FINANSE PUBLICZNE I PRAWO FINANSOWE ĆWICZENIA
Finanse publiczne:
Gromadzenie dochodów i przychodów publicznych
Wydatkowanie środków publicznych
Finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa
Zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne
Zarządzanie środkami publicznymi
Zarządzanie długiem publicznym
Rozliczenie z budżetem UE
Środki publiczne obejmują:
Dochody publiczne
Środki pochodzące z budżetu UE i niepodlegające zwrotom środki z pomocy udzielanej przez państwa należące do EFTA
Przychody budżetu państwa i budżetów jst, a także innych jednostek, które pochodzą ze sprzedaży papierów wartościowych, prywatyzacji majątku, z pożyczek i kredytów oraz z innych operacji finansowych
Przychody jednostek sektora finansów publicznych z prowadzonej przez te jednostki działalności bądź innych źródeł
Dochody publiczne:
Daniny publiczne- podatki, składki, opłaty, wpłaty z zysków przedsiębiorstw państwowych i spółek Skarbu Państwa i inne świadczenia, jeżeli obowiązek ich wykonywania jest obowiązany w ustawie
Wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów publicznych (dochody z mienia tych jednostek)- dywidendy
Spadki, zapisy, darowizny
Odszkodowania
Kwoty z tytułów z poręczeń i gwarancją
Dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy, praw
Podatek- świadczenie, które posiada pewien określony katalog cech:
Świadczenie określone ustawowo
Świadczenie pieniężne
Świadczenie przymusowe
Świadczenie bezzwrotne
Świadczenie nieodpłatne
Świadczenie ponoszone na rzecz związków publiczno- prawnych
Całokształt istniejących w danym miejscu i czasie podatków nazywamy systemem podatkowym.
Prawo podatkowe- zespół norm prawnych, regulujących konstrukcję poszczególnych podatków tzw. Materialne prawo podatkowe, jak również:
Zasady postępowania podatkowego zmierzające do ustalenia i poboru podatku- proceduralne prawo podatkowe
Normy regulujące organizację i kompetencje organów podatkowych- ustrojowe prawo podatkowe
Prawo podatkowe:
Materialne
Proceduralne
Ustrojowe
Podatki państwowe:
Podatek od towarów i usług (VAT)
Podatek akcyzowy
Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)
Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)
Podatek tonażowy
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Ryczałt od przychodów osób duchownych
Podatek od gier
Podatki gminne:
Podatek od nieruchomości
Podatek leśny
Podatek rolny
Podatek środków transportowych
Karta podatkowa
Podatek od czynności cywilno- prawnych
Podatek od spadków i darowizn
Opłata wiąże się ze świadczeniem wzajemnym.
Darowizna- świadczenie dobrowolne
Pożyczka- świadczenie zwrotne
Cło- wiąże się ze specyficznym rodzajem transakcji
Cechy zmienne podatku:
Cecha konstrukcyjna- podmiot- każda ze stron stosunku podatkowego, podmiot bierny- podatnik, podmiot czynny- strona, która otrzymuje podatek
Podatnik- osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu
Podatnik ustawowy
Podatnik rzeczywisty
Podmiotem podatku jest zarówno podatnik, jak i ten, kto ten podatek otrzymuje.
Płatnik- oblicza, ile należy zapłacić podatku, pobiera i odprowadza na właściwy rachunek (np. pracodawca)
Inkasent- pobiera podatek i odprowadza na właściwy rachunek
Płatnik- osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia, pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
Inkasent- podmiot, który jest obowiązany do pobrania podatku od podatnika i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
Przedmiot podatku- pewien stan faktyczny bądź prawny, z wystąpieniem którego ustawa łączy powstanie obowiązku podatkowego czyli np. uzyskanie dochodu, nabycie gruntów.
Podstawa opodatkowania- ilościowo lub wartościowo ujęty przedmiot opodatkowania
Stawki- wyrażają ilościowy stosunek pomiędzy podstawą a wysokością podatku, w efekcie którego ustalana jest kwota podatku. Te stawki mogą mieć różnego rodzaju charakter:
Stawki procentowe
Stawki kwotowe
Stawki mieszane (kwotowo- procentowe)
Stawki proporcjonalne- liniowe- taka sama stawka niezależnie od wysokości podstawy opodatkowania
Stawki progresywne- stawka rośnie wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania
Stawki regresywne- stawka maleje wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania
Stawki degresywne
Do 80,000- 18%
Powyżej 80,000- 32%
Progresja szczeblowa- do nadwyżki stosujemy stawkę wyższą
Ulgi i zwolnienia-
Wyłączenie z podatku- polega na tym, że dana kategoria przedmiotu lub podmiotu w ogóle nie podlega opodatkowaniu
Zwolnienie- może dotyczyć zakresu podmiotowego (wyłączenie z opodatkowania określonej kategorii produktów) lub dotyczy zakresu przedmiotowego (wyłączenie z opodatkowania określonej kategorii przedmiotów). Może mieć również charakter mieszany.
Zwolnienie mieszane- zwalniamy określone kategorie podatników, ale tylko w odniesieniu do konkretnych przedmiotów.
Ulga- sprowadzają się do pomniejszenia podstawy opodatkowania, stawki albo kwoty podatku
Tryb i warunki płatności- ustawowo określone reguły obowiązujące podatnika przy płaceniu podatku, dotyczące terminu, miejsca, sposobu, formy jego uiszczenia.
Obowiązek podatkowy- wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.
Zobowiązanie podatkowe- wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz związku publiczno- prawnego podatku w wysokości, terminie oraz miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.
Funkcje podatków:
Fiskalna- zgromadzenie pewnych środków pieniężnych (podatek źródłem dochodu)
Redystrybucyjna
Stymulacyjna- za pomocą instrumentów podatkowych można pobudzać lub hamować pewne zjawiska, procesy gospodarcze
ORGANY PODATKOWE
Organem podatkowym jest:
Naczelnik urzędu skarbowego, narzędnik urzędu celnego, wójt(burmistrz/prezydent miasta), starosta, albo marszałek województwa=> jako organ pierwszej instancji
Dyrektor izby skarbowej, dyrektor izby celnej=> jako :
Organ odwoławczy odpowiednio od decyzji naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego
Organ pierwszej instancji, na podstawie odrębnych przepisów
Organ odwoławczy od decyzji wydanej przez ten organ w pierwszej instancji
Samorządowe Kolegium Odwoławcze- jako organ odwoławczy od decyzji wójta(burmistrza/prezydenta miasta), starosty, albo marszałka województwa
Minister właściwy do spraw finansów publicznych jest organem podatkowym, jako:
Organ pierwszej instancji w sprawach stwierdzenia nieważności decyzji, wznowienia postępowania, zmiany lub uchylenia decyzji lub stwierdzenia jej wygaśnięcia- z urzędu
Organ odwoławczy w wyżej wymienionych sprawach
Organ właściwy w sprawach porozumień dotyczących ustalenia cen transakcyjnych
Organ właściwy w sprawach interpretacji przepisów prawa podatkowego
Organ właściwy w sprawach informacji przekazywanych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo- kredytowe o założonych i zlikwidowanych rachunkach bankowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Organami podatkowymi wyższego stopnia są organy odwoławcze.
Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, nadać uprawnienia organów podatkowych:
Szefowi Agencji Wywiadu
Szefowi Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego
Szefowi Centralnego Biura Antykorupcyjnego
Szefowi Służby Wywiadu Wojskowego
Szefowi Służby Kontrwywiadu Wojskowego jeżeli jest to uzasadnione ochroną informacji niejawnych i wymogami bezpieczeństwa państwa
NADZÓR MINISTRA
Ogólny nadzór w sprawach podatkowych sprawuje minister właściwy do spraw finansów publicznych.
W ramach nadzoru w celu wykonywania ustawowych zadań, w szczególności zadań analityczno-sprawozdawczych, może przetwarzać dane wynikające z deklaracji podatkowych składanych do naczelników urzędów skarbowych oraz naczelników urzędów celnych.
Przetwarzanie tych danych odbywa się z zachowaniem przepisów o ochronie danych osobowych oraz tajemnic ustawowo chronionych.
Organ podatkowy- podmiot reprezentujący związek publiczno- prawny, w którego zakresie kompetencji leży wykonywanie czynności związanych z wymiarem i poborem podatków.
STRONA |
---|
BIERNA |
|
Właściwość organu podatkowego- uprawnienie do rozstrzygania spraw podatkowych danego rodzaju(właściwość rzeczowa) oraz w pierwszej instancji lub jako organ odwoławczy(właściwość instancyjna/funkcjonalna).
WŁAŚCIWOŚĆ INSTANCYJNA
I Instancja | Naczelnik Urzędu Skarbowego/ Naczelnik Urzędu Celnego | Wójt/ burmistrz/marszałek województwa | Dyrektor Izby Skarbowej/Dyrektor Izby Celnej | Minister Finansów |
---|---|---|---|---|
II Instancja | Dyrektor Izby Skarbowej/Dyrektor Izby Celnej | Samorządowe Kolegium Odwoławcze | Dyrektor Izby Skarbowej/Dyrektor Izby Celnej | Minister Finansów |
WŁAŚCIWOŚĆ RZECZOWA
Właściwość rzeczową ustala się na podstawie przepisów, które określają właściwość organów, przepisów ustaw, np. ustawy o Służbie Celnej.
Organy mają z urzędu przestrzegać swojej właściwości.
WŁAŚCIWOŚC MIEJSCOWA
Może wynikać również z ustaw podatkowych. Najczęściej określana jest według miejsca zamieszkania albo siedziby podatnika/płatnika/inkasenta bądź innego podmiotu.
Art. 19 Ordynacji podatkowej wymienia organy, które rozstrzygają spór o właściwość.
Spory o właściwość rozstrzyga:
1) między naczelnikami urzędów skarbowych działających na obszarze właściwości miejscowej tego samego dyrektora izby skarbowej – dyrektor tej izby skarbowej;
2) między naczelnikami urzędów skarbowych działających na obszarze właściwości miejscowych różnych dyrektorów izb skarbowych – minister właściwy do spraw finansów publicznych;
3) między naczelnikami urzędów celnych działających na obszarze właściwości miejscowej tego samego dyrektora izby celnej – dyrektor tej izby celnej;
4) między naczelnikami urzędów celnych działających na obszarze właściwości miejscowej różnych dyrektorów izb celnych – minister właściwy do spraw finansów publicznych;
5) między wójtem, burmistrzem (prezydentem miasta), starostą albo marszałkiem województwa a naczelnikiem urzędu skarbowego lub naczelnikiem urzędu celnego – sąd administracyjny;
6) między wójtami, burmistrzami (prezydentami miast) i starostami – wspólne dla nich samorządowe kolegium odwoławcze, a w razie braku takiego kolegium – sąd administracyjny
7) między marszałkami województw – sąd administracyjny;
8) w pozostałych przypadkach – minister właściwy do spraw finansów publicznych.
§ 2. Spór o właściwość rozstrzyga się, w drodze postanowienia, na wniosek organu będącego stroną sporu.
§ 3. W przypadkach, o których mowa w § 1 pkt. 2 i 4, wniosek o rozstrzygnięcie sporu wnosi odpowiednio naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celnego za pośrednictwem odpowiednio właściwego dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej.
WŁAŚCIWOŚĆ DELEGACYJNA- występuje wówczas, kiedy sprawę załatwia organ niewskazany ustawowo, ale jest on wyznaczony przez inny organ podatkowy.
DWA RODZAJE POWSTAWANIA ZOBOWIĄZAŃ podatkowych
I SPOSÓB=> powstanie zobowiązania podatkowego z mocy prawa, czyli z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa wiąże powstanie takiego zobowiązania. Najczęściej wiąże się z samo obliczeniem podatku, podatnik sam go wpłaca, zobowiązany jest do złożenia deklaracji (najczęściej występuje w podatkach dochodowych, podatku akcyzowym, od gier, czynności cywilno-prawnych, od środków transportu, podatek rolny, leśny, od nieruchomości, opłacany przez inne podmioty niż osoby fizyczne). Jeżeli deklaracja budzi wątpliwości, wówczas organ wydaje tzw. decyzję określającą.
II SPOSÓB=> powstanie zobowiązania w drodze doręczenia decyzji. Powstaje z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego. Decyzja ma charakter konstytutywny. Nie wynika z mocy prawa, tylko z wydanej decyzji (np. podatek rolny, leśny, od nieruchomości, który płacą osoby fizyczne; podatek od spadków i darowizn).
KAZUS
Osoba fizyczna 8 stycznia nabyła grunty orne. 18 stycznia w Urzędzie Gminy właściwym ze względu ma miejsce położenia gruntów złożyła informację w sprawie podatku rolnego. 20 stycznia Wójt Gminy wydał decyzję ustalającą wysokość zobowiązania podatkowego. Decyzję tą pracownik urzędu doręczył nabywcy gruntów w dniu 10 lutego. W decyzji wskazano, że termin płatności I raty podatku rolnego upływa 15 marca. Kiedy powstało zobowiązanie podatkowe w podatku rolnym?
10 lutego, w dniu doręczenia decyzji.
SPOSOBY WYGASANIA ZAOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH
Efektywne- polegają na tym, że zobowiązanie podatkowe zostaje zrealizowane , np.:
Zapłata podatku
Pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta
Potrącenie( Art. 64 OP)
Zaliczenie nadpłaty lub zwrotu podatku(art. 76-76a)
Przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych(art. 66 OP)
Przejęcie własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym
Nieefektywne- zobowiązanie zostaje z jakiś przyczyn niezrealizowane
Są to:
Zaniechanie poboru
Umorzenie zaległości podatkowej(67a OP)
Przedawnienie( art. 68-70 OP)
Zwolnienie z obowiązku zapłaty(Art. 14m OP)
NIEEFEKTYWNE SPOSOBY WYGASANIA ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH
Umorzenie zaległości podatkowej=> umorzenie zobowiązań podatkowych stanowi nieefektywny sposób ich wygasania. W myśl Art. 67a OP, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, organ podatkowy, na wniosek podatnika może umorzyć w całości lub w części zaległość podatkową lub odsetki za zwłokę. Umorzenie zaległości powoduje wówczas umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa. Uprawnienie do umorzenia ma także Minister Finansów, który w drodze rozporządzenia-w przypadku uzasadnionym interesem publicznym lub ważnym interesem podatnika- może umarzać zaległości z tytułu podatków stanowiących dochody budżetu państwa lub odsetki za zwłokę przypadające od tych zaległości. Umorzenie dokonywane przez organ podatkowy wymaga decyzji administracyjnej o charakterze konstytutywnym, znoszącej stosunek prawny zobowiązania podatkowego=> podejmowana na zasadzie uznania administracyjnego. Umorzenie oznacza, że dany podmiot- w przypadkach określonych przez prawo- może zrezygnować z wierzytelności podatkowej. Umorzenie jest instytucją prawną o charakterze wyjątkowym, gdyż zasadą jest płacenie podatków, nie zaś zwalnianie podatników od tego obowiązku.
