Uniwersytet Technologiczno – Przyrodniczy w Bydgoszczy

Wydział Inżynierii Mechanicznej

EKSPLOATACJA ŚRODKÓW TRANSPORTU – LABORATORIUM

TEMAT: Samochód ciężarowy Scania R470

Samochód ciężarowy – Samochodem ciężarowym nazywamy pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu ładunków. Określenie to obejmuje również samochód ciężarowo-osobowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu ładunków i osób w liczbie od 4 do 9 łącznie z kierowcą.[1]

Rys.1 Samochód ciężarowy Scania R470 [2]

W obecnych czasach transport samochodowy jest najbardziej rozwiniętą gałęzią transportu i najczęściej wybieraną przez firmy, chcące coś przetransportować. Jeżeli chodzi o przewóz towarów, samochód ciężarowy przystosowany jest do szerokiej gamy ładunku jakie może zabrać m.in. gazy, paliwo, śmigła elektrowni wiatrowej, artykuły na paletach itp.

Wbrew pozorom samochód ciężarowy robiący tysiące kilometrów miesięcznie nie jest awaryjnym środkiem transportu. Jeżeli odpowiednio dba się o samochód, robi się na czas odpowiednią obsługę techniczną oraz powierza się pojazd wyszkolonemu i doświadczonemu kierowcy pojazd ten przez długie lata będzie służył do przewozu ładunku oraz będzie się wykazywał mała awaryjnością.

Klasyfikacja pojazdów według rodzaju, podrodzaju i przeznaczenia

Rodzaj pojazdu	Podrodzaj pojazdu	Przeznaczenie pojazdu
Kod ITS	Nazwa	Kod ITS
6	samochód ciężarowy	1
		2
		3
		4
		5
		6
		7
		8
		9
		10
		11
		99

Tab.1 Klasyfikacja samochodu ciężarowego

Schemat budowy samochodu ciężarowego

1. Ciągnik siodłowy – pojazd samochodowy transportowy przeznaczony wyłącznie lub głównie do ciągnięcia innych pojazdów drogowych, które nie posiadają napędu własnego (przede wszystkim naczep).

2. Naczepa – pojazd drogowy przeznaczony do transportu rzeczy, bez przedniej osi i zaprojektowany tak, że część pojazdu i znaczna część ładunku spoczywa na ciągniku samochodowym.

3. Przedział silnika – typ maszyny zamieniającej energię na pracę mechaniczną.

4. Kabina

5. Część sypialniana

6. Owiewka – wyprofilowana osłona aerodynamiczna.

7. Zbiornik paliwa – zbiornik zasilający paliwem silniki spalinowe.

8. Siodło – odpowiedzialne jest za połączenie ciągnika siodłowego jako aktywnego środka transportu z naczepą, będącą elementem biernym.

9. Przestrzeń ładunkowa

10. Łapy – używane gdy naczepa jest odłączona

Rys. 2 Schemat układu ciągnik siodłowy-naczepa [3]

Opis działania

Zadaniem pojazdu ciężarowego jest ciągnięcie innych pojazdów drogowych które nie posiadają napędu. Dzięki siodłu następuje połączenie ciągnika siodłowego z naczepą, Nie jest to sztywne połączenie, pozwala na skręcenie naczepy względem ciągnika. Można zamocować różnego rodzaju naczepy do przewozu różnych ładunków. [4,5]

