KODEKSOWE POSTĘPOWANIA SZCZEGÓLNE

ZAŁOŻENIA KONSTRUKCYJNE POSTĘPOWAŃ SZCZEGÓLNYCH

Postępowania szczególne to przebiegi procesu karnego, zmierzające do rozstrzygnięcia kwestii odp. karnej, istotnie różniące się od przebiegu uznanego za zwykły w danym systemie.

Podział wg kryterium rodzaju aktu prawnego:

• Kodeksowe

• odrębne - specyficzny przedmiot odpowiedzialności karnej (postępowania w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe - KKS; o wykroczenia powszechne - KPW; w przedmiocie odpowiedzialności podmiotów zbiorowych - ustawa z 28.10.2002)

• Pozakodeksowe np. poprawcze prowadzone wobec nieletnich

Podział wg kryterium formalizmu:

• O wzbogaconym w stosunku do postępowania zwykłego przebiegu i zwiększonym formalizmie - postępowanie przed sądami przysięgłych - teraz już go nie ma

• O zredukowanym przebiegu i mniejszym formalizmie:

• Postępowanie uproszczone

• Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego

• Postępowanie nakazowe

• Postępowanie przyspieszone

• Zmodyfikowane w taki sposób, że nie ma znaczących różnic pod względem formalizmu - postępowanie zwyczajne w sprawach o przestępstwa skarbowe

*modyfikacje mogą być jednostopniowe (uproszczone, przyspieszone) - punktem wyjścia jest postępowanie zwyczajne i w zakresie niezmodyfikowanym stosuje się wprost przepisy dot. postępowania zwyczajnego; dwustopniowe (nakazowe, w sprawach z oskarżenia prywatnego - podwójna redukcja formalizmu) - punktem wyjścia jest inne postępowanie szczególne, w zakresie niezmodyfikowanym w stosunku do tego postępowania szczególnego stosuje się wprost dotyczące go przepisy, a w w ogóle niezmodyfikowanym - przepisy dot. postępowania zwyczajnego.

Powody konstruowania postępowań szczególnych:

• Usprawnienie wymiaru sprawiedliwości

• Specyfika określonych czynów zabronionych (skarbowe, z oskarżenia prywatnego) i odpowiedzialności określonych podmiotów (zbiorowych, nieletnich)

• Przezwyciężanie przeszkód związanych z oskarżonym, w szczególności z jego niestawiennictwem

*modyfikacje wpływają na uprawnienia uczestników już przez same specyficzne rozwiązania, nie mogą wiec prowadzić do przekreślenia gwarancji procesowych uczestników, a zwłaszcza prawa do obrony oskarżonego

*regulacje postępowań szczególnych mają charakter wyjątkowy i jako takie nie mogą być interpretowane rozszerzająco

POSTĘPOWANIE UPROSZCZONE

• Ogólna charakterystyka

Szczególna rola wśród post. szczególnych - szeroki zakres przedmiotowy, na jego bazie buduje się postępowania o podwójnie zredukowanym formalizmie.

*jednostopniowa modyfikacja

W obecnym kształcie istnieje od noweli z 2003, która ograniczyła jego zastosowanie tylko do post. sądowego.

• Przesłanki

Ogólne + 2 szczególne:

• Pozytywna - prowadzenie postępowania przygotowawczego w formie dochodzenia (rzeczywiste prowadzenie w tej formie od początku do końca i prawna dopuszczalność)

*przesłanki dochodzenia:

-

+

Kiedy podejrzany jest nieletni, głuchy, niemy lub 2 biegli stwierdzą, że jego poczytalność w momencie popełnienia czynu lub w czasie postępowania jest wyłączona lub w znacznym stopniu ograniczona Wobec pozbawionego wolności w tej lub innej sprawie (nie dotyczy zatrzymania lub aresztowania sprawcy ujętego na gorącym uczynku lub pościgu bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa)

W sprawach o przestępstwa należące do właściwości sądu rejonowego zagrożone karą do 5lat pozbawienia wolności, a w wypadku przestępstw przeciwko mieniu, jeżeli wartość przedmiotu lub rozmiar szkody nie przekracza 100 000 zł. Bójka, pobicie z użyciem niebezpiecznego narzędzia; ograbienie zwłok Kradzież z włamaniem, oszustwo, wymuszenie okupu, zabór pojazdu w celu krótkotrwałego użycia, jeżeli wartość przedmiotu lub szkoda nie przekracza 100 000 zł.

