1. STOSUNEK ADMINISTRACYJNOPRAWNY (DEFINICJA, RODZAJE)

Stosunek administracyjnoprawny – zachodzący między dwoma podmiotami układ zachowań, kwalifikowany przez normy prawa administracyjnego, wyróżniający się tym, że:

1. Jednym z podmiotów jest zawsze organ administracji publicznej, który przez nawiązanie stosunku prawnego staje się podmiotem praw lub obowiązków w sferze realizacji zadań administracji

2. Drugim z podmiotów może być obywatel, spółka, przedsiębiorstwo państwowe, zakład administracyjny i każda inna jednostka organizacyjna kwalifikowana przez prawo jako podmiot praw bądź obowiązków administracyjnoprawnych

3. Podmiotem rozstrzygającym o treści ustanowionych między dwoma podmiotami praw czy obowiązków jest zawsze organ administracji publicznej (z wyjątkiem stosunków powstających z mocy prawa)

4. Między podmiotami występuje nierówno rzędność stron (nie dotyczy to sytuacji w stosunkach wewnętrznych, czyli między organami administracji publicznej)

Przedmiotem stosunku administracyjnoprawnego są wzajemne uprawnienia i obowiązki, wynikające zawsze, bezpośrednio lub pośrednio, z prawa materialnego, nie kształtowane przez same strony stosunku. Nie są one ekwiwalentne i wprost porównywalne ze sobą.

RODZAJE STOSUNKÓW ADMINISTRACYJNOPRAWNYCH

a)

Stosunku procesowe dzielą się na:

1. Proceduralne – zachodzą wyłącznie w toku postępowania przed organami administracji. Pozycja organu i strony jest nierównorzędna.

2. Sporne – zachodzą wtedy, gdy pozycje organu i strony wyrównują się. Mają miejsce przed sądem lub innym organem administracyjnym.

b) Potencjalne i realne

c) Zewnętrzne i wewnętrzne

1. Zewnętrzne – łączą ze sobą organ administracji publicznej i podmiot nienależący do tej administracji

2. Wewnętrzne – łączą ze sobą organy administracji publicznej

d) Władcze

e) Ad hoc i trwałe

1. Ad hoc – realizowane i konsumowane przez pojedyncze działanie lub zamknięty cykl działań

2. Trwałe – istnieją tak długo, jak długo istnieje ich podstawa prawna. Mogą być związane np. z prawami osobistymi (np. obowiązek szkolny).

f) Egzekucyjne – są następstwem stosunku materialno prawnego, a w szczególności wynikającego z niego obowiązku.

g) Nadzorcze

BOĆ
1
2
3
4
5
6
7

1. UZNANIE ADMINISTRACYJNE, POJĘCIA NIEDOOKREŚLONE I NIEOSTRE

Uznanie administracyjne – takie ukształtowanie kompetencji organu administracji publicznej, że organ ten może rozstrzygnąć sprawę w różny sposób przy takim samym stanie faktycznym i każde rozstrzygnięcie sprawy będzie legalne. Występuje, gdy norma prawna nie determinuje w sposób jednoznaczny skutku prawnego, lecz pozostawia w sposób wyraźny dokonanie takiego wyboru organowi administracyjnemu.

Ustawa pozwala na dokonanie wyboru następstwa prawnego, przy czym można wybrać między dwiema lub więcej możliwościami. Najczęściej ustawodawca używa zwrotów takich jak: „organ może”, „organy mają prawo”, „organ jest upoważniony”.

BOĆ:

Uznanie administracyjne – jest to samodzielność, której organowi administracji publicznej udziela norma prawna blankietowa, skonstruowana najczęściej w ten sposób, iż przy rozwiniętej w pełni hipotezie dyspozycja ma formę dysjunktywną, co oznacza, że organ administracyjny w warunkach określonych w hipotezie ma wybór między różnymi sposobami zachowania się; może samodzielnie ustalić kryteria rozstrzygnięcia i w oparciu o te kryteria ustalić treść rozstrzygnięcia.

Pojęcia niedookreślone –

1. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ABSOLUTNA, OBIEKTYWNA, ZALEŻNA OD WINY

Odpowiedzialność absolutna – taka, której nie można uniknąć pod żadnym pozorem

Odpowiedzialność obiektywna – można jej uniknąć, jeżeli wykaże się, że poczynione zostały wszelkie działania by do danej sytuacji nie doszło

Odpowiedzialność zależna od winy – najrzadziej występująca

1. PODZIAŁ I WYJAŚNIENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI ADMINISTRACYJNEJ NA ODPOWIEDZIALNOŚĆ TRADYCYJNĄ I WYKAZUJĄCĄ SILNE ZWIĄZKI Z PRAWEM KARNYM/CYWILNYM

Odpowiedzialność tradycyjna – jest to odpowiedzialność co do zasady niezależna od winy

Odpowiedzialność administracyjna wykazująca silne związki z prawem cywilnym – przy interpretacji przesłanek w zakresie tej odpowiedzialności, wina i związek przyczynowy należy stosować obok dorobku nauki i judykatury wypracowanego na gruncie stosunków prawnych, dorobek nauki prawa i judykatury wypracowanej na gruncie stosunków cywilnoprawnych

Odpowiedzialność administracyjna wykazująca silne związki z prawem karnym – w obszarze interpretacji takich przesłanek jak wina czy związek przyczynowy należy stosować obok dorobku nauki prawa administracyjnego dorobek nauki prawa i judykatury wypracowanej na gruncie stosunków prawno-karnych.

