ETYKA - 22.05.2010

Idea społecznej odpowiedzialności biznesu oraz koncepcja praktyczna do realizacji została zobrazowana przez A.Carnegie i przedstawiona przez niego w głośnym dziele pt.” Ewangelia Bogactwa”, która autor opublikował w 1899 roku. Historycy gospodarczy uważają, ze Carnegie był twórcą przemysłu stalowego w USA. Autor swoja ideę odpowiedzialności sformułował na podstawie dwóch zasad teologicznych, które określa się czasem jako założenia teologiczne.

1 zasada powierniczości głosi, ze Bóg powierza ludziom zasoby oraz siły ziemi do użytkowania, a zatem każdy człowiek jest zobowiązany do pomnażania poprzez pracę dóbr i usług. Z racji powiernictwa każdy człowiek, który pomnaża dobra poprzez pracę jest zobowiązany do pomocy ludziom, którzy pozbawieni są możliwości godnego życia, czy to przez nieszczęścia czy też z braku zdolności i umiejętności pracowania.

2 zasada - dobroczynności głosi, że Bóg niektórych ludzi szczodrze wyposaża w zdolności i umiejętności do pracy, w rezultacie których zdobywają bogactwo , a z racji powierniczości korzystają przecież z dóbr przyrody, powierzonych wszystkim ludziom, nie tylko bogatym. Znajdując się w takiej sytuacji jako ludzie bogaci zobowiązani są do bezinteresownego świadczenia dobroczynności wobec ludzi potrzebujących.

Carnegie głosił pogląd, ze człowiek świadczący dobroczynność nie może nigdy żądać pochwały, ani tez wymuszać jakiegoś zadośćuczynienia, albowiem jego dobroczynność” wypływa z dobrego serca” oraz akceptacji obu zasad, jednakże może się spodziewać etycznej pochwały, ale nie może w żadnym razie z otrzymana pochwałą wyróżniać się ( obnosić).. Zdaniem autora każdy dobroczyńca powinien być człowiekiem skromnym. Carnegie sformułował również parę zasad praktycznych w ramach koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu opartej o wymienione zasady teologiczne- miedzy innymi do jego zasad należy:

I zasada sugerująca ażeby indywidualne bogactwo uzyskiwane w biznesie kierować w pierwszej kolejności jako akt dobroczynny tzn. nienakierowany na zwrot do właściciela ( kierowany na rozwijanie instytucji edukacyjnych - uniwersytetów oraz bibliotek), w myśl przekonania potwierdzanego empirycznie, że tylko wyedukowani ludzie są zdolni rozwijać biznes na poszczególnych jego zakresach, albowiem każda działalność, ażeby była efektywna gospodarczo wymaga racjonalnych działań. Te zasadę po dziesiątkach lat stosuje się w szkolnictwie europejskim w ramach elementarnego kształcenia ekonomicznego, w USA zasada ta wypiera eksplozywny rozwój kształcenia zawodowego.

II zasada - głosi wspieranie rozwoju instytucji artystycznych, nakierowanych na rozwój sztuki, dostępnej wszystkim inteligentnym ludziom. W myśl przekonania, że odbiór sztuki zawsze przyczynia się do rozwoju duchowego i sublimacji uczuć.

III zasada - głosząca wspieranie materialne ludzi znajdujących się w stanie nieszczęścia fizycznego, braku zdolności, bądź niemożności rozwinięcia umiejętności w zakresie pracy . Zdaniem Cartegiego taka pomoc jako forma dobroczynności nie może jednak sprawiać przyzwyczajenia się do pomocy, która ludzie mogą traktować jako jałmużnę, która jest zawsze poniżająca . W zakresie pomocy materialnej trzeba dążyć do umożliwienia ludziom powrotu do pracy.

Idea Carnegiego najpierw zyskała zwolenników w USA pośród bogatych amerykanów, którzy podobnie jak Carnegie utworzyli na stałe fundację praktycznie realizującą wymienione zasady. Sam Carrnegie przeznaczył blisko połowę swojego majątku na utworzenie znanych fundacji wspierających rozwój instytucji kulturalnych oraz rozwój uniwersytetów i bibliotek akademickich.

Idea Carnegiego w Europie stała się znana szerzej dopiero po II wojnie światowej, zaś w Polsce w latach 90-tych. Realizowana jest przeważnie przez duże przedsiębiorstwa i spółki.

Inny pogląd Miltona Friedmana- twórcy teorii mentalistycznej - uważał, że przyjmowanie przez biznes dodatkowych zobowiązań wykraczających poza produkcje i zarządzanie sprzeczne jest z celami przedsiębiorstwa i spółki, albowiem ich zadaniem jest wytwarzanie dóbr i usług oraz dążenie do osiągnięcia zysku dla właścicieli. Zdaniem Friedmana, gdy przedsiębiorstwo czy spółka przyjmuje wspomniane koncepcje odpowiedzialności moralistycznej, to właściciel i menedżerowie wykraczają poza najważniejsze cele. Autor pisał, ze w biznesie muszą obowiązywać racjonalne zasady pracy oraz zasady technologiczne, jak również reguły postępowania etycznego - jeśli takie warunki są spełnione to najzupełniej wystarczają do działalności gospodarczej. Uważał że działalność dobroczynna może być świadczona, ale nigdy kosztem pomniejszania zysku w spółce, natomiast właściciel może przeznaczyć środki z zysków pod warunkiem że nie pomniejszy to sumy przeznaczonej na inwestycje. Menedżerowie mogą realizować świadczenia dobroczynne z własnych pieniędzy oraz w czasie poza pracą sezonową. Zatem ich działania nie mogą pomniejszać zysków ani odbywać się ze szkoda dla zarządzania.