Art. 67a.
§ 1. Organ podatkowy, na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:
1) odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;
2) odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki określone w decyzji, o której mowa w art. 53a;
3) umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.
§ 2. Umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.
Przedawnienie=> celem tej instytucji jest zachowanie pewności obrotu prawnego po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Wygasanie zobowiązania podatkowego na skutek przedawnienia oznacza, że pomimo niezaspokojenia wierzyciela stosunek zobowiązaniowy przestaje istnieć z mocy prawa. Dotyczy to nie tylko należności głównej, lecz wszelkich roszczeń pieniężnych wierzyciela, a więc także tych, które powstały jako odsetki za zwłokę wraz z upływem terminu przedawnienia stosunek prawny zobowiązania podatkowego wygasa. W myśl art. 68p.1 OP zobowiązanie podatkowe powstające z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Okres przedawnienia ulega przedłużeniu do 5 lat, gdy podatnik nie złożył deklaracji w przewidzianym terminie, a także gdy w złożonej deklaracji nie ujawnił wszystkich danych niezbędnych do ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego. * dodatkowe zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Okres pięcioletni dotyczy także opodatkowania dochodu nieznajdującego pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów lub pochodzącego ze źródeł nieujawnionych, czyli opodatkowania na podstawie tzw. Znamion zewnętrznych. Bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony, jeżeli wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Trwa ono do dnia, w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie dłużej jednak niż przez 2 lata.
Art. 69.
§ 1. W razie niedopełnienia przez podatnika warunków uprawniających do skorzy-stania z uzyskanej ulgi podatkowej, prawo do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe powstaje w dniu, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące utratę prawa do ulgi.
§ 2. Termin do wydania decyzji, o której mowa w § 1, wynosi 3 lata od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące utratę prawa do ulgi podatkowej, a jeżeli podatnik nie zgłosił organowi podatkowemu utraty prawa do ulgi co najmniej na 2 miesiące przed upływem tego terminu – termin do wydania decyzji, o której mowa w § 1, wynosi 5 lat.
§ 3. Ustalenie wysokości zobowiązania podatkowego następuje na podstawie stanu prawnego obowiązującego w dniu powstania obowiązku podatkowego oraz istniejącego w tym dniu stanu faktycznego.
§ 4. Jeżeli, zgodnie z odrębnymi przepisami, zobowiązanie podatkowe ustalane jest na rok kalendarzowy lub na inny okres, decyzja, o której mowa w § 1, wydawana jest na podstawie stanu prawnego obowiązującego w dniu nabycia prawa do ulgi.
Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.
Bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:
Od dnia wydania decyzji do dnia terminu płatności odroczonego podatku lub zaległości podatkowej, ostatniej raty podatku lub ostatniej raty zaległości podatkowej
Od dnia wejścia w życie rozporządzenia w sprawie przedłużenia terminu płatności podatku, wydanego przez Ministra Finansów, do dnia upływu przedłużonego terminu.
Bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia, biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.
Bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu z dniem:
Wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania
Wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzje dotyczącą tego zobowiązania
Wniesienia żądania ustalenia przez sąd powszechny istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa
Doręczenia postanowienia o przyjęciu zabezpieczenia lub doręczenia zarządzenia zabezpieczenia w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się, a po zawieszeniu biegnie dalej, od dania następnego po dniu:
Prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe
Doręczenia organowi podatkowemu odpisu orzeczenia sądu administracyjnego, ze stwierdzeniem jego prawomocności
Uprawomocnienia się orzeczenia sądu powszechnego w sprawie ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa
Wygaśnięcia decyzji o zabezpieczeniu
Zakończenia postępowania zabezpieczającego w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
Nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, jednakże po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu.
Zwolnienie z obowiązku zapłaty=> zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku w zakresie wynikającym ze zdarzenia będącego przedmiotem interpretacji, jeżeli:
Zobowiązanie nie zostało prawidłowo wykonane w wyniku zastosowania się do interpretacji, która uległa zmianie, lub interpretacji nieuwzględnionej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej oraz
Skutki podatkowe związane ze zdarzeniem, któremu odpowiada stan faktyczny będący przedmiotem interpretacji, miały miejsce po opublikowaniu interpretacji ogólnej albo po doręczeniu interpretacji indywidualnej
Zwolnienie obejmuje:
W przypadku rocznego rozliczenia podatków- okres do końca roku podatkowego, w którym opublikowano zmienioną interpretację ogólną, doręczono zmienioną interpretację indywidualną albo doręczono organowi podatkowemu odpis orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną ze stwierdzeniem jego prawomocności
W przypadku kwartalnego rozliczenia podatków- okres do końca kwartału, w którym opublikowano zmienioną interpretację ogólną, doręczono zmienioną interpretację indywidualną albo doręczono organowi podatkowemu odpis orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną ze stwierdzeniem jego prawomocności oraz kwartał następny
W przypadku miesięcznego rozliczenia podatków- okres do końca miesiąca, w którym opublikowano zmienioną interpretację ogólną, doręczono zmienioną interpretację indywidualną albo doręczono organowi podatkowemu odpis orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną ze stwierdzeniem jego prawomocności oraz miesiąc następny
Na wniosek podatnika, który zastosował się do interpretacji, w decyzji określającej lub ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego organ podatkowy określa również wysokość podatku objętego zwolnieniem, albo- w przypadku uiszczenia podatku w zakresie objętym tym zwolnieniem- określa wysokość nadpłaty.
Organ podatkowy informuje podatnika w formie pisemnej o dacie doręczenia odpisu orzeczenia, podając jednocześnie informacje, z jakim dniem kończy się okres zwolnienia z obowiązku płacenia podatku wynikającego z uchylonej przez orzeczenie interpretacji.
Zaniechanie poboru=> jedna z form wygaśnięcia zobowiązania podatkowego. Oznacza, że podatnicy nie są zobowiązani do wpłaty danego zobowiązania podatkowego, a organy podatkowe nie SA uprawnione do egzekwowania takiego podatku. Zaniechanie poboru podatku dokonywane jest przez Ministra Finansów w drodze rozporządzenia, w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatnika. W przedmiotowym akcie prawnym Minister Finansów może zaniechać w całości lub w części poboru podatków, określając rodzaj podatku, okres, w którym następuje zaniechanie, i grupy podatników, których dotyczy zaniechanie lub zwolnić niektóre grupy płatników z obowiązku pobierania podatków lub zaliczek na podatki oraz określić termin wpłacenia podatku i wynikające z tego zwolnienia obowiązki informacyjne podatników, chyba że podatnik jest zobowiązany do dokonania rocznego lub innego okresowego rozliczenia tego podatku. Rozporządzenie dotyczące zaniechania poboru podatku od podatników prowadzących działalność gospodarczą, którzy w wyniku zaniechania poboru podatku staną się beneficjentami pomocy w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, stanowiące pomoc publiczną, zawiera program pomocowy, określający przeznaczenie i warunki dopuszczalności pomocy publicznej.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PODATNIKA
W myśl art. 26 OP podatnik odpowiada całym majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki. Odpowiedzialność całym majątkiem stwarza możliwość egzekwowania zaległości podatkowych ze wszystkich rzeczy i praw majątkowych przysługujących w danej chwili podatnikowi. Tym samym w sytuacji, gdy podatnik pozostaje w związku małżeńskim, odpowiedzialność rozciąga się nie tylko na ewentualny majątek odrębny podatnika, lecz dotyczy także majątku objętego wspólnotą ustawową (małżeńską).
