Maciej Supeł

Wydział Zarządzania sem. VI

„Wdrażanie krajowej polityki regionalnej w województwie zachodnio-pomorskim”

Wstęp

Praca na rzecz rozwoju regionów stanowi dzisiaj jeden z głównych priorytetów Unii Europejskiej. Polityka regionalna jest formą działalności, która przysparza władzom unijnym coraz więcej zwolenników w nowych krajach członkowskich. To właśnie one są jej głównymi beneficjentami.

W rozdziale pierwszym zostały szczegółowo opisane cele polityki regionalnej jakimi są konkurencyjność, spójność oraz sprawność.

W kolejnym rozdziale przytoczone zostały cechy rozwojowe województwa zachodnio-pomorskiego. Opisane zostały jego cechy charakterystyczne oraz główne szanse rozwojowe regionu związane z jego uatrakcyjnieniem .

ROZDZIAŁ I

Jak wynika z dotychczasowych wyników w wdrażaniu polityki regionalnej Polsce i krajach OECD dla zapewnienia maksymalnej efektywności. Cele polityki regionalnej określone w KSRR stanowią rozwinięcie celu strategicznego i adresowane są w szczególności do wyznaczonych terytoriów, tj. do obszarów strategicznej interwencji państwa. Układ celów polityki regionalnej uwzględnia szanse i zagrożenia wynikające z przestrzennego charakteru procesów rozwojowych zidentyfikowanych w części diagnostycznej.

Ustala się następujące cele polityki regionalnej:

1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów („konkurencyjność”),

2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów

problemowych („spójność”),

3. Tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań

rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie („sprawność”).

Pierwszy cel polityki regionalnej dotyczy całego obszaru Polski. W jego ramach podstawowymi kierunkami działań są: jak najlepsze wykorzystanie potencjału terytoriów cechujących się największą zdolnością do kreowania wzrostu gospodarczego oraz budowanie mechanizmów służących rozprzestrzenianiu procesów rozwojowych z biegunów wzrostu przy jednoczesnej budowie potencjału absorpcyjnego i wykorzystanie potencjału endogenicznego innych obszarów takich jak ośrodki subregionalne, obszary wiejskie i inne obszary funkcjonalne o wyraźnej specjalizacji przestrzennej.

W wyniku tak ukierunkowanych działań nastąpi efektywne wspomaganie procesu wzrostu konkurencyjności Polski i wszystkich polskich regionów w odpowiedzi na presję procesów globalizacyjnych i innych zewnętrznych wyzwań społeczno-gospodarczo-środowiskowych. Nowe podejście, związane z nowym paradygmatem polityki regionalnej, zakłada inwestowanie głównie w wykorzystanie mocnych stron i najważniejszych potencjałów poszczególnych obszarów, natomiast działania polityki regionalnej dotyczące przełamywania barier rozwojowych ograniczone będą do wyselekcjonowanych terytoriów o największym nawarstwieniu niekorzystnych zjawisk i trendów.

Wzmacnianie potencjału do absorpcji procesów rozwojowych na obszary położone poza

funkcjonalnymi obszarami ośrodków wojewódzkich odbywać się będzie poprzez kompleksowy zestaw działań na rzecz integracji funkcjonalnej obszaru województw, zwiększenia oddziaływania największych ośrodków miejskich oraz wzmocnienia ich powiązań z ośrodkami subregionalnymi i lokalnymi oraz obszarami wiejskimi (m.in. przez poprawę dostępności transportowej do ośrodków wojewódzkich, wzmacnianie ośrodków subregionalnych, rozwijanie potencjału obszarów wiejskich, wykorzystanie i rozwijanie specjalizacji regionalnych). Działaniom tym towarzyszyć będzie horyzontalne wsparcie dla rozwoju konkurencyjności na terenie całych regionów; w obszarach: kapitału ludzkiego i społecznego, innowacyjności, zwiększania atrakcyjności inwestycyjnej, instytucji otoczenia biznesu, energetyki, środowiska, kultury czy turystyki.