Dane techniczne Scanii R470

Dopuszczalna masa całkowita	18.600 kg
Dopuszczalny nacisk na siodło	11.500 kg
Rozstaw osi	3.700 mm
Silnik	DT12 06 L01, 6-cylindrowy, rzędowy, 4 zawory na cylinder, turbodoładowanie, chłodzenie powietrza doładowującego
Moc maksymalna	470 KM
przy obr./min	1.900
Maksymalny moment obrotowy	2.200
przy obr./min	1.050 - 1.350
Pojemność zbiornika paliwa	700 l
Średnie testowe zużycie paliwa (naczepa z obciążeniem)	tylko z automatem - 33,7 l/100 km, z ręczną ingerencją - 32,4 l
Skrzynia biegów	GRS900R, manualna, z systemem Opticruise
Zawieszenie	przednie - podłużne resory paraboliczne, tylne - pneumatyczne
Układ hamulcowy	pneumatyczny, dwuobwodowy, hamulce wszystkich kół tarczowe, ABS, ESP, hamulec postojowy, retarder, hamulec górski
Wyposażenie kabiny Highline	szara atrapa chłodnicy, klimatyzacja automatyczna, elektryczny szyberdach, osłona przeciwsłoneczna przedniej szyby, długa deska rozdzielcza, welurowa tapicerka siedzeń, leżanki o szerokości 80 (dolna) i 60 cm (górna), retarder, radio z CD, ogrzewanie postojowe

Tab. 2 Dane techniczne- Scania R 470 LA4x2HNA [2]

Tab. 2a Płyny eksploatacyjne Scania R470 [7]

Obsługi techniczne Scanii R470

Marka	OC	OT-1	OT-2	OT-3	OL	OZ	NG
Scania R470	codzienna	30 000	60 000	120 000	raz w roku	raz w roku	1 000 000

Rodzaj obsługi	W stałym cyklu
technicznej
OT-1	17
OT-2	8
OT-3	8
NG	1
Suma	34

Tab. 3 Wielkość przebiegów między obsługowych [opracowanie własne]

Tab. 4 Ilość wykonywanych obsług technicznych do wykonania naprawy głównej [opracowanie własne]

Zakres czynności obsług:

1. Obsługa codzienna Scania R470

Czynność	Czas [min]
Sprawdzenie czystości pojazdu (sprzątanie)	10
Sprawdzenie poziomu paliwa (uzupełnienie)	5
Sprawdzenie poziomu oleju w silniku (uzupełnienie)	8
Sprawdzenie poziomu płynu chłodzącego (uzupełnienie) oraz szczelność kurków spustowych	5
Sprawdzenie czy pod pojazdem nie ma śladów wycieków	3
Sprawdzenie ciśnienia powietrza w ogumieniu (dopompowanie kół)	7
Sprawdzenie świateł zewnętrznych, wewnętrznych, wycieraczek, sygnału dźwiękowego	3
Uruchomienie silnika i sprawdzenie ciśnienia oleju, działania alternatora, ciśnienia powietrza w układzie hamulcowym i działania hamulców	11
Sprawdzenie zamocowania kół i ruchomych elementów nadwozia, stan ogumienia	8
Sprawdzenie luzu na kole kierowniczym, działanie wspomagania	6
Sprawdzenie stanu plomb zabezpieczających licznik	2
$$\sum_{}^{}{\lbrack\min\rbrack}$$	68

Tab. 5 Obsługa codzienna dla ciągnika siodłowego Scania R47

1. OT-1 Scania R470

									Czas [min]
wymiana filtru powietrza	10
Sprawdzenie szczelności układu smarowania, zasilania, chłodzenia i hamowania	110
Sprawdzenie stanu nadwozia	30
Sprawdzenie układu zawieszenia	30
Sprawdzenie sygnału dźwiękowego, wycieraczek i świateł	5
Smarowanie sworzni zwrotnic	40
Wymiana filtru oleju	50
Sprawdzenie stanu ogumienia	15
wymiana oleju	40
uzupełnienie elektrolitu	15
czyszczenie końcówek akumulatora	10
sprawdzenie akumulatora	15
Sprawdzenie stanu ramy	10
Sprawdzenie luzów w mechanizmie kierowniczym	10
Ocena zamocowania tłumika i układu wydechowego	10
sprawdzenie układu hamulcowego	20
ocena skrzyni biegów	10
Ocena wycieków oleju z silnika	10
Sprawdzenie zamocowania koła zapasowego	10
ocena stanu powłoki lakierniczej	25
sprawdzenie stanu płynu do wspomagania sprzęgła	10
Oględziny przednich i tylnich okładzin hamulcowych	10
Smarowanie ruchomych części zaczepu holowniczego	10
Sprawdzenie szczelności układu paliwowego	30
Sprawdzenie luzu pedału sprzęgła i hamulca	15
Sprawdzenie pracy silnika na całym zakresie obrotów	20
Sprawdzenie szczelności układów pneumatycznych	30
Sprawdzenie bezpieczników	15
odwodnienie zbiorników sprężonego powietrza	15
Zabezpieczenie pojazdu przed korozją	130
									760

