Proces pogłębiania i proces poszerzania UE, ich przebieg.

Integracja – scalanie mniejszych elementów w większą całość; w ramach tej większej całości mniejsze elementy stają się częściami składowymi
- najbardziej popularną formą integracji jest integracja gospodarcza
- integracja przynosi korzyści
- integracja nie jest celem sama w sobie

Sposoby dochodzenia do integracji:
- integracja funkcjonalna ( negatywna ) – usuwanie wszelkich przeszkód i barier – np. cła
- poszerzanie się integracji – przyjmowanie nowych członków

2 płaszczyzny postępu integracji:
- pogłębianie się integracji – zacieśnianie współpracy w coraz większej ilości dziedzin, efekt spill over – rozlewanie się integracji
- poszerzanie się integracji – przyjmowanie nowych członków

Proces pogłębiania UE:
Unia powstała jako przeciwdziałanie skutkom II Wojny Światowej:
1. Konferencja w Bretton Woods ( 1944r.) – zręby ładu powojennego – poruszono kwestie wolnego handlu, zakaz dyskryminacji gospodarczej, ustabilizowanie kursu walut, konieczność odbudowy europejskich gospodarek
2. Plan Marshalla – intensyfikacja odbudowy Europy, powstrzymanie ekspansji ZSRR, włączenie Europy do wielostronnych umów handlowych, odbudowa zniszczonej po wojnie Europy, nadzór nad pieniędzmi pochodzącymi z planu – Zachodnioeuropejska Federacja.
3. Unia Zachodnioeuropejska - międzynarodowa organizacja wojskowa, która została utworzona na mocy tzw. Układów Paryskich z 23 października 1954, które po zakończeniu procesu ratyfikacji weszły w życie 5 maja 1955 przekształcając tym samym powstałą w 1948 Unię Zachodnią grupującą Francję, Wielką Brytanię i kraje Beneluksu
4. 1949r – Rada Europy – obrady haskiego trybunału, ściślejsza jedność, wspólne działania społeczne, gospodarcze i handlowe.
Pogłębianie się integracji - pierwszy etap jednoczenia się Europy:
18 IV 1951r. – podpisanie Traktatu Paryskiego – ustanowienie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS), funkcjonującej w latach 1952-2002, była to międzynarodowa organizacja gospodarcza, której powstanie zapoczątkowało integrację gospodarczą Europy. Jej pomysłodawcą był francuski polityk Jean Monnet, poparty przez ministra spraw zagranicznych Roberta Schumana. Traktat podpisany został przez Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, RFN oraz Włochy. Traktat wszedł w życie 23 lipca 1952, a czas jego ważności określono w umowie na 50 lat.
Ograny EWWiS:
Wysoka Władza - organ wykonawczy 9 członków, 6 lat kadencji, każde państwo członkowskie ma po 1 przedstawicielu, a Niemcy, Włochy i Francja mają po 2, gromadzenie funduszy, obniżenie barier celnych, znoszenie subwencji, kształtowanie cen
Rada Ministrów EWWiS – podejmuje najważniejsze decyzje, ogólne kierunki działania, postulaty
Zgromadzenie EWWiS – 78 deputowanych, organ parlamentarny
Trybunał Sprawiedliwości - (7 sędziów na 6 lat), władza ponadnarodowa.
25 III 1957r.- podpisanie Traktatów Rzymskich przez Francję, Republikę Federalną Niemiec, Włochy, Belgię, Holandię i Luksemburg. Traktaty powołały: Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG), Euroatom ( Europejską Wspólnotę Energii Atomowej) weszły w życie 1 I 1958r. Utworzenie w ciągu 12 lat wspólnego rynku poprzez stopniową redukcję barcier celnych, ustanowienie wspólnych taryf importowych, jednolity obszar celny, redukcja barier dla swobodnego przepływu osób, kapitału i usług, wdrożenie wspólnej polityki rolnej i transportowej. Utworzono Europejski Fundusz Społeczny, Europejski Bank Inwestycyjny.
Organy EWG:
Organ wykonawczy – Komisja
Organ Decyzyjny – Rada Ministrów
Trybunał Sprawiedliwości
Zgromadzenie Parlamentarne (od 1962r. Parlament Europejski)
3 V 1960r. Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA) – międzynarodowa organizacja gospodarcza), mająca na celu utworzenie strefy wolnego handlu między państwami członkowskimi. Pierwotnymi członkami EFTA były: Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja i Wielka Brytania. Z czasem większość członków wystąpiła, wybierając członkostwo w konkurencyjnej i o zdecydowanie większej integracji ekonomicznej EWG. Od 1977r państwa EWG i EFTA utworzyły wspólną strefę wolnego handlu towarami przemysłowymi. W 1992 r. EWG i EFTA porozumiały się w sprawie utworzenia wspólnej strefy wolnego handlu na wszystkie towary. Porozumienie w tej sprawie, nie obejmujące jednak Szwajcarii, weszło w życie w 1994 r. tworząc Europejski Obszar Gospodarczy.
8 IV 1965r. Traktat fuzyjny, traktat scalający instytucje trzech wspólnot: utworzono jedną Komisję Wspólnot Europejskich (z Wysokiej Władzy EWWiS oraz Komisji EWG i Euratomu) i jedną Radę Ministrów dla wszystkich trzech Wspólnot Europejskich^..Traktat fuzyjny wszedł w życie 1 lipca 1967 roku^. Jego formalne uchylenie nastąpiło w 1999 r. na mocy traktatu amsterdamskiego.