W ramach celu drugiego, ukierunkowanego na promowanie spójności w różnych

wymiarach przestrzennych, zaplanowano pomoc polityki regionalnej w przezwyciężeniu

trudności rozwojowych silnie skoncentrowanych terytorialnie, które zlokalizowane są na

obszarach charakteryzujących się najsłabszymi w skali kraju wskaźnikami gospodarczymi,

społecznymi, instytucjonalnymi i wyposażenia infrastrukturalnego. Obszary te zagrożone są

marginalizacją, czyli stałym pogarszaniem się perspektyw rozwojowych. Powoduje to, że

potencjały endogeniczne tych obszarów nie mogą zostać wykorzystane w procesach

rozwojowych kraju bez dodatkowego, zewnętrznego wsparcia. Kierunki działań w ramach celu drugiego obejmują przede wszystkim wsparcie dla przyspieszenia procesów restrukturyzacyjnych i poprawy sytuacji mieszkańców tych obszarów w zakresie dostępu do podstawowych dóbr i usług publicznych mających pierwszorzędne znaczenie rozwojowe w obecnych warunkach społeczno-gospodarczych.

Cel trzeci, KSRR nakierowany jest na kreowanie warunków instytucjonalno-prawnych dla

realizacji działań prorozwojowych, w tym w szczególności ukierunkowanych terytorialnie,

poprzez wzmacnianie wymiaru strategicznego polityki regionalnej, poprawę jakości zarządzania politykami publicznymi, zapewnianie odpowiednich mechanizmów kooperacji i koordynacji w systemie wielopoziomowego zarządzania oraz poprzez tworzenie sieci współpracy między różnymi podmiotami zaangażowanymi w realizację tej polityki, co służyć ma zarazem wzmacnianiu odpowiednich kompetencji i zdolności do zarządzania rozwojem oraz budowaniu kapitału społecznego. Tylko dzięki wprowadzeniu widocznych zmian jakościowych w wyżej wymienionych obszarach, w tym zmian prawnych i organizacyjnych, możliwe jest utworzenie sprawnego i efektywnego systemu zarządzania i wdrażania polityk publicznych o wyraźnym wpływie terytorialnym, a tym samym pełna realizacja celu 1 i 2.

Zgodnie z zasadą koncentracji, inwestycje dotyczące budownictwa mieszkaniowego, inwestycje w zakresie infrastruktury społecznej podnoszącej jakość życia, ale nie przyczyniającej się do rozwoju społeczno-gospodarczego nie będą bezpośrednio wspierane przez politykę regionalną.

Polityka regionalna wraz z polityką przestrzenną będą jednak wspierać tworzenie dogodnych

warunków do takich inwestycji i rozwijanie instrumentów ułatwiających ich finansowanie.

Powyższe cele, zgodnie z zasadą subsydiarności i wieloszczeblowego zarządzania procesami

rozwoju regionalnego, są realizowane przez wszystkie podmioty publiczne w zgodzie z własnymi kompetencjami i miejscem w systemie zarządzania rozwojem w Polsce. Dobór celów cząstkowych oraz instrumentów osiągania wyznaczonych celów KSRR w odniesieniu do poszczególnych terytoriów jest domeną odpowiednich władz publicznych.

ROZDZIAŁ II

Województwo zachodniopomorskie 2020 roku to region o nowoczesnej i zróżnicowanej gospodarce stawiający na naukę i innowacyjność. Dzięki swojemu korzystnemu położeniu i rozbudowie infrastruktury transportowej województwo odgrywa rolę ważnego ośrodka wymiany gospodarczej, kulturalnej i naukowej o dobrej dostępności komunikacyjnej.

W roku 2020 województwo zachodniopomorskie to region konkurencyjny, stwarzający wszechstronne możliwości rozwoju, zwłaszcza osobom przedsiębiorczym, wykształconym i kreatywnym oraz małym i średnim podmiotom gospodarczym. Cechami charakterystycznymi województwa, oprócz silnej gospodarki morskiej, jest produkcja dóbr i usług o wysokiej wartości dodanej, konkurencyjnych na rynkach krajowych i zagranicznych, nowoczesny i efektywny sektor gospodarstw rolnych oraz silnie rozwinięty sektor usług turystycznych. Umożliwia to pełne wykorzystanie potencjału specyficznych zasobów i branż gospodarczych funkcjonujących w regionie. Rozwój nowych technologii wspomaga sprawny system pobudzania, transferu oraz promocji innowacji i postaw innowacyjnych. Włączenie regionu do międzynarodowej sieci przepływu informacji, wiedzy i kooperacji naukowej, gospodarczej i kulturalnej sprawia, że region stanowi atrakcyjne miejsce dla inwestorów, turystów, studentów, naukowców, a także obecnych i potencjalnych mieszkańców. Rozwojowi przedsiębiorczości sprzyja dobrze zorganizowana, efektywna i działająca w sposób przejrzysty administracja publiczna, ukierunkowana na trwały rozwój społeczno-gospodarczy, m.in. poprzez praktykę partnerstwa z podmiotami zewnętrznymi.

