Geneza Europy Łacińskiej

- Azja mniejsza i Bałkany były pod władzą cesarstwa wschodnio rzymskiego, które przekształciło się w Bizancjum

- Wschodnie i afrykańskie wybrzeża morza śródziemnego oraz półwysep Iberyjski na wskutek inwazji arabów znalazły się w granicach Islamu

- Na zachodzie, gruzach cesarstwa zachodnio rzymskiego powstały królestwa germańskie

Ich barbarzyńscy władcy panując nad w większości zromanizowaną ludnością i przyjmując chrzest z rąk misjonarzy stawali się spadkobiercami cywilizacji rzymskiej

Europa zachodnia po wędrówkach ludów

- Po upadku cesarstwa zachodnio rzymskiego Europa zachodnia pogrążyła się w chaosie.

- W dawnej Galii rosło w siłę państwo Franków

- Brytania po wycofaniu się rzymskich legionów na początku V w padła ofiarą Anglosasów.

- Południe Italii zajęli germańscy wojownicy Longobardowie

Geneza potęgi Franków

1. Monarchia Franków rządzona była przez władców z dynastii Merowingów

2. Chlodwig twórca potęgi powiększył obszar monarchii na terytorium całej Francji i środkowych Niemiec

3. Chrystianizacja przez Chlodwiga

4. Przyjęcie sztuk (chrztu?)

- poparcie chrześcijańskich poddanych

- proces chrystianizacji i romanizacji Franków

e) arianizm – herezja chrześcijańska rozpowszechniona przez germanów w IV i V w wytępiona przez Franków.

Chrystianizacja barbarzyńskiej Europy

1. Działalność św. Patryka spowodowało chrystianizację miejscowego ludu i Irów

2. Iroszkoci zaczęli w średniowieczu I wyprawę misyjną

3. Powodzenie misji zależało od władzy o decyzji przyjęcia chrztu, a następnie dumnych wojowników, którzy niechętnie akceptowali Boga narodzonego w nędznej szopie głoszącego równość wszystkich ludzi

4. Następy św. Patryka z cierpliwością przepisywali księgi, a także przepięknie je ilustrowali celtyckim zdobnictwem.

Organizacja państwa germańskiego

1. Monarchie barbarzyńskie były państwami patrymonialnymi

2. Podział państwa na okręgi którymi zarządzali komesowie posiadający nadane im przez władne majątki ziemskie

3. Na obszarach nadgranicznych rządzili margrabiowie, którzy posiadali rozszerzone uprawnienia wojskowe

4. Urzędnicy królewscy skupiali się na dworze władny. Najważniejszymi urzędnikami byli majordowie czyli zarządcy dworu

5. Kancelarią królewską zarządzali kanclerze

Karolingowie władcami państwa franków

1. Następcą Chlodwiga po jego śmierci został Karol Młot 689-741

2. Pepin Krótki zapoczątkował rządy w państwie franków w dynastii Karolingów.

Państwo Karola Wielkiego

1. Objęcie władzy w państwie franków przez Karola Wielkiego w 742r.

2. Podboje Karola Wielkiego i zdobycie państwa Sasów i Awarów

3. Skupienie w granicach państwa franków większości terenów dawnego cesarstwa Rzymskiego

4. 25 grudnia 800r koronacja Karola Wielkiego na cesarza Rzymskiego przez papieża Leona.

Na mocy traktatu w Verdun zawartego w 843r. państwo Karola Wielkiego podzielono między synów Ludwika Pobożnego: Lotora, Karola Łysego i Ludwika Niemieckiego.

Po śmierci Ludwika, która nastąpiła w 840 roku państwo podzielił najstarszy z braci, Lotar:

• Lotar, otrzymał wraz z tytułem cesarskim część środkową w skład którego wchodziły Italia oraz szeroki pas ziem ciągnący się wzdłuż Renu od Alp aż po Morze Północne.

• Dzielnica położona na wschód od posiadłości Lotara, zamieszkana głównie przez ludność pochodzenia germańskiego, przekazana została Ludwikowi .

• Część zachodnią, zasiedloną przez ludność mówiącą przeważnie językami romańskimi, otrzymał najmłodszy z braci, Karol Łysy.