Tab. 6 Obsługa techniczna 1 dla ciągnika siodłowego Scania R470

1. Obsługa OT-2 Scania R470

									Czas [min]
Obsługa OT-1	760
Regulacja luzów zaworowych	120
Usuwanie luzów na łożyskach piast kół	110
smarowanie ruchomych części nadwozia np. klamek, zamków, zawiasów itp.	40
Sprawdzenie mechanizmu napędowego oraz bicia kół	240
Sprawdzenie zbieżności kół	30
Sprawdzenie zamocowania silnika	20
Sprawdzenie zamocowania chłodnicy i szczelności układu chłodzenia	40
Uzupełnienie oleju w skrzyni biegów	40
Smarowanie połączeń dźwigni zmiany biegów	40
Uzupełnienie smaru w łożyskach kół przednich	80
Sprawdzenie działania amortyzatorów	40
Sprawdzenie mocowania mechanizmu kierowniczego	30
Odczytanie pamięci kodu usterek	20
Sprawdzenie stanu przegubów wału napędowego	30
Sprawdzenie umocowania sprężarki powietrza	30
									1670

Tab. 7 Obsługa techniczna 2 dla ciągnika siodłowego Scania R470

1. Obsługa OT-3 Scania R470

									czas [min]
Obsługa OT-2	1670
Sprawdzenie ciśnienia sprężania w poszczególnych cylindrach	120
Oczyszczenie, przejrzenie i regulacja wtryskiwaczy	160
Zdjęcie kół, sprawdzenie okładzin ciernych, spreżyn, tarcz i bebnów hamulcowych, założenie	240
Sprawdzenie i regulacja kątów pochylenia i wyprzedzania kół	90
Mechanizm wspomagający kierownicę- spuszczenie oleju, czyszczenie zbiornika i napełnienie olejem	130
Wymontowanie piast kół, kontrola łożysk, wymiana smaru, zamontowanie i regulacja	160
									2570

Tab. 8 Obsługa techniczna 3 dla ciągnika siodłowego Scania R470

1. Obsługa OL Scania R470

									czas [min]
Przemycie układu chłodzenia oraz sprawdzenie jego szczelności	60
wykonanie poprawek lakierniczych i zabezpieczeń antykorozyjnych	240
wymiana oleju we wszystkich podzespołach	120
Zwrot wyposażenia zimowego	15
Przegląd klimatyzacji (czyszczenie filtrów i nabicie klimatyzacji)	120
									555

Tab. 9 Obsługa letnia dla ciągnika siodłowego Scania R470

1. Obsługa OZ Scania R470

									czas [min]
Przemycie układu chłodzenia oraz sprawdzenie szczelności	60
zdjęcie kół, rozebranie, oczyszczenie, sprawdzenie, zamontowanie	120
Wymiana oleju we wszystkich podzespołach	120
Uzupełnienie wyposażenia zimowego	30
Przygotowanie do uruchomienia urządzeń ogrzewania nadwozia	60
Sprawdzenie stanu ogumienia	15
Wymiana osuszacza powietrza	20
									425

Tab. 10 Obsługa zimowa dla ciągnika siodłowego Scania R470

Analiza kosztów wymiany płynów eksploatacyjnych w Scanii R470

• Układ chłodzenia w Scanii R470 ma pojemność 45l. Do układu rekomendowany jest płyn GLACELF AUTO SUPRA bądź koncentrat rozcieńczony odpowiednią ilością wody. Koszt płynu chłodniczego do zalania całego układu to ok. 400 zł. Wymiana wykonywana raz w roku.