• Negatywna - postępowanie prowadzi sąd wojskowy

• Przebieg - 3 grupy zmian:

1. Dotyczące składu orzekającego

Sprawa w I instancji w postępowaniu uproszczonym może być rozpoznana wyłączenie w składzie 1 sędziego (znaczenie tego ograniczenia jest obecnie niewielkie, bo od 2007 wszystkie sprawy w I instancji z reguły odbywają się z udziałem 1 sędziego), co więcej, nie jest możliwe postanowienie o rozpoznaniu sprawy w składzie 3 sędziów ze względu na jej wagę i zawiłość.

Prezes sądu okręgowego może zarządzić rozpoznanie sprawy w post. odwoławczym w składzie 1 sędziego.

2. Rozszerzony krąg podmiotów uprawnionych do występowania w roli oskarżyciela publicznego

*na podstawie upoważnienia ustawowego, bo to wyjątek od reguły, że oskarżycielem publicznym jest przede wszystkim prokurator

Upoważnienie zawarte w 325d k.p.k.:

• Inspekcja Handlowa

• Państwowa Inspekcja Sanitarna

• Urzędy skarbowe i inspektorzy kontroli skarbowej

• Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej

• Straż Graniczna

Mają prawo wniesienia i popierania aktu oskarżenia tylko w postępowaniu uproszczonym w I instancji. Mogą wnieść akt oskarżenia bezpośrednio do sądu, chyba, że prokurator postanowi inaczej.

Upoważnienie na podst. ustaw szczególnych:

• Strażnicy leśni w Lasach Państwowych i podmioty posiadające ich uprawnienia (np. (nad/pod)leśniczy) - ustawa o lasach

• Strażnicy Państwowej Straży Łowieckiej (prawo łowieckie)

• Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i gmina (ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi)

Wszystkie ww. organy mają prawo występowania z wnioskiem o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy, o warunkowe umorzenie postępowania i do wypowiedzenia się w kwestii wniosku oskarżonego o dobrowolne poddanie się karze. Akt oskarżenia sporządzony przez nie nie musi posiadać uzasadnienia. Ich uprawnienia są ograniczone w przypadku działania prokuratora.

1. Redukcja formalizmu

1. Jeżeli akt oskarżenia odp. wymaganiom formalnym, a sprawa wymaga rozpoznania na rozprawie, można połączyć doręczenie oskarżonemu odpisu aktu oskarżenia z wezwaniem na rozprawę

2. Wniosek oskarżonego o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego bez przeprowadzenia rozprawy, złożony przed rozprawą może być rozpoznany na posiedzeniu. Strony i pokrzywdzony, jeśli nie jest stroną mogą wziąć w nim udział, są zawiadamiane o jego terminie. Ich nieusprawiedliwione niestawiennictwo na posiedzeniu lub rozprawie nie stanowi przeszkody dla uwzględnienia wniosku, tracą jednak możliwość zablokowania uwzględnienia wniosku, chyba, że zgłosiły sprzeciw na piśmie przed posiedzeniem/rozprawą.

3. Niestawiennictwo oskarżonego nie tamuje toku rozprawy ani posiedzenia, oskarżyciela - powoduje odczytanie aktu oskarżenia przez protokolanta

4. Postępowanie może być prowadzone w razie niestawiennictwa prawidłowo wezwanego oskarżonego, chyba, że usprawiedliwił swoją nieobecność i wniósł o odroczenie rozprawy. Jeżeli tak nie postąpił, a nie stawił się także obrońca, można wydać wyrok zaoczny.

5. Każda przerwa w rozprawie może trwać max. 21 dni, po przekroczeniu terminu należy prowadzić sprawę w postępowaniu zwyczajnym, niezależnie od stanowiska stron

• Wyrok zaoczny - konstrukcja o charakterze fakultatywnym, może być zastosowana, jeżeli są spełnione przesłanki ogólne i szczególne postępowania uproszczonego oraz dodatkowo:

• Niestawiennictwo obrońcy i oskarżonego, prawidłowo wezwanych, połączone z brakiem usprawiedliwienia i wniosku o odroczenie rozprawy

• Możliwość odczytania wcześniejszych wyjaśnień oskarżonego

*przesłanka negatywna: potrzeba orzeczenia innego środka zapobiegawczego niż przepadek

Wyrok nie jest zaocznym mimo nieobecności oskarżonego, jeżeli:

• Stawił się obrońca

• Oskarżony po złożeniu wyjaśnień samowolnie opuścił salę rozpraw

• Został wydany w przypadku nieobecności oskarżonego w sytuacjach z art. 377 k.p.k.

