Zapytałam o to andragoga, czyli specjalistę zajmującego się psychologią człowieka dorosłego z Katedry Edukacji Ustawicznej i Andragogiki UW, Martę Berse. Najczęściej zadajemy sobie to pytanie kilka dni przed egzaminem. Tylko nieliczne chlubne wyjątki przygotowują się do nich przez cały semestr. Ja zapytałam o to andragoga, czyli specjalistę zajmującego się psychologią człowieka dorosłego z Katedry Edukacji Ustawicznej i Andragogiki UW, Martę Berse. Uzyskałam kilka rad, które mogą pomóc efektywniej wykorzystać czas przeznaczony na naukę. Żeby nie marnować cennych godzin, które pozostały nam do konfrontacji z egzaminatorem, należy przygotować plan działania i dokładnie przemyśleć, co i w jakiej kolejności będziemy powtarzać. Uporządkowanie sprzyja zapamiętywaniu. Wybieramy sprawy najistotniejsze - uczymy się mało, ale naprawdę porządnie i koniecznie z przerwami (najlepiej co 45 min.). Materiał, który dostarczamy pamięci krótkotrwałej, może być wówczas przeniesiony i przetworzony w pamięci długotrwałej. To z niej korzystamy podczas egzaminu. Istotne jest też, byśmy działali według własnego diagramu zdolności uczenia się w ciągu doby, innego dla każdego. Twierdzenie, że najlepiej zapamiętujemy rano, to mit. Jeśli ktoś lubi uczyć się w nocy, nie musi tego zmieniać. Lepiej zapamiętamy treść materiału, jeśli wymyślimy możliwie jak najwięcej skojarzeń związanych z danym tematem. Technika asocjacyjna jest podstawą treningu pamięci i daje niezwykłe efekty. Dobrze jest również znaleźć praktyczne zastosowanie tego, o czym się uczymy. Wzrasta wtedy nasza motywacja i nie wkuwamy bez zastanowienia (to najgorsze, co można zrobić). WZROKOWCY, SŁUCHOWCY, CZUCIOWCY Wszyscy dzielimy się na trzy kategorie: wzrokowców, słuchowców i czuciowców (w zależności, który zmysł mamy najlepiej rozwinięty). Do każdego typu dopasowany jest inny sposób uczenia się. Jak rozpoznać, do jakiej grupy należymy? Przede wszystkim trzeba sobie uświadomić, na co zwracamy największą uwagę. Podczas opisywania nowo poznanej osoby wzrokowiec będzie mówił przede wszystkim o jej wyglądzie i o tym, jak była ubrana, słuchowiec o barwie głosu, a czuciowiec zwróci uwagę na to, jak uścisnęła dłoń. Wzrokowcom (najczęściej mężczyźni) pomaga w uczeniu się sporządzanie wykresów i map myślowych. Ważny jest układ graficzny notatek; dobrze jeśli umieszczają informacje na różnokolorowych kartkach przyklejanych w widocznych miejscach. Słuchowcy powinni na głos czytać to, co chcą zapamiętać, nagrywać swoje wypowiedzi, a potem je odsłuchiwać. Dobrze, jeśli uczą się z kimś, najlepiej zapamiętują w trakcie dyskusji. Ich nauce sprzyja cicha muzyka, z którą kojarzą przyswajany materiał. Dla czuciowców niezwykle istotna jest przestrzeń, w której się uczą. Muszą mieć zapewnione komfortowe warunki. Najlepiej gdyby mogli, dotknąć, doświadczyć rzeczy, o których się dowiadują. Dość istotny jest również podział na osoby o uwadze podzielnej i niepodzielnej. Tym drugim należy dostarczać jak najmniej dodatkowych bodźców poza tymi, na których muszą się skupić. Potrzebują ciszy, nikt i nic nie powinno rozpraszać ich uwagi. Osobom o podzielnej uwadze dobrze jest dawkować dodatkowe bodźce, będą z nimi kojarzyć to, czego się uczą. POSTARAJMY SIĘ ZRELAKSOWAĆ Warto również przypomnieć zasadę, że nie należy przeciążać pamięci nowymi informacjami w dzień przed egzaminem. Można ewentualnie powtórzyć pewne wiadomości. Tuż przed egzaminem zapomnijmy o nim w ogóle i postarajmy się zrelaksować. Dobrze pomyśleć sobie, że za drzwiami siedzi bardziej doświadczony w danej dziedzinie człowiek, z którym będziemy rozmawiać, a nie potwór czyhający na nasze życie. Dla niego często sytuacja, w której musi kogoś oceniać też nie jest przyjemna. Jeśli wejdziemy na salę z takim nastawieniem i wiarą we własne możliwości, na pewno będzie łatwiej zaliczyć egzamin.

