07.06.2005
Transport i handel morski - wykład 13
Na egzamin: 4 pytania
Może być pytanie o konwencję morską?
Może być analiza porównawcza żeglugi liniowej i trampowej albo specjalnej.
Zestawienie grup ładunkowych do danej formy
Dokumenty w transporcie morskim.
Temat: Żegluga pasażerska i promowa.
Przemiany żeglugi pasażerskiej.
Główny okres tej żeglugi przypada na wiek XIX i pierwszą połowę wieku XX. Dużą rolę odegrały tutaj wielkie ruchy migracyjne. Była to jednak żegluga stała, całoroczna. Były też związane z migracją do Australii, nowej Zelandii i Japonii.
W XX wieku możemy mówić o dwóch głównych okresach rozwoju tej żeglugi - pierwszy trwający do końca lat 50-tych charakteryzował się znacznym ożywieniem komunikacji morskiej. Drugi okres trwający do chwili obecnej przejawia się bardzo wyraźną degresją tego typu przewozów przy wzroście zainteresowania innymi formami przewozów morskich, w tym w szczególności żeglugi wycieczkowej (turystycznej) oraz rozwojem żeglugi promowej.
Praktycznie od początku lat 60-tych do roku 75-tego padła cała żegluga liniowa światowa północnoatlantycka. Sytuacja nieco korzystniej wyglądała na rynkach regionalnych, lokalnych, gdzie konkurencja lotnicza była bardzo mała. Lata 73-75 były szczególne - kryzys gospodarczy dobił żeglugę liniową. Występowała ogromna nadpodaż tonażu statków, w tym pasażerskich.
Pojawienie się nowej generacji statków towarowo-pasażerskich trochę zmieniło sytuację.
Możemy mówić o trzech fazach żeglugi pasażerskiej:
pasażerskiej żegludze liniowej,
pasażerskiej żegludze wycieczkowej,
żegludze promowej.
Pasażerska żegluga liniowa.
Specyfika jest tożsama z przewozami towarowymi. Polega na utrzymaniu stałych regularnych połączeń między tymi samymi portami albo grupami portów docelowych z określoną częstotliwością w terminach określonych w rozkładach rejsu.
Geograficzna sieć połączeń liniowych pasażerskich odpowiada przewozom liniowym towarowym. Także i w tej żegludze możemy mówić o monopolizacji rynku i konferencji żeglugowej.
W myśl przepisów międzynarodowej konwencji dotyczącej bezpieczeństwa życia na morzu (SOLAS) statkiem pasażerskim jest każdy statek niezależnie od jego typu eksploatacyjnego o ile przewozi on ponad 12 pasażerów.
Można mówić tutaj o typie statku liniowiec pasażerski.
Przewóz pasażerów jest dokonywany na podstawie umowy przewozu pasażera, która potwierdzona jest biletem pasażerskim. Możemy mieć do czynienia z biletem pasażerskim imiennym (na trasach długich) bądź na okaziciela. Pasażer ma na podstawie umowy prawo do miejsca w kabinie, przewozu, wyżywienia, przewiezienia określonej ilości bagażu. Ceny biletu są zróżnicowane - zależą od klasy pasażerskiej.
Pasażerska żegluga wycieczkowa.
Polega na organizowaniu rejsów statkami pasażerskimi o różnym tonażu i różnym standardzie w atrakcyjne pod względem geograficznym rejony świata. Jest ona wynikiem przemian cywilizacyjnych, zmianami preferencji, industrializacją, bezpieczeństwem. Cechą charakterystyczną rynku żeglugi wycieczkowej jest bardzo wysoki stopień koncentracji rynku. Około 80% klientów pochodzi z Ameryki Północnej. Oprócz tego pojawiają się klienci z Europy, Japonii i Australii. Tak wysoki stopień koncentracji w USA tłumaczony jest dobrą polityką reklamową, niskimi stawkami. Przewiduje się dalszy wzrost tej formy żeglugi o 6-8% w skali roku.
Ze względu na stopień zainteresowania możemy mówić o takich rynkach cząstkowych, jak:
rynek karaibski
rynek Morza Śródziemnego i Czarnego
rynek Arktyki i Antarktydy
rynek Europy Północnej i Alaski
rynek wybrzeża Meksyku,
rynek Dalekiego Wschodu,
rynek rejsów po Amazonce, nilu, Missisipi (operują tutaj statki rzeczno-morskie).
Na rynku przewozów wycieczkowych coraz częściej organizowane są kombinowane przewozy lotniczo-morskie.
Z punktu widzenia organizacji przewozu możemy mówić o prawie regularnych przewozach, ale również o nieregularnych przewozach w zależności od potrzeb.
Jest to rynek zmonopolizowany - operuje na nim kilku do kilkunastu przewoźników. Tonaż żeglugi wycieczkowej jest bardziej zróżnicowany niż w żegludze liniowej.
Tutaj również występuje umowa między stronami. Pasażer korzysta z usług poświadczonych biletem, natomiast za usługi dodatkowe musi płacić sam.
Żegluga promowa.
Zaliczana jest ona do formy żeglugi pasażerskiej, choć jest to kontrowersyjne.
Historia żeglugi promowej wynosi około 100 lat. Kiedyś była ona przedłużeniem innego szlaku komunikacyjnego w ramach jakiejś cieśniny. Współcześnie już tak nie jest. Żegluga promowa współcześnie dotyczy jakiegoś basenu.
Pierwsze połączenia promowe wynikały z zapewnienia ciągłości transportu kolejowego. Na Bałtyku pierwsze takie połączenie pojawiło się w 1872 roku pomiędzy dwoma duńskimi miejscowościami.
W żegludze promowej możemy mówić o utrzymywaniu regularnych połączeń pomiędzy tymi samymi portami. Po drugie występuje eksploatacja specjalistycznych statków - promów, przystosowanych do przewozu towarów, pasażerów i środków transportu. Po trzecie działanie linii promowych opiera się o wyspecjalizowane bazy promowe. Czwartą cechą charakterystyczną jest całoroczny charakter linii promowych. Przewozów pasażerów dokonuje się na podstawie biletu pasażerskiego. Dokonywanie przewozu ładunków na podstawie taryf przewozów towarowych. W żegludze promowej występuje jednostronne ustalanie warunków umowy przewozowej oraz stawek frachtowych.
Możemy mówić o przewozach towarowych (kolejowe, samochodowe, mieszane), pasażerskich i pasażersko-towarowych.
Większość promów współczesnych przekracza 2000GT, ale buduje się promy do 30000 GT. Szybkość promów wynosi pomiędzy 12 a 18 węzłów.
Żegluga promowa w Europie jest elementem polityki transportu bliskiego zasięgu. W Polsce tradycyjnym armatorem jest Polska Żegluga Bałtycka w Kołobrzegu i EuroAfrica, operatorem jest także UnityLine, armatorem po części jest także PŻM.