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PŁATNIKA
Płatnik odpowiada za podatek niepobrany lub podatek pobrany, a niewpłacony, całym swoim majątkiem.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ INKASENTA
Inkasent odpowiada tylko za podatki pobrane i niewpłacone na właściwy rachunek w określonym terminie, całym swoim majątkiem.
ZABEZPIECZENIE WYKONANIA ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH
Stanowi jeden z najważniejszych instrumentów ochrony finansowej władzy publicznej. Służy zabezpieczeniu interesu budżetu państwa i budżetów samorządowych. Przez wzgląd na publiczno- prawny charakter zobowiązań podatkowych ich wykonanie zasługuje na szczególna ochronę prawną. Celem zabezpieczenia nie jest doprowadzenie do przymusowego wykonania zobowiązania podatkowego.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ OSOBISTA=> Ma nieograniczony zakres. Podmiot odpowiada całym swoim majątkiem.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ RZECZOWA=> ma charakter ograniczony. Ogranicza się do ściśle określonych rzeczy z majątku. Będzie realizowana niezależnie od tego, kto aktualnie jest właścicielem danej rzeczy.
Odpowiedzialność podatnika za zobowiązania jest odpowiedzialnością osobistą. Odpowiada on całym majątkiem.
Odpowiedzialność płatnika jest również odpowiedzialnością osobistą, odpowiada on całym swoim majątkiem. Odpowiada za niewypełnianie swoich obowiązków:
Niepobranie podatku
Pobranie podatku w wysokości niższej niż należy
Pobranie i niewpłacenie podatku w terminie
Przez pobranie podatku przez płatnika- wygasa odpowiedzialność podatnika.
Odpowiedzialność inkasenta- odpowiada za podatek pobrany, a niewpłacony. Nie ma tutaj odpowiedzialności za niepobranie podatku. Inkasentów wskazuje Rada Gminy w uchwale(w podatkach lokalnych). Natomiast z uchwały musi jasno wynikać, kogo wybiera się na inkasenta. Inkasenci opłaty miejscowej(opłata klimatyczna) to, np. właściciele, czy osoby prowadzące hotel, motel, itd.
Płatnicy i inkasenci mają obowiązek przechowywania dokumentów w okresie ich ważności.
ZABEZPIECZENIE ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH
Istotą jest wprowadzenie ograniczenia dysponowania majątkiem dłużnika. Stosowane jest wtedy, kiedy istnieje ryzyko niezapłacenia podatku w całości lub w części.
RODZAJE:
Zabezpieczenie na majątku podatnika (art. 33-33g OP) może dotyczyć również majątku wspólnego małżonków, jak i odrębnego. Przesłanką zastosowania jest uzasadniona obawa, że nie zostanie wykonane zobowiązania (w sytuacji, kiedy podatnik zbywa majątek, lub trwale nie wykonuje zobowiązania). Może być dokonane przed terminem płatności, przed wydaniem decyzji ustalającej lub decyzji określającej=> albo zobowiązanie, albo wysokość zobowiązania podatkowego.
Potrzebna jest tutaj dodatkowa decyzja organu=> decyzja o zabezpieczeniu, w której wskazuje przybliżona kwotę zobowiązania.
Dwa tryby:
W trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym, np. zajęcie wynagrodzenia.
Może polegać na przyjęciu zabezpieczenia od podmiotu zobowiązanego, np. w postaci gwarancji bankowej, poręczenia bankowego
Hipoteka przymusowa:
Dotyczy nieruchomości
Gwarantuje realizację należności niezależnie od tego, kto stał się właścicielem tej nieruchomości
Uregulowana w art. 34-39 OP
Przysługuje podmiotom, które są wierzycielem (Skarb Państwa, jst)
Obciąża wszystkie nieruchomości podmiotów, tzw. Hipoteka łączna
Przejawem ustanowienia hipoteki jest wpis do księgi wieczystej:
Podstawą wpisu może być albo tytuł wykonawczy, albo decyzja i na tej podstawie kierowany jest wniosek o wpis do sądu
Dokonanie wpisu
Wniosek do organu egzekucyjnego
Wpis ma moc wsteczną, potwierdza hipotekę
Hipoteka istnieje w momencie złożenia wniosku
Organ ma prawo żądania od podatnika ujawnienia posiadanych nieruchomości
Zastaw skarbowy:
Art. 41-46 OP
Ograniczone prawo rzeczowe, uregulowane w prawie cywilnym
Ma charakter bezwzględny, działa niezależnie od zmiany właściciela
Jest możliwy w przypadku zobowiązań, które powstają w drodze doręczenia decyzji
Możliwy w odniesieniu do zaległości podatkowych
Przysługuje Skarbowi Państwa i jst
Dotyczy rzeczy ruchomych i zbywalnych praw majątkowych o określonej wartości
Powstaje z dniem wpisu do rejestru zastawów skarbowych
Rejestr taki prowadzi Naczelnik Urzędu Skarbowego
Istnieje również Centralny Rejestr
TERMINY PŁATNOŚCI
Różnią się w zależności od sposobu powstania
W zobowiązaniach powstałych z mocy prawa- termin płatności to ostatni dzień, w którym wpłata powinna nastąpić
W zobowiązaniach powstałych na mocy decyzji- 14 dni od dnia doręczenia decyzji (nie wlicza się dnia doręczenia), przedłużany dzień, wtedy, gdy wypada on w sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy
Termin płatności nie może być krótszy niż 14 dni
Ustawowo może być on jednak dłuższy
TERMINY PŁATNOŚCI DLA PŁATNIKÓW I INKASENTÓW
Terminem płatności dla płatników jest ostatni dzień, w którym, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, powinna nastąpić wpłata należności z tytułu podatku.
Terminem płatności dla inkasentów jest dzień następujący po ostatnim dniu, w którym, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, wpłata podatku powinna nastąpić, chyba że organ stanowiący właściwej jednostki samorządu terytorialnego wyznaczył termin późniejszy.
Za termin dokonania zapłaty podatku uważa się:
1) przy zapłacie gotówką – dzień wpłacenia kwoty podatku w kasie organu podatkowego lub na rachunek tego organu w banku, w placówce pocztowej w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe, w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, biurze usług płatniczych lub w instytucji płatniczej albo dzień pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta;
2) w obrocie bezgotówkowym – dzień obciążenia rachunku bankowego podatnika lub rachunku podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub rachunku płatniczego podatnika w instytucji płatniczej na podstawie polecenia przelewu.
