Jacek Styrylski
III inf.
Krew i jej choroby
Krew w organizmie ludzkim spełnia dwie zasadnicze funkcje:
Transportową: czerwone ciałka krwi przenoszą tlen do komórek i odprowadzają dwutlenek węgla do płuc. Krew transportuje wchłonięte w układzie pokarmowym składniki odżywcze, oraz substancje takie jak enzymy, hormony, substancje odpornościowe (itp.), następnie dostarcza je do odpowiednich miejsc w naszym ciele.
Krzepnięcie krwi: kiedy się skaleczymy krew ma za zadanie uszczelnić uszkodzoną część ciała. Tak więc krew krzepnie by zasklepiać rany. Ten proces jest wykonywany przez szereg zawartych we krwi substancji, których uczynnianie zachodzi przez skomplikowany wielostopniowy mechanizm.
W ciele dorosłego człowieka krąży około pięć litrów krwi. Krew złożona jest z tych elementów:
Czerwone ciałka krwi (erytrocyty)
Białe ciałka krwi (leukocyty)
Płytki krwi (trombocyty)
Osocze
Krew jest podzielona na grupy, dlatego nie można jej wymieniać w sposób dowolny. Przetoczenie krwi jednego człowieka drugiemu w sposób przypadkowy związane by było z ryzykiem powstania reakcji alergicznej. W krwi znajdują się antygeny, substancje które reagują z przeciwnie skierowanymi do nich przeciwciałami zawartymi w krwi drugiego człowieka w wyniku tej reakcji dochodzi do zlepienia się (aglutynacja) krwi. Aby zjawisku temu zapobiec należy zbadać jakie antygeny zawiera dana krew. Wyróżnia się cztery grupy antygenowe A(45%), B(10%), AB(5%) i 0(40%) krew grupy 0 może otrzymać każdy człowiek, osobą z grupą AB można przetoczyć krew od dawcy z dowolnej innej grupy. Oprócz układu ABO we krwi znajdują się antygeny układu Rh(+,-). Przetaczać krew można wyłącznie o tym samym czynniku Rh. Określenie antygenów układu Rh matki i dziecka jest ważne w przebiegu ciąży.
W Układzie krwiotwórczym możemy wyróżnić trzy grupy chorób:
Niedokrwistości (anemie)
Zaburzenia krzepnięcia
Białaczki
Niedokrwistości(niedobór czerwonych krwinek):
Z niedoboru żelaza: człowiek który na nią choruje łatwo się męczy, ma suchą skórę, wypadają mu włosy, jego paznokcie są kruche, a błona śluzowa nosa jest uszkodzona. Żelazo jest substancją do życia niezbędną, przyczynami braku tego elementu w organizmie mogą być:
znaczna utrata krwi z powodu: zbyt obfitych miesiączek, zapalenia żołądka, raka przewodu pokarmowego, hemoroidów czy tasiemczycy. Do powstawania anemii mogą przyczynić się też różne leki.
Nie prawidłowe odżywianie się zwłaszcza u dzieci i u ludzi dorosłych zmuszonych stosować odpowiednią dietę.
Nie zdolność przewodu pokarmowego do wchłaniania żelaza, np. po operacji żołądka.
W krajach uprzemysłowionych na niedokrwistość spowodowaną niedoborem żelaza cierpi co trzecie dziecko i co druga kobieta. Zwiększone zapotrzebowanie na żelazo występuje u kobiet w ciąży. Niedokrwistość z niedoboru żelaza powoduje ogólne osłabienie organizmu, zwykle nie jest jednak niebezpieczne dla życia. Zapotrzebowanie normalnego człowieka na żelazo w normalnych warunkach pokrywają spożywane pokarmy, żelazo zawarte w produktach zwierzęcych (mięso, ryby) jest zdecydowanie lepiej przyswajalne niż to z produktów roślinnych (szpinak = mit). Wegetarianie nie muszą obawiać się niedoboru żelaza jeżeli spożywają w wystarczających ilościach produktów bogatych w żelazo (pochodne mleka, zielone liście warzyw i produkty zbożowe z pełnego ziarna).
