Kiedy należy sporządzić kartę wypadku w drodze do pracy?

Pracownik idąc do pracy uległ wypadkowi na placu należącym do firmy, w której pracuje, ale nie doszedł do swego wydziału - budynku - miejsca pracy. Zdarzenie zostało uznane przez zespół powypadkowy jako wypadek w pracy. Jednak ZUS nie uznał tego zdarzenia za wypadek w pracy, tylko jako wypadek w drodze do pracy i odmówił odszkodowania poszkodowanemu.
Czy w takim przypadku, jeśli pracownik nie odwoła się od decyzji ZUS, należy sporządzić kartę wypadku w drodze do pracy?

fot. Thinkstock

Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHP.

Ze schematycznego przedstawienia okoliczności wypadku wydaje się jednak, że zdarzenie jest wypadkiem przy pracy – odpowiada definicji wypadku przy pracy zawartej w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 z późn. zm.) – dalej u.o.u.s.w. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych; podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia; w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. Z opisu w postawionym pytaniu wynika, że ZUS zakwestionował związek zdarzenia z pracą uznając, że pracownik będąc już na terenie zakładu pracy, kontynuował jeszcze drogę z domu do pracy. Wejście na teren zakładu pracy, a co za tym idzie, ochrona pracownia zgodnie z ustawą z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) następuje z chwilą przekroczenia bramy, granicy działki, siedziby zakładu pracy, a nie z chwilą np. podpisania listy, stawienia się na swoim stanowisku pracy, w swojej komórce organizacyjnej, na swoim stanowisku przy maszynie w warsztacie, hali warsztatowej. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) wyjaśnia pojęcie "terenu zakładu pracy". Jest to przestrzeń wraz z obiektami budowlanymi, będąca w dyspozycji pracodawcy, w której pracodawca organizuje miejsca pracy.
Zgodnie z u.o.u.s.w. przyznanie lub odmowa przyznania jednorazowego odszkodowania oraz ustalenie jego wysokości następuje w drodze decyzji ZUS. Od decyzji przysługuje odwołanie w trybie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.). Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu, gdy wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego (poszkodowanego) przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują również ubezpieczonemu, który, będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmawia przyznania świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego w przypadku: nieprzedstawienia protokołu powypadkowego lub karty wypadku; nieuznania w protokole powypadkowym lub karcie wypadku zdarzenia za wypadek przy pracy w rozumieniu u.o.u.s.w.; gdy protokół powypadkowy lub karta wypadku zawierają stwierdzenia bezpodstawne. Odmowa przyznania świadczeń z powodów, o których mowa wyżej, następuje w drodze decyzji ZUS. W przypadku, gdy w protokole powypadkowym lub karcie wypadku są braki formalne, Zakład Ubezpieczeń Społecznych niezwłocznie zwraca pracodawcy protokół lub kartę wypadku w celu ich uzupełnienia. Z u.o.u.s.w. nie wynika, aby ZUS mógł odmówić uznania zdarzenia za wypadek przy pracy, takie prawo przysługuje pracodawcy i sądom, jeśli np. sprawa uznania zdarzenia za wypadek przy pracy zostanie przekazana przez poszkodowanego do sądu. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmawia przyznania świadczeń. I o przyznanie świadczeń ubezpieczony (poszkodowany) może występować do ZUS. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ma obowiązku informowania pracodawcy o odmowie przyznania świadczeń, informuje o tym ubezpieczonego (poszkodowanego). Ważne jest w tej sprawie orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 29 lipca 1999 r. III AUa 259/99 OSA 1999, nr 11 – 12, z. 56 "Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest związany treścią protokółu powypadkowego, w szczególności w zakresie uznania zdarzenia za wypadek przy pracy wówczas, gdy jest on płatnikiem jednorazowego odszkodowania z tytułu tego wypadku". Być może ZUS odmówił wypłacenia świadczeń z jakiegoś innego powodu niż z powodu braku związku z pracą - nie podjęcie przez poszkodowanego pracy na swoim stanowisku pracy. Nie wydaje się, aby właściwe (możliwe) było anulowanie protokółu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, gdy został on zatwierdzony przez pracodawcę, przekazany poszkodowanemu oraz wysłany do ZUS.
Definicja wypadku w drodze jest określona w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.). Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza. Za drogę do pracy lub z pracy uważa się oprócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu również drogę do miejsca lub z miejsca: innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego; zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych; zwykłego spożywania posiłków; odbywania nauki lub studiów. Z upoważnienia tej ustawy wydane zostało rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania (Dz. U. Nr 237, poz. 2015).