1. DEFINICJA SANKCJI ADMINISTRACYJNOPRAWNEJ

Sankcja administracyjnoprawna – nakładane w drodze aktu stosowania prawa przez organ administracji publicznej wynikające ze stosunku administracyjnoprawnego ujemne, niekorzystne skutki dla podmiotów prawa, które nie stosują się do obowiązków wynikających z norm prawnych lub aktów stosowania prawa.

1. PODZIAŁ FORM DZIAŁANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

1. Ze względu na kryterium władztwa:

Władcze – (tzw. imperium) działania administracji publicznej podejmowane jednostronnie na podstawie unormowań publicznoprawnych w celu sformułowania nakazów lub zakazów jakiegoś zachowania.

• Działania w pełni władcze – formy należące do tradycyjnie rozumianej „policji administracyjnej”, obejmującej różnorakie działania reglamentacyjne, prewencyjne i represyjne, mające na celu zapewnienie realizacji przepisów prawa administracyjnego i ochronę obywatela, bezpieczeństwa i porządku publicznego.

• Działania o władztwie ograniczonym – te, za pomocą których administracja publiczna formułuje obowiązki (decyzja podatkowa)

Niewładcze – (tzw. akty gestii) działania podejmowane albo według normy prawa cywilnego (umowy cywilnoprawne), albo wprawdzie ich podstawą jest prawo publiczne, jednak przy ich podejmowaniu sytuacja stron stosunku administracyjnoprawnego ulega pewnemu lub całkowitemu zrównaniu (umowy administracyjne, porozumienia administracyjne)

2. Ze względu na kryterium skutku prawnego:

Działania faktyczne – nie wywołują skutków prawnych, lub mogą wywołać pośredni skutek prawny w sferze praw i obowiązków jednostki. Przez określone fakty mogą spowodować określoną zmianę stosunku prawnego, mimo że na ta wywoływanie takich skutków nastawione nie są. Nie muszą być ściśle określone prawem, a ich podstawa prawna może się zawierać w normie kompetencyjnej albo w normie określającej zakres czynności danego urzędnika.

• Działania społeczno-organizatorskie – działania będące przejawem organizatorskiej działalności administracji publicznej. Są to wszelkie działania, w których administracja stara się inicjować działalność społeczeństwa.

• Działania materialno-techniczne – wszelkie działania w zakresie technicznej sfery funkcjonowania administracji publicznej. Jest to sporządzanie protokołów, prowadzenie kartotek, ale również budowa i utrzymanie infrastruktury materialno technicznej.

• Zaświadczenia (poświadczenia) -

Działania prawne – zawsze wywołują skutki prawne, przez które rozumie się najczęściej nawiązanie, zmianę albo rozwiązanie stosunku prawnego. Muszą być określone prawem i opierać się na konkretnej podstawie prawnej. Jeżeli są to działania polegające na stosowaniu prawa ich podstawa prawna wynika z prawa materialnego.

Z wykładu: 1. Czynności prawne Czynności administracyjnoprawne Czynności cywilnoprawne – należy tu zaliczyć głównie te czynności, które są związane z wykorzystywaniem działań społeczno-organizatorskich czy działań materialno technicznych. Nie oznacza to jednak, że z elementami prawa cywilnego w działalności administracji publicznej nie ma się do czynienia w zakresie władczych form działania administracji publicznej. W przypadku tych ostatnich, często mogą mieć miejsce sytuacje wywołujące odpowiedzialność odszkodowawczą 2. Inne działania administracji publicznej Działania społeczno-organizatorskie Działania materialno techniczne Zaświadczenia (poświadczenia)

3. Kryterium stosunku do obowiązującego prawa

Działania polegające na stanowieniu prawa

Działania polegające na stosowaniu prawa

4. Kryterium adresata skutku prawnego

Działania indywidualne

Działania generalne – skierowane do bliżej nieokreślonego adresata

7. WŁADZTWO ADMINISTRACYJNE

Władztwo administracyjne – organ jednostronnie i władczo rozstrzyga o sytuacji prawnej (o prawa i obowiązkach) podmiotu administrowanego. Podmiot administrowany ma obowiązek podporządkowania się rozporządzeniom wydanym przez organ administracji publicznej. Charakteryzuje się tym, że organ ma możliwość zastosowania przymusu, jeżeli podmiot administrowany nie podporządkowuje się obowiązkom, nakazom lub zakazom na niego nałożonym

