Konferencja pokojowa w Paryżu
Zorganizowana po zakończeniu I wś
18 styczeń 1919 roku- 21 stycznia 1920 roku,
Rozpoczęła się na Wersalu pod Paryżem
Przybyło na nią 28 przedstawicieli państw zwycięskiej koalicji,
O najważniejszych sprawach decydowała wielka 3, czyli WB- Lloyd George, FR- Clemenceau i USA- T.W. Wilson.
Do Rady Najwyższej weszli również premier Wł- Vittorio Orlando i Japonia.
Przebieg:
Państwa pokonane w I wojnie światowej (Niemcy, Austro-Węgry, Turcja, Bułgaria) nie zostały dopuszczone do konferencji. Przedstawiono im tylko traktaty do podpisania. Rosja Radziecka nie została zaproszona, gdyż mocarstwa Ententy nie uznawały rządu bolszewickiego, który podpisał separatystyczny pokój z Niemcami w marcu 1918 (Traktat brzeski).
Na konferencji toczył się spór miedzy FR a WB. Anglicy byli przeciwni francuskim planom dot. Niemiec. WB nie chciała , aby FR została wzmocniona. FR zależało na załamaniu niemieckiej potęgi gosp. i polit.
Problemy ze stanowiskiem w kwestii Rosji, która była nieobecna.
Podpisano traktat pokojowy z Niemcami w Wersalu oraz z ich sprzymierzeńcami :
Traktat w Neuilly w27 listopada 1919 z Bułgarią – utrata 30% terytorium przedwojennego- płd Dobrudża dla Rumunii, zach. Tracja do Grecji, część Macedonii dla Królestwa SChS, zlikwidowano flotę wojenną, konieczność spłaty zobowiązań dla zwycięzców.
Traktat w Saint Germain w 10 września 1919 z Austrią- uznano rozpad a-w, WŁ zajęły płd. Tyrol i Triest, część Krainy i Karyntii, przyłączono do Królestwa Serbów , Chorwatów i Słoweńców.
Traktat w Serves w 10 sierpnia 1920 z Turcją, ograniczono terytorium Turcji do 1/5 teryt. Imperium tureckiego, zdemilitaryzowano cieśniny czarnomorskie, dawne posiadłości tureckie podzielono między FR i WB jako mandaty LN.
Traktat w Trianon w 1919 z Węgrami- utrata 2/3 przedwojennego teryt., 7-gród i wsch. Banat dla Rumunii, Chorwacja i Słowienia dla Królestwa SChS, powstało niepodległe państwo Czechosłowacji, kontrola sojusznicza nad Dunajem.
W czasie konferencji został podpisany Traktat wersalski – główny układ pokojowy kończący I wojnę światową, podpisany przez Niemcy i państwa Ententy 28 czerwca 1919. Został ratyfikowany 10 stycznia 1920 roku i z tą datą wszedł w życie.
Sprawa Polski:
Przyjęto fakt odrodzenia się suwerennego państwa- Polski . Pokonane Niemcy musiały zaakceptować niepodległość.
Kwestią kontrowersyjną było ustalenie granicy płn. i zachodniej.
Zanim doszło do obrad w Wielkopolsce doszło do powstania , w którym zwycięstwo odnieśli Polacy. Przyczyniło się to do uzyskania WLKP.
Interesy PL na Wersalu reprezentował Komitet Narodowy PL : Ignacy Paderewski i Roman Dmowski .
Przyznano PL Pomorze Wsch. Bez Gdańska(wolne miasto) i prawie całą Wielkopolskę.
O przynależność Mazur, Warmii i Górnego Śląska miał zdecydować plebiscyt.
Pl parlament ratyfikował te postanowienia 31 lipca 1919 roku
Generał Józef Haller dokonał zaślubin PL z Bałtykiem – 10 lutego 1920 roku.
Główny układ pokojowy kończący I wojnę światową, podpisany 28 czerwca 1919 roku przez Niemcy, mocarstwa Ententy i państwa sprzymierzone i stowarzyszone.
Został ratyfikowany 10 stycznia 1920 roku i z tą datą wszedł w życie.
