UKŁAD POKARMOWY dr Blanka Milczarek

Funkcja wydzielnicza- wydzielanie wydzieliny która zawiera enzymy trawienne inicjujące trawienie, gruczoły są na całej długości, pH inicjuje lub hamuje wydzielanie enzymów

Ślinianki
-przyuszne
-podjęzykowe,
-podżuchwowe
-wydzielanie śliny z enzymami trawiennymi ok. 90% całkowitej objętości śliny, która inicjuje proces trawienia, 10% wydzielane przez inne gruczoły jamy ustnej
- udział ślinianek zależy od procesów:
*przedtrawiennego
*trawiennego
Warunki podstawowe
>20%
>70% podżuchwowe najwięcej zawsze
>5%
Pobudzenie
>35% przyuszne
>50% podżuchwowe
>5% podjęzykowe
-1,5l śliny/dobę
Rytm cyrkadialny- zależny od pory dzień/ noc , większe/ mniejsze wydzielanie
- zależy od pory roku zima-dużo, lato –mało
- hormony wpływają na ilość mineralokortykosteroidy i hormony płciowe
- u kobiet w ciąży mniej
- leki histaminowe, diuretyki, i choroby autoimmunologiczne i inne hamują
- nawilża j ustną,
- bakterio-, wiruso-, grzybobójcza
-rozpuszczalnik (smak)
- w pęcherzyku – ślina pierwotna
- w przewodzie wyprowadzająca – ślina ostateczna
-ślina wypływa, bo wokół kom kurczliwe mają zdolność do kurczenia się

Kserostomia- zmniejszenie ilości śliny- suchość w ustach

Skład:
-99/0% woda,
-jony: K, Na,Ca2+ Cl-,HCO3, PO4 3-
-a- amylaza ślinowa, trawi skrobię
- lipaza językowa –produkowana przez gruczoły na języku, rozkłada trójglicerydy,
-peroksyna,
- mucyna, - białko, skleja bakterie
-białka: lizozym, laktoferyna, histatyny, cystatyny , białka bogate w prolinę, kaltecydyny, defenzyny
-immunogl IgA
cz. wzrostowe: EGF TGF-alfa

3 rodzaje ślinianek:
*surowicze:
-przyuszne (bogata w wodę i alfa amylazę slinową)
*śluzowe
-podjęzykowe (lepka bogata w mucynę)
* mieszane
-podżuchwowe,
-podjęzykowe

! Wydzielanie żołądka:
* wpust
*trzon
*dno
- cz wpustowa- lizozym- bakteriobójczy
-dno- sok żołądkowy
-okolice odźwiernika: gastryna i somatostatyna
- wpust- zawiera gruczoły wpustowe- wytw śluz
- trzon i dno- gł część żołądka,
- gruczoły właściwe

Sok żołądkowy:

-Komórki okładzinowe: kwas solny, czynnik wewnętrzny Castle’a (IF), woda
-Kom główne: pepsynogen, lipaza, woda, elektrolity
-k śluzowe: śluz, wodorowęglany

Kwas solny:
-bakteriobójczy,
-zakwasza środowisko
-trawi białka- denaturacja

Czynnik wew (IF) – musi się z nim wiązać Wit B12, żeby mogła się wchłonąć

! Pepsynogen- nieaktywna forma pepsyny, aktywacja kiedy pH poniżej 4 w pepsynę- trawi białka
I i II typ: trawi białka w pH kwaśnym 1-2
III typ trawi w pH 3-4

Lipaza-

Śluz i wodorowęglany- bariera na powierzchni żołądka, chroni ścianę przez autostrawieniem

Na dobę 2,5-3L soku żołądkowego, na czczo odczyn soku obojętny- po posiłku silnie kwaśny

Podpuszczka- u dzieci (do ok. 3lat), przekształca kazeinę (białko mleka) w prokazeinian wapnia
Sok żołądkowy dzieci- pH ok. 4, działa w pewnym stopniu lipaza i alfa amylaza ślinowa