*Oskarżony z własnej winy wprawił się w stan niezdolności do uczestnictwa w rozprawie w przypadku obowiązkowego stawiennictwa

Oskarżony zawiadomiony o rozprawie oświadcza, że nie weźmie w niej udziału, uniemożliwia doprowadzenie

Oskarżony zawiadomiony o rozprawie osobiście nie stawia się bez usprawiedliwienia

Zawsze, gdy oskarżony jest nieobecny odczytuje się jego wyjaśnienia, można dokonać czynności dowodowych w formie rekwizycyjnego przeprowadzenia dowodu.

Treścią wyroku zaocznego może być każde rozstrzygnięcie (ale jeśli chodzi o środki zabezpieczające to tylko przepadek). Podlega on doręczeniu z urzędu oskarżonemu, który w ciągu 7 dni od doręczenia może wnieść sprzeciw z jednoczesnym usprawiedliwieniem niestawiennictwa, można go połączyć z wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia na piśmie, na wypadek gdyby sprzeciw nie został uwzględniony (jeśli zostanie uwzględniony, to wniosek o uzasadnienie nie wywołuje żadnych skutków), bo oprócz niego stronom przysługuje apelacja.

Decyzja o przyjęciu/odmowie przyjęcia sprzeciwu (z przyczyn formalnych) zapada w formie zarządzenia prezesa sądu, na odmowę przyjęcia służy zażalenie. Odmówić należy, jeżeli:

• Wniosła go osoba nieuprawniona

• Wpłynął po terminie

• Nie wskazano okoliczności usprawiedliwiających niestawiennictwo a brak ten nie został uzupełniony w ciągu 7 dni

Nieuwzględnienie sprzeciwu z powodu jego bezzasadności następuje w drodze postanowienia sądu, na które służy zażalenie, jeżeli uzna on nieobecność za nieusprawiedliwioną.

Wyrok staje się prawomocny, jeżeli sprzeciw nie został przyjęty albo uwzględniony, a żaden uprawniony podmiot nie wniósł wniosku o sporządzenie uzasadnienia i upłynął termin dla tego wniosku.

Uwzględnienie sprzeciwu powoduje ponowne rozpoznanie sprawy. Wyrok zaoczny traci moc dopiero, jeżeli oskarżony lub obrońca stawią się na rozprawie wyznaczonej w wyniku uwzględnienia sprzeciwu.

• Zmiana trybu postępowania

Ze zwyczajnego na uproszczony - w drodze postanowienia, jeżeli w postępowaniu sądowym w trybie zwyczajnym przed rozpoczęciem przewodu sądowego wyjdzie na jaw, że w sprawie legalnie przeprowadzono dochodzenie.

Z uproszczonego na zwyczajny - stwierdzenie braku pozytywnej przesłanki szczególnej post. uproszczonego

• W fazie wstępnej kontroli aktu oskarżenia

• Jeżeli faktycznie przeprowadzono śledztwo - postanowienie sądu o zmianie trybu postępowania na zwyczajny

• Jeżeli przeprowadzono dochodzenie mimo jego niedopuszczalności - istotny brak post. przygotowawczego zwrot sprawy do post. przygotowawczego

• Po rozpoczęciu przewodu sądowego

• Jeżeli oskarżony wyrazi zgodę sąd może dalej prowadzić sprawę w trybie zwyczajnym

• Brak zgody oskarżonego albo stwierdzenie niedopuszczalności post. uproszczonego na rozprawie głównej przed rozpoczęciem przewodu sądowego - odroczenie i wyznaczenie rozprawy ponownie już w trybie zwyczajnym

• Po przekroczeniu 21-dniowego terminu przerwy w rozprawie

*możliwa jest też zmiana trybu wskazanego w akcie oskarżenia np. na nakazowy, w tym celu prezes sądu może skierować sprawę na posiedzenie, a sąd po zbadaniu przesłanek wydać postanowienie o zmianie trybu

POSTĘPOWANIE W SPRAWACH Z OSKARŻENIA PRYWATNEGO

• Ogólna charakterystyka

Dotyczy spraw o przestępstwa podlegające ściganiu w odrębnym trybie na podstawie skargi prywatnej (od osoby pokrzywdzonej). Przestępstwa te mają szczególny charakter - dotykają dobra indywidualnego, a społecznego tylko w sposób pośredni.

