umielibyśmy wchodzić w interakcje.

Na świat przynosimy ze sobą na świat takie emocje jak: gniew, poczucie szczęścia, smutek, strach, zdziwienie - są to emocje wrodzone. Są one przetwarzane w wiele nowych emocji. Ludzie w procesie socjalizacji przetwarzają w sobie wiele stanów emocjonalnych, dlatego tyle istnieje emocji i uczuć, które ułatwiają znacznie przebieg interakcji. Potrafimy okazywać i odczytywać wiele różnych sytuacji, umiemy sygnalizować nasze nastroje i zamiary, a inni potrafią w odpowiedni sposób nam na to odpowiadać. Bogactwo uczuć - przetwarzanie uczuć niższych w uczucia wyższe (intelekt, emocje, objawowe, kulturowe) - szczęście, wdzięczność, nadzieja, tęsknota, zdziwienie, miłość, zadowolenie. Negatywne - pogarda, zemsta, groza, zawiść, gorycz, wściekłość. Każdy z nas musi posiadać te zdolności na co najmniej minimalnym poziomie, bo inaczej społeczeństwo nie mogłoby istnieć. Cechy i zdolności pomagają nam nie tylko zrozumieć siebie ale także funkcjonować społeczeństwie.

  1. Proces socjalizacji.

Każdy człowiek się rodzi naturą narcystyczną (żąda wielu rzeczy i chce je natychmiast mieć inaczej płacze i krzyczy). W procesie socjalizacji trzeba przyskromić tę naturę narcystyczną. Proces socjalizacji rozpoczyna się natychmiast po urodzeniu dziecka. Wchodzi ono w interakcje z innymi ludźmi, uczy się radzić z pielęgniarkami, rodzicami itd. Tak rozpoczyna się proces interakcji, który przebiegać będzie przez całe życie.
Zasady socjalizacji:

Metoda dramaturgii - sceny rodzinne, szkolne w postaci zabawy. Nauczyciele odgrywają najważniejszą funkcję w szkole podstawowej, później znaczącymi osobami są rówieśnicy, mąż, żona, dzieci, pracodawca, niektóre osoby z mas mediów, ale nikt z nich nie ma takiego wpływu na jednostkę, jak osoby, które były pierwszymi osobami znaczącymi.


Co ma wpływ na naszą osobowość (co jest najważniejsze):

W wieku młodzieńczym wykrystalizowują się pierwsze cechy socjalizacji: styl kierowania ról, skłania się ku pewnym przekonaniom, ma świadomość istnienia norm. Umiejętności te nie są jeszcze jednak zbyt dobrze wykrystalizowane. Zmiany dokonują się stopniowo, czasami prawie niedostrzegalnie. Zmian można dokonać w obrębie zmian kulturowych i przekonań. Za pomocą treningu można zmienić skłonności emocjonalne i styl wykonywania ról, można stać się trochę innym człowiekiem. Musi jednostka chcieć się zmienić, stać się trochę innym. Żeby zmienić koncepcję własnego ja i motywację to czeka go droga żmudna i daleka, bo nie można wyeliminować za pomocą treningu tkwiących głęboko w nas uczuć odnoszących się do samego siebie i motywacji. Obecnie my (studenci) posiadamy pewien zarys cech socjalizacji, są one wykrystalizowane i następuje ich utrwalanie. Mamy stabilną koncepcję własnego „ja”, styl odgrywania ról, kierujemy się określoną wartością hierarchią, skłaniamy się ku jakimś przekonaniom, mamy świadomość istnienia norm, pojawią się również osoby znaczące dla nas, jednak one muszą zaakceptować nas takimi, jacy jesteśmy. Zmiana tego, co mamy ukształtowane po młodości następują bardzo rzadko i wręcz niedostrzegalnie. Ulec zmianie może najbardziej: styl wykonywania ról, dyrektywy kulturowe. Trochę zmieni się nasze wyobrażenie o sobie - zależy to od sukcesów oraz od tego czy kontakty z innymi ludźmi są dla nas źródłem satysfakcji czy też nie. W miarę upływu lat mogą zmienić się trochę nasze motywacje i skłonności emocjonalne, jednak dość nieznacznie. Dopiero w miarę utraty sił fizycznych zaczynają się zmieniać motywacje, ale nawet wtedy utrzymują się pragnienia i motywacje. Lepiej dla utrzymania porządku społecznego jest, że osobowość nie poddaje się tak łatwo zmianom. Gdyby ludzie mogli łatwo zmieniać pragnienia i motywacje, kontakt z nimi byłby znacznie utrudniony - niespójne działanie. Możliwości zmian, a nawet doskonalenie swoich umiejętności wykonywania ról ułatwia ludziom interakcje i współdziałanie. Przyswajanie nowych dyrektyw kulturowych także ułatwia interakcje, dostosowanie się do istniejącego nowego porządku społecznego. Sprawniejsze kontrolowanie swoich emocji ułatwia dalszą kooperację i dostosowywanie się.

