Oznacza to, że rozwija się w komórkach zdolnych do rozmnażania. Występuje kilka cech charakterystycznych, nim. wzrastaniem w nadmiarze, nieskoordynowaniem, bezcelowością, zaburzeniami różnicowania, oraz proliferacją pomimo wyeliminowania czynnika wywołującego.
W konsekwencji następuje błędne odczytanie informacji genetycznej. Może przy tym powstać inne białko lub może do tego nie dojść.
Ten etap karcynogenezy zachodzi dzięki mutagenom, wywołującym zmiany w DNA.
Nowotwory, szczególnie złośliwe, są chorobami występującymi w każdej populacji i o stosunkowo dużej śmiertelności. W krajach rozwiniętych jest to druga przyczyna zgonów, po chorobach sercowo-naczyniowych. Przez wiele lat zarówno zachorowalność jak i umieralność z powodu złośliwych chorób nowotworowych rosła. Dopiero w ostatnich latach obserwuje się zahamowanie tej tendencji. Podłoże takiego stanu rzeczy to zmiana struktury demograficznej społeczeństw na przestrzeni lat oraz ekspozycja na kancerogeny, do dziś nie wszystkie rozpoznane.
Warto zdawać sobie sprawę, że choroby nowotworowe nie są schorzeniami nowożytnymi, czy też dotyczącym wyłącznie człowieka. Już Hipokrates...
Liczba zachorowań na nowotwory złośliwe w Polsce w ciągu ostatnich trzech dekad wrosła ponad dwukrotnie, osiągając w 2010 roku ponad 140,5 tys. zachorowań, z czego około 70 tys. u mężczyzn i 70,5 tys. u kobiet.
Najczęściej występującymi nowotworami u mężczyzn są nowotwory płuca stanowiące około 1/5 zachorowań. W dalszej kolejności znajduje się rak gruczołu krokowego (13%), rak jelita grubego (12%) i rak pęcherza moczowego (7%). Wśród dziesięciu najczęstszych nowotworów u mężczyzn znajdują się również nowotwory żołądka, nerki, krtani, białaczki i chłoniaki.
Wśród kobiet głównym problemem jest rak piersi stanowiący ponad 1/5 zachorowań . Nowotwory jelita grubego są drugim co do częstości nowotworem u kobiet (10%). Trzecie miejsce zajmuje rak płuca (9%). W dalszej kolejności występują nowotwory trzonu macicy (7%), jajnika (5%), szyjki macicy, nerki, żołądka i tarczycy.
Zachorowania na nowotwory złośliwe nie występują z równą częstością w ciągu życia człowieka. Większość z nich (70% zachorowań u mężczyzn i 60% zachorowań u kobiet) występuje po 60 roku życia. Ryzyko wzrasta wraz z wiekiem osiągając szczyt w ósmej dekadzie życia.
Zachorowalność przez lata mierzono tzw. standaryzowanym współczynnikiem. Wzrastała wśród mężczyzn w dekadzie lat 80. ubiegłego wieku, a od początku lat 90. nastąpiło zahamowanie wzrostu i przez kolejne dwie dekady utrzymuje się plateau. W populacji kobiet w ciągu ostatnich trzech dekad standaryzowane współczynniki zachorowalności wzrosły o około 60%.
Polska należy do krajów o średniej zachorowalności i umieralności na raka piersi na świecie. Dane wskazują również, że szanse wyleczenia raka piersi w krajach rozwiniętych wynoszą 70-90%, natomiast w Polsce około 60% (dane Ministerstwa Zdrowia).
Rozpoznanie raka piersi polega głównie na badaniach mammograficznych i USG piersi, ale ostateczny wynik rozstrzyga biopsja guzka. Najważniejsze jednak, co same możemy robić, to badać piersi samodzielnie palpacyjnie. Jest to niezwykle ważne. Jak widać systematyczne badanie piersi może pomóc w wykryciu guzka o wiele wcześniej i wcześniej wszcząć leczenie.
Rozpoznania polega na wykonaniu badań radiologicznych klatki piersiowej i cytologicznego badania plwociny. Rozstrzygające jest badanie bronchoskopowe dróg oddechowych i histopatologiczne badanie wycinków z podejrzanych miejsc.
