Uniwersytet Szczeciński

Wydział Matematyczno - Fizyczny

Kierunek: Wychowanie Techniczne

Rok III

Grupa I

Ćwiczenie numer 5

Temat: Odbiornik telewizyjny i radiowy.

Ćwiczenie wykonał : Ćwiczenie sprawdził:

Regina Berdzik mgr inż. Edward Wardziński

Paweł Czarnecki

1. Odbiorniki radiowe.

Historia odbiornika radiowego jako środka dydaktycznego rozpoczyna się w tatach

dwudziestych naszego wieku od aparatów kryształkowych wyposażonych w słuchawki aż do współczesnych odbiorników wysokiej klasy. Radio wspomaga proces dydaktyczny , umożliwiając nauczycielowi wykorzystanie audycji podczas lekcji .Odbiornik radiowy jako techniczny środek dydaktyczny , posiada wiele zalet . Rozwija wyobraźnię uczniów , uczy poprawnego wysławiania się , wyposaża w wiedzę , umożliwia słuchanie głosu wybitnych aktorów , uczy piosenek i wierszy, itp.

Radioodbiornik jest dziś tak popularnym urządzeniem słuchowym , że nie wymaga w zasadzie żadnych opisów dotyczących sposobów jego uruchamiania , eksploatacji i możliwości wykorzystywania .Dzięki szybkiemu rozwojowi elektroniki i ciągłym postępom technicznym w naszym przemyśle teleradiowym co rok pojawia się wiele nowości produkcyjnych w dziedzinie radioodbiorników .Wszyscy przyzwyczaili się już do faktu , iż odbiornik radiowy od wielu lat znajduje się w każdym domu prywatnym , świetlicy czy klubie .Dążenia konstruktorów i producentów idą w kierunku zapewnienia słuchaczom jak najwyższej jakości dźwięku .Do niedawna odbiornik stanowił pojedyncze urządzenie zamknięte w jednej obudowie .Obecnie nowoczesny odbiornik stereofoniczny to cały zestaw muzyczny , składający się z kilku oddzielnych elementów .Przeważnie zestaw taki składa się tunera , wzmacniacza małej częstotliwości oraz dwóch głośników .

Będące obecnie w sprzedaży radioodbiorniki najogólniej można podzielić na:

• przenośne odbiorniki radiowe ,

• domowe odbiorniki monofoniczne ,

• popularne odbiorniki średniej klasy ,

• odbiorniki stereofoniczne klasy hi - fi.

1.1 Przenośne odbiorniki radiowe.

Przenośne odbiorniki radiowe produkowane są przez Zakłady „Elektra” w Bydgoszczy oraz częściowo przez Zakłady Radiowe „Diora” w Dzierżonowie .Są to aparaty o niewielkich z reguły wymiarach i zwartej budowie , stabilne i trwałe .Niektóre z nich wyposażone są w wbudowane anteny ferrytowe i teleskopowe oraz gniazdka dla słuchawek, magnetofonów , zasilaczy sieciowych itp. Zasilane bywają za pomocą baterii albo napięciem sieciowym .Zasilanie z sieci elektrycznej odbywa się za pomocą wbudowanego zasilacza lub zasilacza zewnetrznego .Przenośne odbiorniki radiowe wyższej jakości posiadają automatyczne dostarjanie , stabilizacje napięć zasilających , automatyczny przełącznik „ bateria - sieć ” .Omawiane odbiorniki charakteryzują się także dość zróżnicowanymi programami zakresów odbieranych fal .Do najbardziej popularnych przenośnych odbiorników radiowych należą takie aparaty jak:

-Jowita -Ewa - Dana -Asia

-Justyna -Monika - Beata -Azymut

-Julia -Alina -Linda -Biwak

-Dorota -Irena -Luiza -Major

Możliwość podłączenia słuchawek do niektórych aparatów tego typu stanowi dodatkową zaletę tych odbiorników , cenną w procesie dydaktycznym .Słuchanie audycji w sposób nie zakłócający ciszy otoczenia jest bardzo istotne podczas pracy indywidualnej uczniów , podczas zajęć w klasach łączonych , świetlicach , klubach , w nauce języków obcych itp. Przenośne odbiorniki posiadają lekkie , estetyczne obudowy wykonane najczęściej z udaroodpornych tworzyw sztucznych .

