Zakażenia przewodu pokarmowego

• Zakażenie przewodu pokarmowego –zapalenie błony śluzowej jelita grubego i dystalnej części jelita cienkiego wywołane przez bakterie, wirusy, grzyby lub pierwotniaki, który może mieć charakter ostry (do 2-3 tyg )lub przewlekły (> 3 tyg. )

• Zatrucie pokarmowe (intoxicatio alimentaria ) ostra choroba zakaźna wywoływana spożyciem produktu żywnościowego zawierającego toksyny bakteryjne, przebiegająca najczęściej pod postacią ostrego nieżytu żołądkowo- jelitowego

• Ostry nieżyt żołądkowo- jelitowy (gastroenterocolitis acuta) wymioty, biegunka, ból brzucha, gorączka

Zakażenia przewodu pokarmowego- podziały

• Etiologiczny bakterie, wirusy, pierwotniaki, robaki jelitowe

• Epidemiologiczny: sporadyczne, rodzinne, masowe

• Kliniczny: ostry nieżyt żołądkowo-jelitowy, postać czerwonkowata, postać cholerowata, postać wstrząsowa

Patogeneza zakażeń przewodu pokarmowego:

• Czynnik zakażający

• Naturalne mechanizmy obronne:

- sok żołądkowy

-żółć

-tkanka limfoidalna przewodu pokarmowego

- enterocyty

- flora fizjologiczna jelit

-motoryka przewodu pokarmowego

-neutralizacja toksyn-wątroba

Patogeneza nieżytów żołądkowo- jelitowych:

• Produkcja toksyn ( V. choleare, E.coli )

• Enteroinwazyjność (Shigella, E.coli, Entamoeba)

• Powinowactwo do układu chłonnego przewodu pokarmowego ( S. typhi )

Biegunka

• Etiologia

- zakażenia jelitowe

- leki

- zaburzenia trawienia, wchłaniania

- przewlekłe zapalne choroby jelit

- nowotwory

- endokrynopatie

• Patogeneza:

- osmotyczna

-wysiękowa

-wydzielnicza

-zaburzenia motoryki

• Przebieg

- ostra

-przewlekła > 3-4 tyg.

Wymioty

• Alkohol, leki

• Odruchowe (kolka nerkowa, żółciowa, zapalenie wyrostka robaczkowego)

• Zaburzenia metaboliczne (cukrzyca, mocznica)

• Choroby układu nerwowego – podrażnienie opon m- rdz

• Ciąża

Bóle brzucha

• Choroby narządów jamy brzusznej:

-ch wrzodowa

-kolka nerkowa, żółciowa

- zapalenie trzustki

- urazy

• Inne:

- zawał mięśnia sercowego

-półpasiec

- zaburzenia metaboliczne (cukrzyca, mocznica, porfiria)

Diagnostyka

Wywiad epidemiologiczny

Obraz kliniczny:

- cechy odwodnienia

- gorączka

-badanie „per rectum”

- objawy otrzewnowe

Badania dodatkowe:

- leukocytoza (uwaga – Salmonella!!)

- jonogram

- BUN, kreatynina

-amylazy, lipaza

-posiewy kału, krwi

- badanie na obecność kału, krwi

- badanie na obecność toksyny Cl. Diff w kale

- usg

- rektosigmoidoskopia

Salmonella

• S. enteritidis rzadziej: hadar, typhimurium

• Patogeneza:

1. Stan zapalny błony śluzowej

2. Enterotoksyna- wzrost cAMP- utrata Cl i HCO₃ do światła jelita- hamowanie whłaniania Na

• Obraz kliniczny:

1. Ostry niezyt żołądkowo jelitowy

2. Postać septyczna, durowa

3. Z lokalizacją pozajelitową (zapalenie pęcherzyka żółciowego: zp. kości i stawów)

Shigella

• S.dysenteriae (S. shigae) gr. A

• S. flexneri gr. B

• S. boydii gr. C

• S. sonnei gr. D

• Patogeneza:

- enteroinwazyjność

- endotoksyna

	GRONKOWIEC	SALMONELLA	SHIGELLA
ŻRÓDŁO	człowiek	pokarm	człowiek
OKRES WYLĘGANIA	kilkanaście godzin	8-36 godzin	godziny- dni
GORĄCZKA	+++	+++	+
WYMIOTY	+++	+	+/-
BIEGUNKA	-/+	+++	+++
BÓLE BRZUCHA	nadbrzusze	silne, rozlane	podbrzusze, lewy dół biodrowy
LECZENIE	objawowe	objawowe	przyczynowe
BADANIE KAŁU	(-) !	+	+

Escherichia coli

• Szczepy:

1.EPEC enterogenne = EVEC enterowirulentne

2.ETEC enterotoksyczne

3.EIEC enteroinwazyjne

4.EHEC enterokrwotoczne

EHEC enteroadherentne

• Cz. Patogenne

1. Fimbrie ETEC

2. Antygeny lipo sacharydu O (endotoksyna ) EPEC

3. Enterotoksyny: LT, ST- ETEC

4. Werotoksyna EHEC

5. Enteropatogenny czynnik adherencji (EAF) EAEC

• Klinika

- cholera noworodków (EPEC, ETEC)

-ostry nieżyt żołądkowo- jelitowy

-biegunka podróżnych (ETEC, EAEC)

- krwotoczne zapalenie jelita grubego (EHEC)

-zesp. Hemolityczno- mocznicowy (EHEC)

• Rozpoznanie: hodowla (mocz, krew, kał?)