Opłata prolongacyjna – opłata wnoszona przez podatników, którym, na mocy decyzji organu podatkowego odroczono termin płatności podatku lub rozłożono na raty zapłatę podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę. Opłata prolongacyjna jest uiszczana w wysokości 50% stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych i wynosi tyle co roczne oprocentowanie kredytu lombardowego ustalanego przez NBP.
Nie ma charakteru samodzielnego ale jest ściśle związana z wydawanym przez organ podatkowy rozstrzygnięciem w przedmiocie odroczenia terminu płatności podatku lub zaległości albo też rozłożenia ich na raty
Naliczanie opłaty prolongacyjnej jest obligatoryjne w sytuacji, gdy organ podatkowy odracza termin płatności lub rozkłada na raty podatek stanowiący dochód Budżetu państwa
Stawka opłaty prolongacyjnej w przypadku odraczania terminu płatności lub rozkładania na raty należności stanowiących dochód budżetu państwa wynosi 50% stawki odsetek za zwłokę
Fakultatywny charakter ma opłata prolongacyjna w odniesieniu do podatków samorządowych; wskazywana jest w uchwale nie większa niż 50% stawki odsetek za zwłokę
Zaległość podatkowa – sytuacja, w której należny podatek nie został zapłacony w wyznaczonym terminie. Przyczyna uchybienia terminu pozostaje przy tym bez znaczenia. Zgodnie z art. 51§1 Ordynacji podatkowej zaległością podatkową jest podatek niezapłacony w terminie (... a także) niezapłacona zaliczka lub rata podatku. Na równi z zaległością podatkową, traktuje się także: nadpłatę, oprocentowanie nienależnej nadpłaty, zwrot podatku jeżeli podatnik otrzymał go nienależnie oraz wynagrodzenie płatników, inkasentów pobrane nienależnie.
Powstanie zaległości podatkowej rodzi dla podatnika skutek prawny w postaci obowiązku uiszczenia oprócz kwoty zaległości także odsetek za zwłokę.
Na równi z zaległością podatkową traktuje się także:
Nadpłatę
Oprocentowanie nienależnej nadpłaty
Zwrot podatku, jeżeli podatnik otrzymał go nienależnie
Wynagrodzenie płatników, inkasentów pobrane nienależnie
Powstanie zaległości podatkowej rodzi dla podatnika skutek prawny w postaci obowiązku uiszczenia oprócz kwoty zaległości także odsetek za zwłokę.
KAZUS 1
Zgodnie z uchwałą Rady Gminy termin płatności opłaty od posiadania psów upływa z dniem 31 marca. Rada Gminy wyznaczyła inkasentów opłaty- sołtysów poszczególnych wsi. Jednocześnie wyznaczyła termin płatności dla inkasentów do 5 dnia każdego miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano opłatę. Czy termin ten został określony prawidłowo?
Termin został określony nieprawidłowo. (art. 47 p. 4a OP)
KAZUS 2
Jan Nowak kupił od sąsiada 2ha łąki. Umowę przedwstępną panowie zawarli 10 grudnia 2012. Akt notarialny przenoszący własność gruntów na Jana Nowaka podpisano 20 stycznia. 29 stycznia Jan Nowak udał się do Urzędu Gminy, na obszarze której położone są łąki i złożył informację w sprawie podatku rolnego. 20 lutego listonosz doręczył Janowi N. decyzję ustalającą podatek rolny w wysokości 100 zł z informacją, że będzie on płatny w 4 równych ratach po 25 zł każda do 15 marca, 15 maja, 15 września, 15 listopada
Do kiedy Jan Nowak powinien zapłacić pierwszą ratę podatku? W jaki sposób?
15 marca, osobiście, przez inkasenta, przelewem, przekazem pocztowym
Do kiedy powinien on wpłacić pierwszą ratę podatku w sytuacji, gdyby listonosz nie zastał go w domu i gdyby odebrał on decyzję na poczcie w dniu 2 marca?
16 marca
KAZUS 3
Jan Nowak ma zapłacić ratę podatku rolnego do 15 marca. 2 marca podatek pobrał od niego sołtys wyznaczony na inkasenta.
Do kiedy sołtys powinien przekazać pobrany podatek na rachunek Gminy?
Do 16 marca
Kiedy upłynie ten termin, jeżeli Rada w uchwale wskazała, że inkasent przekazuje pobrane należności w ciągu trzech dni po upływie każdego kwartału?
3 IV
Od zaległości podatkowej naliczane są odsetki, które oblicza sam podatnik, płatnik, inkasent. Zapłaty dokonuje się bez wezwania. Stawki odsetek (określa art. 56 OP) => suma 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego i 2%.
Stawka ta nie może być większa niż 8%. Stopa oprocentowania kredytu lombardowego wiąże się z decyzją Rady Polityki Pieniężnej. Obecnie wynosi 4,75 %. (11,5%- stawka obecnie obowiązująca odsetek za zwłokę).
ULGI W SPŁACIE ZOBOWIĄZAŃ (rozdział 7A)
Są stosowane na wniosek podatnika, jedynie w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym
Może polegać na odroczeniu przez organ terminu płatności podatku
Rozłożenie zapłaty podatku na raty
Odroczenie lub rozłożenie na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami bądź odsetek
Umorzenie w całości bądź w części zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę bądź opłaty prolongacyjnej
Art. 67b OP- dla przedsiębiorców może być udzielana tak pomoc, która nie jest pomocą publiczną
PRZEDAWNIENIE
W przypadku zobowiązań powstałych w wyniku doręczenia decyzji- zobowiązanie nie powstanie po doręczeniu decyzji po upływie 3 lat od roku, w którym powstał obowiązek podatkowy.
W przypadku zobowiązań powstałych z mocy prawa- zobowiązanie przedawnia się z upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku
MIĘDZYNARODOWE PRAWO PODATKOWE
Zbiór norm prawnych, które regulują stosunki między państwowe oraz państwami i innymi podmiotami.
Zaliczamy:
Tam, gdzie rozgraniczamy jurysdykcję dwóch państw prawo podatkowe międzynarodowe
Zwyczaje międzynarodowe
Orzecznictwo podatkowe
Normy zawarte w prawie wewnętrznym poszczególnych państw odnoszące się do spraw podatkowych
Prawo unijne wyrasta z międzynarodowego prawa podatkowego.
Anatomiczny porządek prawny, niezależny, silna autonomia.
PRAWO PODATKOWE UNII EUROPEJSKIEJ
Podlega zmianom
Na prawo to składają się:
Prawo pierwotne
Prawo wtórne
Zasady wzajemnych relacji między prawem krajowym a unijnym:
zasada pierwszeństwa stosowania prawa unijnego
Zasada bezpośredniej skuteczności prawa unijnego (organ krajowy może bezpośrednio stosować przepis unijny)
Prawo pierwotne- prawo traktatowe, zawarte w traktatach
Prawo wtórne- akty przyjmowane przez instytucje UE:
Rozporządzenia
Dyrektywy
Decyzje
Zalecenia i opinie
Rozporządzenie ma zasięg ogólny, wiąże w całości państwa członkowskie, jest bezpośrednio stosowany we wszystkich państwach członkowskich, ujednolica prawo
Dyrektywa wiąże każde państwo członkowskie, do którego jest kierowana, ale wiąże co do rezultatu, jaki ma być osiągnięty, ale pozostawia państwom swobodę wyboru form i środków, jakimi ten cel będzie osiągnięty; jest bardziej ogólna; wymaga przyjęcia regulacji wewnętrznych w każdym państwie; sprawia, że przepisy w poszczególnych państwach będą jednakowe, ale w szczegółach będą się różniły (harmonizacja prawa); w prawie podatkowym to przede wszystkim dyrektywy
Decyzja wiąże w całości, najczęściej kierowana jest do indywidualnych adresatów i wiążą tylko tych adresatów
Zalecenia i opinie nie mają mocy wiążącej
W odniesieniu do niektórych podatków część kompetencji posiada UE.
