Ameryka Północna

Ameryka Północna

[edytuj]

Z Wikipedii

Skocz do: nawigacji, szukaj

Ten artykuł dotyczy kontynentu. Zobacz też: Mgławica Ameryka Północna.

Ameryka Północna – zdjęcie satelitarne w naturalnych barwach

Zlewiska oceanów w Ameryce Północnej

Skały: osadowe, wulkaniczne, plutoniczne metamorficzne

Zobacz zbiór multimediów na Wikimedia Commons:
Ameryka Północna

Ameryka Północna – kontynent o powierzchni 24 242 000 km² (co stanowi 16,3% całkowitej powierzchni lądów na kuli ziemskiej), położony na półkulach: północnej i zachodniej. Do Ameryki Północnej należy Ameryka Środkowa.

Spis treści

[ukryj]

Dane geograficzne [edytuj]

Osobny artykuł: Geografia Ameryki Północnej.

Od zachodu Amerykę Północną otacza Ocean Spokojny, od północy Ocean Arktyczny, a od wschodu Ocean Atlantycki. Ameryka Północna od Azji oddzielona jest Cieśniną Beringa. Na południu łączy się z Ameryką Południową. Południowa część nazywana jest Ameryką Łacińską.

Najdalej wysunięte punkty kontynentu:

na północy - Kap Morris Jesup (83°40'N),
na południu - Wyspa Kokosowa (5°32'N),
na zachodzie - Przylądek Wrangla (172°25′E),
na wschodzie - Przylądek Północno-Wschodni (11°00'W).

Skrajne punkty lądowej części Ameryki Północnej:

na północy - Przylądek Murchisona (71°58'N),
na południu - Punta Mariato (7°12'N),
na zachodzie - Przylądek Księcia Walii (168°05'W),
na wschodzie - Cape St. Charles (55°40'W).

Rozciągłość południkowa 7,2 tys. km, równoleżnikowa 6,8 tys. km. Kontynent silnie rozczłonkowany, długość linii brzegowej 75 600 km. 8,3% Ameryki Północnej stanowią półwyspy, a 16,7% - wyspy. Największymi półwyspami są:

Labrador - 1430 tys. km²,
Jukatan - 150 tys. km²,
Kalifornijski - 144 tys. km²,
Floryda - 110 tys. km²,
Malville'a - 63 tys. km²,
Seward - 50 tys. km²,
Nowa Szkocja - 45 tys. km²,
Alaska - 45 tys. km².

Do największych wysp opisywanego kontynentu należą:

Grenlandia - 2175,6 tys. km² (największa wyspa na świecie)
Ziemia Baffina - 507 tys. km²,
Wyspy Królowej Elżbiety - 419 tys. km²,
Wyspa Wiktorii - 217 tys. km²,
Wyspa Ellesmere'a - 196 tys. km²,
Nowa Fundlandia - 112 tys. km²,
Kuba - 105 tys. km²,

W Ameryce Północnej zaznacza się przewaga gór i wyżyn nad nizinami - średnia wysokość 781 m. Najwyższym punktem jest McKinley (znany też jako Denali - 6194 m) na Alasce, natomiast najniższy znajduje się w Dolinie Śmierci (86 m p.p.m.). Ponad 64% powierzchni leży powyżej 300 m. Wzdłuż zachodnich brzegów Kordyliery (aktywne sejsmicznie) z wewnętrznymi wyżynami (Kolorado, Meksykańska), wewnątrz Wielkie Równiny i Niziny Wewnętrzne, na wschodzie Appalachy. Wybrzeża wschodnie nizinne. Klimat od okołobiegunowego na północy przez umiarkowany, podzwrotnikowy i zwrotnikowy do równikowego w Ameryce Środkowej. W Kordylierach klimaty górskie. Głównymi rzekami są: Missisipi z Missouri, Mackenzie, Jukon, a jeziorami: Górne, Huron, Michigan, Wielkie Jezioro Niedźwiedzie, Wielkie Jezioro Niewolnicze, Erie. Na północy pustynie arktyczne, tundra, lasy iglaste, ku południu przechodzą w lasy mieszane i liściaste, w części środkowej prerie, na pd.-zach. półpustynie i pustynie. W Kordylierach górskie lasy iglaste i roślinność alpejska, na wybrzeżach Ameryki Środkowej lasy równikowe. Fauna zróżnicowana: wół piżmowy, renifer karibu, jeleń wirginijski, niedźwiedzie (baribal, grizzly), bizon (w rezerwatach).