Region przyciąga nowych przedsiębiorców dzięki łatwo dostępnym, wykwalifikowanym, innowacyjnym zasobom ludzkim i otwartym na zmiany społecznościom lokalnym, staje jednym z najbardziej konkurencyjnych regionów w Polsce. W Szczecinie i Koszalinie rozwijają się ośrodki badawczo-rozwojowe współpracujące z przedsiębiorstwami wytwarzającymi produkty wysokiej jakości dzięki kadrze ciągle podnoszącej swe umiejętności i gotowej na zmiany, o wysokich kompetencjach technicznych i społecznych.

Województwo zachodniopomorskie w pełni wykorzystuje swoje przygraniczne i nadmorskie położenie. W województwie zintegrowane są wszystkie rodzaje transportu. Poprzez utworzenie Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego (CETC-ROUTE65) województwo jest włączone do europejskiego łańcucha logistyczno – transportowego. Sprawnie funkcjonuje transport publiczny, który stał się alternatywą dla transportu samochodowego. W województwie zapewnione jest bezpieczeństwo energetyczne, dzięki dywersyfikacji źródeł energii oraz poprawie infrastruktury energetycznej. Społeczeństwo, przedsiębiorstwa, instytucje powszechnie korzystają z Internetu. Szczecin funkcjonuje jako obszar metropolitalny, a Koszalin jako aglomeracja z dobrze rozwiniętymi funkcjami w zakresie edukacji, nauki, kultury, ochrony zdrowia i administracji.

Rozwój gospodarczy regionu nie wpływa negatywnie na środowisko dzięki stosowaniu nowoczesnych technologii i urządzeń. Województwo spełnia standardy unijne w zakresie jakości wód i powietrza oraz gospodarowania odpadami. Region jest liderem w Polsce w produkcji energii odnawialnej pochodzącej głównie z energii wiatru i spalania biomasy. Obszary chronione o bogatych walorach przyrodniczych, w tym obszary NATURA 2000, rozwijają się w sposób zrównoważony. Mieszkańcy województwa są świadomi walorów przyrodniczych swojego regionu, jakości środowiska i jego znaczenia dla zdrowia potrafią dbać o ten zasób. Atrakcyjny przyrodniczo i krajobrazowo region przyciąga licznych turystów, jest także doskonałym miejscem do życia dla jego mieszkańców. Turystyka i przyjazne dla środowiska rolnictwo opierając się na racjonalnym wykorzystaniu zasobów naturalnych stanowią ważny element gospodarki regionu.

W całym województwie, na wszystkich szczeblach edukacji, nacisk kładzie się na zainteresowanie młodzieży naukami ścisłymi i kontynuację nauki na kierunkach technicznych i przyrodniczych na zachodniopomorskich uczelniach. Przedsiębiorcy mają swobodny dostęp do wykwalifikowanych zasobów ludzkich dzięki wpływowi na kształcenie osób dorosłych i szkolnictwo zawodowe, włączeniu kobiet, osób starszych i niepełnosprawnych w rynek pracy oraz mobilności potencjalnych pracowników z grup i obszarów zagrożonych wykluczeniem. Oferta kulturalna regionu, dostosowana w aglomeracjach do potrzeb konsumentów o jak najwyższej sile nabywczej dzięki prężnej uczelni artystycznej, a na terenach wiejskich przyciągająca młodzież i zwiększająca aspiracje osób dorosłych, podnosi jakość życia w regionie i jego atrakcyjność jako lokalizację dla nowych, innowacyjnych przedsięwzięć.