*dwustopniowa modyfikacja

• Przesłanki szczególne

1. Dodatnie

1. Ściganie w trybie prywatnoskargowym - decyduje KK, np. lekkie uszkodzenie ciała, zniewaga,

Zniesławienie, naruszenie nietykalności cielesnej

2. Wniesienie i popieranie skargi przez oskarżyciela prywatnego - pokrzywdzony może wnieść

Uproszczony akt oskarżenia, ograniczający się do wskazania oskarżonego, zarzucanego mu czynu i dowodów na poparcie oskarżenia. Alternatywnie można złożyć pisemną albo ustną skargę Policji, która w razie potrzeby zabezpiecza dowody i przesyła skargę właściwemu sądowi.

*nie ma postępowania przygotowawczego, ale sąd może zlecić Policji dokonanie określonych czynności dowodowych

3. Uiszczenie zryczałtowanej wartości wydatków - przy akcie oskarżenia, z oświadczeniem o

wstąpieniu do toczącego się procesu albo o podtrzymaniu oskarżenia, od którego odstąpił prokurator należy złożyć dowód wpłacenia do kasy sądu zryczałtowanej wartości wydatków. Skarga bez opłaty inicjuje postępowanie, ale w razie stwierdzenia jej braku oskarżyciel powinien być wezwany do jej uiszczenia w terminie 7 dni (chyba, że istnieje przeszkoda procesowa powodująca umorzenie postępowania), w przeciwnym razie prezes sądu wydaje zarządzenie o uznaniu aktu oskarżenia za bezskuteczny, na które służy zażalenie.

*ryczałt obejmuje wszystkie koszty poza ogłoszeniami w mediach i wydatkami z tytułu nieopłaconej przez strony pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokatów

*zwrot kosztów na rzecz oskarżyciela prywatnego koszty i opłaty sądowe

2. Ujemne

1. Przedawnienie karalności

Terminy: 1 rok, od kiedy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy, ale nie później niż po 3 latach od popełnienia przestępstwa. Ten termin obowiązuje także w przypadku ingerencji prokuratora ze względu na ważny interes społeczny.

Przerwanie biegu przedawnienia powoduje wniesienie skargi prywatnej do sądu albo złożenie jej na Policji. Skutkiem jest przedłużenie terminu przedawnienia o 5 lat.

2. Ściganie w trybie publicznoskargowym

Jeżeli prokurator wszczyna lub przyłącza się do postępowania w trybie prywatnoskargowym ze względu na interes społeczny, a także w ramach postępowania przyspieszonego, jeżeli przestępstwo ma charakter chuligański.

W postępowaniu przed sądami wojskowymi przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego staje się z chwilą złożenia skargi przez pokrzywdzonego przestępstwem ściganym z urzędu.

3. Odstąpienie od oskarżenia - zrzeczenie się przez oskarżyciela prywatnego funkcji oskarżenia w toku postępowania w sprawie o przestępstwo ścigane z urzędu

Podział ze względu na formę:

• Sensu stricto

• Odstąpienie w drodze wyraźnego oświadczenia - na piśmie lub ustnie do protokołu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania (więc także w postępowaniu odwoławczym). Odstąpienie wiąże sąd. Jeżeli nastąpi przed rozpoczęciem przewodu, ma bezwzględny obowiązek umorzenia postępowania, a po - za zgodą oskarżonego na piśmie albo ustnie do protokołu.

• Odstąpienie dorozumiane - na podstawie domniemania prawnego, że niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na rozprawie albo posiedzeniu pojednawczym oznacza odstąpienie od oskarżenia, co powoduje obowiązek umorzenia postępowania. Domniemanie to nie znosi przeciwdowodu, można dowodzić jedynie braku jego podstawy.

• Sensu largo

• Pojednanie - dwustronne oświadczenie, w którym strony postanawiają zakończyć konflikt spowodowany przestępstwem ściganym z oskarżenia prywatnego i wyrażają zgodę na umorzenie postępowania. Może dojść do niego wskutek przeprowadzenia posiedzenia pojednawczego albo postępowania mediacyjnego.

*protokół posiedzenia pojednawczego albo posiedzenia wyznaczonego w następstwie pojednania w wyniku mediacji powinien w szczególności zawierać stanowisko stron wobec wezwania do pojednania i wyniki posiedzenia/postępowania. Jeżeli dojdzie do pojednania, protokół podpisują także strony

*Pojednanie złożone obejmuje nie tylko tę sprawę, w której wyznaczono posiedzenie pojednawcze albo post. mediacyjne, ale także inne sprawy z oskarżenia prywatnego toczące się równocześnie między stronami.

*postępowanie mediacyjne może się odbyć na wniosek stron albo z inicjatywy sądu, za ich zgodą.

