1. Humanistyczne i personalistyczne idee wychowania

Koncepcja humanistyczna: każdy człowiek jest aktywny i samodzielny. Jest podmiotem działań odpowiedzialnym za kierowanie własnym życiem i zdolnym do decydowania o swoim losie. Wychowanie ma stwarzać odpowiednie warunki, sprzyjające samorealizacji wychowanków, tzn. ma im pomagać w rozwoju i dojrzewaniu. Ściśle ma im pomóc w głębszym uświadomieniu sobie tego, co robią, a nade wszystko w stawaniu się tym, kim są naprawdę. Człowiek jest indywidualną, anatomiczną jednostką. Umożliwianie kontaktu z rzeczywistością i pomaganie wychowankowi w realizowaniu jego potencjału ( u każdej jednostki inny potencjał). Wychowanie to wspieranie rozwoju wychowanka. Wychowanie zorientowane humanistycznie pobudza uczniów do kierowania własnym rozwojem, ułatwia im nawiązywanie otwartych i szczerych kontaktów z nauczycielami, dopomaga we wzajemnym współżyciu i współdziałaniu, wpływa na wzrost ich poczucia niezależności i własnej wartości oraz wzmaga u nich spontaniczność, ciekawość i pomysłowość. Preferowane cele wychowania w tym podejściu to m.in.: twórczość, rozwój i realizacja samego siebie, samodzielność i radzenie sobie ze swoimi problemami, zdolność do zaspokajania własnych potrzeb, poczucie własnej wartości i samodyscyplina. Przedstawiciele: Thomas Gordon, Bogusław Śliwierski.

Koncepcja personalistyczna: podstawową cechą człowieka jest jego ustawiczny rozwój, który pozwala na coraz pełniejsze wyrażanie swojej istoty. Początek rozwoju tkwi w dążeniu do siebie lepszego. Życie człowieka ustawicznie jest rozpostarte pomiędzy sobą aktualnym, a sobą możliwym. Rodzi to w człowieku pewien stan napięcia, który wyzwala ukierunkowany proces rozwoju z samego siebie. Personalizm podkreśla oprócz wartości w wymiarze indywidualnym także wartości wspólnotowego charakteru życia i wychowania, akcentując zwłaszcza problem dobra wspólnego. Dobro takie jest sumą dóbr indywidualnych ludzi, lecz stanowi nową i wyższą wartość. Personalizm uznaje wartość dobra wspólnego za podstawę życia społecznego, ale jednocześnie podkreśla, że nie może ono naruszać dobra człowieka jako osoby. Sensem życia społecznego jest wszechstronny rozwój osoby ludzkiej, nad którą nie może być wyższych celów, z powodu których mogłaby być ona traktowana jako środek. Osoba jest zawsze celem. Osoba ludzka jest najwyższą wartością w świecie bytów stworzonych. Najwyższym celem wychowania jest uzdalnianie podmiotu (wychowanka)do przejęcia kierownictwa nad własnym procesem rozwoju. Duchowość osoby jest cechą zasadniczą w pedagogice personalistyczne, tak aby być doskonałym, bo jest ono obowiązkiem moralnym wynikającym z duchowości człowieka. Kolejna ważna cecha to integralność - oznacza, że człowiek jest całością spójną i kompletną. Od siebie samego otrzymuje obowiązki i uprawnienia, a przede wszystkim wartość i wolność. Według tego podejścia każdy człowiek jest wolny. Przedstawiciele: William Stern, Emmanuel Mounier, Karol Wojtyła.