Rys. Przenośne odbiorniki radiowe.

1.2 Domowe odbiorniki monofoniczne .

Domowe odbiorniki monofoniczne są nowoczesnymi , popularnymi aparatami przeznaczonymi do odbioru programów radiowych na falach długich , średnich , krótkich i UKF nadawanych w systemie monofonicznym .Nadają się do współpracy z innymi urządzeniami , takimi jak : gramofon elektryczny czy magnetofon , a także słuchawki i głośniki zewnętrzne .Większość z nowo wyprodukowanych odbiorników tego typu to aparaty o bardzo nowoczesnej koncepcji układowej ( układy scalone ) i użytkowej .Posiadają duże i wygodne pokrętła strojenia i wzmocnienia . Dzięki swoim kształtom nadają się doskonale do ustawienia na regałach , magazynowania na półkach itp. Odznaczaja się doskonałym odbiorem we wszystkich zakresach i niezawodna pracą . Te zalety odbiorników monofonicznych sprawiają , że powinny one stanowić niezbędny sprzęt dydaktyczny w prawie każdej izbie szkolnej .W procesie dydaktyczno - wychowawczym można wykorzystywać je albo do bezpośredniego odbioru szkolnych audycji radiowych albo też jako źródło monofonicznych programów
rejestrowanych na taśmach magnetofonowych .

Rys. Schemat odbiornika radiowego.

Do najczęściej spotykanych w szkołach nowoczesnych odbiorników monofonicznych zaliczyć należy następujące aparaty:

-Adam -Kadet -Amor -Ślązak -Beskid

-Chronos -Contessa -Gong -Alba -Giweont

1.3 Popularne odbiorniki radiowe średniej klasy.

Odbiorniki stereofoniczne średniej klasy są popularnymi aparatami służącymi do odbioru programów monofonicznych na falach długich , średnich , krótkich i UKF oraz programów stereofonicznych na UKF. Nadają się również do współpracy z gramofonem elektrycznym oraz magnetofonem ( zarówno mono jak i stereofonicznym ) Urządzenia te składają się najczęściej z trzech segmentów : odbiornika sterującego i dwóch zespołów głośnikowych . Jedynie radioodbiornik typu „ Jubilat-Stereo” posiada jeden głośnik we wspólnej obudowie , drugi- w niewielkiej , osobnej skrzynce .Wszystkie te aparaty dzięki ciekawej koncepcji przestrzennej zajmują bardzo mało miejsca i świetnie nadają się do ustawienia na półkach i regałach .Odbiorniki tego typu maja miedzy innymi wmontowane wewnętrzne anteny ferrytowe do odbioru audycji na falach długich i średnich , układy automatycznej regulacji częstotliwości na UKF , niezależna regulację barwy dźwięku dla tonów niskich i wysokich , regulację równoważenia kanałów itp. Do najbardziej popularnych aparatów tego typu można wymienić takie jak:

-Jubilat Stereo -Amator Stereo -Duet

-Junior Stereo -Amator Stereo II -Duet II

1.4 Odbiorniki stereofoniczne klasy Hi - Fi.

Do odbiorników stereofonicznych klasy Hi - Fi należą wysokiej klasy nowoczesne aparaty przystosowane do odbioru programu radiowego emitowanego w systemie AM , najczęściej w zakresie fal długich , średnich , krótkich 1 i krótkich 2 oraz w systemie FM w zakresie UKF. Ponadto odbiorniki te przystosowane są do odbioru audycji stereofonicznych w zakresie UKF oraz do odtwarzania nagrań mono i stereofonicznych z płyt gramofonowych i taśm magnetofonowych przy użyciu oddzielnego gramofonu elektrycznego z przetwornikiem piezoelektrycznym i magnetycznym oraz magnetofonem .Stereofoniczne odbiorniki klasy Hi - Fi wyposażone są w anteny ferrytowe dla fal długich i średnich , regulatory barwy dźwięku niezależnie dla tonów niskich i wysokich , wskaźniki sygnału stereofonicznego , gniazda do podłączenia słuchawek stereofonicznych , anteny AM i FM , dwóch kolumn głośnikowych , gramofonu elektrycznego oraz monofonicznego lub stereofonicznego magnetofonu taśmowego . Odznaczają się one wysoką wiernością odtwarzania , fachowo określana jako Hi - Fi , doskonałym odbiorem , niezawodna pracą i bardzo estetycznym wyglądem . Niektóre składają się z trzech elementów : odbiornika i dwóch zespołów głośnikowych typu „Compact” .W procesie dydaktycznym mogą znaleźć zastosowanie jako odbiorniki do zbiorowego słuchania audycji stereofonicznych albo jako urządzenia do wiernego zapisu lub odtwarzania nagrań monofonicznych oraz stereofonicznych .

