WYMAGANIA STAWIANE MATERIAŁOM OPAKOWANIOWYM
1.Wzrost ze wzrostem gospodarczym i podnoszeniem życia ludności wzrasta ilość opakowań występujących na rynku. Obecnie ponad 98% wszystkich produktów wymaga opakowania. W związku z tym opakowaniom stawia się coraz to więcej wymagań, które wynikają bezpośrednio z roli i funkcji współczesnych opakowań.
2.Def. Opakowania - wyrób zapewniający utrzymanie określonej jakości pakowanych produktów, przystosowanie się do transportu i składowania oraz prezentacji, a także chroniący środowisko przed szkodliwym oddziaływaniem niektórych produktów.
3.Współczesne opakowanie musi spełniać szereg wymagań które można podzielić w następujący sposób:
1.Wymagania dotyczące spełnienia funkcji ochronnej
2. Wymagania w zakresie właściwości użytkowych
3. Wymagania promocyjno - reklamowe
4. Wymagania związane z mechanizacją procesów pakowania
5. Dostosowanie do systemu dystrybucji i sprzedaży produktu
6. Czynniki ekonomiczne
7. Wymagania ekologiczne
AD1. WYMAGANIA DOTYCZĄCE SPEŁNIENIA FUNKCJI OCHRONNEJ
Opakowanie musi chronić przed niekorzystnymi zawartościami w produkcie. Musi chronić przed wpływami środowiska zewnętrznego. Szczególnie wysokie wymagania stawiane są materiałom opakowaniowym przeznaczonym do żywności. Warunkiem jest spełnienie określonych wymagań - odnośnie opakowania jest to uzyskanie świadectwa PZH.
Procedura oceny jakości zdrowotnej op-ń
1.Producent albo importer aby uzyskać świadectwo PZH musi przedstawić :
-certyfikat dla surowca oraz deklaracje producenta wyrobu potwierdzającą że spełnia on wymagania dyrektyw UE dla materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością.
-Deklaracje dotyczącą przewidywanego zastosowania wobec konkretnego produktu
-Raport z badań gotowego wyrobu - ma zgodność z dopuszczalnymi limitami migracji (globalnej, specyficznej) do żywności lub płynów modelowych imitujących środki spożywcze, zgodnie z zaleceniami w odpowiednich dyrektywach
-Wyniki oceny organoleptycznej tego wyrobu
2.Badania wykonane w laboratoriach WSS-E lub innych niezależnych lab. specjalistycznych (możliwość wycofania wyrobów z obrotu i cofnięcie świadectwa PZH).
3.Kontrola przeprowadzana jest przez PIS na wyrywkowo pobranych próbkach z obrotu handlowego.
Regulacje prawne: Problematykę wymagań stawianych materiałów do kontaktu z żywnością w krajach UE reguluje dyrektywa ramowa 89/109/EEC która określa:
a)ogólne zasady , które powinny być przestrzegane przy stosowaniu materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością
b)listę materiałów i wyrobów, które będą objęte dyrektywami szczegółowymi
c)zakres który mogą obejmować dyrektywy szczegółowe to:
-listy substancji występujących w materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością.
-wymagania dotyczące tych substancji
-specjalne warunki stosowania tych subst.
-limity migracji specyficznej i globalne
-procedury pobierania próbek
-metody badań substancji niskocząsteczkowych
Ustawodawstwo krajowe w zakresie materiałów opakowaniowych i opakowań do żywności
*Ustawa z dn. 11.05.2001r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia
*Ustawa z dn. 16.09.2001r. o mat. i wyrobach przeznaczonych do kontaktu ze środkami spożywczymi. Zgodnie z tą ustawą na opakowaniach do żywności powinien się znaleźć symbol kieliszka i widelca albo napis „przydatny do kontaktu z żywnością”
*Rozporządzenie MRiRW z dn. 16.12.2002r. w sprawie znakowania śr. spoż. i dozwolonych subst. dodatkowych.
Szczegółowe wymagania w zakresie doboru opakowań dotyczą ponadto takich wyrobów jak:
-wyroby farmaceutyczne, kosmetyki, substancje i preparaty chemiczne , materiały niebezpieczne.
AD 2. WYMAGANIA W ZAKRESIE WŁAŚCIWOŚCI UŻYTKOWYCH
Właściwości użytkowe opakowań to dostosowanie ich pojemności , kształtu i wymiaru i konstrukcji do wymagań wynikających z założonego programu użytkowania. *Kształt opakowania wpływa na jego funkcjonalność i ułatwia jego chwyt. *Sposób zamknięcia ułatwia jego dozowanie , a także zabezpiecza przed niepożądanym otwarciem np. przed dziećmi. *Należy także zwracać uwagę na dostosowanie pojemności opakowań do aktualnych opakowań rynku.
AD 3. WYMAGANIA PROMOCYJNO - REKLAMOWE (WALORY)
1)W obecnym stanie rosnącej konkurencji na rynku coraz większego znaczenia nabiera funkcja promocyjna opakowań. Wg . J.h . Bristona - opakowanie musi zabezpieczać to co sprzedaje i sprzedać to co zabezpiecza.
W nowoczesnych op-ch jest ważna promocja wzrokowa i zachęcanie potencjalnych nabywców do wyboru produktów danego producenta, na zasadzie efektu „półki”.