„Przemysł”, który przyczynia się do zmiany człowieka to m.in. psychologia kliniczna, terapia grupowa, socjoterapia.

  1. Model E. Eriksona.

Erikson uważał, że socjalizacja jest procesem, który dokonuje się przez całe życie. Składa się on z 8 etapów z których każdy zawiera określony wymóg. Jeśli każdy z tych wymogów zostanie zrealizowany, to przyspieszy rozwój ego i wzmacnia poczucie tożsamości (pozytywne i spójne nastawienia wobec siebie w ciągu całego życia). Jeśli nie zostanie zrealizowany wymóg, wówczas zniszczy rozwój ego i poczucie tożsamości.

Wymóg poczucia zaufania w opozycji do jego braku, tzn. jeśli niemowlę otrzymuje miłość i opiekę, rozwinie się w nim poczucie zaufania do innych ludzi, a jeśli tego nie dostaje, bądź otrzymuje w sposób niekonsekwentny, wówczas w reakcjach dziecka zaczyna dominować nieufność.

Wymóg autonomii w opozycji do niepewności i poczucia wstydu, tzn.jeśli dziecko odnosi sukcesy w uczeniu się, wówczas rozwija w sobie poczucie autonomii, wyrabia samokontrolę i samodzielność. Jeżeli ponosi klęski w wielu podejmowanych próbach opanowania jakiejś umiejętności, wówczas rodzi się w nim niewiara w siebie, poczucie wstydu i niepewności.

Wymóg inicjatywy w opozycji do poczucia winy, tzn.jeśli dziecko potrafi cieszyć się z sukcesów w poznawaniu swego otoczenia oraz nawiązywania pozytywnych kontaktów z rówieśnikami, wówczas rodzi się w nim poczucie inicjatywy, wiara w siebie, duma. Jeśli nie osiąga sukcesów, wówczas doznaje poczucia klęski, winy, wstydu.

Wymóg pilności, poczucia fachowości i chęci działania w opozycji do poczucia niższości, tzn. jeśli dziecko dobrze sobie radzi w grupach i organizacjach poza rodzinnych (szkoła), wówczas nabiera poczucia fachowości, pilności. Jeśli nie odnosi sukcesów, wówczas wytwarza w sobie kompleks niższości.

Wymóg formowania poczucia tożsamości w opozycji jego zaburzeń, tzn. jeśli nastolatek potrafi nawiązywać więzi z innymi i odnosić sukcesy, a tym samym widzi siebie jako określoną osobę posiadającą konkretne cechy i umiejętności wówczas utrwala w sobie silne poczucie tożsamości. Jeśli kontakty z innymi i osiągnięcia są sporadyczne i zdominowane przez niepowodzenia, wówczas poczucie tożsamości nastolatka, czyli świadomości tego, kim jest, cechuje duża niestabilność i chaotyczność.

Wymóg dojrzałości do intymności w opozycji do poczucia izolacji, tzn. jeśli młody człowiek potrafi nawiązać stabilne i pozytywne związki uczuciowe, wówczas posiada tę umiejętność. Jeśli nie potrafi nawiązać stabilnych i pozytywnych związków uczuciowych to pojawia się bolesne poczucie samotności oraz izolacji.

Wymóg bycia twórczym i produktywnym w opozycji do koncentracji na sobie i stagnacji, tzn. jeśli człowiek jest aktywny i odnosi sukcesy w rodzinie, pracy, we własnym środowisku, wówczas ma poczucie bycia twórczym i aktywnym, przekonanie, że robi coś dla innych ludzi. Jeśli w tych sferach ma problemy i ponosi klęski, wówczas pojawia się koncentracja na problemach osobistych albo poczucie stagnacji.

Wymóg poczucia integralności w opozycji do rozpaczy, tzn. jeśli starsi ludzie patrzą wstecz odnajdują w swoim życiu ciągłość i sens, wówczas mają poczucie integralności. Jeśli nie potrafili wyjść poza krąg zainteresowań własną osobą i nie zrobili nic dla innych, wówczas w miarę zbliżania się do końca życia ogarnia ich coraz większa rozpacz.