Co zrobić, aby po zapamiętaniu określinych wiadomości, trwale przyswoić studiowany materiał? W czym tkwi tajemnica dobrego zapamiętywania? Często zastanawiamy się jak to zrobić, aby po wyjściu z wykładu, lekcji, czy po skończonej nauce - trwale zapamiętać studiowany materiał, aby został on w głowie na dłużej, a nie uleciał zaraz po wyjściu z sali.. O skuteczne zapamiętywaniu stanowią tylko dwa elementy: 1. Poprawne kodowanie (zapamiętywanie) 2. Powtarzanie. Efektem poprawnego zapamiętywania jest silny i wyraźny ślad odciśnięty w pamięci, innymi słowy jest to tzw. materiał dobrze zapamiętany, czego symptomem jest to, że po wyjściu z klasy, po skończonej nauce masz prawie pełną świadomość tego, co było na lekcji, czego się nauczyłeś. Jest to pierwszy krok do skutecznego zapamiętania, a oto kilka sposobów, jak to osiągnąć: Używaj wszystkich zmysłów. Masz oczy, uszy, mózg (mam na myśli m.in. wyobraźnię), język, nos, i całe swe ciało. Ślad w pamięci będzie tym większy im więcej i aktywniej użyjesz zmysłów podczas zapamiętywania. Znana jest historia lotników, którzy w jednej ze szkół lotniczych musieli nauczyć się elementów wyposażenia kabiny myśliwca i ich rozmieszczenia. Podzielono ich na dwie grupy - jedna uczyła się tego standardowo - w klasie. Oglądali zdjęcie, schematy, uczyli się jak co się nazywa i gdzie leży. Druga grupa robiła to zupełnie inaczej. Wzięto ich wszystkich do kabiny, gdzie każdy z nich mógł osobiście przekonać się co to za element, do czego służy, mógł nim poprztykać, powąchać go, podotykać, podnieść, przekręcić itd. Oczywiście nie zapomniano również o teorii - co to za element, jak się go używa itd. Wynik tego eksperymentu nietrudno odgadnąć: Druga grupa opanowała ten materiał w dwa razy krótszym czasie i z o wiele lepszymi wynikami podczas testów, niż ta pierwsza grupa. Zatem nie siedź podczas lekcji czy podczas indywidualnej nauki z głową podpartą ręką, przepisując mechanicznie to, co leci na tablicy. Podczas lekcji: - słuchaj aktywnie, tego co mówi nauczyciel, z pragnieniem/celem zrozumienia - zadawaj pytania, jeśli czegoś nie rozumiesz, - zadawaj pytania rozwijające specyficzne wątki (np. te, szczególnie Ciebie interesujące), - notuj w sposób aktywny, wykorzystując ilustracje, schematy, kolory (specjalnego sposobu notowanie możesz nauczyć się z jednego z naszych eKursów) - skojarz, wyobraź sobie przedstawiane informacje z czymś zabawnym lub ważnym dla Ciebie i zanotuj to skojarzenie - małym rysunkiem, zabawnym komentarzem. itd. Nuda, monotonność, brak zainteresowania to zabójcy dobrego zapamiętywania. Nie pozwól aby Cię dopadły, bo wówczas całe 45 minut pójdzie prawie na marne. A szkoda. Podczas indywidualnego uczenia się masz większe pole do popisu. Możesz dodatkowo: - powtarzać kawałki studiowanego materiału na głos, możesz je nawet zaśpiewać: - możesz użyć całego