2)Istota wymagań promocyjnych - jest uzależniona od op-a produktu np.: upominki, art. luksusowe , natomiast w art. codziennego użytku rola op-a w strategiach marketingowej jest znacznie mniejsza. Szczególną grupę odbiorców stanowią dzieci , stąd pojęcie „Kinder marketingu”.
3)Z funkcją promocyjną ściśle powiązana jest funkcja przekazywania rzetelnych informacji o produkcje i producencie. Zakres tych informacji jest ściśle określony dla konkretnej gr. produktów i znajduje odzwierciedlenie w odpowiednich przepisach. Dotyczą one:
-żywności (rozporządzenie z dn. 16.12.2002r.), produktów genetycznie modyfikowanych, ekologicznych i żywności utrwalanych radiacyjnie. Żywność pakowana w modyfikowanej atmosferze np. orzeszki ziemne.
4)Znak otwartej księgi oznacza, że wszystkie inf. dot. składu chem. nie zostały umieszczone na op-u, lecz zostały dołączone na ulotce (dot. gł. kosmetyków)
5)Specyficzne znakowanie dot: wyrobów kosmetycznych- znaki otwartej księgi, tzn. że w op-u znajdują się dodatkowe informacje na ulotce.
6)Znakowanie dot. też towarów paczkowanych: symbol e tzn. że dokładnie taka sama ilość znajduje się w op-u. Znaczek 3 dot. butelek pojemności-j.w.
7)Funkcję informacyjną spełniają również kody ułatwiające przepływ inf.
8)Op-a inteligentne np. piwo żywiec, gdzie pod wpływem odpowiedniej temp. ukazuje się napis „można spożywać”. Jest to nowe rozwiązanie w zakresie przekazywania inf. o zapakowanym produkcie, które poprzez trwałą zmianę barwy inf. nas o niewłaściwym przechowywaniu produktu.
9)Rola opakowania promocji pakowanych produktów znajduje również zastosowanie tzw. display - to jest jednostka sprzedażowa danego produktu przygotowana przez producenta .
10)Informacje przekazywane przez opakowanie muszą być przejrzyste, czytelne, w języku polskim i zgodne z przepisami prawniczymi do danego produktu.
11)Rozwój marketingu obecnie przyczynił się do poszerzenia roli opakowania i rozszerzenia koncepcji marketingu ,,MIX” z zasady,, 4P” do ,,5P” (produkt, cena, dystrybucja, promocja + opakowanie)
AD 4. WYMAGANIA ZWIĄZANE Z MECHANIZACJĄ PROCESÓW PAKOWANIA.
1)Mat. opakowaniowe musza spełniać wymagania wytrzymałościowe wysoko wydajnych maszyn pakujących. Ważna jest grubość materiału, podatność do zgrzewu , szczelność i barierowość. W przypadku gotowych opakowań wymagania dotyczą sposobu zamknięcia, dozowania , etykietowania.
AD 5.DOSTOSOWANIE DO SYSTEMU DYSTRYBUCJI I SPRZEDAŻY PRODUKTU.
Wymagania te związane są z ujednoliceniem wymiarów stosowanych op-ń, gł. transportowych. W tym zakresie obowiązują odp. przepisy- system wymiarowy op-ń. Wymagania dot. wielkości i kształtu muszą być dostosowane do wymiarów powierzchni w punktach sprzedaży.
AD 6.WYMAGANIA CZYNNIKI EKONOMICZNE
Analizując wymagania stawiane op-om należy także brać pod uwagę koszty ich stosowania. Szacuje się że średni udział tych kosztów wynosi ok. 15% całkowitej wartości produktu.
Na koszty związane a opakowaniem składają się:
a)koszty materiału opakowaniowego
b)koszty wytwarzania opakowań na maszynach pakujących
c)koszty magazynowania i amortyzacji materiału opakowaniowego
d)koszty związane z eksploatacją maszyn pakujących
e)koszty transportu
f)koszty zagospodarowania opakowań poużytkowych
Najważniejszy udział ok. 50% stanowią koszty materiałów.
W celu obniżenia kosztu pakowania dąży się do:
-poszukiwania materiałów o odpowiednich parametrach jakościowych ale o mniejszej grubości.
-stosuje się również jednostopniowe systemy pakowania.
-poszukiwanie rozwiązań proekologicznych.
Stosowanie czasami nawet droższych opakowań i systemu opakowań w konsekwencji prowadzi do lepszego wyniku ekologicznego (większy okres trwałości).
AD.7 WYMAGANIA EKOLOGICZNE
1)Opakowania po użytku stają się w większości wypadków trudnymi do zagospodarowania odpadami, ich udział w odpadach komunalnych wynosi ok. 30%. W Polsce na wysypiska trafia rocznie ok. 2 mln. ton odpadów opakowaniowych.
2)Zagrożenie ze strony opakowań dla środowiska naturalnego należy rozpatrywać w całym cyklu ich życia tzn. od pozyskania surowca, wytworzenia op-a, ich użytkowanie i zaleganie na wysypiskach.
3)Odpady powstają w różnych miejscach łańcucha logicznego.
Wytwórca surowców →Wytwórca op-ń→Wytwórnia wyrobów →Jednostka handlowa→Konsument.