Inwestytura – był to ceremoniał uroczystego nadania lenna wasalowi przez seniora. Istniały dwa rodzaje inwestytury:

- świecka – polegała na otrzymaniu od seniora sztandaru, włóczni lub bryłki ziemi

- duchowa – polegała na obdarowywaniu biskupów lub opatów pastorałem lub pierścieniem

Wybuch sporu o władze w Europie łacińskiej

1. W planach Ottona III gdy odnawiał cesarstwo Rzymskie w 998r. Kościół miał być podporą uniwersalnej władzy cesarskiej

2. Papież Grzegorz VII w dokumencie Dictatus papae stwierdził, że to od papieża zależy kto będzie pełnił tytuł cesarski

Racje cesarza w walce o inwestyturę

1. Cesarz bronił państwo kościelne przed atakami ludów pogańskich

2. Nadawanie i fundowanie kościołów przez władców świeckich

3. Biskupi o opaci składali przysięgę wierności świeckiemu władcy

Racje papieża w walce o inwestyturę

1. Papież nakładał na głowę władców koronę

2. Posiadanie prawa do inwestytury przez cesarza łamało dotychczasową zależność w kościele

3. Panujące zepsucie w kościele katolickim przejawiające się

- symonia – nadawanie i sprzedawanie urzędów kościelnych

- nikolaizm – łamanie zasad celibatu

1. Ruch kluniacki skupiony wokół benedyktyńskiego opactwa Cluny, próbował walczyć z demoralizacją wśród Kleru

2. Przeciwstawianie się panującym złym rzeczom w kościele przez papieża Grzegorza VII poprzez prowadzenie reformy gregoriańskiej

3. Papalizm – dominacja władzy papieskiej nad cesarską

Przywództwo cesarskie

1. Dążenie cesarzy do wzmocnienia swojego autorytetu głównie wśród nowo powstałych państw chrześcijańskich

2. Obsadzenie na cele kościoła antypapieży

3. Wymuszanie na papieżu ustępstw uniemożliwiało obrady soboru

4. Władcy włączyli się do obrony Jerozolimy przeciw muzułmanom

Przywództwo papieskie

1. Budowa przez papieża koalicji państw uznających głowę kościoła za swojego seniora

2. Świętopietrze – wpłacanie na rzecz papieża specjalnego podatku

3. Reforma kościoła poprzez uniezależnienie duchowieństwa od władzy świeckiej

4. Podporządkowanie rycerstwa papiestwu , które walczyło z niewiernymi podczas wypraw krzyżowych

Cezaropapizm – dominacja władzy cesarskiej nad papieską.

Ekskomunika – kara kościelna wykluczająca z życia Kościoła

Innocenty III – papież, największy zwolennik papalizmu organizator krucjat przeciw heretykom we Francji.

Grzegorz VII – papież, jeden z głównych autorów reformy kościoła, ekskomunikował króla niemieckiego zmarł na wygnaniu.

Fryderyk I – cesarz, doprowadził do odzyskania Jerozolimy przez krzyżowców, zdetronizowany przez sobór w wyniku konfliktu z papiestwem.

Fryderyk I Barbados – cesarz, po walkach z papiestwem i miastami lombardzkimi uznał niezależność kościoła, zginął podczas III krucjaty.

Henryk IV – cesarz, rozpoczął walkę o inwestyturę z papiestwem, ukorzył się w Canossie.

Narodziny Scholastyki

1. Podstawą scholastyki była myśl św. Tomasza, który dzielił prawdy istniejące w średniowieczu na 3-y stopnie 1) Bóg, 2) Aniołowie, 3) Człowiek

2. Scholastyka to metoda nauczania oraz nurt w filozofii, którego celem było zbliżenie się do Boga poprzez wiedzę

3. Scholastyka uznawała prawdy wiary za objawione przyznawała jednak prawo do ich wyjaśnienia i uporządkowania

4. Nurt scholastyki rozwinął również myśl świętego Anzelma, który stwierdził, że wierzy aby zrozumieć

Średniowieczna mistyka

1. Spór między scholastykami a osobami uważającymi, że prawdy wiary należy przyjąć

2. Przeciwnicy scholastyki byli przeciwnikami rozumnego poznania świata

3. Św. Franciszek z Asyżu założył zakon franciszkanów, głosił on pokorę i odrzucenie dóbr doczesnych

Epos rycerski

1. Tworzono pieśni opowiadające bohaterskie czyny rycerzy „Bogurodzica”, „Pieść o Rolandzie”

2. Każdy rycerz powinien być oddany bogu władcy, wierze i swojej wybrance serca

3. Trubadurzy – wędrowni poeci, którzy tworzyli pieśni o miłości do kobiet

4. Goliardzi­ – wędrowni poeci, awanturnicy, absolwenci szkół miejskich, którzy tworzyli anonimowe utwory o urokach życia

Fundamenty kultury średniowiecznej

1. Kultura średniowieczna była dziełem ludów barbarzyńskich, które ją tworzyły

2. Władcy zaczęli doceniać wagę wykształcenia

3. Duchowni oprócz modlitwy zajęli się też filozofią i nauką

4. W Europie narodziła się kultura teocentryczna czyli Bóg w środku (centrum), głównym fundamentem tej kultury było chrześcijaństwo

5. Drugim fundamentem ówczesnej kultury stało się poznawanie dorobku starożytnych Greków i rzymian

6. Trzecim fund. była tradycja ludów barbarzyńskich.

Średniowieczna architektura

1. Styl romański pojawił się w architekturze średniowiecza w XI wieku. Charakteryzował się: - małe okna co sprawiało że wewnątrz panował półmrok – dwie nawy boczne – bez ozdob , styl surowy – kształty geometryczne – budowle były niskie.