1979r. – powołanie Europejskiego Systemu Walutowego. Celem było ustabilizowanie wahań kursów pomiędzy walutami członków EWG, utworzono tzw. Wąż walutowy.
Bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego – mocny akcent demokratyzujący EWG.
Drugi etap jednoczenia się Europy:
1986r. Jednolity Akt Europejski, wszedł w życie w 1987r. wprowadził pierwsze istotne zmiany do traktatów rzym. z 1957; m.in. zobowiązał państwa do utworzenia jednolitego rynku wewnętrznego. do końca 1992r., rozszerzył zakres wspólnej polityki EWG i stworzył podstawy traktatowe współpracy politycznej.
7 II 1992r. Traktat o Unii Europejskiej, (traktat z Maastricht) – wszedł życie 1 XI 1993r. Główne postanowienia: powołał Unię Europejską (UE), określił zakresy współpracy jej państw członkowskich i jej strukturę, przekształcił EWG we Wspólnotę Europejską o rozszerzonym zakresie działania, stworzył podstawy dla ustanowienia Unii Gospodarczej i Walutowej, wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz urzędu europejskiego rzecznika praw obywatelskich, rozszerzył uprawnienia Parlamentu Europejskiego. III filary UE: I Wspólnoty Europejskie, II Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwo, III Sprawy wewnętrzne i wymiar sprawiedliwości
2 X 1997r. Traktat Amsterdamski – wszedł życie 1 V 1999r. Wprowadził zmiany do Traktatu o Unii Europejskiej, traktatów założycielskich Wspólnot Europejskich i in. aktów; poszerzył zakres współpracy państw UE zwłaszcza w dziedzinach wymiaru sprawiedliwości i polityki socjalnej; utworzono stanowisko wysokiego przedstawiciela UE do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Włączono w niego dorobek z Schengen.
1999r. wprowadzenie euro w formie waluty bezgotówkowej..
26 II 2001r. Traktat Nicejski – wszedł życie 1 II 2003r. wprowadził reformy funkcjonowania instytucji (organów) UE w celu umożliwienia ich sprawnego działania po planowanym rozszerzeniu UE; ustalił nowy podział mandatów w głównych organach UE między państwa członkowskie i podział głosów w Radzie UE oraz ograniczył zakres spraw rozstrzyganych jednomyślnie.
2002r. wprowadzenie do obiegu banknotów i monet euro [ERM 2}.
13 XII 2007r. Traktat Lizboński – wszedł życie 1 I 2009r. Traktat lizboński nie uchylił dotychczas obowiązujących traktatów, a jedynie wprowadzi do nich odpowiednie rewizje. Do Traktatu o Unii Europejskiej zostanie inkorporowana większość postanowień I części TKE, natomiast w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską znajdą się szczegółowe zasady polityk unijnych (część III TKE).Tak jak przewidywał traktat konstytucyjny, Unii Europejskiej została nadana osobowość prawna; zlikwidowana została Wspólnota Europejska, jej następcą prawnym jest Unia^]. W związku z tym nazwa TWE została zmieniona na Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Zniesiony został także system filarowy, jednak pewne odrębności dawnego II i III filaru zostały zachowane. Kompetencje Unii w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa zostały poszerzone, chociaż Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie sprawuje jurysdykcji w tym obszarze^[). W wyniku przyjęcia traktatu nastąpił podział kompetencji na trzy obszary: zarezerwowany wyłącznie dla Unii (unia celna, reguły konkurencji, polityka pieniężna w strefie euro, zachowanie morskich zasobów biologicznych, wspólna polityka handlowa, umowy międzynarodowe zawierane przez Unię), obszar współdzielony, gdzie prawo Unii nadal jest nadrzędne nad prawem państw członkowskich, ale obszary nieregulowane prawem unijnym i obszary, z których zrezygnowała Unia, np. poprzez wycofanie dyrektyw, pozostają pod kontrolą prawa krajowego, oraz obszar, nad którym wyłączną władzę i pierwszeństwo ma prawo krajów członkowskich^. Do traktatu dołączono liczne wyłączenia i uszczegółowienia kompetencji w obszarach polityk współdzielonych, w tym Karty Praw Podstawowych. W 2010 rozpoczęto prace nad zmianami w traktacie zmierzającymi do zwiększenia dyscypliny finansowej w UE oraz ustanowienia mechanizmu antykryzysowego w strefie euro. Prawdopodobnie zmiany nie będą wymagały ratyfikacji przez kraje członkowskie, kraje nieprzestrzegające reguł nie będą pozbawiane prawa głosu^]. Inicjatorami zmian są kanclerz Niemiec Angela Merkel, prezydent Francji Nicolas Sarkozy.

Proces poszerzania UE:
Kraje założycielskie Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN (Niemcy), Włochy
Rozszerzenie północne: 1973r.: Dania, Irlandia, Wielka Brytania
Rozszerzenie południowe: 1981r. Grecja, 1986r. Hiszpania, Portugalia
Rozszerzenie 1995r. Austria, Finlandia, Szwecja
Rozszerzenie 2004r. Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry
Rozszerzenie 2007r. Bułgaria, Rumunia.