4)Opakowania są źródłem wielu zagrożeń ekologicznych takich jak:
-emisja do atmosfery szkodliwych substancji
-zanieczyszczenie wody i gleby
-zawartość w op-ch i mat. opak-ych metali ciężkich (chrom, cynk) oraz innych szkodliwych subst., które mogą być szkodliwe dla zdrowia i życia
-obciążenie środowiska nat. odpadami opakowaniowymi pochodzącymi z produkcji i dystrybucji
-przeciążenie składowisk na skutek zwiększenia się masy i objętości op-ń poużytkowych w odpadach komunalnych, wynikające z niewykorzystania różnych metod ich utylizacji
-nieekonomiczne korzystanie z zasobów naturalnych prowadzące do nadmiernego ich zużycia
5)W związku z tak dużym zagrożeniem ze strony op-ń dla środowiska nat. w poszczególnych krajach opracowywane są zasady funkcjonalnej gospodarki odpadami opakowaniowymi.
6)W krajach UE gosp. opakowaniami powinna się opierać na podstawowych zasadach określonych w dyrektywie 94/62/EC o op-ch i odpadach opakowaniowych
a)Przeciwdziałanie powstawaniu odpadów
-zmniejszenie ilości i masy opakowań
-projektowanie zgodnie z wymaganiami ekologicznymi
-stosowanie opakowań wielokrotnego użycia
b)Stosowanie odpowiednich metod utylizacji odpadów już wytworzonych
-wtórne przetwarzanie (recykling)
-spalanie z odzyskaniem energii
-kompostowanie
7)Projektując opakowania należy już myśleć o odpowiednich metodach zagospodarowania poużytkowego. W poszczególnych fazach prac projektowych należy uwzględnić:
-możliwość zastosowania opakowań wielokrotnego użytkowania
-eliminowanie nadmiaru op-ń i unikanie pakowania wielostopniowego
-dobór op-ń dostosowanych do utylizacji i systemu selektywnej zbiórki
-dobór materiałów i formy konstrukcyjnej op-ń ułatwiających wtórne przetwórstwo lub kompostowanie
-dobór elementów dodatkowych łatwo usuwalnych, które nie ograniczają ponownego przetwórstwa
-dla op-ń , które są przedmiotem selektywnej zbiórki stosowanie jednorodnych materiałów
-dla op-ń przewidzianych do kompostowania zastosowanie mat. biodegradowalnych
-dla op-ń kombinowanych łatwość oddzielenia poszczególnych materiałów
-nanoszenie na op-ch symbolu materiału i innych znaków stosowanych w ramach systemu gospodarki odpadami ułatwiającymi ich dalsze wykorzystanie
Recykling- proces technol., pol. na odzyskiwaniu mat. z op-ń i ich wtórne wykorzystanie
Spalanie-3 parametry spalania: temp. spalania większa od 850C, czas nie krótszy niż 2 sek., ilość tlenu nie mniejsza niż 6% spalonej masy
Kompostowanie- op-a biodegradalne, które pod wpływem organizmów (bakterie, grzyby) rozpadają się do biomasy.
7)Podstawowe wymagania ekologiczne stawiane op-m określane mianem zasady 4R:
-Reduction (ograniczenie np. ilości wymiarów , masy)
-Re-use ( powtórne użycie)
-Recover (odzysk surowców wtórnych z op-ń poużytkowych)
-Recykling(powtórne odzyskanie)
8)Na podstawie wymagań dyrektywy opakowaniowej określono ponadto 5 grup wymagań stawianych opakowaniom w aspekcie ochrony środowiska.
I-Związane z wytwarzaniem op-ń i ich składem surowym
II-dot. opakowań wielokrotnego użycia
III-dot. przydatności do różnych form utylizacji
IV-dot. znakowania opakowań
V-dot. zawartości metali ciężkich w op-ch
9)Znakowanie ekologiczne jest jednym ze sposobów przeciwdziałania powstawania odpadom gdyż umożliwia selektywną zbiórkę
Znaki ekologiczne stosowane w UE
a)identyfikujące materiał opakowaniowy
b)dotyczące op-ń wielokrotnego użycia
c)wskazujące przydatność do recyklingu
d)przydatność do ponownego przetwórstwa
e)określająca zawartość materiału wtórnego
f)Przydatność do biodegradacji
g)mówiące o przynależności do systemu organizacyjno-prawnego dot. gosp. opakowaniami
Znakowanie ekologiczne w Polsce reguluje tu rozporządzenie MŚ z dnia 4.06.2003r. w sprawie oznaczania opakowań .
a)znaki identyfikujące materiał opakowaniowy:
b)przydatność do wielokrotnego użytku
c)przydatność do recyklingu
*dodatkowo: znaki dot. zawartości metali ciężkich w op-ch, przydatności op-a do ponownego przetwórstwa wydawany przez COBRO, znak ekologiczny.
10)W celu ograniczenia negatywnego wpływu op-ń na środowisko wprowadzono obowiązek minimalizacji zawartości 4 metali ciężkich: Ołowiu, Kadmu, Rtęci i Chromu 6 wartościowego. Limit- 100 ppm
1)Gospodarka odpadami opakowaniowymi w Polsce ujęta jest w 2 podstawowych założeniach:
I-Polityka ekologiczna państwa do 2025r.
