16.04.12.

Część współczulna (sympatyczna) UA

1. Ciała komórkowe neuronów przedzwojowych znajdują się w rogach bocznych substancji szarej rdzenia, w odcinkach id C8 do L3

2. Aksony neuronów opuszczają rdzeń kręgowy korzeniami brzusznymi tworząc tzw. gałązki łączące białe

3. Włókna przedzwojowe kończą się synapsami na komórkach zwojów pnia współczulnego (ciągnie się wzdłuż kręgosłupa od części szyjnej do krzyżowej

4. Pień sympatyczny składa się z licznych, połączonych ze sobą zwojów kręgowych, w których wyróżnia się część:

   1. Szyjną (3 zwoje)

   2. Piersiową (11-12)

   3. Lędźwiową (3-4)

   4. Krzyżową (4-5)

   5. Nieparzystą ogonową (1 zwój)

Pień sympatyczny

Po wejściu do pnia sympatycznego włókna przewodzące mogą tworzyć synapsy z:

1. Innymi neuronami współczulnymi w najbliższym zwoju kręgowym

2. Wstępować lub zstępować w pniu jako włókna międzyzwojowe tworząc synapsy z neuronami w dalszych zwojach

• Pojedynczy akson przedzwojowy tworzy synapsy z ok. 15 neuronami pozazwojowymi (dywergencja)

• Każdy neuron zwojowy tworzy synapsy z zakończeniami wielu neuronów przedzwojowych (konwergencja)

Aksony pozazwojowe

1. Są niezmielinizowane (szare)

2. Łączą się z nerwami rdzeniowymi poprzez gałęzie łączące szare, wchodząc w skład obwodowych nerwów somatycznych i zaopatrując:

   1. Mięśnie gładkie

   2. Przedwłosowe naczynia krwionośne

   3. Gruczoły skóry

Układ współczulny –rys.

Przebieg włókien

Część włókien przedzwojowych nie kończy się w zwojach kręgowych. Biegną one dalej:

1. W części szyjnej do:

1. Zwoju szyjno- piersiowego

2. Szyjno-środkowego

3. Szyjno-górnego

1. W części piersiowej i brzusznej do:

1. Zwoju trzewnego

2. Krezkowego górnego

3. Krezkowego dolnego

Dopiero w tych sześciu zwojach dochodzi do przełączenia na włókna pozazwojowe.

Neurony pozazwojowe

1. W części szyjnej pnia sympatycznego wysyłają włókna do tkanek i narządów

1. Głowy i szyi (mięśnie gładkie oka, tęczówka, mięśnie naczyń krwionośnych, gruczoły łzowe, ślinowe

2. Klatki piersiowej

1. W części piersiowo-brzusznej pnia sympatycznego wysyłają

1. Jamy brzusznej włókna do tkanek i narządów

2. Miednicy mniejszej

3. Narządów płciowych

Unerwienie współczulne narządów

• Serce: istnieje splot sercowy

• Mięśnie gładkie oskrzeli i naczyń płuc: sploty płucne

• Narządy jamy brzusznej: włókna ze zwojów jamy brzusznej kręgowych (trzewnego, krezkowego górnego) miednica mała – zwój krezkowy dolny

• Rdzeń nadnerczy: docierają tylko przedzwojowe cholinegiczne włokna współczulne. Komórki rdzenia nadnerczy (chromochłonne) stanowią modyfikację pozazwojowych neuronów współczulnych i uwalniają adrenalinę i noradrenalinę pod wpływem pobudzenia układu współczulnego

• Narządy wewnętrzne miednicy malej: włókna ze zwoju krezkowego dolnego i zwojów lędźwiowych i krzyżowych

Rodzaje włókien

• Włókna przedzwojowe układu współczulnego - uwalniają acetylocholinę (Ach)

• Włókna pozazwojowe – noradrenalina

Noradrenalina

1. Receptory, z którymi łączy się – receptory adrenergiczne

2. Wyróżnia się receptory : alfa 1, alfa 2, beta 1 i beta 2

3. Receptory (alfa 1 i beta 2) znajdują się w błonie miocytów:

   1. Naczyń krwionośnych

   2. Oskrzeli

   3. Przewodu pokarmowo

4. Efekty działania NA zależą od tego, czy przetwarzane są receptory alfa czy beta

5. Po zadziałania NA na te receptory dochodzi do uaktywnienia enzymów zlokalizowanych po wewnętrznej stronie błony i wytworzenia tzw., drugiego przekaźnika, działającego swoiście na procesy wewnątrzkomórkowe, prowadzące do zmian czynnościowych(skurczu lub rozkurczu mięśnia gładkiego)

Tym sygnałem śródkomórkowym jest cykliczny AMP.