• Ugoda - może nastąpić jednocześnie z pojednaniem, zawiera uregulowanie roszczeń pozostających w związku z oskarżeniem. Jej przedmiotem mogą być także roszczenia, które nie mogą być dochodzone w powództwie adhezyjnym. Ugoda zawarta na posiedzeniu stanowi tytuł egzekucyjny, po nadaniu przez sąd klauzuli wykonalności. Sąd może odmówić jej nadania, jeżeli ugoda jest sprzeczna z prawem.

1. Inne

Sprawy: nieletnich, przed sądami wojskowymi, o przestępstwa i wykroczenia skarbowe, o wykroczenia powszechne

• Oskarżenie wzajemne

Polega na tym, że oskarżony może do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego wnieść przeciwko oskarżycielowi prywatnemu, który jest pokrzywdzonym wzajemny akt oskarżenia o czyn ścigany z oskarżenia prywatnego, będący w związku z zarzucanym mu czynem.

*nie dot. sytuacji, gdy oskarżycielem jest podmiot niebędący pokrzywdzonym (np. nie jest os. fizyczną albo w tej roli występują osoby mu najbliższe).

*dla oskarżenia wzajemnego jest wymagana forma aktu oskarżenia

*związek między czynami może polegać na powiązaniach rzeczowych albo czasowych

Jeśli są spełnione warunki oskarżenia wzajemnego, sąd rozpoznaje obie sprawy łącznie. Następuje kumulacja ról oskarżonego i oskarżyciela prywatnego po obu stronach. Obie strony mogą korzystać z prawa do składania wyjaśnień, odmowy ich składania i odmowy odp. na pytanie, nie można przesłuchać ich w charakterze świadków. Pierwszeństwo w składaniu wyjaśnień i przeprowadzenia dowodów przysługuje temu, kto jako pierwszy wniósł oskarżenie. Odstąpienie jednego z oskarżycieli powoduje umorzenie postępowania w części, a obu - w całości.

Oskarżenie wzajemne jest niedopuszczalne w przypadku ingerencji prokuratora. Jeżeli przystąpi on do postępowania już po wniesieniu oskarżenia wzajemnego, oskarżenie, do którego się nie przyłączył podlega wyłączeniu do osobnego postępowania. Jeśli prokurator przyłączy się do obu oskarżeń, następuje po obu stronach kumulacja roli oskarżonego i oskarżyciela posiłkowego.

• Przebieg

1. Przygotowawcze - nie przeprowadza się go, Policja dokonuje jedynie czynności związanych z zabezpieczeniem dowodów, jeżeli uzna to za konieczne w przypadku złożenia ustnej lub pisemnej skargi, a także czynności zleconych przez sąd, który określa ich dokładny zakres. Takie polecenie nie powoduje ustania stanu zawisłości sprawy. Ocena zebranych dowodów należy wyłącznie do sądu, Policja nie ma możliwości selekcjonowania ich przed przekazaniem sądowi.

2. Główne

Inicjuje je wniesienie uproszczonego aktu oskarżonego do sądu albo złożenie skargi Policji (ustne wymaga sporządzenia protokołu).

Rozprawa główna jest poprzedzona posiedzeniem pojednawczym prowadzonym przez sędziego. Jego brak stanowi względną przyczynę odwoławczą. W jego miejsce sąd może na wniosek lub za zgodą stron wyznaczyć termin postępowania mediacyjnego, określają instytucję lub osobę, która ma mediacje przeprowadzić.

Domniemania związane z niestawiennictwem na posiedzeniu pojednawczym:

• Oskarżyciela i jego pełnomocnika - odstąpienie od oskarżenia i umorzenie postępowania

• Oskarżonego - brak zgody na pojednanie - sąd powinien skierować sprawę na rozprawę i najlepiej od razu wyznaczyć jej termin.

Posiedzenie pojednawcze zaczyna się od wezwania stron do pojednania i jeżeli dojdzie do skutku, postępowanie zostaje umorzone. Na postanowienie w tym przedmiocie przysługuje zażalenie.

W razie niedojścia do pojednania sąd kieruje sprawę na rozprawę główną, a w miarę możności wyznacza od razu jej termin, chyba, że zachodzi potrzeba skierowania sprawy na posiedzenie w celu innego rozstrzygnięcia. Strony obecne na posiedzeniu powinny zgłosić wnioski dowodowe, ale mogą zrobić to także później.

Jeśli nie doszło do pojednania w ramach postępowania mediacyjnego, prezes sądu wyznacza rozprawę w drodze pisemnego zarządzenia. Jeżeli istnieje potrzeba wydania rozstrzygnięcia przekraczającego jego kompetencje, kieruje sprawę na posiedzenie.

Skład na rozprawie głównej - 1 sędzia.