Rys. Standardowy odbiornik stereofoniczny .

Do odbiorników stereofonicznych klasy Hi - Fi zalicza się między innymi takie aparaty lub zestawy jak :

-Elizabeth Stereo DSH - 102

-Kleopatra Stereo DST - 102

-Merkury Stereo DSH - 102

-DST - 103 Stereo

Anteny

Fale radiowe to fale elektromagnetyczne o długościach od 1cm do 100km. Wytwarzane są przez nadajnik , który powoduje bardzo szybkie „ falowanie” w obie strony prądu elektrycznego w pewnym odcinku przewodu , czyli antenie .Oscylacja elektronów wewnątrz anteny powoduje powstanie prostej , regularnej fali radiowej o stałej częstotliwości i natężeniu .Antena - współcześnie przetwornik fal elektromagnetycznych o wyszukanej i bardzo zróżnicowanej konstrukcji, ściśle uzależnionej od częstotliwości oraz pełnionych funkcji. Mamy różne rodzaje anten : prętowa -ćwierćfalowy radiator pionowy z prętami poziomymi imitującymi płaszczyznę uziemiającą ; teleskopowa - zbudowana z rożnej średnicy segmentów chowających się w segmencie najgłupszym ; ferrytowa - indukcyjna cewka nawinięta na rdzeniu skupiającym składowa magnetyczną fal ; szczelinowa - emitująca uporządkowane mikrofale przez wąski otwór do wnętrza falowodu , i inne.

Odbiór radiowych audycji stereofonicznych wymaga doprowadzenia do odbiornika odpowiednio wysokiego sygnału z anteny odbiorczej .Należy pamiętać , że w przypadku niedostatecznie dobrej instalacji antenowej pojawiają się przy odbiorze stereofonicznym szumy i zniekształcenia dźwięków .Do anten UKF o najprostszej budowie należy dipol prosty oraz dipol prętowy .Antena bardziej złożona dostarcza odbiornikowi prawie dwa razy silniejszy sygnał niż antena zawierająca tylko jeden element . Przeszkody znajdujące się na drodze fal ultrakrótkich ( wysokie drzewa , budynki , góry ) bardzo pogarszają warunki odbioru , toteż jeśli jest to możliwe anteny należy instalować w takich miejscach , do których fale docierają nie napotykając na tego rodzaju obiekty.

Rys. Najprostsze typy anten .

Ważną sprawa związaną z prawidłową eksploatacją odbiorników radiowych jest zainstalowanie uziemienia . Dobre uziemienie znacznie poprawia jakość odbieranych audycji i wpływa korzystnie na zmniejszenie liczby zakłóceń i szumów .

Głośnik

Jest to urządzenie elektroakustyczne przetwarzające sygnał elektryczny na odpowiadający mu sygnał akustyczny ( o częstotliwości 20 - 20000 Hz ) . Najczęściej stosowany jest głośnik dynamiczny magnetoelektryczny , w którym przez cewkę umieszczoną w stałym polu magnetycznym przepływa modulowany prąd elektryczny , wzbudzając cewkę do drgań odpowiadających chwilowym wartością prądu .Drgania cewki są przenoszone na połączoną z nią mechanicznie membranę i dalej na cząsteczki powietrza , stanowiąc źródło fali dźwiękowej .Innymi typami głośników są głośniki elektrostatyczne , stosowane w kolumnach głośnikowych wysokiej klasy i piezoelektryczne , o małych mocach , stosowane np. w zabawkach .Pierwszy głośnik został opatentowany przez H.Shorta w 1898r. w Anglii.