Wydzielanie poposiłkowe:
faza głowowa- 40% soku żołądkowego, na widok i zapach, smak i zucia nie jest silnie kwaśny, dalej za pośrednictwem ośrodków korowych i podkorowych pobudzenie nerwów błędnych przez które impulsacja jest przekazywana do żołądka
żołądkowa- kiedy pokarm jest w żołądku 1-5h, kwas solny bardzo stężony, wydzielanie w tej fazie to gł efekt gastryny. Bodźce: rozciąganie przez pokarm części odźwiernikowej i tronowej żołądka, stymulacja komórek G przez alkalizację powierzchni bł śl, działanie pokarmu- pobudzenie kom G
jelitowa gdy pokarm jest w dwunastnicy i dalszych odcinków jelita cienkiego. W wyniku podrażnienia kom G przez pokarm

Czynność motoryczna żołądka
*gromadzenie pokarmu,
*rozcieranie pokarmu,
*opróżnianie żołądka

Pusty żołądek- poj ok. 50ml, średnicę podobną do j. cienkiego, może się powiększyć do ok. 2l

Trzy typy skurczowe żołądka:
Skurcze toniczne ok. 1 minuty, dopasowanie obj żoł do treści pokarmowej
Skurcze perystaltyczne – 2-20 sekund- zmieszanie z sokiem i rozdrobnienie oraz przesuwanie wzdłuż żołądka, zachodzą w falach, na granicy dna i trzonu
-propulsja – cofanie treści pokarmowej do trzony żołądka
-retropulsja- przejście treści pokarmowej do dwunastnicy
Skurcze głodowe- 3-4h po poróżnieniu, obniżenie stężęnia glukozy-> ośrodek głodu-> nerw błędny

Motoryka
* pobudzające
-nerwowe- ukł przywspółczulny (w trakcie opróżniania żołądka)
- hormonalne (gastryna, motylina)
-czynn mechaniczne
*hamujące
- nerwowe- ukł współczulny ( w trakcie wypełniania żoł)
- hormonalne- sekretyna, cholecystokinina, glukagon

W dwunastnicy kwaśna treść jest neutralizowana przez żołć- nie zawiera enzymów trawiennych, ale zobojętnia treść pokarmowej i przy okazji emulguje(chemicznie rozbija na mniejsze) tłuszcze i inicjuje wytwarzanie -> sok trzustkowy- trawienie peptydów, węglowodanów, tłuszcze i kw nukleinowe, te enzymy z soku trzustkowego , ok. 2-3 litrów soku trzustkowego na dobę, enzymy z trzustki bardzo moce, w postaci nieaktywnej później się aktywuja,
Enzymy soku trzustkowego:
*proteolityczne- w fornie nieaktywnej, aktywacja w dwunastnicy: trypsynogen chymotrypsyno gen, prokarboksypeptydaza, proelastaza
*lip olityczne- lipaza, fosfolipaza, esteraza
*glikoli tyczne: alfa amylaza
*nukleolityczne: rybonukleazy deoksyrybonukleazy

Trypsynogen + enterokinaza -> aktywna trypsyna
aktywna trypsyna -> chymotrypsynogen -> chymotrypsyny
prokarbokylaza-
w soku trzustkowym inhibitor trypsyny- zabezpiecza przed przedwczesną aktywacją trypsyno genu
kolipaza też enzymem soku trzustkowego, zwiększa aktywność lipazy
lipaza- kolipaza= lepsze wyniki w trawieniu, silniejsza, zwiększa się pH w której działa

Badanie krwi, jeżeli obecne są enzymy trzustki we krwi oraz lipaza i amylaza to znaczy że trzustka jest uszkodzona, albo są kamienie.

Sok trzustkowy przed i po posiłku:
tak jak wydzielanie żołądkowe
1 faza głowowa20% wynik gastryny
2 żołądkowa10% -//-
3 jelitowa70%

W podwzgórzu znajduje się ośrodek głodu ( w stałym napięciu) i sytości (włączany czasowo) , działają antagonistycznie, regulowana przez neurony z podwzgórza które uwalniają neuromediatory, na aktywność tych ośrodków wpływają hormony żołądkowo- jelitowe- uwalniane są wtedy kiedy do żołądka lub jelit dostanie się pokarm (gastryna, motylina).

Tkanka tłuszczowa wpływa na odczuwanie głodu ,wytwarza białko –leptynę, która hamuje odczuwanie głodu..
Zwiększona ilość insuliny hamuje ośrodek głodu, zimno zwiększa metabolizm-> wzrost łaknienia i odwrotnie