swego ciała - podskakiwać w takt wymawianych na głos partii materiału. - możesz skojarzyć studiowany kawałek materiału z jakimś smakiem, który akurat masz przed sobą na talerzu - np. uczyć się wzorów wykorzystując truskawkowy smak. Może to wszystko brzmi dziwnie, ale spróbuj tego sposobu - zobaczysz z jaką łatwością będziesz mógł przypomnieć sobie w ten sposób zapamiętaną informację. Drugim niemniej ważnym czynnikiem odpowiadającym za dobre zapamiętanie informacji na dłużej niż na kilka minut, jest powtarzanie. Nawet jeśli doskonale będziesz starał się zapamiętać dany materiał, NAWET jeśli będziesz to robił przy pomocy mnemotechnik - niezawodnych metoda dosłownego zapamiętywania - ZAPOMNISZ wszystko, jeśli nie będziesz powtarzał. To jest pewne jak to, że 2 plus 2 jest 4. (znaczy chyba 4) Powtarzanie jest esencjonalnym czynnikiem dobrego zapamiętywania. Powtarzać możesz na 2/2 sposoby - w zorganizowany i niezorganizowany sposób, w sposób aktywny i pasywny. Co to oznacza: - zorganizowany - możesz powtarzać w określonych i zaplanowanych przez Ciebie okresach czasu. Zaraz po 10-ciu minutach od momentu zapamiętywania, po godzinie, po 6-ciu godzinach, na drugi dzień i po tygodniu. Te okresy powtarzania wynikają z kształtu tzw. krzywej zapamiętywania, która w tych właśnie momentach gwałtowniej się załamuje - innymi słowy zapominasz wówczas coraz więcej. - niezorganizowany - powtarzasz, kiedy akurat masz na to czas i ochotę - na przerwie zaraz po lekcji aby sobie uporządkować w głowie nowe informacje, na drugiej przerwie, jadąc autobusem ze szkoły, przy kolacji, przy śniadaniu itd. Prawdopodobnie w ten właśnie sposób się to odbywa, prawda? Nie jest to najlepszy sposób, ale przynajmniej powtarzasz, co jest tym, o co właśnie chodzi. - pasywny - kiedy po prostu przeglądasz, czytasz powtórnie notatkę, zadaną część materiału - innymi słowy nie starasz się sam swoimi siłami przypomnieć sobie to, co zapamiętałeś, ale po prostu korzystasz z zewnętrznej pamięci, aby jeszcze raz się tego nauczyć, aby sobie odświeżyć w głowie zapamiętaną informację. - aktywny - kiedy starasz się sam własnymi siłami przypomnieć sobie to, co zapamiętałeś - nie korzystając z notatek, książek. Starasz się przypomnieć sobie po cichu w myślach, albo najlepiej na głos - powtarzając w głowie możesz się czasem oszukiwać, że umiesz to coś, podczas gdy naprawdę tak nie jest. Uszy trudniej oszukać. Oczywiście aktywny i zorganizowany sposób powtarzania jest najlepszy. Jeśli jednak nie masz na to warunków/ochoty, zawsze możesz stosować mieszankę tych systemów - powtarzać kiedy jest na to czas - autobus, przerwa, i próbować to robić aktywnie, ale pomagając sobie notatkami. Dobrze zapamiętany materiał, powtarzany w odpowiedni sposób - to pewny sukces. Spróbuj tych sposobów i oceń różnicę.

Jak się uczyć, żeby zdać?

Zapamiętaj raz na zawsze!

---