J. Ruskin, „Niewinne oko. Szkice o sztuce.”
1. Znaczenie słowa „piękny”:
„Wtedy też zrozumiałem, że można stać się niczym, a jednocześnie być czymś więcej niż Człowiekiem; zrozumiałem, jak bez żądzy, bez pamięci, nawet bez poczucia czegoś potężniejszego, nieśmiertelna dusza, bezsilna jak liść, jednak większa, niż potrafi wypowiedzieć to język, może być na zawsze pochłonięta jedynie kontemplacją Nieskończonego Boga. Wtedy uświadomiłem sobie, że wszystko, co w jakikolwiek sposób
i w jakimkolwiek stopniu jest symbolem boskich atrybutów i może sprawić, że dusza przestanie się wpatrywać sama w siebie, co jest w stanie stłumić w niej pychę i strach,
a nawet, chociaż w bardzo niewielkim stopniu, zniszczyć w niej myśli i uczucia skupione na doczesnym świecie oraz sprawić, by w całej pokorze skupiła się na symbolach tego, co będzie jej pokarmem na wieczność – to i tylko to jest czystym i właściwym znaczeniem słowa piękny. (s. 116-117)”
2. Wielki malarz:
Ruskin wymienia dyspozycje i cechy, które powinien posiadać wielki malarz:
Doskonała konstrukcja fizyczna
Wrażliwość, aktywność
Brak podatności na stany chorobowe
Czerpie przyjemność z wrażeń zmysłowych i z wyobraźni
Jego obowiązkiem jest szukanie przyjemności (własnej, zmysłowej)
Powinien umieć dostrzegać piękno we wszystkim, co go otacza
Podczas pracy nie powinien myśleć o innych, ale o swoich upodobaniach, gdyby postępował inaczej, nie sprawiłby nikomu przyjemności
Nie może cofać się przed żadną formą występku i brzydoty, gdyż jest to warunkiem zrozumienia ich związku z pięknem i cnotą
Zachowuje chłód i dystans: nie pomaga innym, ale ich obserwuje
Musi poświęcić wiele godzin na ćwiczenie, od tego nie zwalnia żaden geniusz
3. Poglądy Ruskina na temat sztuki:
Wielkie narody spisują swe autobiografie w trzech wielkich księgach: księdze czynów, księdze słów i księdze sztuki. Tylko ta ostatnia godna jest całkowitego zaufania. Sztuka jest bowiem zawsze instynktowna i jej szczerość bądź udawanie są łatwo rozpoznawalne.
„Sztuka tworzona przez człowieka jest wyrazem jego rozumnego i poddanego dyscyplinie zachwytu nad formami i prawami stworzenia, którego część sam stanowi (s. 186). ” Kluczową rolę pełnią tutaj dyscyplina, umiejętność i rozum, gdyż to one sprawiają, że sztuka jest ludzka np. pieśń słowika nie jest sztuką w takim rozumieniu, jest nią dopiero pieśń miłosna śpiewaka, który zdaje sobie sprawę z tego, że zachwyt zawdzięcza lutni i działa zgodnie z rozumem i dyscypliną. Sztuka powinna być pochwałą tego, co się kocha. Przedmiotem takiej pochwały może być wszystko: muszelka, bohater czy nawet Bóg. Co więcej: „Szlachetny jest tylko ten obraz, który namalowano z miłości do realnego świata rzeczy (s. 188)”. Obraz jest zawsze gorszy niż jego pierwowzór. „Doskonała sztuka widzi
i odbija całość natury; sztuka niedoskonała wybredna, zuchwale jedne rzeczy przedkłada nad inne, a jeszcze inne odrzuca (s. 188). ”
4. Poglądy dotyczące architektury (Siedem blasków architektury):
Uważa, że nowe budynki tworzone są bez poświęcenia, co odbija się na ich jakości
Proponuje, by zwracać uwagę nie na ilość, ale na jakość: nie chodzi o to, by zrobić więcej, ale by zrobić lepiej
Imitacje średniowiecznych rzeźb są złe, ponieważ sprawiają, że ludzie nie są w stanie docenić ich pierwowzorów
Źródłem przyjemności jest wartość pracy przejawiająca się w dziele
Ruskin bardzo silnie wiąże piękno z pracą.