  1. Poziomy socjalizacji

Socjalizacja to proces oddziaływania społeczeństwa na jednostkę oraz wchodzenie jednostki do społeczeństwa. Wchodzenie jednostki do społeczeństwa odbywa się na kilku poziomach:

Polega na zdobyciu tych kompetencji i umiejętności, które niezbędne są dla społecznej egzystencji, a więc jest to swoiste minimum kulturowe.

Należy tu:

Socjalizacja oznacza wejście do konkretnej kultury, więc przyswojenie podzielonej w jej ramach swoistych idei, przekonań, reguł, norm, wartości, symboli np. kultury polskiej, - opanowanie języka polskiego, gustu, wiedza o narodowych tradycjach.

Socjalizacja oznacza opanowanie konkretnych ról społecznych związanych z określonymi pozycjami, do których jednostka aspiruje np. socjalizacja do ról zawodowych, rodzinnych - ojca, matki, męża, żony, politycznych.


Socjalizacja jest procesem złożonym. Złożoność tego procesu wynika z „równoczesności lekcji”, jakie jednostka musi opanować - obejmuje wiele pozycji społecznych i wchodzi naraz do wielu ról. W ciągu życia zmienia zajmowane pozycje: przynależności grupowe. Oznacza to, że musi zarzucić stare normy i opanować nowe role, np. jednostka staje się dorosłym i wtedy znikają wzory dziecka.

Socjalizacja musi objąć wiele kultur. Jest to proces w pewnym sensie dwufazowy kształtowania ludzi przez kulturę

Fazy:

I - internalizacja

Czyli kultura, jej wyselekcjonowane elementy oddziałują bezpośrednio na osobowość ludzi, zostają przez jednostki przyswojone - ulegają internalizacji, przekształcają się wtedy w prywatne, indywidualne przekonania, poglądy, motywacje, aspiracje, predyspozycje, kanony obyczajowe.

II - eksternalizacja

Czyli przejawianie się zinternalizowanych w osobowości wartości kulturowych, w działaniach i eksternalizacja.

  1. Odmiany socjalizacji:

Dokonuje się w rodzinie a następnie w innych grupach np. sąsiedzkich, rówieśniczych. Jednostka po raz pierwszy zostaje wprowadzona w świat wzorów, reguł. Uczy się społecznego współżycia. Zyskuje świadomość, że nie jest sama i musi liczyć się z innymi.

Uczymy się nowych ról. Pierw w swerze pracy, gdy się uczymy by przygotować się do zawodu i swoich ról. Znajduje się tu edukacja szkolna, edukacja uczelniana (przygotowanie do zawodu). Ciągłe doskonalenie kwalifikacji lub zdobycie nowych gdy następuje zmiana pracy.

Powody:

Należy uczyć się nowych zachowań, np. po wyjściu za mąż uczymy się roli zony, potem matki itd. Przechodząc z jednej kategorii wiekowej do drugiej uczymy się nowych wzorów, sposobów na życie. Jest to naturalne przejście z jednego okresu rozwojowego do drugiego.

Rytuały przejścia - zbiorowe ceremonie symbolizujące koniec jednej fazy życia i początek następnej. Towarzyszą nam przez całe życie

Sytuacje wymagające nowych umiejętności, przystosowania ze względu na inne sytuacje np.

W tym wypadku mówimy też o resocjalizacji, gdyż uczymy się życia w nowej kulturze. Mówi się o tym, że jest to akulturacja - wchodzenie w inną kulturę.

Wysyłanie przez korporacje pracowników do innych krajów. Osoby takie biorą udział w specjalnych kursach przygotowujących ich do spotkania z nową kulturą. Takie same kursy przechodzą dyplomaci.

Zdarza się, że kultura przychodzi do innego społeczeństwa, np.łączy się z amerykanizacją, magdonalizacja

Ważny obszar gdzie toczą się ważne procesy socjalizacji politycznej - wdrażanie się do przebywania w pewnej kulturze politycznej, przyswajanie reguł gry obowiązujących w sferze polityki, roli czynnego politycznie obywatela - uczymy się tej roli jeden raz w życiu. W społeczeństwach, w których dokonują się zmiany, reformy roli tej uczymy się od nowa - jest to socjalizacja do nowego. Trzeba wiedzieć jak troszczyć się o własny interes, sprawy polityczne, jak interweniować, po co głosować, jakie ma się powinności wobec kraju, do kogo pisać pozycje gdzie protestować.