-Ustawa o prawie do ochrony środowiska
-Ustawa o odpadach
-Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych
-Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców
II-Krajowy plan gospodarki odpadami opakowaniowymi do 2006 r. (uchwała RM z dn. 29.10.2002r.) Działania w tym zakresie zostały oparte na następujących zasadach:
•zrównoważonego rozwoju i zapobiegania powstawaniu odpadów opakowaniowych oraz ograniczenia deponowania tych odpadów na składowiska.
•odzyskanie z odpadów surowców lub energii na określonym poziomie
•stosowanie ekonomiczne i ekologiczne uzasadnionych metod odzysku oraz budowy i wdrażania systemu gospodarki odpadami uwzględniającej współodpowiedzialność ogniw łańcucha opakowaniowego
2)Metody oceny ekologicznej opakowań:
-metoda LCA (analiza cyklu życia ), tj. kompleksowa analiza oddziaływań op-a na środowisko, związana z realizacją procesów: jego wytwarzania, użytkowania i utylizacji.
Kryteria oceny ekologicznej opakowania w metodzie LCA to:
-zużycie energii
-skażenie środowiska
-skażenie wody
-skażenie i degradacja gleby
-odpady finalne
-zużycie zasobów naturalnych
II-Ekobilans - metoda bilansów ekologicznych oparta na modelu obliczeniowym , ściśle związana z metodą LCA.
III-Metoda klasyfikacji ekologicznej oparta przez COBRO w Warszawie.
Kryteria klasyfikacji ekologicznej op-ń:
-rodzaj materiału z którego wykonano op-e
-funkcję ochronną pełnioną przez op-e
-przydatność do ponownego użycia
-przydatność do ponownego przetwórstwa
-przydatność do spalania z odzyskaniem energii
IV-Ocena zgodności opakowania w wymaganiami ekologicznym, i zawartymi w dyrektywie 94/62/EC na podstawie PN/EN - deklaracja zgodności.
3)Wymagania stawiane op-m transportowym:
*Op-a transportowe- op-a służące do przemieszczania, składowania bądź to produktów luzem, bądź znajdujących się w op-ch zbiorczych lub jednostkowych.
*Od tych op-ń wymaga się aby zabezpieczały produkty przed działaniem narażeń zarówno mechanicznych jak i klimatycznych i aby umożliwiały ich dostarczenie do miejsca docelowego w stanie nieuszkodzonym.
*Właściwe op-e powinno obecnie oprócz parametrów wytrzymałościowych spełniać także wymagania związane z wyglądem zewn., przekazywanymi inf., aspektem ekologicznym. W tym celu dąży się do ujednolicenia kształtów, stosowania op-ń wielokrotnego użytku oraz max wykorzystania powierzchni magazynowych i środka transportu.
RYNEK OPAKOWAŃ W POLSCE NA TLE RYNKU UNII EUROPEJSKIEGO I ŚWIATOWEGO
Gospodarka opakowaniowa- to całokształt działań technicznych i ekonomicznych i organizacyjnych związanych z pakowaniem dóbr materialnych, prowadzonych w celu zapewnienia właściwej działalności gospodarczej dot. produkcji, zużycia i zagospodarowania opakowań.
2)Na rozwój gosp. opakowaniowej wpływa wiele różnych czynników:
I-Czynniki ekonomiczne
•rozwój przemysłu i handlu (wzrost PKB)
•rozwój wymiany międzynarodowej i informacji
•wzrastająca rola konsumenta w określeniu jakości opakowań
II-Czynniki demograficzne:
•wzrost liczby ludności (6 mld)
•starzenie się populacji w krajach rozwiniętych przemysłowo
•rosnąca liczba kobiet pracujących (50% Świat, 44% Polska)
•zróżnicowanie etniczne rynków - ruchy migracyjne
•zmiany poziomu i stylu życia
•wzrost poziomu higienicznego i zdrowotnego ludności.
•kształtowanie się nowych potrzeb i preformacji konsumentów
III-Rozwój kanałów dystrybucji i logistyki w transporcie i magazynowanie wyrobów
•rozwój sprzedaży w wielko powierzchniowych obiektach handlowych (hypermarkety , sklepy magazynowe).
•wzrost znaczenia dużych przedsiębiorstw hurtowych
•rozwój regionalnych i branżowych centrów dystrybucji oraz centrów logistycznych
•uproszczenie kształtów opakowań
•ujednolicenie wymiarów i pojemności
IV-Ustawodawstwo w zakresie ochrony konsumenta , ochrony zdrowia oraz ochrony środowiska.
• w UE obowiązuje jest ok. 100 dyrektyw , w Polsce 71 wiążących się z op-mi. Przystąpienie Polski do Unii obliguję do dostosowania naszego ustawodawstwa do wymogów UE. Grupy zagadnień, czynników, kształtujących rozwój gosp. op-mi:
-bezpieczeństwo zywności
-materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z prod. spoż.