Na tę chorobę narażeni są głównie palacze, a także osoby żyjące w zapylonych dużych miastach. Szczególnie niepokojący jest wzrost zachorowania wśród młodych kobiet palących papierosy.
Szczyt zachorowalności na tego raka w Polsce przypada na 6. dekadę życia. Ostatnie lata wskazują na wzrost liczby zachorowań u kobiet młodszych (od 35. do 44. r.ż.).
Wcześnie rozpoczęte współżycie seksualne i zmiany partnerów ułatwiają infekcje wirusem karcinogennym, przenoszonym drogą płciową. W wielu przypadkach jest on właśnie odpowiedzialny za raka szyjki macicy. Seks z wieloma partnerami zwiększa zagrożenie tą chorobą. Z reguły ujawnia się w odległym czasie od stosunku seksualnego, podczas którego kobieta została zarażona.
● CIN I – neoplazja wewnątrznabłonkowa szyjki macicy I stopnia (najłagodniejsze zmiany komórek),
● CIN II – neoplazja wewnątrznabłonkowa szyjki macicy II stopnia (średnie przemiany komórek),
● CIN III – neoplazja wewnątrznabłonkowa szyjki macicy III stopnia (największe przemiany komórek – najbardziej złośliwe).
Niestety, w Polsce, w ponad połowie przypadków rak jelita grubego rozpoznawany jest zbyt późno, w momencie gdy jest już znacznie zaawansowany.
Znane są dwie główne metody badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego: test na obecność krwi utajonej w stolcu powtarzany co roku, a następnie kolonoskopia, powtarzana raz na 10 lat. (dane Ministerstwa Zdrowia)
Warunkiem radykalnego wyleczenia raka gruczołu krokowego jest wczesne rozpoznanie nowotworu (w Polsce nadal 30% przypadków wykrywa się w stadium zaawansowanym!). Dlatego mężczyźni powyżej 50. roku życia, także ci, którzy nie odczuwają dolegliwości ze strony układu moczowego, powinni corocznie poddawać się badaniu urologicznemu oraz oznaczać stężenie PSA w surowicy.
Nie istnieje żaden pewny, sprawdzony sposób na uniknięcie zachorowania na nowotwór. Unikanie pewnych zachowań, może jednak zmniejszyć szanse na chorobę.
Tytoń: Zarówno palenie jak i żucie tytoniu zwiększa szanse na zachorowanie. Osoby, które rzuciły palenie mają mniejsze szanse choroby niż ciągle palący.
Alkohol: Szacuje się, że 2 porcje standardowe dla mężczyzn i jedna dla kobiet jest dawką bezpieczną.
Dodatkowo jednoczesne picie i palenie powoduje zwiększenie ryzyka wielokrotnie bardziej niż tylko jeden z tych czynników. Przykładem może być rak krtani, występujący ponad 300 razy częściej u osób nadużywających obu substancji.
Dieta: Inne wskazówki to utrzymanie stałej masy ciała, spożywanie świeżych warzyw i owoców, ograniczenie czerwonego mięsa. Bezwzględnie należy unikać produktów nieświeżych lub pokrytych pleśnią, jak również spalonych.
Slajd 37
● Asymetria (Assymetry): czerniak jest asymetryczny w każdej osi w przeciwieństwie do zmian łagodnych, które są zwykle owalne lub okrągłe.
● Granice (Border): we wczesnym czerniaku bywają nierówne; brzegi zmiany mogą być łuskowate lub karbowane.
● Kolor (Color): nierównomierna barwa zmiany. Pojawić się mogą jednocześnie różne odcienie brązu, beżu lub czerni. Czerniak może też stać się czerwony, niebieski lub przybrać inną barwę.
● Średnica (Diameter): Czerniaki zwykle są większe niż 6 mm, ale rozpoznane wcześniej mogą też być mniejsze.
● Ewolucja zmian skórnych (Evolving): szczególną uwagę powinna zwrócić każda zmiana zachodząca w znamieniu barwnikowym, taka jak zmieniający się rozmiar, kolor, uwypuklenie dotychczas płaskiej zmiany, a także nowe objawy, takie jak krwawienie, swędzenie czy powstawanie strupów.