• Układ smarowania w Scanii R470 ma pojemność 38 l. Do układu rekomendowany jest olej RUBIA TIR 8900 10W40. Koszt oleju do zalania całego układu to ok. 570 zł. Wymiana wykonywana po przejechaniu 30 000 km.

• Układ kierowniczy w Scanii R470 ma pojemność 4 l. układu rekomendowany jest olej FLUIDE G3. Koszt oleju do zalania całego układu to ok. 96zł.Wymian co 100 000 km,

• Przekładnie (Skrzynia biegów, osie napędowe) ich pojemność wynosi 15,7 l. Do układu rekomendowany jest olej TRANSMISSION SYN FE 75W90. Koszt oleju do zalania całego układu to ok. 560 zł. Wymiana co 100 000 km.

Podsumowanie:

Prawidłowa eksploatacja pojazdu uzależniona jest od wielu czynników m.in.:

• Terminowe wymiany płynów i części eksploatacyjnych,

• Stosowanie dobrej jakości płynów i części eksploatacyjnych,

• Prawidłowe użytkowanie pojazdu przez odpowiednio wyszkoloną kadrę np. kierowcę, mechaników itp.,

• Prawidłowa diagnostyka i naprawa wszystkich bieżących usterek.

Poprzez nieprawidłowe eksploatowanie oraz nieprzestrzeganie wymaganych obsług technicznych można doprowadzić do wystąpienia niezdatności co doprowadzić może do znacznego skrócenia użytkowania pojazdu bądź też całkowitego unieruchomienia pojazdu.

Najczęstsze niezdatności samochodu ciężarowego:

• Uszkodzenie miechów pneumatycznego zawieszenia

Do uszkodzenie miechów pneumatycznego zawieszenia może dojść poprzez:

• nieprawidłowe rozłożenie ładunku (przekroczenie dopuszczalnej masy całkowitej na osi),

• uszkodzenie sterownika regulującego ciśnienie w miechach,

• wystrzał opony.

Aby temu zapobiec należy:

• przestrzegać rozkładu DMC na osie

• dbać o stan techniczny pojazdu .

• Uszkodzenia układu hamulcowego (np. pęknięcie lub zużycie klocków hamulcowych)

Uszkodzenie układu hamulcowego może być spowodowane:

• nieprawidłowym działaniem układu (nierówna siła hamowania doprowadza do przegrzania tarcz, klocków i okładzin ciernych co powoduje ich pęknięcie),

• zbyt późna wymianą tarcz, klocków i okładzin ciernych, które się zużywają podczas eksploatacji pojazdu.

Aby temu zapobiec należy:

• przeprowadzać prawidłową oraz terminową regulację i wymianę zużytych części układu hamulcowego.

• Przetarcie oraz pęknięcie przewodów powietrznych

Do uszkodzenia przewodów powietrznych dochodzi w momencie nieprawidłowego zabezpieczenia przed ostrymi elementami (krawędziami).

Aby temu zapobiec należy je prawidłowo zamocować i zabezpieczyć przed ostrymi krawędziami elementów pojazdu.

• Uszkodzenia opon, przebicia, pęknięcia itp.

Do uszkodzenia opony dochodzi podczas:

• nieprawidłowego ciśnienia w oponie ( zbyt wysokie lub zbyt niskie),

• nadmiernego zużycia bieżnika ,

• najechania na ostre krawędzie lub przedmioty,

• złej geometrii oraz wadliwej pracy zawieszenia,

• Zablokowania kół na skutek gwałtownego hamowania lub nieprawidłowego działania układu hamulcowego,

• zniekształcenia opony skutkiem przerwania jednej lub wielu nitek kordu w osnowie opony w wyniku uderzenia,

• Zastosowanie niewłaściwych metod lub przyrządów do montażu/ demontażu opony.