-towary paczkowane - ustawa o towarach paczkowanych
-ochrona środowiska
-subst. i preparaty chemiczne
-śr. kosmetyczne
-ochrona konsumentów
-transport materiałów niebezpiecznych
3)Rynek opakowań na świecie i w UE:
*wielkość produkcji opakowań na świecie 1999r. wynosiła około 1420 mln ton. Najwyższy udział miały :38%/ 38% op-a z papieru i tektury ,28%/ 34% op-a szklane , 22%/ 17% op-a z tw. szt., 9%/ 8% Op-a metalowe, Pozostałe opakowania 3%/ 3%
*Najwięcej opakowań produkują: USA, Japonia, Niemcy, Francja ,Włochy
*Rynek maszyn pakujących wynosi ok.20 mld. USD rocznie . Najwięcej Niemcy, Włochy, USA, Japonia.
*Średnie zużycie (kg/os) zużywa się 156kg/os rocznie , w Japoni ok. 250kg/os.
Kraje UE- zużycie opakowań średnio: ogółem 155,2 (z papieru i tektury 60,6; Szklane 38,8; Metalowe 11,2; z tw. szt. 25,3
*Największe firmy opakowaniowe pochodzą z: USA, Japonii, Francji,. Niemiec
4)Gospodarkę odpadami opakowaniowymi w krajach UE określa dyrektywa z 1994 r. O opakowaniach. Ponadto w każdym kraju są określone są wewn. wymagania dot. gosp. opak-mi, np.:w Austrii - zakaz wprowadzania na rynek opakowań jednorazowych dla wody mineralnej, piwa oraz napojów gazowych.
*Przewiduje się że na świecie ilość produkcji opakowań w skali do 2006r. Będzie wzrastała o ok. 2% do 3% rocznie.
5)Rynek opakowań w Polsce :
*Wielkość produkcji w 2000r. Wynosiła 2,2 mln ton co stanowi 0,6 % produkcji światowej opakowań w Polsce.
*Struktura % zużycia: Op-a z papieru i tektury 37% , Op-a szklane 34%, tw. szt. 19%, Op-a metalowe 6%, pozostałe 4%.
*Wielkość produkcji i zużycia opakowań w kg w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Polce w 2000r.
Rodzaj opakowania |
Produkcja w kg |
Zużycie w kg |
Opakowania z papieru i tektury |
23,3 |
24,9 |
Opakowania szklane |
28,1 |
23,2 |
Opakowania z tw. szt. |
10,4 |
12,7 |
Opakowania metalowe |
3,6 |
3,7 |
Ogółem: |
65,4 |
64,5 |
Jedynie opakowania szklane są eksportowane .
*W Polsce przewiduje się do 2006r. Ok. 5% do 6% wzrost produkcji op-ń w skali roku
*Rynek maszyn pakujących: 90% maszyn pochodzi z importu z czego większość z Niemiec, Włoch, Szwecji i Japoni. Polska eksportuje jedynie maszyny pakujące produkty płynne oraz gęste i pastowate do takich krajów jak: Litwa , Łotwa , Estonia, Białoruś.
POSTĘP TECHNICZNY W ZAKRESIE OPAKOWAŃ I TEKTURY
1)Opakowania te stanowią największy udział w rynku opakowań zarówno na świecie, UE i w Polsce. Należy szczególną uwagę zwrócić na op-a z tektury w UE zużywa się 35kg/os, w Polsce 15kg/os.
2)Zalety: łatwość i dostępność surowca, łatwość formowania, mała masa i gramatura, łatwość nanoszenia nadruków farbami wodnorozcieńczalnymi, tani i odnawialny surowiec, możliwość recyklingu, surowiec wtórny, nie ma wymagań dotyczących maszyn, ulegają biodegradacji, ponownego użycia, łatwość łączenia np. z tw.szt. i aluminium
3)Wady: mała barierowość co do zapachów, mała stabilność wymiarowa konstrukcji, mała wytrzymałośc mechan., podatność na starzenie, łatwopalny, żółknie, podatność do biodegradacji (podczas użytkowania), op-a z makulatury nie mogą być stosowane do kontaktu z żywnością, nadruki i połysk musi wyć wzbogacony
4)Kierunki rozwoju w zakresie tych opakowań zmierzają do całkowitej likwidacji lub zminimalizowania powyższych wad tych op-ń.
Postęp technologiczny w produkcji stosowanych opakowań z papieru i tektury będzie kierował się na:
-zmniejszeniu zużycia materiału na jednostkę pakowanego towaru i zmniejszenie gramatury i ulepszenie konstrukcji opakowań:
-zwiększenie udziału makulatury w składzie surowym
-zwiększenie wodoodporności tektury falistej
-szerszym stosowaniu op-ń i ich wyposażenia, wytworzonych z masy papierniczej (wytłacznki)
-wprowadzeniu papierów termoformowalnych do wyrobu op-ń porcjowych do prod. spożywczych.
-stosowaniu włókien papierniczych z dodatkiem skrobi (przyspieszenie biodegradacji)
-zwiększeniu tłuszczoszczelności kartonu stosowanego do wyrobu op-ń spożywczych , w celu wyeliminowania konieczności powlekania go tw. sztucznymi.
-ułatwianiu otwierania i zmykania opakowań oraz ich recyklingu
-wzbogacenia szaty graficznej w celach reklamowych
-zwiększenie konkurencyjności
-w projektowaniu zostanie zwiększony nacisk na ułatwienie recyklingu materiałów
-postęp w zakresie op-ń transportowych (Bag in Bog)
5)Systemy pakowania które mogą być wykorzystywane w op-ch z papieru lub tektury bądź ich elementy.