Stanowisko ojca Józefa Bocheńskiego - autor w artykule pt” Przyczynek do filozofii przedsiębiorstwa przemysłowego” pisał, ze przedsiębiorstwo posiada swój cel immanentny- tylko obowiązujący w przedsiębiorstwie tj. racjonalne wytwarzanie produktów użytecznych dla ludzi oraz jest obowiązkiem właścicieli, menedżerów i pracowników przestrzeganie racjonalnych zasad pracy i funkcjonowania zasad technologii. Wówczas przy utrzymaniu pozytywnych relacji etycznych w przedsiębiorstwie- pracownicy i właściciele znajda powszechną aprobatę dla swojej działalności. Immanentny cel przedsiębiorstwa zakłada, że racjonalna i użyteczna produkcja oraz etyczne stosunki między ludźmi są fundamentalnym obowiązkiem w przedsiębiorstwie.

Stanowisko Jana Pawła II - autor w Centesimus annus pisał, że każde przedsiębiorstwo to moralna wspólnota ludzi jeśli brak takiej wspólnoty, to wówczas praca w dużym stopniu odbywa się w zniewoleniu tzn. tylko pod przymusem reguł technologicznych oraz zasad organizacyjnych pracy. Z racji istnienia takiej wspólnoty Jan Paweł II głosił pogląd że moralna odpowiedzialność właścicieli i pracowników wyraża się przez relację zasady dotyczącej konsumpcji ( a nie konsum izmu); wyraża się w zakresie tworzenia miejsc pracy dla ludzi zgodnie z zasada pierwszeństwa pracy przed kapitałem. Odpowiedzialność wyraża się w uzgadnianiu partykularnych celów działania z wartościami dobra wspólnego. Autor encykliki oczywiście nie odwoływał się do idei Carnegiego, lecz w zakresie moralnym taka odpowiedzialność projektował.

Etyka - 23.05.10

Koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu rozumiana jako przedmiotowy obowiązek.

Zasady przedmiotowej odpowiedzialności:

1. Zasada 1 przyjmuje, że odpowiedzialność biznesu w znaczeniu przedmiotowym jest powszechnym jego obowiązkiem wyznaczonym przez prawo bądź przez postanowienia zawieranych kontraktów zgodnie z prawem cywilnym, handlowym czy zgodnie z regułami administracyjnych procedur ( tzn. gdy chodzi o kontrakty biznesu z samorządem lokalnym, które muszą być zgodne z prawem administracyjnym)

2. Zasada 2 przyjmuje, że obowiązkiem biznesu jest realizacja prawa stanowionego, które odnosi się do działalności gospodarczej pod warunkiem, że prawo to jest zgodne z powszechnie akceptowanymi w społeczeństwie wartościami i normami etycznymi. W przypadku gdy naruszono sprzeczność między prawem a etyką i hamuje się rozwój gospodarczy to odpowiedzialni i etyczni właściciele i menedżerowie mają obowiązek podjęcia działań w kierunku zmiany prawa.

3. Zasada 3 przyjmuje, że odpowiedzialny biznes czyli wszystkie podmioty obowiązkowo realizują zobowiązania podatkowe na rzecz utrzymania demokratycznych instytucji państwa oraz wspierania rozwoju edukacji i nauki przez świadczenia podatkowe, których cześć przeznaczona jest na taki rozwój edukacji, dlatego że rozwój współczesnej gospodarki oparty jest o technologie, które opracowywane są na podstawie teorii oraz rezultatów badawczych zwłaszcza nauk przyrodniczych.

4. Zasada 4 głosi obowiązek wypłacania pracownikom gwarantowanej prawnie płacy oraz stałe dążenie do realizacji zasady sprawiedliwej płacy, którą sformułował Jan Paweł II.

5. Zasada 5 obowiązuje realizowanie zawartych kontraktów gospodarczych w tym handlowych pod warunkiem, że ustalenia kontraktów nie krzywdzą żadnej z jego stron oraz pod warunkiem, że kontrakty nie są sprzeczne z powszechnie uznawanymi normami etycznymi; zasada ta odnosi się również do kontraktów zawartych z władzami samorządowymi i państwowymi w środowisku lokalnym.

W zakresie podmiotowym społeczne obowiązki biznesu mają status dobrowolności indywidualnego dobrowolnego zobowiązania, które nie są wyznaczone przez prawo.

W zakresie tak rozumianej odpowiedzialności powinny obowiązywać następujące zasady akceptowane dobrowolnie jako jednostkowy wybór.

- zasada wspierania - zasada indywidualnego wspierania ludzi oraz instytucji pomagających innym w stanie nieszczęścia - najlepiej gdy taka pomoc realizowana jest w formie bezpośredniej, wówczas wspierający bezpośrednio poznaje rozmiary nieszczęścia; gdy zaś chodzi o pomoc instytucjom to powinna to być stale kontrolowana ich działalność pod kątem racjonalnego wykorzystania pomocy.

- zasada wspierania indywidualnego instytucji kultury oraz twórczości artystycznej a także działalności naukowej, chociaż nie jesteśmy pewni rezultatów takiego wsparcia - wsparcie takie działalności motywowane jest przekonaniem o doniosłym znaczeniu dla rozwoju kultury i rozwoju społecznego.

- zasada wspierania indywidualnego ludzi w nagłych nieszczęściach, przeważnie o charakterze naturalnym - wówczas można przyjąć, że wartość solidarności społecznej realizuje się w ramach większości społeczeństwa.

---