Receptory adrenergiczne

Układ adrenergiczny działa na narządy:

1. Droga nerwową: za pośrednictwem noradrenaliny, która uwalnia się na zakończeniach adrenergicznych włókien nerwowych w narządach

2. Poprzez krew: rozprowadza po całym organizmie adrenalinę, uwolnioną w rdzeniu nadnerczy.

Receptory alfa – bardzie wrażliwe na noradrenalinę

Receptory beta – na adrenalinę

Cześć przywspółczulna (parasympatyczna) UA

Wchodzi w skład:

1. Nerwów czaszkowych

   1. Okołoruchowy III

   2. Twarzowy VII

   3. Językowo – gardłowy IX

   4. Błędny X

2. Nerwów rdzeniowych, wychodzących z krzyżowych segmentów rdzeniowych S2-S4 9nerwy trzewne miedniczne).

Najważniejszym nerwem przywspółczulnym jest nerw błędny X, zaopatrujący narządy klatki piersiowej i b zucha (z wyjątkiem obwodowego odcinka okrężnicy, pęcherza moczowego i macicy

1. Włókna eferentne: 10% wszystkich włókien w nerwie błędnym

2. Włókna aferentne (czuciowe) : reszta włókien w nerwie błędnym

Odcinek głowowy części przywspółczulnej

1. Składa się z jader w pniu mózgowym (Westphela – Edingera, solionowe górne, ślinowe dolne , grzbietowe nerwu błędnego

2. Wchodzi w skład nerwów czaszkowych:

1. Nerwo okołoruchowy III: włókna zaopatrują mięsień zwieracz źrenicy i mięśień rzęskowy

2. Nerw twarzowy VII: gruczoły łzowe i mięśniówkę oraz gruczoły błony śluzowej nosa i podniebienia

3. Nerw językowo – gardłowy IX: włókna zaopatrują śliniankę przyuszną

Zwoje odcinka głowowego: rzęskowy (n. III), skrzydłowo – podniebieniowy ……

1. Nerw błędny X: unerwienie przywspółczulne narządów trzewnych szyi, klatki piersiowej i brzucha:

   1. Włókna przedzwojowe biorą początek w jądrze (grzbietowym) nerwu błędnego

   2. Kończą się synapsami na neuronach zwojów śródściennych położonych w narządach efektorowych

   3. Obszar wpływu n. błędnikowego w obrębie przewodu pokarmowego: od przełyku do jelita grubego, żołądek, trzustka, wątroba, pęcherzyk żółciowy, drogi żółciowe.

   4. Zwoje obwodowe znajdują się w splotach śródściennych i eterycznych przewodu pokarmowego (sploty Auerbacha i Meissnera)

   5. Aksony neuronów rozsianych w narządach wewnętrznych unerwiają tkanki , w których same się znajdują (kończą się na komórkach mięśni gładkich, mięśnia sercowego i …)

Odcinek krzyżowy części przywspółczulnej

1. Tworzy jądro pośrednio – przyśrodkowe w obrębie rogów bocznych krzyżowych segmentów rdzenia S2-S4

2. Aksony tych neuronów tworzą nerwu trzewne miedniczne (włókna przedzwojowe), które kończą się w zwojach splotu miednicznego

3. Włókna pozazwojowe zaopatrują:

   1. Pęcherz moczowy

   2. Okrężnicę zstępującą, esicę i prostnicę

   3. Naczynia krwionośne miednicy

   4. Naczynia krwionośne wewnętrznych narządów płciowych

Część eteryczna układu autogamicznego

1. Neurony skupione są w 2 splotach śródściennych

   1. Podśluzówkowym (Meissnera)

   2. Mięśniowym (Auerbacha)

2. W splotach wyróżnia się:

   1. Krótkie neurony aferentne

   2. Interneurony

   3. Neurony eferentne (zaopatrują mięśnie gładkie, gruczoły i naczynia krwionośne przewodu pokarmowego)

3. Pobudzenie neuronów afer e: w wyniku działania bodźców mechanicznych i chemicznych (działają na receptory błony śluzowej, są związane z obecnością w jelitach treści pokarmowej, produktów trawienia i soków trawiennych)