Megaloblastyczna: objawami tej choroby są: bladość lekkie zażółcenie skóry i białkówek, utrata apetytu, zmniejszenie wydolności organizmu, i zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Przyczynami są: niedobór witaminy B12 najczęściej powstały w skutek braku specjalnego czynnika, który przenosi tą witaminę, druga przyczyna to niedobór kwasu foliowego, występuje on zazwyczaj u alkoholików z powodu niewłaściwego odżywiania się. Ryzyko zachorowania wzrasta po częściowym lub całkowitym wycięciu żołądka lub jelita cienkiego, w ciężkich chorobach jelit, u osób w podeszłym wieku, u alkoholików i u osób stosujących jednostronną dietę. Leczona niedokrwistość megaloblastyczna nie pozostawia trwałych następstw, nie leczenie tej choroby może prowadzić do uszkodzenia rdzenia kręgowego i w konsekwencji do powstania trwałych objawów neurologicznych. Zapobiec tej chorobie można stosując bogato zróżnicowaną dietę (żywność pochodzenia zwierzęcego posiada witaminę B12 w przeciwieństwie do tej pochodzenia roślinnego, wyjątkiem są rośliny z bogatą zawartością kwasu mlekowego np. kapusta kiszona).
Hemolityczna: dolegliwości towarzyszące tej chorobie to bladość, męczliwość, duszność kołatanie, lub trzepotanie serca. Przyczynami są: choroba dziedziczna, zakaźna, autoimmunologiczna niedokrwistość hemolityczna (organizm sam zwalcza swoje krwinki czerwone), środki chemiczne lub leki (u szczególnie wrażliwych osób), po przetoczeniu krwi, po ukąszeniach jadowitych węży. Choroba ta rzadko prowadzi do śmierci, może być jednak trudna do wyleczenia. Zapobiec tej chorobie można jedynie w zakresie unikania kontaktów ze środkami chemicznymi.
Zaburzenia Krzepnięcia:
Krwawiączka (hemofilia): objawy występują już w dzieciństwie (raczkowanie może spowodować wylewy krwi w stawach kolanowych i łokciowych. Rany cięte i skaleczenia mogą długotrwale krwawić, upadki mogą powodować krwotoki wewnętrzne, obrzęki kończyn i bóle stawów. Przyczyną tej choroby jest brak tzw. ósmego czynnika krzepnięcia. Choroba ta w 75% przypadków jest chorobą wrodzoną, zdolność do przekazywania krwawiączki mają zarówno kobiety jak i mężczyźni, ale chorują na nią prawie wyłącznie mężczyźni. Ryzyko wystąpienia tej choroby rośnie jeżeli któryś z naszych krewnych na nią choruje, nie zawsze jest ona przenoszona na dziecko. Współczesne możliwości lecznicze zmniejszyły ryzyko wystąpienia porażeń i przedwczesnego zgonu, większe skaleczenia mogą jednak być niebezpieczne dla życia. Ostatnio stwierdzono występowanie wirusa HIV w wielu preparatach krwiopochodnych stosowanych u ludzi chorych na krwawiączkę co było powodem wielu zarażeń (obecnie wszystkie preparaty poddaje się badaniom na obecność wirusa HIV). Choroba ta jest poważnym obciążeniem dla posiadacza jak i dla krewnych tej osoby. Zapobieganie tej chorobie zgodnie z dzisiejszym stanem wiedzy jest niemożliwe. Osobom chorym w ciężkich przypadkach przetacza się koncentrat ósmego czynnika.
Niedobór płytek krwi: Na ciele osoby chorej może pojawić się wysypka w postaci ciemnoczerwonych kropek. Kropki te odpowiadają miejscom drobnych krwawień podskórnych. Takie wykwity najczęściej rozpoczynają się na nogach. Często dochodzi do krwawień z nosa i wylewów podskórnych. Przyczyny: następstwa choroby zakaźnej lub z innych do tej pory nie znanych przyczyn organizm wytwarza substancje odpornościowe niszczące płytki krwi, liczba płytek krwi może się zmniejszyć w wyniku działania ubocznego leków przeciw nowotworowych, i w przebiegu białaczki. W rzadkich przypadkach niedobór płytek krwi może wynikać z działania wszystkich leków. Ryzyko choroby wzrasta kiedy spożywamy ww. leki. Ciężkie krwawienia bez pomocy lekarza mogą być śmiertelne, krwawienia do mózgu mogą prowadzić do porażenia. Zgodnie z obecnym stanem wiedzy nie da się zapobiegać tej chorobie.