Campylobacter jejuni, coli

Yersinia enterocolitica:

- w. chłonne jamy brzusznej

- klinika:

1. zapalenie węzłów chłonnych krezkowych

2. zapalenie kątnicy,

3. „ostry brzuch”

4. zapalenie stawów

5. rumień guzowaty

Clostridium perfiringens, difficile

- zatrucie pokarmowe

- martwicze zapalenie jelit (Cl. Perfiringens typ C)

- zapalenie jelita grubego: rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego (Cl. difficile)

Biegunka podróżnych

-E. histolytica, G. lamblia

- zakażenia bakteryjne np. ETEC

Dur brzuszny – typhus abdominalis

Salmonella typhi źródło- chory lub nosiciel

mat.zakaźny –wydaliny

Patogeneza:

Dolny odcinek przewodu pokarmowego- kępki Peyera- wezły chłonne krezkowe i zaotrzewnowe-

Mnożenie: krew- OUN, narządy miąższowe, szpik, kości, stawy

Ponownie aparat chłonny jelita

Przebieg kliniczny:

Okres wylęgania 10-14 dni

Okres narastania objawów (stadium incrementi) 1-7 dni

Okres pełnego rozwoju choroby (stadium acmes) ok. 7 dni

Okres ustępowania objawów (stadium decrementi) -w tym czasie tzw. Stadium amphibolae -koniec 3 tyg choroby

Okres zdrowienia (stadium sanationis)

Przebieg nietypowy:

- nephro-, arthro- meningotyphus

- możliwy przebieg poronny

Powikłania:

- krwawienia z przewodu pokarmowego

-zapalenia dróg zołciowych

-zapalenie wątroby

-zapalenie płuc

-zapalenie mięsnia sercowego

- zakrzepowe zapalenie naczyń

- zapalenie dróg moczowych

- zapalenie kości i stawów

Skłonność do nawrotów- 1-2tyg po ustapieniu gorączki

Rozpoznanie:

-obraz kliniczny

- leukopenia, wzgl. Limfocytoza, eozynofilia

-posiew kału, krwi

- serologia- odczyn Widala

Leczenie: chloramfenikol, ampicylina, amoksycylina, kotrimoksazol, leczenie objawowe, zwalczanie powikłań

Dury rzekome- paratyphi

• Salmonella paratyphi

A, B– chorobotwórcze tylko dla ludzi, C– także dla zwierząt

A-Azja, B-cały świat, C-Bliski Wschód

• Klinika

- zwykle przebieg łagodniejszy

-ostry nieżyt żołądkowo- jelitowy

-możliwa wysypka plamisto- grudkowa

- możliwe krwawienia jelitowe !!!

Leczenie zakażeń jelitowych

• objawowe

1. Dieta

2. Wyrównanie zaburzeń wodno- elektrolitowych doustne lub pozajelitowe

3. Leki: -p/biegunkowe

-p/wymiotne

-p/bólowo- rozkurczowe

- p/gorączkowe

- probiotyki ( np. Cl dif- Saccaromyces boulardii)

• Przyczynowe

Wskazania – czerwonka bakteryjna

- gorączka i objawy kliniczne >4-5 dni

- współistniejące choroby: jelit, ciężkie choroby ogólnoustrojowe, podeszły wiek

Leki fluorochinolony, kotrimoksazol

Botulizm

• Clostridium botulinum- laseczka G+

- toksyny A, B, C, D, E, F

• Patogeneza: powinowactwo do części cholinergicznej ukł. Nerwowego (hamowanie Ach)

• Obraz kliniczny :- okres wylęgania 1-2 dni

- znużenie, zawroty głowy, osłabienie siły mięśniowej

- objawy oczne: opadanie powiek, dwojenie, zaburzenia akomodacji, areaktywność źrenic

- suchość w jamie ustnej, trudności w połykaniu, krztuszenie się, cicha mowa

- trudności w oddychaniu

- osłabienie/ porażenie perystaltyki przewodu pokarmowego

- zatrzymanie moczu

• Brak – gorączki

- zaburzeń świadomości

- zaburzeń czucia

• Powikłania: - zachłystowe zapalenie płuc

-infekcja dróg moczowych

- NIEWYDOLNOŚC ODDECHOWA

• Leczenie:

1.przyczynowe: surowica (antytoksyna) p/botulinowa, zestaw p/ wstrząsowy

2. objawowe: sonda, cewnik Foley’a, pomoc oddechowa

• Diagnostyka: PRÓBA BIOLOGICZNA

Wirusowe zakażenia przewodu pokarmowego

• 30-40% zakażeń przewodu pokarmowego

• 6 głównych grup patogennych

- rota wirusy

-wirus Norwalk

- adenowirusy jelitowe

-calciwirusy

-koronawirusy

-astrowirusy

• Zakazenia sezonowe (zimowe)

1. Rota wirusy- biegunki u dzieci do 2 r.ż. (odwodnienia-> szpital, obecnie szczepionka)

2. Biegunki wirusowe- łagodne odwodnienia z umiarkowaną gorączką i bólami brzucha, czasami wymioty; samoograniczające się Ew. groźne dla dzieci

3. Biegunki sekrecyjne: zaburzenia zwrotnego wchłaniania wody; utrata elektrolitów i odwodnienie

4. Leczenie objawowe.