Traktat ustalił wiele granic międzypaństwowych w Europie oraz wprowadził nowy ład polityczny.
Traktat wersalski został zawarty podczas paryskiej konferencji pokojowej, trwającej od 18 stycznia 1919 roku do 21 stycznia 1920 roku.
W pierwszej części traktatu (artykuły 1-26), liczącego łącznie 440 artykułów zapisano powołanie Ligi Narodów.
Dalsze części dotyczyły losów Niemiec.
Straty terytorialne Niemiec
Alzacja i Lotaryngia (na rzecz Francji)
Eupen i Malmedy oraz Morsnet (na rzecz Belgii)
Wielkopolska i Pomorze Gdańskie, bez Gdańska, który uzyskał status Wolnego Miasta (na rzecz Polski). Zaś na Mazurach i Górnym Śląsku miały zostać przeprowadzone plebiscyty wśród ludności
Plebiscyt w Szlezwiku wygrany przez Danię
Okręg Kłajpedy i okręg Saary przeszły pod międzynarodową kontrolę
niemieckie terytoria kolonialne rozdzielono pomiędzy zwycięzców i przekazano pod opiekę Ligi Narodów, tworząc tam mandaty A, B i C.
Demilitaryzacja Niemiec
Wprowadzenie demilitaryzacji Nadrenii polegało na tym, że na terenie lewobrzeżnej Nadrenii i 50-kilometrowym pasie wzdłuż prawego brzegu Renu zakazano Niemcom posiadania wojsk.
W części V traktatu nakazano zmniejszenie liczebności armii niemieckiej do 100 tys. żołnierzy oraz zakazano wprowadzania powszechnego obowiązku służby wojskowej (Reichswehra). Miał obowiązywać zakaz wyposażania armii w czołgi i samoloty bojowe. Marynarka wojenna (Reichsmarine) mogła posiadać:
6 pancerników
6 lekkich krążowników
12 kontrtorpedowców (niszczycieli)
12 torpedowców
Nie wolno było Reichsmarine posiadać okrętów podwodnych i lotnictwa morskiego. Liczebność personelu marynarki miała być zredukowana do 15 tys. ludzi. W traktacie zapisano, że wymiana okrętów może nastąpić po 15-20 latach od chwili ich zwodowania oraz zapisano limity wyporności nowych okrętów (np. pancerniki - 10 000 t, krążowniki - 6 000 t).
Fortyfikacje musiały zostać zniszczone.
Ciężary ekonomiczne nałożone na Niemcy
Na konferencji zapadła jedynie decyzja, iż po raz pierwszy w historii, reparacje wojenne zostaną wypłacone jako rekompensata za faktycznie poniesione w wyniku działań wojennych straty. Oszacowanie ich wysokości oraz możliwości płatniczych Niemiec pozostawiono Komisji Odszkodowań, która zakończyła swoją pracę w maju 1921 ustalając ich wysokość na 132 mld marek w złocie. Była to suma nierealistycznie wysoka głównie dzięki staraniom Francji, która widziała w reparacjach środek hamowania wzrostu potęgi gospodarczej Niemiec, których rewanżyzmu obawiała się przez cały okres międzywojnia. Mimo początkowej determinacji francuskiej by je wyegzekwować (okupacja zagłębia Ruhry-styczeń '23) nigdy nie zostały spłacone. Na ich redukcji zależało głównie USA, które, w przeciwieństwie do Francji, środek utrzymania pokoju w Europie widziały w silnych gospodarczo Niemczech (plany Dawesa i Younga- redukcja Niemieckiego zadłużenia)
Zobowiązania polityczne:
Niemcy zobowiązały się do poszanowania suwerenności Austrii i wyrzekały się Anschlussu
Niemcy uznały niepodległość Czechosłowacji i Polski
Żegluga:
W Wersalu za międzynarodowe uznano następujące rzeki:
Łaba począwszy od ujścia Wełtawy i Wełtawa do Pragi
Odra od ujścia Opawy
Niemen od Grodna
Ponadto zagwarantowano wolność przepływu przez Kanał Kiloński dla statków handlowych i pasażerskich oraz okrętów wojennych państw "będących w pokoju z Niemcami".
