091. Omów przyczyny zmian w technologiach produkcji przemysłowej w drugiej połowie XX wieku oraz poszukiwania źródeł nowej energii.

W drugiej połowie XX wieku, a zwłaszcza w jego trzech ostatnich dziesięcioleciach, nastąpiła tak zwana trzecia rewolucja przemysłowa, określana również mianem rewolucji naukowo- technicznej. Charakteryzuje ją o wiele większe niż w poprzednich okresach zaangażowanie nauki w postęp techniczny i technologiczny. Tradycyjne gałęzie przemysłu zaczęły tracić znaczenie, na czoło zaś wysunęły się gałęzie tak zwanego przemysłu wysokiej technologii.

Symbolem trzeciej rewolucji przemysłowej są okręgi przemysłowe zwane technopoliami, najnowszej generacji, w którym występuje przemysł wysokiej techniki, zorientowany w swej lokalizacji na zaplecze naukowe renomowanych uniwersytetów, instytutów badawczych, stacji doświadczalnych itp. placówek kreujących nowe technologie, pobudzające procesy rozwoju gospodarczego.

Przemysł wysokiej techniki, w porównaniu z przemysłami tradycyjnymi, charakteryzują się wyjątkowo korzystnymi cechami ekonomicznymi, w tym także relacją efektów do podniesionych nakładów:

1. wydajność pracy jest o 50% wyższa od średniej dla całego przemysłu, natomiast dynamika jej wzrostu wyprzedza dwukrotnie tempo wzrostu wydajności pracy w całym przemyśle;

2. materiałochłonność i energochłonność w przeliczeniu na jednostkę produkcji jest o 30-40% niższa niż średnio w całym przemyśle;

3. opłacalność eksportu jest wysoka, gdyż koszt uzyskania jednostki dewizowej w eksporcie jest w tych przemysłach dwu lub trzykrotnie niższy niż w całym przemyśle;

4. rentowność jest wysoka, gdyż stopa zysku sięga 18-20%, a w krańcowych przypadkach 40-50%, podczas gdy w całym przemyśle 5-7%;

5. nakłady na prace badawczo-rozwojowe przewyższają nakłady inwestycyjne na budowę zakładów i ich wyposażenie;

6. w przeciwieństwie do przemysłów tradycyjnych, przemysły wysokiej techniki nie są w zasadzie uciążliwe dla środowiska lub są naturalne oraz powstaje w nich najwięcej nowych miejsc pracy (Karpiński, 1994)

Zmiany struktury przemysłu są zarówno efektem działania, mechanizmów rynkowych (zmian cen, presji konkurencji, zmian popytu), jak i regulacyjnego oddziaływania państwa (instrumenty ekonomiczno-finansowe, regulacja zasad działania podmiotów gospodarczych), przyspieszających proces przemieszczania się zasobów z przemysłów tradycyjnych i nierentownych do przemysłów nowoczesnych i efektownych.

W krajach wysokorozwiniętych jeszcze kilkanaście lat temu skupiała się większa część hutnictwa żelaza, załamanie tej tendencji nastało wraz z latami 80-tymi XX w. Zmniejszenie się zapotrzebowania na produkty hutnicze, normy ekologiczne, wyczerpanie złóż. Analogicznie to tego procederu wzrasta rola hutnictwa w krajach słabiej rozwiniętych. Ta tendencja trwa do dzisiaj.

Wzrastające ceny konwencjonalnych surowców energetycznych: ropy naftowej, węgla, gazu ziemnego, ograniczone zasoby tych kopalin, oraz regulacje prawne wymuszające korzystanie z OZE zmuszają do poszukiwania alternatywnych źródeł energii.

Korzyści płynące z inwestowania w OZE:

Inwestowanie w odnawialne źródła energii oraz późniejsze wykorzystywanie wyprodukowanej energii niesie ze sobą szereg korzyści płynących zarówno do osób indywidualnych jak i społeczności lokalnych. Do najważniejszych korzyści należy zaliczyć:

• aktywizacja lokalnej przedsiębiorczości,

• poprawa koniunktury gospodarczej,

• tworzenie nowych miejsc pracy - zarówno podczas realizacji inwestycji, jak i jej obsłudze - „osiem hekta­rów upraw roślin energetycznych = jedno nowe miejsce pracy”,

• poprawę bilansu handlowego gminy/powiatu wykorzystującej OZE,

• wzrost bezpieczeństwa energetycznego - uniezależnienie od konwencjonalnych źródeł energii,

• niższe koszty wytwarzania ciepła i energii elektrycznej (obniżenie kosztów ogrzewania domów, zakładów i hal produkcyjnych, budynków komunalnych),

• możliwość wykorzystania do produkcji ziemi nieużytkowanej, zdewastowanej lub zdegradowanej oraz ziem wyłączonych z klasycznej produkcji rolniczej,

• ochrona i poprawa środowiska naturalnego (ograniczenie emisji dwutlenku węgla oraz zmniejszenie emisji tlenku węgla i pyłów),

• możliwość uzyskania wsparcia ze środków Unii Europejskiej promującej działania proekologiczne,

• poprawa wizerunku firmy inwestującej w OZE - firma przyjazna środowisku

Działalność gospodarcza bazująca na odnawialnych źródłach energii pozwala na efektywne, nienaruszają­ce obecnego stanu wykorzystywanie zasobów środowiska naturalnego z jednoczesną możliwością utwo­rzenia nowych, zielonych miejsc pracy. Taka działalność ma szczególne znaczenie na obszarach cennych przyrodniczo ze słabo rozwiniętą infrastrukturą gospodarczą.

*OZE- odnawialne źródła energii

Literatura:

Runge A., Runge J.: Słownik pojęć z geografii społ.-ekon.,

Wieloński A.: Geografia przemysłu, ss. 26,28,37.

http://www.zielonetechnologie.pl/html/pubonline/downloads/BIO-WAT.pdf

---