Samorządne, samoorganizujące się i otwarte wspólnoty lokalne przyciągają nowych mieszkańców i są atrakcyjnym miejscem do życia i samorealizacji dla osób w każdym wieku. Społeczeństwo Pomorza Zachodniego korzysta z nowych, dostosowanych do potrzeb klientów, usług społecznych wspierających role zawodowe i społeczne osób dotąd nieaktywnych zawodowo i społecznie. Maleje zagrożenie uzależnieniami dzięki wsparciu rodzin i współpracy między instytucjami publicznymi, niepublicznymi i grupami nieformalnymi. Podstawowa i specjalistyczna opieka zdrowotna o wysokiej jakości jest dostępna nie tylko w aglomeracjach, ale także dla zwiększonej populacji osób starszych i osób z terenów i grup zagrożonych marginalizacją. Lokalne społeczności aktywnie włączają się w proces podejmowania kluczowych decyzji i działają poprzez organizacje pozarządowe na rzecz swego otoczenia. Region postrzegany jest jako atrakcyjne miejsce do życia w przyjaznym środowisku naturalnym i wśród otwartych wspólnot lokalnych aktywnie uczestniczących w kulturalnych i sportowych inicjatywach lokalnych.

Biorąc pod uwagę potencjał i sytuację regionu oraz stały wzrost jego możliwości rozwojowych sformułowano następującą misję dla województwa zachodniopomorskiego:

Stworzenie warunków do stabilnego i zrównoważonego rozwoju województwa zachodniopomorskiego opartego na konkurencyjnej gospodarce i przedsiębiorczości mieszkańców oraz aktywności społecznej przy optymalnym wykorzystaniu istniejących zasobów.

Przyjęta deklaracja misji pozwala osiągnąć niezbędny kompromis między sferą gospodarczą i społeczną – zgodny z konstytucyjnymi założeniami modelu społecznej gospodarki rynkowej oraz zasadami ochrony i zachowania istniejących zasobów i dziedzictwa dla następnych pokoleń.

WNIOSKI

W perspektywie roku 2020 rola najważniejszych ośrodków miejskich kraju, którymi są miasta

wojewódzkie (i obszary je otaczające) w procesach rozwojowych kraju może wzrosnąć ze względu na ich potencjał intelektualny, koncentrację funkcji gospodarczych oraz zagospodarowanie infrastrukturalne. Dzięki podjęciu odpowiednich kroków organizacyjnych i działań inwestycyjnych, najważniejsze z tych ośrodków mogą uzyskać większą rolę w przestrzeni europejskiej także w układach makroregionalnych (w obszarze Regionu Morza Bałtyckiego, w Europie Środkowej). Ich rola jako ośrodków tworzenia i absorpcji innowacji i centrów rozprzestrzeniania procesów rozwojowych na teren całego kraju i otaczające je obszary powinna ulec zwiększeniu. Dzięki w miarę równomiernemu rozmieszczeniu tych ośrodków w przestrzeni Polski, poprzez odpowiednio ukierunkowaną politykę regionalną wspierając je adekwatnie do potencjału i potrzeb rozwojowych analizowanych z punktu widzenia regionów, można zapewnić bardziej równomierne rozmieszczenie potencjału do tworzenia lepszych jakościowo miejsc pracy i tym samym podwyższania poziomu i jakości życia mieszkańców naszego kraju. W związku z powyższym polityka regionalna musi zwrócić specjalną uwagę na rozwój i zasięg pozytywnego oddziaływania ośrodków wojewódzkich, które nie odgrywają znaczącej roli w procesach rozwojowych kraju, a które są jednocześnie bardzo istotnymi elementami struktur społeczno-gospodarczych poszczególnych województw. Pełnią one rolę najważniejszych, regionalnych ośrodków gospodarczych i administracyjnych, ale w większości

mają zbyt mały potencjał ekonomiczny, ludnościowy i społeczny aby odegrać znaczącą rolę w

rozwoju regionalnym. Ich potencjał do absorpcji innowacji i rozprzestrzeniania procesów

rozwojowych na tereny województwa jest niewystarczający dla zainicjowania znaczących

procesów restrukturyzacyjnych.