Zabawy małych dzieci
Gdy przyjrzymy się małym dzieciom w ich „wolnym” czasie zobaczymy, jak budują wierzę z klocków, rozmawiają z lalkami lub je ubierają „podają herbatę” w zabawkowym serwisie, urządzają na podłodze wyścigi ciężarówek i przebierają się w ubrania dorosłych. Jednym słowem bawią się. Nie są to czynności pozbawione znaczenia lub celu; są to zajęcia na których w większości opiera się ich rozwój poznawczy.
Formy zabawy zmieniają się w okresie od pierwszego do szóstego roku życia, w kolejności dość dobrze odwzorowujące etapy wyróżnione przez Piageta.
Zabawy sensomotoryczne – dziecko około 12 miesiąca spędza większość czasu zabawy na badaniu i manipulowaniu przedmiotami przy użyciu wszystkich dostępnych mu schematów sensoryczno – motorycznych. Wkłada różne rzeczy do buzi, potrząsa nimi, przesuwa je po podłodze. (film 1, 2)
Zabawy konstrukcyjne – zabawy da się zauważyć po 12 miesiącu życia, zwłaszcza z coraz to nowymi przedmiotami, lecz około drugiego roku życia dzieci zaczynają również używać przedmiotów do budowania i konstruowania innych rzeczy – budowania wieży z klocków, składania układanek, robienia czegoś z plasteliny lub patyczków – forma zabawy, która pochłania prawie połowę poświęconego na nią czasu w okresie od trzech do sześciu lat. (3,4)
Pierwsze zabawy na niby – Rozpoczynają się po 12 miesiącu, Pierwsze oznaki widzimy zwykle, wtedy, gdy dziecko zabawkową łyżkę, by się nakarmić, lub zabawkowy grzebień by się uczesać. Zabawki nadal spełniają swoją rzeczywistą bądź typową funkcję (łyżka służy do jedzenia), a działania nadal dotyczą własnego ja bawiącego się, ale mamy do czynienia z udawaniem. Zmiana następuje pomiędzy piętnastym a dwudziestym pierwszym miesiącem: odbiorcą staje się druga osoba lub laka. Dziecko nadal używa przedmiotów zgodnie z jego przeznaczeniem (pije z kubeczka, ale używa zabawkowego kubeczka nie względem siebie, a względem lalki.
Zabawy na niby ze zmianą roli przedmiotu – Pomiędzy drugim a trzecim rokiem dzieci zaczynają używać przedmiotów, zastępując nimi coś zupełnie innego. Mogą czesać włosy lalki za pomocą butelki do picia, twierdząc że to grzebień, używać miotły jako konika, lub traktować klocki jako ciężarówki.
Zabawy tematyczne – Gdzieś w latach przedszkolnych dzieci również zaczynają przyjmować i odgrywać role. Jest to w zasadzie forma udawania, z tym wyjątkiem, że tym razem kilkoro dzieci jednocześni musi wspólnie stwarzać pewne pozory. Bawią się w „tatę i mamę”, „kowbojów i Indian”, „Lekarza i pacjentów”. Tego typy zabawy można dostrzec nawet u dwulatków, ale w wieku lat czterech właściwie wszyscy zaangażowani są w jakąś jej formę. Co ciekawe, w tym czasie większość dzieci zaczyna tworzyć wyimaginowanych towarzyszy.
Te często rozbudowane fantazje najwyraźniej sprawiają dzieciom wielką radość. A co najważniejsze, poprzez odgrywanie ról, i udawanie kogoś innego stają się one coraz bardziej świadome tego, jak pewne sytuacje mogą wyglądać, i jak mogą być odbierane przez inne osoby, dzięki czemu zaczyna zanikać ich egocentryczne ujmowanie rzeczywistości.