Socjologia 13.10.11
WYKŁAD 2

SOCJOLOGIA JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA

Pojęcie socjologia pochodzi od łac. Słowa societas - społeczeństwo i greckiego słowa logos – nauka.

SOCJOLOGIA ->definicja:
Nauka, której przedmiotem badań jest ogół zjawisk i procesów związanych z tworzeniem, funkcjonowaniem, przekształcaniem i rozpadem różnorodnych form życia zbiorowego. Nauka o zjawiskach i procesach społecznych, o życiu społecznym. Definicja D. Walczak-Duraj.

Przedmiotem badań socjologii są:

1. Zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi;

2. Struktury zbiorowości społecznych(powiązane ze sobą części składowych i ich wzajemne relacje, funkcje)

3. Zjawiska i procesy zachodzące w ramach zbiorowości społecznych( zachowania, interakcje, wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie)

4. Kulturowe symbole, które ludzie tworzą w celu porozumiewania się i organizowania życia społecznego

5. Zmiany i przekształcenia zachodzące w zbiorowościach społecznych

Cele socjologii:

1. Usystematyzowanie i dookreślenie jednostkowych doświadczeń, wyjście poza doświadczenie jednostkowe.

2. Poznanie i ocena sił, które kształtują i ograniczają nasze życie (myślenie, postrzeganie, działanie)

Przyczyny powstania socjologii jako odrębnej dziedziny naukowej:

Powstała w okresie przemian. Wskazuje się 3 podstawowe zjawiska, które przyczyniły się do pojawienia się tej dyscypliny:

1. Rewolucja przemysłowa – upadek feudalizmu, rozwój handlu, przemysłu oraz urbanizacji – określenie nowego modelu społeczeństwa i podstawowych stosunków międzyludzkich;

2. Oświecenie – umożliwiło rozwój nauki, rozważań na temat świata społecznego;

3. Rewolucja francuska 1789r – odbudowa stosunków społecznych, tak aby w przyszłości uniknąć takich wydarzeń

Twórcą socjologi, ojcem socjologii jest myśliciel francuski, August Comte (1798-1857). Twórca terminu socjologia, za jego czasu nazywana była filozofia/fizyka społeczna, stworzył naukę socjologię pozytywną.

1. Podejście do nowopowstającej nauki samego twórcy – nauka o prawach świata społecznego, porównywalna z wiedzą na temat praw natury, nauk przyrodniczych

2. Społeczeństwo powinno być badane metodą przyrodniczą

3. Zakładał tez, że życie społeczne nie jest przypadkowe i chaotyczne, można w nim zaobserwować pewne prawidłowości i do pewnego stopnia przewidzieć jego przebieg

4. Podstawowe pytanie w socjologii Comte’a? -> Co sprawia, że społeczeństwo nie rozpada się, w miarę jak staje się coraz większe, bardziej złożone, zróżnicowane, wyspecjalizowane i podzielone?
   Odpowiedź -> Wspólne, powszechne uznane idee i przekonania, dające społeczeństwu „uniwersalną” moralność. Tak odpowiedzieli następcy Comte’a.

Jako samodzielna dyscyplina naukowa socjologia wyodrębniła się pod koniec XIX w. Prekursorem byli Amerykanie, powstał pierwszy wydział socjologii w 1892 r na uniwersytecie w Chicago.

W Polsce pierwsza Katedra Socjologii powstała na Wydziale Praw i Nauk Politycznych UW w 1919r. W 1920 uruchomiono Katedrę Socjologii i Filozofii Kultury na Uniwersytecie Poznańskim, a socjologia stała się samodzielnym kierunkiem studiów.

Aby socjologie można było określić jako samodzielną dyscyplinę naukową potrzebne było powstanie teorii socjologicznej – określonej konstrukcji pojęciowej, stosowanej do analizy i interpretacji danych empirycznych.

Socjologia stała się dyscypliną wieloparadygmatyczną (wielość stanowisk teoretycznych i metod badawczych) ulegającą różnorodnym wpływom naukowym.

@ KONCEPCJE SOCJOLOGII

1. Pozytywistyczna, naturalistyczna, scjentystyczna, zapoczątkowana przez A. Comte’a

2. Humanistyczna, interpretacyjna, rozumiejąca, zapoczątkowana na przełomie XIX/XX wieku przez Maxa Webera (1864-1920) – twórcę współczesnej socjologii. Polscy przedstawiciele to F. Znaniecki i S. Ossowski

SOCJOLOGIA POZYTYWISTYCZNA:

1. Socjologia jest taka samą nauką jak nauki przyrodnicze i powinna odwoływać się do wzorów i metod badawczych tam wypracowanych;

2. Traktuje zjawiska społeczne przedmiotowo „jak rzeczy”;

3. Bada tylko obiektywne, zewnętrzne w stosunku do badacza fakty, przedmioty rzeczywiste dostępne umysłowi ludzkiemu;

4. Zjawiska społeczne są ze sobą powiązane i rządzą nimi określone prawidłowości oraz prawa obiektywne;

5. Badacz musi być obiektywny – powstrzymywać się od oceny przedmiotu badania;

SOCJOLOGIA HUMANISTYCZNA:

1. Socjologia bliższa jest naukom humanistycznym, postuluje odmienność metod badawczych w odniesieniu do świata społecznego i przyrodniczego;

2. Świat społeczny j nie jest czymś danym, zewnętrznym w stosunku do człowieka. Jest nieustannie tworzony w procesach interakcji świadomych jednostek;

3. Jednostki w sposób subiektywny interpretują zachowania innych i w oparciu o nie podejmują działania – koncepcja działania społecznego;

4. Rzeczywistość społeczna jest wciąż na nowo tworzona dzięki aktywności ludzkiej;

5. Zjawiska społeczne traktuje podmiotowo, jako twory świadomie działających jednostek;

6. Nie uznaje obiektywnych praw rządzących życiem społecznym. Prawidłowości uznaje za rezultat norm, reguł i wzorów wytworzonych przez ludzi w procesach interakcji.