Ludność [edytuj]

Amerykę Północną zamieszkuje 524 mln ludzi (dane z 2007 roku), co stanowi około 8% ludności świata, głównie biali, czarni i Indianie. Gęstość zaludnienia jest niewielka w porównaniu do średniej gęstości zaludnienia świata i wynosi 21,5 osoby/km². Rozmieszczenie ludności jest bardzo nierównomierne i jest następstwem silnego zróżnicowania warunków środowiska przyrodniczego. Najbardziej zaludnione tereny to: Bermudy - 1189 osób/km2 (1994) i Barbados 607 osób/km2 (1994), a najmniej zaludnione tereny to obszar Grenlandii (0,2 osób/km2 - 1992) i Kanada - 3 osoby/km2 (1994). Szczególnie ważnym czynnikiem wpływającym na rozmieszczenie ludności jest fakt, że ogromna powierzchnia kontynentu znajduje się pod wpływem klimatów: polarnego, subpolarnego i umiarkowanie chłodnego, co znacząco ogranicza możliwość trwałego egzystowania człowieka na północy. Kolejnym obszarem o niewielkiej koncentracji ludności są Kordyliery wraz z kotlinami śródgórskimi, a także obszary pustynne i półpustynne. W Ameryce Północnej można również wskazać obszary o wysokiej koncentracji ludności, np. pogranicze kanadyjsko-amerykańskie, północny wschód Stanów Zjednoczonych, niektóre odcinki wybrzeża Oceanu Spokojnego a także tereny ciągnące się od Meksyku po Gwatemalę. Państwami o największej gęstości zaludnienia w Ameryce Północnej są kraje wyspiarskiej części Ameryki Środkowej.

Podział polityczny Ameryki Północnej [edytuj]

Ameryka Północna – mapa polityczna

Ameryka Północna w końcu XVIII wieku

Państwa Ameryki Północnej i ich stolice [edytuj]

Lp.	Państwo	Stolica	Powierzchnia (w km²)	Ludność (1 lipca 2005)
1	Antigua i Barbuda	Saint John's	442	68 722
2	Bahamy	Nassau	13 940	301 790
3	Barbados	Bridgetown	431	281 968
4	Belize	Belmopan	22 966	279 457
5	Dominika	Roseau	754	69 029
6	Dominikana	Santo Domingo	48 730	8 950 034
7	Grenada	Saint George's	344	89 502
8	Gwatemala	Gwatemala	108 890	14 655 189
9	Haiti	Port-au-Prince	27 750	8 121 622
10	Honduras	Tegucigalpa	112 090	6 975 204
11	Jamajka	Kingston	10 991	2 731 832
12	Kanada	Ottawa	9 976 140	32 805 041
13	Kostaryka	San José	51 100	4 016 173
14	Kuba	Hawana	100 860	11 346 670
15	Meksyk	Meksyk	1 972 550	106 202 903
16	Nikaragua	Managua	129 494	5 465 100
17	Panama	Panama	78 200	3 039 150
18	Portoryko	San Juan	9 104	3 944 259
19	Saint Kitts i Nevis	Basseterre	261	38 958
20	Saint Lucia	Castries	616	166 312
21	Saint Vincent i Grenadyny	Kingstown	389	117 534
22	Salwador	San Salvador	21 040	6 704 932
23	Stany Zjednoczone	Waszyngton	9 631 418	300 165 500
24	Trynidad i Tobago	Port of Spain	5 128	1 088 644

Terytoria zależne [edytuj]

Regiony fizycznogeograficzne [edytuj]

Tarcza Kanadyjska
- Karaiby (Indie Zachodnie)