4. Neurony zwojowe mogą być aktywne rytmicznie (oscylatory): wysyłaj ja serie impulsacji do neuronów pobudzających lub hamujących mięśnie gładkie lub gruczoły jelit

5. Neurony eferentne mogą być pobudzające (uwalniają Ach, VIP, ATP) lub hamujące (VIP, GABA, dopamina) czynności mięśni gładkich

6. Część eteryczną echuje niezwykle złożoność organizacyjna:

7. Głównym mechanizmem regulacji jest przekaźnictwo synaptyczne w obrębie zwojów, pomiędzy neuronami aferentnymi i eferentnymi oraz przekaźnictwo pomiędzy neuronami eferentnymi a gruczołami i mięśniami gładkimi przewodu pokarmowego

8. Cechą charakterystyczną…

Organizacja odruchów UA

Podstawą czynności UA są odruchy, które dzieli się na

1. Trzewno-trzewne

2. Trzewno – somatyczne

3. Somatyczno – trzewne

Łuki odruchów trzewnych (te same elementu, co w skaldzie somatycznym)

1. Receptor:

   1. W narządach wewnętrznych (interoceptor)

   2. Baroreceptor

   3. Chemoreceptor w błonie śluzowej czy ścianie naczyń

2. Droga dośrodkowa:

   1. Włókna trzewne, np. nerwy błędne (biegną do rdzenia kręgowego lub pnia mózgowego i mają typową komórkę pseudojenobiegunową w zwojach rdzeniowych i w zwojach nerwów czaszkowych

3. Ośrodek

4. Droga odśrodkowa

5. Efektor

Odruchy trzewno – trzewne

1. Łuki odruchowe zamykają się poza o.u.n. w zwojach autonomicznych (odruchy zwojowe) lub obejmują tylko jeden neuron aferentny i poprzez jego kolaterale unerwiają efektory

2. Mają podstawowe znaczenie w regulacji czynności układu krążenia i przewodu pokarmowego

3. Informacje z narządów są przekazywane z wewnętrzna zwoju na neurony odśrodkowe pozazwojowe do efektorów tych samych lub sąsiednich narządów

Odruchy trzewno – somatyczne

1. Receptor i droga dośrodkowa – układ trzewny

2. Droga odśrodkowy i efektory – układ somatyczny

3. Np. objaw tzw. obrony somatycznej: wzmożone napięcie mięśni szkieletowych pod wpływem podrażnień bólowych otrzewnej (zapaleni wyrostka robaczkowego)

Odruchy somatyczno –trzewne

1. rozpoczynają się w receptorach somatycznych, np., mięśniowych, a droga odśrodkowa obejmuje nerwy trzewne np. błędne lub współczulne

2. Towarzyszą jako komponent autonomiczny np. ruchom dowolnym i umożliwiają przystosowane narządów wewnętrznych do aktualnych zmian w środowisku wewnętrznym organizmu.

Znaczenie UA

Jest włączony w regulację czynności licznych narządów efektorycznych, szczególnie reguluje:

1. Czyn noś serca

2. Rozkład krwi w poszczególnych obszarach układu sercowo – naczyniowego

3. Temperaturę ciała

4. Funkcje gruczołów potowych

5. Przepływ krwi przez skórę

6. Wydzielanie, motorykę, trawienie i wchłanianie w układzie trawiennym

7. Wydalanie końcowych produktów przemiany materii

8. Funkcje rozrodcze, szczególnie u mężczyzn (kontrola erekcji i ejakulacji)

• Obie części UA uczestniczą stale w kontroli homeostazy

• Część współczulną cechuje ponadto zdolność do reagowania w warunkach przeciążenia ustroju i w stanach zagrożenia (walka, ucieczka, obrona)

• Pod względem fizjologicznym obie części UA wykazują w stosunku do siebie działanie antagonistyczne

Przekaźnictwo synaptyczne

Acetylocholina uwalnia się:

1. Na zakończeniach wszystkich włókien przedzwojowych w zwojach współczulnych i przywspółczulnych

2. W rdzeniu nadnerczy

3. Na wszystkich zakończeniach przywspółczulnych włókien zazwojowych

4. Na zaskoczeniach włókien współczulnych unerwiających gruczoły potowe

Noradrenalina

• Na zakończeniach współczulnych włókien zazwojowych

• Adrenalina jest wytwarza w rdzeniu nadnerczy.

UNERWIENIE DERCA< ROZKŁAD KRWI REGULACJA CIŚNIENIA I TEMPERATUR Y