Podatki regulowane przez UE to przede wszystkim podatki pośrednie- VAT, akcyza
Kompetencje UE dotyczą podatków, które wiążą się z przepływem osób, usług, towarów.
W podatkach obowiązuje zasada jednomyślności państw członkowskich.
VI dyrektywa z 1977 roku
Podstawowy akt prawny, który reguluje konstrukcję podatku VAT to dyrektywa z 2006 roku (2006/112/EC)
Zasady konstrukcji podatku VAT:
Zasada powszechności opodatkowani podatku VAT- wszyscy powinni te podatki płacić; wyjątkowe zwolnienia tylko z przepisów dyrektywy 112
Zasada zachowania konkurencji
Zasada faktycznego opodatkowania konsumpcji
Zasada unikania podwójnego opodatkowania podatkiem VAT
Zasada neutralności podatku VAT dla podatnika
Zasada przeznaczenia- zakłada opodatkowanie w miejscu ostatecznej konsumpcji
Zasada opodatkowania w miejscu pochodzenia
Nie można stosować stawek obniżonych w innym wymiarze niż przewidziane w dyrektywie.
AKCYZA
Regulowana przepisami UE
Dotyczy tylko trzech kategorii towarów:
# alkohole i napoje alkoholowe
# wyroby tytoniowe
# produkty energetyczne i energia
UNIKANIE PODWÓJNEGO OPODATKOWANIA
Występuje przy opodatkowaniu dochodu oraz częściowo majątku
Zasada państwa siedziby
Zasada terytorialności (kryterium źródła) – opodatkowanie rodzimych rezydentów oraz wytworzone towary
Dwa rodzaje:
Ekonomiczne podwójne opodatkowanie- występują wtedy, gdy co najmniej dwa państwa nakładają podatek; opodatkowanie dotyczy tego samego gatunku przedmiotu, tego samego okresu, zastosowane podatki mają tożsamy charakter. W większości przypadków jest dopuszczalne, ponieważ dotyczy różnych podmiotów
Prawne podwójne opodatkowanie- występuje wtedy, gdy są spełnione powyższe warunki oraz dodatkowo jest ten sam podmiot. To opodatkowanie jest zwalczane.
Środki eliminacji:
Mogą być wielostronne (umowy wielostronne)
Najczęściej dwustronne (dwustronne umowy)
Środki jednostronne zawarte w prawie wewnętrznym danego państwa
PODSTAWOWE DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO:
Dochody własne
Subwencje ogólne
Subwencje celowe
Ustawa z 13 listopada 2003 roku o dochodach jednostek samorządu terytorialnego wskazuje, jakie jednostki i z jakich źródeł czerpią dochody.
Nadzór nad samorządem terytorialnym oparty jest wyłącznie na kryterium legalności (zgodności z prawem).
Premier i wojewodowie są organami nadzorczymi, natomiast RIO sprawuje nadzór w sprawach finansowych (budżetowych, podatkowych).
Zadania i kompetencje samorządów regulują ustawy samorządowe.
Uchwała budżetowa roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów danej jednostki. Jest uchwalany na rok budżetowy, czyli na rok kalendarzowy.
Uchwała budżetowa składa się z budżetu i załączników
Nie jest typowym aktem prawnym, ani powszechnie obowiązującym, ani aktem indywidualnym.
Uchwała samorządowa to specyficzny akt prawny, wiążącym dla podmiotów administracji samorządowej.
Zasady konstruowania budżetu:
Zasada równowagi budżetowej- budżet powinien być zrównoważony, czyli wydatki należy dostosować do możliwości dochodowych danej jednostki
Zasada zupełności budżetu
Zasada jedności budżetu
Zasada niefunduszowania- wyjątek od tej zasady stanowią dotacje oraz środki unijne
Zasada nieroszczeni owości- nie powstają żadne zobowiązania w wyniku umieszczenia w budżecie dochodów i wydatków
Zasada roczności budżetu- konsekwencje tej zasady:
Nie ujmuje się w nim postanowień finansowych, które wykraczają poza ten rok
Niemożność dokonywania zmian w budżecie
Niezrealizowane w trakcie roku wydatki wygasają z końcem roku
Zasada uprzedniości budżetu- budżet powinien być uchwalony przed rozpoczęciem roku budżetowego
Zasada jawności
Zasada szczegółowości
Zasada przejrzystości
Klasyfikacja budżetowa system jednostek, czyli podziałek budżetowych, w ramach których ujmowane są poszczególne rodzaje dochodów i wydatków, a także przychodów i rozchodów.
Jednostki klasyfikacji budżetowej dziedziny działalności publicznej (oświata, pomoc społeczna, rolnictwo), bądź grupy jednostek organizacyjnych (biblioteki), źródła dochodów (podatek rolny), rodzaje wydatków (np. wynagrodzenia). Umożliwia:
Konstruowanie budżetu
Ocenę budżetu
Ta sama klasyfikacja jest stosowana przez wszystkie jednostki. Dochody, wydatki, przychody i środki ze źródeł zagranicznych klasyfikuje się według działów, rozdziałów i paragrafów.
Przychody i rozchody, które odnoszą się do finansowania deficytu i długu klasyfikuje się według paragrafów.
Zasada prognostycznego charakteru dochodów i przychodów oraz dyrektywnego charakteru wydatków i rozchodów
Uchwała budżetowa składa się z budżetu i załączników. Musi określić:
Łączną kwotę planowanych dochodów w podziale na dochody bieżące i majątkowe
Łączną kwotę planowanych wydatków z wyodrębnieniem na bieżące i majątkowe
Wynik budżetu (w przypadku deficytu- źródła jego finansowania, w przypadku nadwyżki- jaka i na co przeznaczona)
Planowane przychody i rozchody
Limit zobowiązań z tytułu kredytów, pożyczek, emisji papierów wartościowych
Kwotę wydatków z tytułu poręczeń i gwarancji, które przypadają na jednostkę na dany rok
Szczególne zasady wykonywania budżetu, które wynikają z odrębnych ustaw (np. opłaty na zezwolenia na sprzedaż alkoholu)
Inne postanowienia wynikające z postanowień jednostek budżetowych
Organ stanowiący może również upoważnić organ wykonawczy do zaciągania kredytów i dokonywania zmian w budżecie w zakresie szerszym niż określony w ustawie o finansach publicznych.
Załączniki:
Plan dochodów
Plan wydatków
Plan przychodów
Plan rozchodów
Zestawienie planowanych dotacji z budżetu jednostki (ma być zrobione w podziale dotacji dla jednostek publicznych i prywatnych)
Plan dochodów rachunku dochodów jednostek objętych systemem oświaty i wydatków nimi finansowanych
Plany przychodów i kosztów samorządowych zakładów budżetowych
Rezerwa ogólna- od 0,1 % do 1% wydatków budżetu. Jest rezerwą obowiązkową. Uwidoczniona jest w wydatkach w rozdziale 758.
