…w postaci kopuły zwanej osklepkiem. Drugi, przeciwległy biegun stanowi pęcherzyk żółtkowy. Zanim nastąpi pełna implantacja, jajo płodowe przylega do endometrium pod ciężarem wód płodowych. W tym czasie kosmówka jest gładka. Trofoblast pobiera mleczko maciczne dla odżywiania zarodka. Pierwsze powstaje łożysko żółtkowe. Mezoderma pozazarodkowa konia wnikająca pomiędzy trofoblast a endodermę pierwotnego pęcherzyka żółtkowego rozszczepia się na 2 blaszki: ścienną i trzewną w części bliższej zarodka, a w części dalszej nie ulega na rozszczepieniu na 2 blaszki oraz nie wnika do całego pęcherzyka żółtkowego. Kolisty obszar na biegunie niezarobkowym (/abembrionalnym) pozostaje wolny od mezodermy pozazarodkowej. Obszar ten stanowi pole pępkowe w obrębie którego trofoblast połączony jest z endodermą. Obszar pola pępkowego stanowi łożysko żółtkowe. W ścianie pęcherzyka żółtkowego wytwarza się krążenie żółtkowe połączone z krążeniem zarodkowym. Dookoła pola pępkowego w mezodermie powstaje okrężne naczynie krwionośne zwane zatoką krwionośną brzeżną. Do pola pępkowego wnika następnie nierozszczepiona na 2 blaszki mezoderma pozazarodkowa, a wraz z nią przechodzą z pęcherzyka żółtkowego naczynia krwionośne. W obrębie pola pępkowego tworzy się zagłębienie do środka jaja płodowego. W obszarze tegoż pola i w pozostałej części pęcherzyka żółtkowego endoderma wytwarza kosmki, skierowane do światła pęcherzyka. W każdym kosmku biegnie żółtkowe naczynie krwionośne pośredniczące w przekazywaniu substancji odżywczych, pobieranych przez trofoblast pola pępkowego, czyli łożyska żółtkowego. Pierwsze, mocniejsze przyczepienie jaja płodowego do endometrium następuje poprzez łożysko żółtkowe. Komórki trofoblastów tego obszaru różnicują się na:

1) komórki umożliwiające przyczepienie do endometrium

2) komórki aktywnie pobierające mleczko maciczne.

Pole pępkowe jako łożysko żółtkowe służy zatem do: 1) przyczepieniu jaja płodowego do endometrium

2) odżywiania zarodka.