Sankcje
Zwycięskie mocarstwa postawiły w stan oskarżenia cesarza Wilhelma II za "najwyższą obrazę moralności międzynarodowej i świętej powagi traktatów". Ustanowiono specjalny trybunał dla oskarżonego władcy, składający się z 5 sędziów z USA, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch i Japonii. Zwrócono się ponadto do rządu Holandii z prośbą o wydanie cesarza (odmówili). Niemcy zostały zobowiązane do przekazania na wniosek mocarstw osób oskarżonych o popełnienie w czasie wojny czynów uznanych za zbrodnicze, "sprzeczne z prawami i zwyczajami wojennymi". Oskarżeni o popełnienie czynów przeciwko obywatelom danego mocarstwa mieli być sądzeni przed trybunałem tego państwa.
Gwarancje
Tytułem zagwarantowania przestrzegania traktatu przez Niemcy, mocarstwa zachodnie zdecydowały się okupować terytorium Niemiec na zachód od Renu (z kilkoma przyczółkami na wschodzie) na okres od 5 do 15 lat (3 strefy okupacyjne).
Traktat podpisany 28 czerwca 1919 roku przez Polskę po I wojnie światowej łącznie z traktatem wersalskim i jako warunek jego zawarcia.
Gwarantował poszanowanie i obronę praw mniejszości narodowych zamieszkujących .
W aneksie II traktatu Polska zobowiązała się do wzięcia odpowiedzialności za część długu publicznego i wszystkie inne zobowiązania finansowe państwa rosyjskiego.
Zakres odpowiedzialności miała określić osobna Konwencja zawarta pomiędzy Polską a Głównymi Mocarstwami Sprzymierzonymi i Stowarzyszonymi.
Analogiczne traktaty podpisały również: Rumunia, Grecja, Czechosłowacja, Królestwo SHS.
W krajach-sygnatariuszach tego traktatu mniejszości narodowe czujące się dyskryminowane mogły odwoływać się bezpośrednio do Ligi Narodów z pominięciem krajowej drogi sądowej.
Polska wypowiedziała procedurę odwołania do Ligi Narodów (art. 12) związaną z małym traktatem wersalskim 13 września 1934, w związku z wycofaniem się Niemiec (21 października 1933) i mającym nastąpić przystąpieniem ZSRR do Ligi Narodów (15 września 1934), zachowując gwarancje praw mniejszości określone w traktacie.
Podpisany przez 44 państwa , założycieli LN,
Powołana aby czuwać nad zachowaniem powszechnego pokoju, rozwijania międz. Współpracy i rozwiązania konfliktów na drodze pokojowej.
Organ kierowniczy- RADA LIGII NARODÓW – stali członkowie : WB, FR, WŁ, JAP, NIEM., ZSRR.
USA nie należały do LN, nie ratyfikowały paktu LN, ponieważ doszło do politycznego konfliktu miedzy prezydentem a republikanami w Senacie.
Członkiem LN mogło zostać państwo, dominium lub kolonia mająca samodzielne rządy, za zgodą 2/3 państw w Zgromadzeniu Ogólnym LN.
Zgromadzenie OLN, zbierało się co roku, pracami bieżącymi zajmował się Sekretariat z siedziba w Genewie.
LN nie zachowała pokoju światowego( różne interesy).
Nie miała możliwości nacisku na państwa wyłamujące się ,
Art. 22. PAKTU LIGI NARODÓW- Przewidywał utworzenie systemu mandatowego LN. Tereny zamorskie i ziemie wchodzące przed wojną w skład państw przegranych powierzono państwom europ. Jako mandaty LN i podzielono je na :
Grupa A- tereny dawnych ziem imperium tureckiego- Irak, Palestyna, Transjordania (WB), Syria i Liban.
Grupa B-byłe kolonie niemieckie w Afryce (WB, FR, Belgia)
Grupa C- posiadłości Niemieckie na Pacyfiku i część w Afryce (włączone do Japonii, Nowej Zelandii, Austrii, Zw. Płd. Afryki)