Rezerwa celowa- suma nie może przekroczyć 5% wydatków (np. rezerwa na zarządzanie kryzysowe, która musi wynieść co najmniej 0,5% wydatków pomniejszonych o wydatki inwestycyjne, na wynagrodzenia i obsługę długu).
Ogólne zasady funkcjonowania jednostki określa statut tej jednostki.
Uchwała trybowa określa tryb projektu budżetu. Najważniejszy akt prawny dotyczący prac nad projektem budżetu.
TWORZENIE UCHWAŁY BUDŻETOWEJ
Opracowanie projektu uchwały budżetowej:
Organ wykonawczy ma inicjatywę ustawodawcza (także radni, organizacja społeczna, obywatele)
Statut jednostki określa, komu przysługuje inicjatywa
Projekt uchwały budżetowej opracowuje organ wykonawczy (nie może przekazać tej kompetencji innemu organowi)
Do 15 listopada projekt budżetu ma trafić do organu uchwałodawczego
Praca nad projektem uchwały:
Zakończenie do końca roku
Uchwalenie uchwały budżetowej
W szczególnych przypadkach można uchwałę uchwalić do końca styczna roku budżetowego
RIO może narzucić budżet, jeżeli Rada do końca stycznia nie uchwali budżetu
Do momentu ustalenia budżetu przez RIO Rada może uchwałę podjąć
Nie ma szczególnych regulacji dotyczących głosowania nad uchwałą budżetową
Zasadą jest głosowanie zwykłą większością głosów
W przypadku gmin, gdzie w uchwale przewidziane są zobowiązania długoterminowe, potrzebna jest większość bezwzględna
Wejście w życie:
Uchwała podlega opublikowaniu w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym
Udostępniana jest także do publicznej wiadomości
Ważne jest zapisanie w odpowiedni sposób terminu wejścia w życie
Szczególne procedury znajdują zastosowanie wtedy, kiedy nie ma ustawy budżetowej, a Rada Ministrów podejmuje ustawę o prowizorium budżetowym (prowizorium budżetowe).
Dochody i wydatki jednostek samorządu terytorialnego są ściśle połączone z dochodami i wydatkami państwa.
WYKONYWANIE BUDŻETU
W zakresie wykonywania budżetu kompetencję posiada organ wykonawczy. Sprawuje też ogólny nadzór nad dochodami i wydatkami itd.
W ciągu 21 dni od podjęcia uchwały budżetowej organ wykonawczy przekazuje podległym jednostkom informacje o ostatecznych kwotach dochodów i wydatków, aby mogły dostosować swoje plany finansowe. Organ wykonawczy opracowuje plan zadań z zakresu administracji państwowej i innych zadań zleconych i innych zadań zleconych.
Szczególną pozycję wśród jednostek budżetowych ma Urząd Gminy, Miasta itp.
W planie finansowym urzędu jednostki ujmuje się także dotacje, subwencje itd.
Wyjątek !!! Płatności (dotacje) związane z realizacją zadań unijnych mogą być umieszczone w innym planie niż plan Urzędu Marszałkowskiego. Mogą być ujęte w planie jednostki, która te zadania będzie wykonywała.
Elementem fakultatywnym jest opracowanie harmonogramu realizacji budżetu. W tym harmonogramie można założyć, jak wyglądać będą dochody i wydatki w danych miesiącach.
Harmonogram:
Pozwala szczegółowo określić, co, jak , kiedy będzie zrealizowane
Łatwa jest przez to kontrola realizacji tego budżetu
Nie ma obowiązku jego sporządzenia
Nie ma szczegółowych wytycznych, jak powinien być skonstruowany
ZASADY WYKONYWANIA BUDŻETU
Zasada niefunduszowania
Powszechne prawo realizacji zadań publicznych- nie można ograniczać tego prawa do określonych podmiotów
Zakaz powstawania zobowiązań wymagalnych (takich, że powstają od tych zobowiązań odsetki) jedna z najważniejszych zadań
Zakaz tworzenia ze środków publicznych fundacji
Zasada legalności i terminowości ustalania, pobierania i odprowadzania dochodów budżetowych
Zasada pełnej i terminowej realizacji zadań
Zasada dokonywania wydatków budżetowych z zachowaniem limitu i legalności przeniesień wydatkowanie może nastąpić w granicach kwot wskazanych w budżecie
ZASADY PRZENIESIENIA LIMITU WYDATKÓW
Organ wykonawczy dokonuje przeniesienia limitu wydatków w sytuacji:
zmiany kwoty dotacji
zmiany kwoty subwencji
w ramach jednego działu (dotyczy wydatków bieżących)
Organ wykonawczy może dokonywać innych zmian, tylko wtedy, kiedy zostanie upoważniony przez organ uchwałodawczy. Przy czym nie mogą to być upoważnienia, które zezwalają na przeniesienie wydatków między działami.
WYJĄTEK!!! Rozdysponowywanie rezerw- nimi dysponuje organ wykonawczy.
Obowiązkowa rezerwa ogólna nie może być niższa niż 0,1% wydatków i wyższa niż 1%.
Rezerwy celowe- czasem mogą wynikać z innych ustaw (wtedy jest obowiązkowa- wynosi 0,5% wydatków); powstają, kiedy szczegółowy podział środków nie jest możliwy w trakcie tworzenia budżetu; mogą być przeznaczone na cel, w którym zostały stworzone.
Blokowanie wydatków- możliwe :
stwierdzenie niegospodarności w jednostce
opóźnienia w realizacji zadań
nadmiar posiadanych środków
naruszenie zasad gospodarki finansowej
W tych wypadkach możliwe jest zablokowanie planowanych wydatków. Decyzję taką podejmuje organ wykonawczy, o czym powiadamia organ stanowiący.
Z tych zablokowanych środków można utworzyć rezerwę celową.
Wydatki wraz z upływem końca roku budżetowego wygasają.
Organ stanowiący może podjąć uchwałę, w której określa katalog wydatków niewygasających. Określa przy tym ostateczny termin ich wygasania, nie dłuższy jednak niż 30 czerwca. Na środki te tworzone jest odrębne konto.
Bankową obsługę wykonuj bank, który wybierany jest według kryteriów zamieszczonych w ustawie.
Organ stanowiący może upoważnić organ wykonawczy do lokowania wolnych środków na rachunek w innym banku.
Możliwy jest także depozyt u Ministra Finansów.
DOTACJE:
art. 126 ustawy o finansach publicznych zawiera definicję dotacji podlegające szczególnym zasadom rozliczania środki z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz z państwowych funduszy celowych przeznaczone na podstawie ustaw bądź umów międzynarodowych na finansowanie lub dofinansowywanie realizacji zadań publicznych
rodzaje:
# dotacje przedmiotowe
# dotacje podmiotowe
# dotacje celowe
mogą być udzielane na podstawie ustawy o finansach publicznych lub innych ustaw
Dotacje celowe środki przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie kosztów wykonywania ściśle określonego zadania publicznego
Dotacje przedmiotowe środki przeznaczone na dopłaty do określonych rodzajów wyrobów, usług, kalkulowanych według stawek jednostkowych, np. dopłaty do podręczników
Dotacje podmiotowe obejmują środki dla określonego podmiotu wskazanego w ustawie lub umowie międzynarodowej. Mogą być przeznaczone na działalność bieżącą, np. dla samorządowych instytucji kultury
Dotacje celowe mogą mieć różny charakter, np. jako pomoc finansowa, pomoc rzeczowa
W niektórych przypadkach potrzebna jest umowa.