Łożysko to funkcjonuje do 7. tygodnia po zapłodnieniu. Po tym czasie wykształca się wraz z rozwojem omoczni łożysko ostateczne = kosmówkowo-omoczniowe. Omocznia jako uchyłek endodermy jelita tylnego wytwarza się w 3. tygodniu ciąży. Początkowo jest mała, po czym rozrasta się w pozazarodkowej jamie ciała. Otacza ona owodnię i zrasta się z nią w owodnię omoczniową. Omocznia rozrasta się coraz bardziej w pozazarodkowej jamie ciała w postaci 2 dużych worków, co przyczynia się do zmiany kształtu jaja płodowego z kulistego na workowaty, zakończony jakby 2 rogami. W skutek rozrastania się omoczni, coraz zmniejsza się pęcherzyk żółtkowy (pole pępkowe), co oznacza zanikanie łożyska żółtkowego. Rozrośnięta omocznia ostatecznie zrasta się z kosmówką. Ze ściany omoczni do jamy omoczni zwisają workowatego kształtu twory wypełnione mleczkiem macicznym. Podobne twory kształtu owalnego mogą występować w płynie omoczni i noszą nazwę hyppomanes. Często przy porodzie dostają się do jamy ustnej noworodka. Pomiędzy 7./8. tygodniem ciąży na całej powierzchni kosmówki za wyjątkiem końców/rogów jaja płodowego powstają kosmki, zwane kikutami. Zanikanie łożyska żółtkowego, rozwój omoczni i pojawianie się kosmków na kosmówce są ze sobą czasowo zsynchronizowane. Kosmki kosmówki tworzą krzaczaste skupienia i pooddzielane są od siebie pasmami kosmówki gładkiej, zwanej gluzdami. Krzaczaste skupienia kosmków noszą nazwę liścieni (cotyledones). Liścień zbudowany jest z krótkiego pnia, od którego odchodzą cylindryczne kosmki, posiadające odgałęzienia rozszerzone na końcu. Te boczne odgałęzienia to kosmki wtórne. Pień liścienia i kosmki są wytworem kosmówki omoczniowej. Trofoblast pokrywający pień liścienia to nabłonek jednowarstwowy cylindryczny z rąbkiem prążkowanym i taki sam nabłonek pokrywa kosmówkę pomiędzy liścieniami. Obszary te są paraplacentalne. Służą do pobierania histotrofu. Od strony endometrium macicy obszarom tym odpowiadają ujścia gruczołów macicznych i są one miejscem wytwarzania hormonów steroidowych. Kosmki pokryte są trofoblastem w postaci nabłonka jednowarstwowego sześciennego i wchodzą w skład obszaru placentalnego, czyli łożyskowego. Kosmki wnikają do zagłębień endometrium, czyli krypt macicznych. Krypta maciczna pokryta jest również nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym, które ściśle przylega do nabłonka kosmków. Na obydwu nabłonkach pojawiają się mikrokosmki przeplatające się między sobą i tworzące warstwę łączącą. Do każdego liścienia od kosmówki omoczniowej wnika naczynie krwionośne dające odgałęzienia do kosmków, po czym rozpadają się one na naczynia włosowate, wnikające do kosmków wtórnych. Naczynie włosowate kosmków wpukla się do trofoblastu, rozpycha nabłonek i w skutek tego ściana naczyń włosowatych pokryta jest tylko cienką warstwą cytoplazmy spłaszczonych komórek trofoblastu. Są to tzw. naczynia śródnabłonkowe. Od strony krypt macicznych naczynia krwionośne włosowate matki podobnie dochodzą do nabłonka endometrium. W obszarach placentalnych błona międzykrwiowa jest bardzo cienka i jest śródbłonkowo-cytoplazmatyczno-śródbłonkowa. Krew matki od krwi płodu rozdzielają: 1) śródbłonek kapilarów matki

2) 2 płytki cytoplazmatyczne nabłonkowe, z których jedna pochodzi od nabłonka krypt endometrium, a druga od trofoblastu

3) śródbłonek kapilarów kosmówki płodu.

W obszarach placentalnych odbywa się wymiana hemotroficzna. Z krwi matki do krwi płodu przechodzą substancje drogą dyfuzji i transportu aktywnego oraz odbywa się wymiana gazowa. W łożysku konia pojawia się również 3. obszar- na powierzchni gładkiej kosmówki pozbawionej liścieni występują niewielkie pólka ok. 1 mm średnicy, przypominające swoim wyglądem blizny i noszą nazwę pólek bliznowatych. Między 5. a 22. tygodniem ciąży w endometrium macicy pojawiają się ubytki nabłonka i leżącej pod nim tkanki łącznej. W miejscach tych ubytków tworzą się wgłębienia, zwane kubkami endometrialnymi lub kraterami śluzówkowatymi. Występują one tylko w rogu macicy, w którym nastąpiła implantacja zarodka. Kubki endometrialne odpowiadają pólkom bliznowatym (leżą naprzeciw) i w tych miejscach pomiędzy 5. a 22. tygodniem ciąży ustala się błona międzykrwiowa łącznokosmówkowa. Do kubków endometrialnych uchodzą liczne gruczoły maciczne oraz dochodzi wiele naczyń chłonnych. W kubkach tworzy się histotrof resorbowany przez pólka bliznowate. Między ujściami gruczołów macicznych, uchodzących do kubków endometrialnych pojawiają się duże, wielojądrzaste komórki wychodzące z trofoblastu, które wydzielają charakterystyczny dla łożyska klaczy hormon- gonadotropinę ciężarnej klaczy. Hormon ten pobudza podczas ciąży owulację pęcherzyków jajnikowych, powoduje powstanie z nich wtórnych ciałek żółtych oraz pobudza je do wydzielania progesteronu. Ok. 20./22. tygodnia ciąży kubki endometrialne zanikają, ustaje produkcja histotrofu, a endometrium macicy ulega regeneracji. Zanika również produkcja gonadotropiny. W łożysku ostatecznym konia występują: 1) obszar paraplacentalny

2) obszar placentalny

3) kubki endometrialne i pólka bliznowate- są one różne pod względem morfologicznym i funkcjonalnym.