2. Styl gotycki pojawił się w średniowiecznej architekturze w XI wieku. Charakteryzował się: - budowle były wysokie strzeliste – okna duże z witrażami dzięki czemu do środka dostawało się więcej światła – budowle bardzo ozdobione w środku – budowany był na podstawie krzyża.

Rozwój szkół i uniwersytetów

1. Od VI do końca XII wieku w Europie trwały wieku cienie, nauka czytania i pisania przetrwałą tylko w kręgach kościelnych

2. Znajomość biblii i nauki ojców kościoła była coraz bardziej powierzchowna

3. Próby wprowadzenia zmian wśród duchownych przez Karola Wielkiego

4. Pierwszym uniwersytetem który powstał w Europie był uniwersytet w Bolonii założony w 1154r (XIIw)

Walka z herezjami

Na wschodnie chrześcijaństwo zetknęło się ze starożytnymi kulturami o bogatych tradycjach religijnych i filozoficznych. Ich wpływ spowodował rozkwit doktryn heretyckich których wyznawcy tworzyli własne wspólnoty. Pierwszy poważny rozłam w kościele był konsekwencją sporu o natury Chrystusa. Nauczani kościoła głosiło, że Chrystus to jedna osoba posiadająca dwie odrębne natury boską i ludzką. Natomiast część chrześcijan zwani nestorianami uznała w nim dwie osoby Boga i człowieka. Inni znani jako monofizyci głosili, iż istnieje w dwóch naturach ponieważ jedna jego natura boska pochłonęła ludzką. Innego rodzaju zjawiskiem był ikonoklazm ruch szerzący się w Bizancjum w VII-IX w. Jego zwolennicy ikonoklaści opowiadali się za zakazem oddawania czci obrazom i posagom. Przykładem herezji, jeszcze innego typu byli paulicjanie wyznawcy chrześcijańskiego dualizmy.

Geneza cesarstwa bizantyjskiego

W 330r. cesarz Konstantyn I założył drugą stolice Imperium w Konstantynopolu. Po podziale mocarstwa w 395r część wschodnia przetrwała pod względem spokoju do końca VIw. W ciągu dwóch stuleci część wschodnią zaatakowali Słowianie, Awarowie, Bułgarzy, Persowie i Arabowie. Powstało wschodnio rzymskie cesarstwo odcięte od zachodu po rozpadzie wpływy łacińskie uniknęły m.in. j. łac. wyszedł z użycia. Administracja spoczywała w rękach potężnej biurokracji kontrolująca różne dziedziny życia poddanych

Hellenizm chrześcijański – doktryna powstała w cesarstwie wschodnio rzymskim w połączenia tradycji hellenistycznych i chrześcijaństwa. Przyznawała cesarzowi rolę bezpośredniego przedstawiciela Boga na ziemi, równego apostołom, jedynego zwierzchnika chrześcijan zobowiązanego do opieki nad kościołem, obrońcy prawdziwej wiary i prowadzenia wiernych do objawienia.

Odrębność chrześcijaństwa wschodniego

Walka z herezjami przyczyniła się do przyjęcia przez kościół wschodni postawy „strażnika prawdziwej wiary”. Liturgia bizantyjska wyróżniała się dbałością o piękną rozbudowaną formę oddziałującą na emocje wiernych. Na wschodzie nie przyjął się też nigdy celibat księży. Kościół wschodni zachował również swoją starożytną zdecentralizowaną organizację. Niechętnie przyjmowano plany centralizacji kościoła pod rządami papieży.

Rozłam w kościele

1. W 1054r doszło do podziału w strukturach chrześcijaństwa zwanego schizmą wschodnią i nałożeniu przez papieża klątwy na patriarch Konstantynopolu. Schizma wschodnia trwała do 1965r

2. Najazdy Normanów na cesarstwa bizantyjskie pogłębiły wrogość do Europy zachodniej

3. Wyprawy krzyżowe organizowane przez papieża spotykały się z oporem cesarstwa bizantyjskiego

4. W 1204r Konstantynopol został doszczętnie zniszczony przez rycerstwo z Europy zachodniej

5. W 1453r. zdobycie Konstantynopolu przez Turków i upadek cesarstwa bizantyjskiego

Rozwój cywilizacji bizantyjskiej

1. Cesarstwo bizantyjskie czerpało ze zdobyczy cywilizacyjnych starożytnej Grecji

2. Charakterystycznymi budynkami w Bizancjum były monumentalne pałace pięknie zdobione mozaikami i ikonami

3. Wysoki poziom szkolnictwa i bogate księgozbiory

4. Alfabet cyrylicy stworzony na podstawie pisma greckiego

5. Car Rosji Iwan III uznał się spadkobiercą kultury bizantyjskiej