Aby temu zapobiec należy :

• utrzymywać prawidłowe ciśnienie w oponach,

• terminowo wymieniać zużyte opony

• prawidłowo ustawiać geometrię zawieszenia,

• utrzymywać prawidłowo działający układu hamulcowy,

• stosować profesjonalne narzędzia do wymiany opony bądź też zlecenie wymiany specjalistom w wulkanizacji,

• Stosowanie dobrej jakości opon.

• Uszkodzenie układu chłodzenia

Do uszkodzenia układu chłodzenia dochodzi podczas:

• Zanieczyszczenia, zebrania się osadu kamiennego (korozji) uniemożliwiającego prawidłowy przepływ cieczy chłodzącej,

• Użycie nieprawidłowego bądź złej jakości środka chłodzącego,

• Maksymalne wydłużenie eksploatacji płynu chłodzącego,

• Rozszczelnienia układu,

• Uszkodzenia termostatu, co doprowadza do przegrzania lub niedogrzania silnika lub nieprawidłowego działania nagrzewnicy,

• Nieprawidłowe działanie wentylatora, co doprowadza do niedostatecznego chłodzenia silnika,

• Niedostatecznej ilości płynu chłodzącego (ubytki płynu mogą być powodowane przez nieszczelność układu, rozszczelnienie bądź pęknięcie głowicy )

Aby temu zapobiec należy:

• Używać odpowiedniego oraz dobrej jakości płynu chłodzącego,

• Terminowo wymieniać płyn chłodzący,

• Kontrolować stan płynu oraz reagować w momencie jego ubywania,

• Terminowa wymiana uszkodzonych elementów układu,[1,2,3,8,9,10]

Obsługi techniczne, wymiany płynów chłodzących należy wykonywać zgodnie z zaleceniami producenta jak również podczas stwierdzenia zużycia.

• Obsługa codzienna- codziennie,

• Obsługa techniczna 1- co 30 000km,

• Obsługa techniczna 2- co 60 000 km,

• Obsługa techniczna 3- co 120 000km,

Wymiany płynów eksploatacyjnych:

• Płyn chłodniczy- wymiana raz w roku przed zimą,

• Olej silnikowy- wymiana co 30 000 km,

• Olej przekładniowy- wymiana co 100 000km,

• Olej do wspomagania układu kierowniczego- wymiana co 100 000km.[7]

Generalnie Scania ma dość prostą budowę, co czyni ją mało awaryjnym mi wytrzymałym pojazdem. W połączeniu z niskimi cenami części czyni z niej pojazd tani w utrzymaniu i zużywa niewiele paliwa w porównaniu z pojazdami innych producentów.

Literatura:

1. Hebda M., Eksploatacja samochodów, Instytut Technologii eksploatacji, 2005r.

2. Abramek K, Eksploatacja techniczna i naprawa, Wydawnictwo komunikacji i łączności, 2003r.

3. Abramek K., Podstawy obsługiwań i napraw, Wydawnictwo komunikacji i łączności, 2009r.

4. http://nauka.osk24h.pl/prd,definicje,samochod-ciezarowy

5. http://www.truck.pl/pl/article/517/zr%C4%99czna-r-ka-test-redakcyjny-je%C5%BAdzili%C5%9Bmy-scani%C4%85-r-470-la4x2hna,we_002

6. http://pl.wikipedia.org/wiki/Samoch%C3%B3d_ci%C4%99%C5%BCarowy

7. http://www.total.com.pl/dobierz-olej.html

8. http://www.opony-maguder.pl/parametry.html

9. http://www.zwolak.pl/porady-2

10. http://www.abs.org.pl/truck/index.php?aid=57