dr Mariusz Menz
Instytut Historii UAM w Poznaniu
Pracownia Kultury i Myśli Politycznej
pok. 227/228
tel. 506073301
dyżury dla studentów:
poniedziałek 11.00-13.00
Konserwatyzm-liberalizm-socjalizm - PROGRAM ZAJĘĆ
dla II r. st. dziennych kierunku historia - kultura polityczna
semestr letni 2006/2007
KONWERSATORIUM
Plan zajęć
Zajęcia odbywać się będą zgodnie z planem w czwartki w sali nr 222:
grupa I - 13.15 - 14.45
grupa II - 15.00 - 16.30
Cele zajęć
Celem konwersatorium jest zapoznanie studentów z trzema wielkimi nurtami XIX -wiecznej myśli politycznej i przedyskutowanie ich założeń. Zajęcia są komplementarne wobec wykładu i ćwiczeń z „Myśli politycznej XIX wieku”. Specyfiką tych zajęć jest poznawanie konserwatyzmu, liberalizmu i socjalizmu od strony źródeł, czyli tekstów czołowych myślicieli wymienionych nurtów.
Podręczniki i wybory źródeł:
Podstawową literaturę przedmiotu o charakterze syntetycznym stanowią następujące pozycje:
ChojnackaKrystyna, Kozub-Ciembroniewicz Wiesław [red.], Doktryny polityczne XIX i XX wieku, Kraków 2000
Filipowicz Stanisław, Historia myśli polityczno-prawnej, Gdańsk 2002
Historia idei politycznych. Wybór tekstów, t. 2, opr. S. Filipowicz, A. Mielczarek, K. Pieliński, M. Tański, Warszawa 1998
Król Marcin, Historia myśli politycznej. Od Machiavellego po czasy współczesne, Gdańsk 1998
Laskowski Piotr, Szkice z dziejów anarchizmu, Warszawa 2006
Słownik myśli społeczno-politycznej, Bielsko-Biała 2004
Sobolewska Barbara, Sobolewski Marek, Myśl polityczna XIX i XX wieku. Liberalizm, Warszawa 1978
Sylwestrzak Andrzej, Historia doktryn politycznych i prawnych, Warszawa 1994
Warunki zaliczenia przedmiotu:
1) Obecność na zajęciach (dopuszcza się jedną nieobecność; w wypadku kolejnych nieobecności student jest zobowiązany do zaliczenia tematu podczas dyżuru)
2) Przygotowanie do zajęć
3) Praca zaliczeniowa dotycząca jakiegoś wybranego aspektu konserwatywnej, liberalnej bądź socjalistycznej myśli politycznej
TEMATYKA ZAJĘĆ:
I. Portrety: konserwatysty, liberała, socjalisty
Uczestnicy zajęć zostaną podzieleni na trzy zespoły, których zadaniem będzie modelowe sportretowanie XIX - wiecznego konserwatysty, liberała i socjalisty. Portrety zostaną sporządzone według następującego schematu:
1) nadrzędne wartości
2) podstawowe założenia
3) zasadnicze spory wewnętrzne
4) stosunek do innych nurtów
II Świat oczami liberałów
Podczas zajęć zostaną przedyskutowane następujące teksty:
Jeremy Bentham, O zasadzie użyteczności
James Mill, O rządzie
Benjamin Constant, O wolności starożytnych i nowożytnych
John Stuart Mill, O wolności
Wilhelm von Humboldt, Idee na temat określenia granic działalności państwa
III Konserwatywna krytyka rewolucji francuskiej
Podczas zajęć zostaną przedyskutowane następujące teksty:
1. Edmund Burke, Rozważania o rewolucji we Francji
2. Joseph de Maistre, O rewolucji
3. Alexis de Tocqueville, Dawny ustrój i rewolucja
IV. Oblicza socjalizmu
Podczas zajęć zostaną przedyskutowane następujące teksty:
1. Claude Henri de Saint Simon: O systemie industrialnym, Organizator, Katechizm industrialistów
2. Phipippe Buonarroti, Manifest Równych
3. Simonde de Sismondi, Nowe zasady ekonomii politycznej
4. Robert Owen, Rewolucja w umysłach i w postępowaniu ludzkości
V. Historia wolności w ujęciu lorda Actona
Przedmiotem analizy i dyskusji będą następujące eseje lorda Actona
Historia wolności w starożytności
Historia wolności w chrześcijaństwie
O demokracji w Europie
O narodzie
VI-VII Analiza demokracji według Tocquevilla (2x)
Omówienie książki O demokracji w Ameryce
VIII „Proletariusze wszystkich krajów łączcie się!”, czyli widmo rewolucji
Podczas zajęć zostaną przedyskutowane następujące teksty:
Manifest komunistyczny
K. Marks, Rękopisy ekonomiczno-filozoficzne z 1844 r.
W. Lenin, Państwo a rewolucja
IX Idee anarchistyczne
Podczas zajęć zostaną przedyskutowane następujące teksty:
Pierre Joseph Proudhon, O sprawiedliwości w rewolucji i Kościele; Myśl ogólna rewolucji XIX wieku
Michaił Bakunin, Przedmowa do drugiego zeszytu „Imperium knuto-germańskiego”; Państwowość a anarchia
Georges Sorel, Strajk proletariacki
X Kościół katolicki wobec głównych nurtów politycznych
Podczas zajęć zostaną przedyskutowane następujące teksty:
Syllabus
Rerum novarum
XI Historia Europy w XIX wieku, czyli dzieje idei wolności w ujęciu Benedetto Croce
Omówienie książki Benedetto Croce, Historia Europy w XIX wieku
XII Wyobrażona debata, czyli spór XIX-wiecznego liberała, konserwatysty i socjalisty o imponderabilia (2x)
Po wspólnym ustaleniu tematu dyskusji studenci zostaną podzieleni na trzy zespoły: konserwatystów, liberałów i socjalistów a następnie przygotują się do debaty, której celem będzie przedstawienie trzech różnych punktów widzenia na ustalony temat oraz wspierających te stanowiska argumentów. Debata może przybrać postać sporu pomiędzy trzema wcieleniami wybranych myślicieli (np. Maistre , Mill i Marks dyskutują o wolności, własności, tolerancji i religii)
3