ZMIANA
(NA CZYM POLEGA ZMIANA FUNKCJONOWANIA PSYCHOSPOŁECZNEGO KLIENTA?)
7 etapów zmiany u klienta poddanego różnorodnym działaniom terapeutycznym, możliwe tylko wtedy, gdy klient poczuje się bezpiecznie.
Etap 1. Klient niemal zupełnie nie zdaje sobie sprawy ze swoich subiektywnych uczuć, potrzeb itp., nie ma ochoty dzielić się z nikim swoimi osobistymi doświadczeniami. Przekonania klienta na temat własnej osoby są dość sztywne. Na tym etapie klient często zachowuje dystans w relacji z terapeutą/pracownikiem socjalnym, uważając, że otwarcie się przed nim byłoby ryzykowne.
Etap 2. Rozpoczyna się wyrażaniem emocji i osobistych wrażeń, choć klient często jeszcze nie uznaje ich za swoje. Wewnętrzne, subiektywne doświadczenia są postrzegane jako sprzeczne, pomieszane i obce.
Etap 3. Klient coraz bardziej otwarcie wyraża przeżywane emocje i myśli, ale artykułuje je w wymuszony sposób (mówi o nich w czasie przeszłym lub w sposób przeintelektualizowany) lub też postrzega je jako doświadczenie niemożliwe do zaakceptowania. Osobiste przekonania (schematy) są wciąż nieelastyczne, choć klient może już zacząć kwestionować ich wartość. Pojawia się pełniejsza świadomość sprzeczności własnych wewnętrznych przekonań, uczuć i wartości.
Etap 4. Coraz bardziej pogłębia się zdolność klienta do wyrażania i przeżywania emocji, doświadczanych przez niego w danym momencie. Zwiększa się poczucie posiadania własnych wewnętrznych doświadczeń. Stopniowo rośnie akceptacja subiektywnych uczuć, przeczuć i wyobrażeń. Klient zaczyna kwestionować uwewnętrznione „scenariusze” lub nakazy, które nie są w rzeczywistości zgodne z jego uczuciami i wartościami.
Etap 5. Uczucia i myśli wyrażane są coraz bardziej otwarcie, a przede wszystkim swobodnie. Klient coraz bardziej poważnie traktuje swoje wewnętrzne doświadczenia, dostrzegając je w ważnych i cennych aspektach swojej osobowości, zachodzi w nim przemiana. Coraz wyraźniejsze staje się dążenie do zachowania uczciwości wobec własnego JA.
Etap 6. Uczucia są wyrażane bardziej bezpośrednio. Wahania są mniejsze, a spontaniczność oraz akceptacja wewnętrznych doświadczeń jako prawdy - większe. Wewnętrzne informacje są teraz postrzegane jako istotne przesłanki wpływające na rozwiązywanie problemów i podejmowanie ważnych decyzji życiowych. Klienci na tym etapie często twierdzą, że odczuwają coraz większy ból emocjonalny (dlatego, że stopniowo zyskują większą świadomość prawdy o sobie, bliskich osobach, o relacjach, które często były bardzo zaburzone, o swoich emocjach itp.). Uczucia są teraz bardziej dla nich zrozumiałe, łatwiej jest stawić im czoła i je zaakceptować. Klienci mogą stwierdzić, że żyją prawdziwiej i pełniej. Odcinają się od dawnego, często wyimaginowanego świata, z jego błędnymi zasadami. Uwewnętrznione scenariusze krystalizują się na nowo, zgodnie z nowymi, osobistymi doświadczeniami życiowymi i z nowym systemem wartości. JA klienta staje się więc bardzie autentyczne.
Etap 7. Ukształtowała się duża otwartość i świadomość subiektywnych doświadczeń, nastąpił nie tylko prawidłowy rozwój emocjonalny, ale przede wszystkim ogromny postęp w rozwoju JA (WYRAŹNY WZROST POZIOMU SAMOOCENY I SAMAKCEPTACJI ORAZ ŚWIADOMOŚCI WCZEŚNIEJ POPEŁNIANYCH BŁĘDÓW LUB/I ZABURZONEGO ODBIORU RZECZYWISTOŚCI). Wewnętrzne konflikty wyraźnie osłabły, otwartość na nowe doświadczenia wzrosła, zweryfikowane zostały relacje z samym sobą i relacje z innymi osobami. Od tej pory klient musi zawierzyć swoim nowym, wewnętrznym doświadczeniom i uznać je za ważna wskazówkę wpływającą na jego życie.