1. Odbiornik telewizyjny.

Telewizja kolorowa .

Wprowadzenie telewizji czarno - białej ( monochromatycznej ) do przekazywania rzeczywistych obszarów i towarzyszących im dźwięków na duże odległości stanowiło pierwszy , najtrudniejszy etap zastosowania fal elektromagnetycznych do przesyłania informacji . Ciągle doskonalenie technologii elektronicznych elementów i podzespołów umożliwiło opracowanie coraz to nowszych koncepcji układów nadawczych i odbiorczych .Pierwsze próby przesyłania czarno - białych obrazów na określone odległości miały miejsce pod koniec dziewiętnastego wieku .Telewizja kolorowa jest stosunkowo młodym dzieckiem techniki .Umiejętność przesyłania informacji w kolorze zrodziła się mniej więcej latach sześćdziesiątych naszego stulecia , mimo iż pierwsze próby laboratoryjne telewizji kolorowej przeprowadzono już w latach trzydziestych . Możliwość przesyłania barw daje odbiorcom bardzo duże korzyści : zwiększa liczbę przekazywanych informacji , a także stwarza nowe , dodatkowe środki wyrazu artystycznego , działające w specyficzny sposób na widzów . Koncepcja telewizji kolorowej opiera się na tzw. trójbodżcowej teorii widzenia , zgodnie z którą wrażenie postrzegania określonego koloru zależy od procentowego udziału w nim trzech odrębnych kolorów oraz na stwierdzeniu zmniejszonej zdolności rozdzielczej oka ludzkiego dla kolorów . Za trzy podstawowe kolory przyjęto w telewizji kolor czerwony , zielony , niebieski .

Rys. Kineskop kolorowy .

Kineskop kolorowy ma ekran w postaci mozaiki , złożonej z grup po trzy ziarenka substancji o trzech różnych kolorach świecenia : czerwonym , zielonym , niebieskim. Mozaika jest bombardowana przez niezależne strumienie elektronów z trzech wyrzutni , przy czym przesłona z otworkami ustawiona przed ekranem zapewnia , że strumień z każdej wyrzutni pada na ziarenka tylko jednego koloru. Dla standardu 625 linii jest ~300000 otworów w masce .Wykonanie takiego kineskopu jest bardzo skomplikowane . Zmieniając intensywność strumienia oddzielnie dla każdej wyrzutni za pomocą sygnału wizji właściwego koloru , uzyskuje się powstanie żądanego obrazu , zaś duża ilość punktów powoduje , że dla oka poszczególne barwy zlewają się w jedną wypadkową .

Ze względu na nadzwyczajność złożoność techniczną tego przedsięwzięcia istnieje wiele systemów ( głównie NTSC , SECAM , PAL ) a specjaliści nie są zgodni który z nich jest lepszy . W Polsce przyjęto francuski system SECAM .

Rys. Schemat odbiornika TV.

2.1 Odbiornik telewizji kolorowej typu „ Rubin 707p”

Odbiornik telewizyjny „Rubin 707p” produkowany jest przez Warszawskie Zakłady Telewizyjne według radzieckiej dokumentacji technicznej .Jest to aparat przeznaczony do odbioru kolorowych lub czarno --białych programów telewizyjnych nadawanych według standardu OIRT i systemu SECAM. Odbiornik ten posiada kineskop o kącie odchylenia równym 90° . Przekątna kineskopu ma długość 590 mm .Dostosowany jest do zasilania napięciem sieciowym o wartości znamionowej 220V lub 127V i częstotliwości 50 Hz. Należy pamiętać , że nacięcia panujące w środku odbiornika są bardzo wysokie . W związku z tym nie należy podłączać telewizora do sieci i uruchamiać go , gdy jest zdjęta jego tylna ścianka , nie wolno manipulować wewnątrz odbiornika , wymieniać bezpieczników przy nie wyjętej wtyczce sznura z gniazda sieciowego .Tego typu czynności mogą być niebezpieczne dla ludzkiego życia .

Rys. Telewizja.

1-odbiornik sterujący

2,3- zespół głośnikowy

1. dipol prosty

2. dipol prętowy

1. Przekrój.

2. Fragment maski i mozaiki ( ekranu ).

---