KONTROLA WYKONYWANIA BUDŻETU
Etap I przekazanie przez jednostki podległe danej jednostce samorządu terytorialnego do końca listopada roku budżetowego przedstawiają informację o przebiegu realizacji ich planu budżetowego, do 28 lutego następnego roku- sprawozdanie z wykonania budżetu
Etap II organ wykonawczy jest zobowiązany przedłożyć organowi stanowiącemu oraz RIO do końca sierpnia informację o przebiegu wykonania budżetu za I półrocze, informację o kształtowaniu się wieloletniej prognozy finansowej, a także informację o przebiegu realizacji planu budżetowego jednostek podległych oraz sprawozdanie z wykonania ich budżetu.
Po zakończeniu roku budżetowego do końca marca przedstawia organowi stanowiącemu sprawozdanie z wykonania budżetu, sprawozdanie z wykonania planu finansowego jednostek podległych, informację o stanie mienia komunalnego.
Sprawozdanie przedkładane jest RIO do zaopiniowania do końca marca.
RIO wydaje opinię o sprawozdaniu wykonania budżetu- termin 30 dni.
Sprawozdanie finansowe przedkładane jest organowi stanowiącemu do końca maja.
Opinie te będą przesądzały o udzieleniu bądź nieudzieleniu organowi wykonawczemu absolutorium przez organ stanowiący.
Komisja Rewizyjna- organ wyjątkowy; jej utworzenie jest obowiązkowe; sprawuje funkcję kontrolną; posiada ustawowo określony skład (w jej skład muszą wchodzić przedstawiciele wszystkich klubów); rozpatruje opinię RIO, sprawozdanie finansowe i sprawozdanie z wykonania budżetu, informację o stanie mienia.
Efektem tych prac jest wniosek o absolutorium dla organu wykonawczego (wniosek przedłożony do 15 czerwca).
Organ stanowiący:
rozpatruje i zatwierdza sprawozdanie finansowe i sprawozdanie z wykonania budżetu do 30 czerwca
do 30 czerwca podejmuje decyzję o absolutorium
Uchwała o absolutorium uchwalana jest bezwzględną większością głosów. Nieudzielenie absolutorium jest równoznaczne z podjęciem inicjatywy przeprowadzenie referendum (Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy uchwała została podjęta przed upływem 9 miesięcy od dnia wyboru wójta lub później niż na 9 miesięcy przed zakończeniem kadencji)
POWIAT
Zarząd Powiatu odpowiada za realizację budżetu
Odrzucenie w głosowaniu uchwały o udzielenie absolutorium jest równoznaczne z nieudzieleniem absolutorium
Uchwała o nieudzieleniu absolutorium jest równoznaczna z wnioskiem o odwołanie Zarządu
Absolutorium głosowane jest bezwzględną wielkością głosów
Głosowanie odbywa się po dwóch tygodniach od otrzymania opinii RIO oraz po wyjaśnieniach Zarządu
Odwołanie może nastąpić większością 3/5 głosów w głosowaniu tajnym
WOJEWÓDZTWO
Podobnie jak w powiecie
Uchwała podejmowana bezwzględną większością głosów
Brak absolutorium równoznaczne z wnioskiem o odwołanie Zarządu
DEFICYT/ DŁUG
Deficyt ujemna różnica między dochodami a wydatkami budżetu jednostek samorządu terytorialnego
Nadwyżka budżetowa dodatnia różnica między dochodami a wydatkami budżetu jednostek samorządu terytorialnego
Maksymalny poziom zadłużenia jednostki samorządu terytorialnego określają przepisy ustawy.
Możliwość sfinansowania deficytu opiniuje RIO. Opinia jest opublikowana w ciągu 7 dni od otrzymania.
SPOSOBY FINANSOWANIA DEFICYTU:
Deficyt może być sfinansowany dochodami pochodzącymi :
Ze sprzedaży papierów wartościowych
Przychody pochodzące z kredytów i pożyczek
Z prywatyzacji majątku jednostek samorządu terytorialnego
Nadwyżki budżetu jednostek samorządu terytorialnego z lat ubiegłych
Wolnych środków jako nadwyżki środków na rachunku bieżącym budżetu jednostki samorządu terytorialnego
W uchwale budżetowej musi być zapisane, z czego będzie sfinansowany deficyt.
Zasady związane ze strukturą budżetu:
Suma planowanych do uzyskania kwot i zaciąganych zobowiązań dłużnych nie może przekraczać kwoty ustalonego deficytu oraz kwoty spłat wcześniej zaciągniętych zobowiązań
Zakaz deficytu w części bieżącej budżetu (organ nie może uchwalić budżetu, w którym planowane wydatki bieżące są wyższe od dochodów bieżących powiększonych o nadwyżkę i wolne środki) dotyczy planowania budżetu oraz wykonania budżetu
Poziom długu nie wynika z budżetu, ale jest elementem wieloletniej prognozy finansowej. (WPF- instrumentem planowania) obejmuje ona rok budżetowy oraz trzy kolejne lata.
Nie ma charakteru wiążącego
Sporządzana jest od 2010 roku
Prognoza kwoty długu jest częścią wieloletniej prognozy finansowej, określa się w niej dług jednostki i jego spłatę.
Należy ją sporządzić na taki okres, na jaki zaciągnięto i zamierza się zaciągnąć zobowiązania
Dopuszczalne wskaźniki poziomu długu i jego spłaty:
Od 2014 roku wchodzą nowe zasady
Będzie ustalany indywidualnie dla każdej jednostki
Od 2014 roku wchodzi zasada, zgodnie z którą organ stanowiący nie może uchwalić budżetu, którego realizacja spowoduje, że w roku budżetowym oraz każdym następnym roku relacja łącznej kwoty przypadających w danym roku budżetowym spłat do planowanych dochodów ogółem budżetu przekroczy średnią arytmetyczną dla ostatnich trzech lat relacji dochodów bieżących oraz dochodów ze sprzedaży majątku minus wydatki bieżące dzielone na dochody ogółem.
Nie stosuje się do:
Spłaty raty kredytów i pożyczek wraz z odsetkami
Wykupu papierów wartościowych wraz z odsetkami i dyskontem
Potencjalne spłaty kwot wynikających z udzielonych poręczeń oraz gwarancji
Łączna kwota długu jednostek samorządu terytorialnego na koniec roku budżetowego nie może przekroczyć 60% dochodów wykonanych na koniec roku.
We wskaźnikach nie uwzględnia się sytuacji, gdy emitowane są papiery wartościowe.
Zasady obecnie obowiązujące na podstawie ustawy- art. 160-179 z 2005 roku. Stosuje się te limity do związków jst.
Od 2014 roku obowiązuje zasada, że w przypadku związku- jego zadłużenie będzie częściowo wliczone do długu jst wchodzących w skład tego związku.