Jej odmiana to snobizm. To taka sytuacja, gdy ktoś nie będąc członkiem grupy, nie mając danej pozycji identyfikuje się z nią subiektywnie na tyle silnie, że pragnie już z góry upodobnić się do członków tej grupy lub osób zajmujących tą pozycję. Liczy, że przyniesie mu to łatwiejszy akces lub akceptację. Ta grupa zaczyna kształtować jego osobowość - mimo, że jeszcze do niej nie należy, ulega socjalizacji antycypując przyszłą przynależność. Często stosuje się powierzchowne elementy kultury, np. sposób ubierania, mówienia, formy rekreacji, upodobania artystyczne. Często dochodzi do przejęcia wzorów w ich skrajnej postaci, przerysowanie reguł w myśl powiedzenia: „bardziej papiescy niż sam papież” wtedy efekt może być odwrotny niż zamierzony i doprowadzić do odrzucenia tych jednostek przez grupy, do których tak aspiruje.

Przebieg w przeciwnym kierunku niż normalnie. Najczęściej starsi wobec młodszych.

Okoliczności zmiany, kiedy to młodzi socjalizują starszych:

zmiany społeczne i kulturowe dokonują się bardzo szybko i młode pokolenie bardziej chłonne na nowości może szybciej zostać wdrożone i w bardziej naturalny sposób do nowych stylów i sposobów życia, zwyczajów, obyczajów, niż pokolenie starsze

Nowe prądy kulturowe są niesione poza osobistymi oddziaływaniami socjalizacyjnymi przez środki masowego przekazu i docierają do młodego pokolenia z pominięciem, a nawet wbrew rodziców czy wychowawców. Młodzi ludzie mogą starać się przekonać do nowości bardziej tradycyjnie nastawionych starszych - starszy ulega presji socjalizacyjnej młodszych.

Ludzie uczą się wzorów, norm, wartości kontrkulturowych sprzecznych z dominującymi w społeczeństwie. Żeby zostać przestępcą trzeba przyswoić sobie szczególne wartości i zawiesić ogólnie obowiązujące, zabić w sobie odruch współczucia do czyichś spraw i cierpień, wyrobić pogardę dla innych i ich dobra, zanegować nienaruszalność czyjegoś życia i zdrowia, nauczyć się stylu życia, norm, wzorów działania, sposobów mówienia, jakie obowiązują w świecie przestępczym.

Kontrsocjalizacja dokonuje się w środowisku przestępczym w sposób spontaniczny, przez naśladowanie tych, którzy cieszą się prestiżem i sławą, stanowią dla nowych adeptów życiowe ideały.

  1. Funkcje procesu socjalizacji:

Wiąże się z kulturową tradycją i dorobkiem, który przenosi się z pokolenia na pokolenie. Może ulegać kumulacji i bogacenia się tylko dzięki temu, że wcześniejsze pokolenie może ulegać kumulacji i bogaceniu się tylko dzięki temu, że wcześniejsze pokolenie przekazuje idee, wzory późniejszym pokoleniom, a te je przyswajają i stosują. Główny trzon kultury, do którego każde pokolenie coś dodaje, coś ujmuje, modyfikuje trwa mimo ciągłej wymianie tych, którzy kulturowe imperatywy internalizują i realizują. Gdyby nie proces socjalizacji każde pokolenie musiałoby zaczynać od nowa - następuje kumulacja wiedzy w procesie socjalizacji.

Wspólnie wyznaczone przez społeczność ideały, wartości i normy. Sam fakt, że kulturowe nakazy i zakazy są dla zbiorowości wspólne, niezależnie, jaka byłaby ich treść, zapewne te działania kulturowe będą przewidywalne, kontakty i interakcje będą przebiegać bez zakłóceń. Wytworzy się pewien kodeks ładu i porządku społecznego.

  1. Efekty procesu socjalizacji:

Może uniknąć sankcji, gdy:

  1. Słabe ogniwa procesu socjalizacji:

Stan anomii, dezorganizacji, chaosu kultury. Moc oddziaływania kultury jest osłabiona, anomia może doprowadzić wtedy do działań przestępczych.

Ogranicza się do przekazu wiadomości, a zaniedbuje się kształtowanie charakteru, postaw moralnych

Pomnożenie liczby grup i środowisk kontrkultorowych

Szukanie źródeł zachowań dewiacyjnych, wrodzone skłoności aspołeczne

Mogą działać nieskutecznie

Przywolenie społeczne na działania dewiacyjne czy przestępcze.

Likwiduje socjalizujący wpływ środowiska lokalnego

Lansują wzory sprzeczne z naszą kulturą.


Od niego rozpoczął się etap naukowy. Jako pierwszy użył słowa socjologia.

secietas - społeczeństwo

logos - nauka

A. COMTE

Filozofia społeczeństwa

Mądrość ludowa

1837

refleksja

mędrców

Etap przednaukowy

wiedza

ludowa

Etap naukowy