Do pojednania może dojść także na rozprawie, może być połączone z ugodą. Powoduje ono umorzenie post.

POSTĘPOWANIE NAKAZOWE

*podwójna redukcja formalizmu

Cecha charakterystyczna: rezygnacja z rozprawy głównej i wydanie wyroku nakazowego na posiedzeniu.

Przesłanki szczególne:

1. Dodatnie

1. Sprawa podlega rozpoznaniu w trybie uproszczonym

2. Zachodzi wypadek pozwalający na orzeczenie kary grzywny albo ograniczenia wolności

3. Na podst. materiału dowodowego zebranego w post. przygotowawczym sąd decyduje, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne

1. Ujemne

1. Oskarżony jest pozbawiony wolności w tej lub innej sprawie

2. Sprawa z oskarżenia prywatnego

3. Jeżeli oskarżony jest nieletni, głuchy, niemy, niewidomy, zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności

O rozpoznaniu sprawy w tym trybie decyduje prezes sądu, kierując ją na posiedzenie, (które odbywa się bez udziału stron), jeżeli uzna, że 07 rozstrzygnięcie może zapaść w formie wyroku nakazowego.

Wyrokiem nakazowym można orzec karę ograniczenia wolności lub grzywnę w wysokości do 100 stawek dziennych albo do 200.000 złotych (jeżeli miałaby przekroczyć tę wysokość, należy rozpoznać sprawę w post. uproszczonym, bo inaczej rażąca obraza przepisów procesowych), a także każdy środek karny (można tylko na nim poprzestać).

Wydając wyrok nakazowy sąd zasądza w całości roszczenie zgłoszone w powództwie cywilnym lub jeżeli go nie wniesiono - odszkodowanie pieniężne z urzędu. Jeżeli materiał dowodowy zebrany w postępowaniu przygotowawczym nie wystarcza do rozstrzygnięcia powództwa cywilnego, sąd pozostawia powództwo cywilne bez rozpoznania.

*wyrok nakazowy powinien zawierać:

• Oznaczenie sądu i sędziego, który go wydał,

• Datę wydania wyroku,

• Imię i nazwisko oraz inne dane określające tożsamość oskarżonego,

• Dokładne określenie czynu przypisanego przez sąd oskarżonemu, ze wskazaniem zastosowanych przepisów ustawy karnej,

• Wymiar kary i inne niezbędne rozstrzygnięcia.

Nie musi zawierać uzasadnienia!

Wyrok nakazowy udostępnia się publicznie przez złożenie jego odpisu na 7 dni w sekretariacie, o czym powinna być uczyniona wzmianka w protokole.

Odpis wyroku nakazowego doręcza się oskarżycielowi, a oskarżonemu i jego obrońcy - wraz z odpisem aktu oskarżenia. W każdym wypadku odpis tego wyroku doręcza się prokuratorowi. Wraz z odpisem wyroku doręczyć należy pouczenie przytaczające przepisy o prawie, terminie i sposobie wniesienia sprzeciwu oraz skutkach jego niewniesienia.

Sprzeciw może wnieść oskarżyciel, oskarżony i obrońca w zawitym terminie 7 dni. Jego wniesienie skutkuje utratą mocy wyroku nakazowego i koniecznością rozpoznania sprawy na zasadach ogólnych. Sprzeciw może dotyczyć tylko rozstrzygnięcia w przedmiocie roszczenia cywilnego i wtedy wyrok tylko w tym zakresie traci moc, a sąd na posiedzeniu pozostawia powództwo cywilne bez rozpoznania. Pokrzywdzony może dochodzić roszczeń w procesie cywilnym.

Odmowa przyjęcia sprzeciwu następuje w formie zarządzenia prezesa sądu, na które służy zażalenie, jeżeli został wniesiony po terminie albo przez osobę nieuprawnioną. Jeżeli zostanie przyjęty, prezes sądu wyznacza rozprawę, na której sprawa podlega rozpoznaniu od początku. Sędzia, który wydał wyrok nakazowy jest wyłączony, a sąd nie jest związany treścią tegoż wyroku.

*sprzeciwu nie dotyczy zakaz reformationis in peius!!!

Sprzeciw może być cofnięty do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego. Powoduje to odzyskanie mocy przez wyrok nakazowy. Jeżeli sprzeciwu nie wniesiono albo został cofnięty, wyrok staje się prawomocny i podlega wykonaniu, bo nie przysługuje od niego apelacja. Prawomocny wyrok nakazowy może być wzruszony w trybie kasacji podmiotów szczególnych lub wznowienia postępowania.