I-op-a aseptyczne - kartony (Tetra Pack) 75-80%, karton 15-20% PE, Al. 5%.
II-opakowania typu ,,Bag in box”” karton 80%, laminat 20%
III-Utrwalenie radiacyjne - papier i tektura są podobne na uszkodzenia radiacyjne, które dot. głównie utraty barwy, mocy i połysku. Dlatego nie powinny być stosowane jako materiały jednowarstwowe . Dawka promieniowania do 10 kgy.
IV-Op-a do żywności wygodnej - całkowicie przepuszczają promieniowanie mikrofalowe, stosowane w postaci torebek papierowych jak i tekturowych tacek i pudełek powlekanych tw. sztucznymi (PP ,PET) o lepszych wł. barierowych dla nadania odporności na wilgoć, tłuszcze i zapachy. Tacki wykazują odp. na temp. 40-2200C i ciepło wytwarzane jest w op-u.
Zaprezentowane przykłady możliwości stosowania opakowań z wyrobów papierniczych w nowoczesnych systemach pakowania produktu wskazują na dużą ich przydatność wykazują w połączeniu z tworzywami sztucznymi. Dotyczy to zarówno opakowań z papieru jak i tektury litej oraz falistej. Rozwój tektury falistej związany jest głównie ze zwiększeniem liczby warstw pofalowanej które mogą stanowić nawet 9 elementów.
6)Nowoczesne przykłady opakowań z papieru i tektury
-op-a ,,Bag in box”, Tetra, bębny zwijane, worki papierowe na śmieci z udziałem skrobi, dekoracyjne papiery pakunkowe i torebki papierowe, pudła składane z tektury falistej, pudełka z urozmaiconym sposobem zamykania i dozowania produktu.
Opakowania z papieru i tektury ze względu na szeroki zakres ich zastosowania w dalszym ciągu będą dominującym segmentem rynku opakowań. Opakowania te jako wyroby produkowane z surowców odnawialnych i przyjazne środowisku w najbliższym okresie będą się rozwijały ok. 10 15 % w skali roku.
OPAKOWANIA SZKLANE
Tendencje i kierunki w zakresie opakowań.
1).Opakowania te przeżywają obecnie swoje odrodzenie renesansowe. Na świecie zużywa się 28% a w UE 34%.; w UE 40kg/os, w Polsce 34kg/os; poziom recyklingu- 15% (`06-40%)
2).W najbliższym okresie przewiduje się w Polsce wzrost zużycia tych opakowań o ok. 42% do 2005 r. Dotyczy to przede wszystkim słoików i butelek.
3)Zalety: recykling, duża barierowość do prawie wszystkich mediów, możliwość wielokrotnego użytku, brak migracji składników szkła do zapakowanego produktu, trwałość konstrukcji , stabilność, możliwość zdobień kształtów, trwałość w szerokim zakresie temperatur, możliwość powlekania tw. sztucznymi, dostępność surowca, stosunkowo tanie
4)Wady: ciężar, kruchość
5)Kierunki postępu technicznego w zakresie opakowań szklanych związane są przede wszystkim z eliminowania ich wad i polegają na :
*Zmniejszenie energooszczędności procesu produkcji.
*Zmniejszenie ich masy na jednostkę pakowanego produktu
*Zwiększenie wytrzymałości (poprzez powlekanie tw.szt.)
*W walce z konstrukcją przemysł szklarski podejmuje działania zmierzające do unowocześnienia i uatrakcyjniania opakowań. Działania te prowadzone są w różnych fazach powstawania butelki lub słoja, :od projektu (nowe, ciekawe kształty) poprzez topienie szkła o dużej bezbarwności lub barwnego , aż do zdobienia gotowych wyrobów.
*Próbuje się również zastąpić produkcję opakowań szklanych w postaci pojedynczych sztuk procesem wyciskania masy szklanej w kształcie płaskiej wstęgi, formowanej następnie w cienkościenne opakowania.
*Ulepszanie istniejących technologii poprzez doskonalenie powierzchni form oraz wprowadzenie nowych technologii powlekanie butelek tworzywami polimerowymi, znaczne zmniejszenie ich ciężaru oraz zwiększenie wytrzymałości.
6)Kryteria oceny opakowań szklanych pod względem ich nowoczesności
1.Kształt- dąży się do wprowadzenia ciekawych kształtów tych opakowań, ale należy pamiętać o ich funkcjonalności.
2.Sposób zamknięcia
3.Ciężar- dąży się do zmniejszenia ciężaru op-ń, minim. masy i f. ochronna
4.Wygląd zewnętrzny - zdobienia, promocje produktu, producenta, elementy marketingowe.
5.Łatwość napełniania opakowań w procesach technologicznych.
7)Przykłady nowoczesnych op-ń szklanych
-Butelki o różnych kształtach (do win, alkoholi)
-Słoiki z zamknięciem zatrzaskowym
-Kolorowe ręczne malowane butelki do alkoholi
-„Glaspak”- system pakowania integrujący butelkę szklaną ze szklaneczką do picia zawartego w nim napoju.
Opakowania szklane przez wiele lat użytkowania sprawdziły się jako higieniczne, bezpieczne dla zdrowia człowieka i budzące jego zaufanie . Ponadto dzięki nowoczesnym technologią zapewniają one wysokie walory estetyczne dzięki temu jako materiały przyjazne środowisku w najbliższym okresie w coraz większym stopniu będą wykorzystywane w opakowalnictwie towarów.
OPAKOWANIA METALOWE
1)Postęp techniczny w zakresie opakowań metalowych
Metale w opakowalnictwie są stosowane w postaci: op-ń jednostkowych i transportowych, laminaty z udziałem folii aluminiowej , metalizowane materiały oraz elementy pomocnicze. Dzielimy op-a na: lekkie (puszki, pudełka) i ciężkie (bębny, teczki)
*W najbliższym okresie na rynku będzie wzrastała ilość op-ń lekkich np. puszki, pudełka natomiast op-a ciężkie typu bębny, teczki coraz częściej będą zastępowane przez tw. sztuczne.
*zużycie i udział w rynku: Na świecie 9%, w UE- 8%; gł. państwa- Niemcy, Wlk. Brytania; w Polsce- 6%, zużycie ok. 4kg/os
*W Polsce obecnie na 1 osobę zużywa się 41 puszek a Anglii 100 a w USA aż 400 na rok
*Przewiduje się że ilość tych op-ń do 2005r. wzrośnie o ok. 29% i będzie to dot. gł. puszek.
2)Zalety : recykling, stabilność konstrukcji, stosunkowo lekkie, możliwość łączenia z innymi materiałami, wysoka barierowość (para woda, powietrze),wysokie walory estetyczne
3)Wady: korozja, możliwość migracji np. metali ciężkich do pakowanych produktów, duży ciężar w stosunku do opakowań ciężkich
4)Kierunki postępu w zakresie tych op-ń dot. przede wszystkim
-modyfikacji materiału w celu uzyskania coraz cięższych blach i folii
-wytwarzanie puszek dwuczęściowych a nie trzy częściowych (puszki trzyczęściowe- zastosowanie do konserw i dezodorantów- dezod. Mogą być 2 lub 3 częściowe)
-doskonalenie sposobu zamknięcia
5)Przykłady nowoczesnych opakowań:
-puszki pudełka dwuczęściowe
-różnego rodzaju tuby aluminiowe z nowoczesnym zamknięciem
-tacki z folii aluminiowej (zastosowanie do kuchenek mikrofalowych)
-butelki aluminiowe do alkoholi, dezodoranty dwuczęściowe z urozmaiconą grafiką
-pudełka ozdobne - do herbaty, kawy, alkoholi.
OPAKOWANIA Z TW. SZTUCZNYCH
1)Postęp technologiczny
Opakowania te mimo że stosowane są na rynku dopiero od ok. 90 lat jednak charakteryzują się b. dużą różnorodnością i praktycznie b. dużą możliwością modyfikacji.
*na świecie zużywa się 22%, w UE- 17%, w Polsce- 24 kg.
*struktura zużycia 25 kg/os, najmniej - kraje skandynawskie
*poziom recyklingu w Polsce- 11% (`07- 25%)
*ich ilość opakowań będzie rosła do 2005r. o ok. 65%.
*najczęściej stosowane op-a z : PP,PE,PET, PS< PA, PCV
2)Zalety: lekkie, możliwość nadawania wszelkich kształtów, zdobień i możliwości łączenia z materiałami typu papier, aluminium, barierowość(p. wodna, tlen, tłuszcz, zapach), walory estetyczne wygląd zew. (aspekt marketingowy), łatwość odzyskiwania materiału - recykling (gł. opakowania PET), są odporne na szeroki zakres temp.
3)Wady: możliwość migracji składników tworzyw (barwników)do produktu, aspekt ekologiczny w przypadku materiałów wieloskładnikowych(laminaty).
4) Postęp techniczny w zakresie folii giętkich z tworzyw sztucznych.
Wyraża się przede wszystkim w dalszym rozwoju produkcji i stosowania:
-laminatów wytwarzanych przez współwytłaczanie (bezpośrednio z granulatów uzyskiwany jest laminat, stosowanie cienkich warstw, nowoczesne techniki współwytłaczania, opracowanie szerokiej gamy środków wiążących różne polimery, kombinacje kilkunastu warstw).
-Orientowanych folii polipropylenowych i laminatów z ich udziałem głównie metalizowanych- obniżenie użycia folii AL. (korzyści ekologiczne) łatwość laminowania, drukowania międzywarstwowego.
-Folii z PE-LLD- polietylen liniowy małej gęstości lub z udziałem tego polimeru, a także z polietylenów metalocenowych- nazwa od zastosowanego katalizatora obniżającego temp. zgrzewania (wyższa wytrzymałość i przyczepność wykorzystywane głównie w produkcji folii, rozciągliwych).
-Folii o podwyższonej barierowości uzyskiwanej nie tylko przez metalizację (nie są przezroczyste, nie przepuszczają promieniowania mikrofalowego) ale też przez nakładanie powłok ceramicznych (stosowanie tlenków krzemu, przezroczyste).
-Folii biodegradowalnych - folie poliolefinowe PE,PP z dodatkiem skrobi lub celulozy ulegają biodegradacji (rozkład na biomasę, wodę i metan).
-Folii aktywnych- są takie opakowania, w których produkt, opakowanie i otoczenie wzajemnie na siebie oddziaływują np. folie ,,Sprytne”- regulują przepływ tlenu i dwutlenku węgla pomiędzy opakowaniem i otoczeniem i folie ,,wyrozumiałe”- jednakowe właściwości w niskich i wysokich temperaturach.