POSTĘPOWANIE PRZYSPIESZONE

• Ogólna charakterystyka

*jednostopniowa redukcja formalizmu

Oceniane negatywnie, bo co prawda pozwala na przyspieszenie postępowania w sprawach o przestępstwa najbardziej dokuczliwe dla społeczeństwa, ale narusza gwarancje procesowe oskarżonego.

Przeprowadza się je fakultatywnie.

• Przesłanki

Dodatnie:

• Popełnienie przestępstwa podlegającemu rozpoznaniu w trybie uproszczonym

• Ujęcie sprawcy na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem, zatrzymanie oraz w ciągu 48 h (od ujęcia przez Policję albo od przekazania Policji, jeżeli został ujęty przez inną osobę) doprowadzenie przez Policję i przekazanie go do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o rozpoznanie sprawy w postępowaniu przyspieszonym

+sprawy o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego, jeżeli miały charakter chuligański

*Występkiem o charakterze chuligańskim jest występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, na wolność, na cześć lub nietykalność cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych lub samorządu terytorialnego, na porządek publiczny, albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy, jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego.

Ujemne:

• Niemożność rozpoznania sprawy w terminie 14 dni - ujawniona przed lub na rozprawie powoduje zmianę trybu na uproszczony, a czynności przeprowadzone w postępowaniu przyspieszonym zachowują skuteczność. Jeżeli sprawy nie można przeprowadzić w postępowaniu uproszczonym, sąd przekazuje ją prokuratorowi w celu przeprowadzenia post. przygotowawczego i powiadamia o tym pokrzywdzonego.

*istota postępowania przyspieszonego - szybkie osądzenie sprawcy nakaz niezwłocznego rozpoznania sprawy przez sąd; koncepcja osądzenia sprawcy na pierwszej rozprawie w dniu, w którym został doprowadzony do sądu, a jeżeli nie ma takiej możliwości, rozprawę można przerwać tylko raz na max. 14 dni.

• Konieczność uzupełnienia postępowania dowodowego przy jednoczesnym braku możliwości dokonania niezbędnych czynności bez znacznych trudności przez sąd przekazanie prokuratorowi w celu przeprowadzenia post. przygotowawczego + powiadomienie pokrzywdzonego o tym fakcie

• Potrzeba wymierzenia kary powyżej ustalonych granic dla postępowania przyspieszonego czyli powyżej 2 lat pozbawienia wolności - jeżeli została ujawniona:

• Po rozpoczęciu przewodu sądowego - od razu przekazanie prokuratorowi

• Przed rozpoczęciem przewodu sądowego - rozpoznanie w trybie uproszczonym, a gdy nie jest to możliwe - przekazanie prokuratorowi

*w każdym przypadku przekazania sprawy prokuratorowi sąd orzeka w przedmiocie środka zapobiegawczego

• Przebieg

1. Przygotowawcze

*czas dochodzenia ogranicza 48h termin zatrzymania

W postępowaniu przyspieszonym dochodzenia można zaniechać lub przeprowadzić je w niezbędnym zakresie. Można zaniechać wydania postanowienia o wszczęciu, przedstawienia zarzutów, zaznajomienia podejrzanego/obrońcy z materiałami dochodzenia, wydania postanowienia o zamknięciu dochodzenia.

*W razie przesłuchania osoby podejrzanej w charakterze podejrzanego poucza się ją o uprawnieniach: do składania wyjaśnień, do odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi na pytania, do korzystania z pomocy obrońcy, jak również o obowiązkach i konsekwencjach wskazanych w art. 74 (obowiązki dowodowe), 75 (obowiązek stawiennictwa), 138 i 139 (adres do doręczeń). Otrzymanie tego pouczenia osoba przesłuchiwana potwierdza podpisem.

Jeżeli istnieją podstawy do sporządzenia wniosku o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym, sporządza go na piśmie Policja, a zatwierdza, po przesłuchaniu osoby podejrzanej lub podejrzanego, i kieruje go do sądu prokurator. Jeżeli odmówi zatwierdzenia wniosku, podejmuje decyzję co do dalszego biegu sprawy.

Wniosek zastępuje akt oskarżenia, powinien zawierać wszystkie jego elementy, ale nie musi zawierać uzasadnienia. Do sądu przesyła się go wraz z aktami post. i odpisami dla każdego z oskarżonych. Nie można dołączyć do niego zobowiązania podmiotu z 52KK do zwrotu korzyści na rzecz Skarbu Państwa ani wniosku o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy i orzeczenie uzgodnionego z oskarżonym środka karnego lub kary.

Uprawnienia pokrzywdzonego, o których powinna go pouczyć pisemnie Policja:

• Złożenie wniosku o nałożenie obowiązku naprawienia szkody

• Sprzeciw w przypadku dobrowolnego poddania się karze

• Prawo do złożenia oświadczenia o działaniu w post. w charakterze oskarżyciela posiłkowego

2. Główne

Nie stosuje się przepisów o wstępnym merytorycznym badaniu sprawy na posiedzeniu przed rozprawą.

Skład sądu rejonowego w I instancji jest 1-osobowy, sędzia ma prawa i obowiązki przewodniczącego. Nie stosuje się przepisów dot. przyznawania spraw wg listy, aby sprawę mógł rozpoznać sędzia znajdujący się akurat w sądzie.

Udział oskarżonego i oskarżyciela publicznego (jest nim tylko prokurator, nie przesyła się mu wokandy, powinien być zawiadomiony o terminie rozprawy przez Policję) na rozprawie jest obowiązkowy. Oskarżonemu nie doręcza się zawiadomienia o terminie, bo jego obecność gwarantuje doprowadzenie. Prezes sądu doręcza jemu i jego obrońcy odpis wniosku o rozpoznanie, oznaczając czas na przygotowanie obrony. Oskarżonemu należy umożliwić kontakt z obrońcą bez udziału osób trzecich.

W postępowaniu przyspieszonym przed sądem oskarżony musi mieć obrońcę, którego udział jest obowiązkowy. Jeżeli nie ma obrońcy z wyboru, prezes sądu wyznacza mu obrońcę z urzędu, a na uzasadniony wniosek wyznacza nowego. Jeżeli obrońca z urzędu lub oskarżony wypowiada stosunek obrończy, prezes sądu lub sąd wyznacza obrońcę z urzędu, o ile oskarżony nie ustanowił niezwłocznie obrońcy z wyboru.

* Dla realizacji prawa oskarżonego do korzystania z pomocy obrońcy w postępowaniu przyspieszonym ustanawia się obowiązek pełnienia przez adwokatów dyżurów w czasie i miejscu ustalonym w odrębnych przepisach. Obrońcę z urzędu prezes sądu lub sąd wyznacza spośród adwokatów pełniących dyżur, a w razie braku takiej możliwości z przyczyn obiektywnych może go wyznaczyć spośród innych adwokatów.

W postępowaniu przyspieszonym niedopuszczalne jest powództwo cywilne, odroczenie sporządzenia uzasadnienia postanowienia i odroczenie wydania wyroku.

W razie skazania oskarżonego na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania sąd, po wysłuchaniu stron, rozstrzyga w przedmiocie środka zapobiegawczego.

Modyfikacje w zakresie terminów i czynności związanych z zaskarżeniem wyroku:

• Wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku - 3 dni

• Sporządzenie uzasadnienia - 3 dni od złożenia wniosku

• Apelacja - 7 dni od doręczenia wyroku

• Jeżeli prezes sądu nie stwierdzi, że środek odwoławczy został wniesiony po terminie, przez nieuprawnionego albo jest niedopuszczalny z mocy ustawy, akta sprawy wraz z apelacją niezwłocznie przekazuje się sądowi odwoławczemu. Nie ma obowiązku zawiadomienia o przyjęciu apelacji prokuratora, stron, obrońców i pełnomocników

• Sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę najpóźniej w ciągu miesiąca od otrzymania akt sprawy wraz z apelacją

• W wypadku wniesienia apelacji przez prokuratora, obrońcę lub pełnomocnika sąd odwoławczy dołącza do zawiadomienia o terminie rozprawy apelacyjnej odpis apelacji strony przeciwnej

• Skład w postępowaniu odwoławczym jest 3-osobowy, ale prezes sądu okręgowego może zarządzić rozpoznanie sprawy jednoosobowo, jeżeli jest to uzasadnione jej szczególnymi okolicznościami

Jeżeli po rozpoznaniu środka odwoławczego sąd stwierdza, że zachodzi potrzeba uzupełnienia postępowania dowodowego co do istoty sprawy, może przekazać sprawę prokuratorowi w celu przeprowadzenia postępowania przygotowawczego na zasadach ogólnych.

W wypadku uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania dalsze postępowanie toczy się w trybie uproszczonym. W razie niemożności rozpoznania sprawy w postępowaniu uproszczonym, uchylając wyrok, sąd przekazuje sprawę prokuratorowi w celu przeprowadzenia postępowania przygotowawczego na zasadach ogólnych.

- 7 -

©Missi 2009-03-19

---