5)Postęp techniczny w zakresie folii sztywnych do termoformowania :
-zastępowanie folii jednowarstwowych polistyrenowych i polipropylenowych przez wytłaczanie struktury kilku oraz wielowarstwowe zawierające od 2 do 9 i więcej warstw.
-Materiały wielowarstwowe umożliwiają zagospodarowanie odpadu poprodukcyjnego, w tym również tzw. ażur po termo formowaniu - warstwa środkowa folii wielowarstwowej.
6)Opakowania formowane przez wtrysk
-równomierna grubość
-lepsze odtwarzanie bardziej złożonych kształtów
-minimalizacja odpadów
-stosowane do szerokiego asortymentu produktów spożywczych, szczególnie napełnianych na gorąco oraz utrwalanych termicznie.
7)Butelki formowane metodą rozdmuchu (PET)
W najbliższym okresie na rynku ich ilość będzie szybko wzrastać, będą się pojawiać nowe kształty sposoby zamknięcia i pojemności tych opakowań.
8)Skrzynki z tworzyw sztucznych
-zwiększenie wytrzymałości
-zmniejszenie masy przez powlekanie odpowiednimi składnikami
-aspekt promocyjny
-polepszenie warunków promocyjno reklamowych
9) Możliwości stosowania op-ń z tw. sztucznych bądź laminatu z ich udziałem w nowoczesnym systemie opakowań.
-pakowanie w modyfikowanej atmosferze (MAP)- materiały wielowarstwowe z tworzyw sztucznych giętkie i sztywne o wysokiej barierowości w stosunku do pary wodnej i tlenu np. PA/PE , PET/PE, PET/AL/PP.
-Pakowanie aseptyczne- kartony PE/karton/Al udział PE 15-20%, butelki z poliwęglanu, pudełka z PS np. (kartony i pudełka do mleka).
-System ,,Bag in Box” - ,,Torba w pudle”- torba wew. z PE, a zew. z laminatu PA/PE/Poliester, poliester/PE powlekany AL.
-Opakowania do kuchenek mikrofalowych - odp. odporność termiczna i dielektryczna np. tacki PET, PS, torebki z papieru i tektury powlekane PET, tacki z tw. termoplastycznych.
-Utrwalanie radiacyjne - folie PE, OPP, PA, wiskozowe laminaty PA/PE,PS/PE , tworzywa papiernicze powlekane PE.
-Utrwalanie wysokociśnieniowe - giętkie laminaty PA/PE met.
-Opakowania aktywne - laminaty wielowarstwowe o odp. barierowości czułości na zmianę barwy, zapachu, światła itd.
Opakowania z tw. sztucznych poprzez stosow. Różnego rodzaju modyfikacji w najbliższym okresie będą stosow. na rynku ze wzgl. Na to że w niektórych systemach pakowania nie mogą być zastąpione przez inne materiały.
POSTĘP W ZAKRESIE OPAKOWAŃ WYRAŻA SIĘ PRZEDE WSZYSTKIM:
-wzrostem ogólnej ilości opakowań na rynku spowodowany rozwojem wymiany międzynarodowej, nowymi koncepcjami dystrybucji towarów (np. zakupy przez Internet).
-Oszczędnym stosowaniem op-ń (zmniejszenie masy opakowania na jednostkę pakowanego produktu.
-Zwiększeniem udziału op-ń wielokrotnego użytku w ogólnej ilości op-ń znajdujących się na rynku w przypadkach ekologicznie uzasadnionych
-Przystosowaniem op-ń do wymogów utylizacji
-Eliminowaniem substancji szkodliwych z materiałów opakowaniowych
-Zwiększeniem funkcji ochrony op-a w związku z ochroną zdrowia oraz z podnoszeniem się poziomu jakości produktu pakowanego.
-Wprowadzeniem nowych materiałów i konstrukcji przystosowanych do nowoczesnych technologii produkcji żywności.
-Doskonaleniem konstrukcji maszyn pakujących i wprowadzeniem nowych instalacji stwarzających możliwość wykorzystania materiałów opakowaniowych preferowanych ze względu na ochronę środowiska naturalnego np. biodegradacji.
-Dostosowanie opakowań do nowych technik transportu i magazynowania wyrobów.
-Wprowadzeniem międzynarodowej normalizacji wymiarów i pojemności opakowań.
-Nadawanie op-m coraz to nowych funkcji użytkowych i informacyjno-reklamowych, ułatwiających konsumpcję wyrobów, chroniących przed niepowołanym otwarciem (zamknięcia gwarancyjne) i ułatwiających identyfikację zawartości oraz zachęcających do zakupu.
-Doskonaleniem metod drukowania materiałów opakowaniowych i opakowań poprzez wzrost siły adhezji farby do podłoża, zredukowanie retencji rozpuszczalników
-Przystosowania opakowań do nowoczesnych technologii informacyjnych np. stosowanie kodów kreskowych.
-Opracowaniem założeń kompleksowej oceny jakości i doboru optymalnych opakowań.
Kompleksowa ocena jakości opakowań
Wartość techniczna wartość promocyjna wartość ekologiczna
Wybór optymalnego opakowania