7. JAKA JEST RÓŻNICA MIĘDZY DECYZJĄ ADMINISTRACYJNĄ A WYROKIEM SĄDOWYM?

DECYZJA ADMINISTRACYJNA	WYROK SĄDOWY
1. Konkretyzuje normę bezwzględnie obowiązującą, która nie pozwala na swoje skonkretyzowanie żadnemu innemu podmiotowi oprócz tego, który został wskazany jako organ posiadający kompetencję administracyjną	1. Następuje zazwyczaj jako wtórny po nieautorytatywnej konkretyzacji normy
2. Konkretyzacja następuje zawsze według stanu faktycznego i stanu prawnego istniejącego w momencie tej konkretyzacji	2. Dotyczy w zasadzie przeszłego stanu faktycznego i prawnego, który obowiązywał w momencie wszczęcia postępowania sądowego, w którym doszło do zawiązania się sporu
3. Nie rozstrzyga żadnego sporu, a jej znaczenie dotyczy przyszłości, gdyż jest ona zawsze elementem realizującym szersze zadania administracji publicznej.	3. Służy wiążącemu, autorytatywnemu i ostatecznemu rozstrzygnięciu sporu między podmiotami stosunku prawnego i jego wydanie załatwia sprawę, ale nie oddziałuje na przyszłość
4. Wydawana przez organ zaangażowany w sprawę administracyjną, będący jedną ze stron danego stosunku prawnego, a w dodatku organ zależny od układu hierarchicznego, w jakim pozostaje, i od stopnia decentralizacji jaki go dotyczy	4. Spór jest rozstrzygany przez niezawisły, bezstronny i neutralny organ

7. PODZIAŁ AKTÓW ADMINISTRACYJNYCH

1. Kryterium podziału związane z adresatem

• Akty generalne

• Akty indywidualne

• Akty zewnętrzne

• Akty wewnętrzne

2. Kryterium podziału związane z przesłankami prawnymi

• Akty konstytutywne

• Akty deklaratoryjne

• Zaświadczenia

3. Kryterium związania (zdeterminowania) aktu administracyjnego normą prawną

• Akty związane

• Akty swobodne

4. Kryterium podziału związane z treścią

• Akty zobowiązujące

• Akty uprawniające

• Akty skierowane do osób

• Akty skierowane do rzeczy

• Akty nakazujące

• Akty zakazujące

• Akty kształtujące – ustanawiają, zmieniają lub znoszą określony stosunek prawny i mają charakter konstytutywny

• Akty ustalające – stwierdzają prawo lub prawnie doniosłą cechę określonej osoby; mają charakter deklaratoryjny

• Akty kwalifikujące – istotą jest ocena i oparte na niej kwalifikowanie czyjegoś działania lub cechy jakiegoś przedmiotu

7. AKT DEKLARATORYJNY, KONSTYTUTYWNY, POZYTYWNY

Akt deklaratoryjny – potwierdza (deklaruje) prawa i obowiązki, które wynikają z ustawy, sam zaś takich praw i obowiązków nie tworzy. Niemniej kształtuje stosunki prawne, ponieważ dopiero od chwili wydania takiego aktu administracyjnego, adresat aktu może się skutecznie powoływać na swoje prawo. Obowiązują ex tunc (np. stwierdzenie nabycia obywatelstwa, decyzje stwierdzające wygaśnięcie określonych uprawnień z mocy prawa).

Akt konstytutywny – tworzy, zmienia lub uchyla stosunki prawne, przy czym zmiana konkretnej sytuacji prawnej następuje tu nie z mocy samej ustawy, ale z mocy tego właśnie aktu administracyjnego. Tworzą nową sytuację prawną, tzn. ustalają prawa i obowiązki adresatów. Obowiązują ex nunc (np. decyzja o zmianie nazwiska, wydanie paszportu).

7. PUBLICZNE PRAWO PODMIOTOWE (RODZAJE)

Publiczne prawo podmiotowe – taka sytuacja prawna obywatela (jednostki zbiorowej), w obrębie której obywatel ten (jednostka zbiorowa), opierając się na chroniących jego interesy prawne normach prawnych może skutecznie żądać czegoś od państwa lub może w sposób niekwestionowany przez państwo coś zdziałać.

1. Negatywne prawo podmiotowe – polega na roszczeniu jednostki wobec państwa, aby nie wkraczało ono w sferę wolności określonej w konstytucji

2. Pozytywne publiczne prawo podmiotowe – polega na roszczeniu jednostki wobec państwa, aby zapewniło ono jednostce korzystanie z przysługujących jej uprawnień (świadczeń)

Inna klasyfikacja:

1. Prawo podmiotowe polegające na roszczeniu o wydanie aktu administracyjnego o oznaczonej treści (nie można odmówić wydania pozytywnej decyzji osobie, która spełnia określone warunki prawne)

2. Prawo podmiotowe polegające na żądaniu od organu, określonego prawem zachowania się

3. Prawo podmiotowe polegające na domaganiu się nie tylko rozstrzygnięcia pozytywnego, ale określonego rozstrzygnięcia pozytywnego

4. Prawo podmiotowe polegające na domaganiu się od państwa, aby zaniechało ingerencji w sferę uznanej uprzednio wolności

5. Prawo podmiotowe do współdziałania z administracją w rozstrzyganiu spraw publicznych

7. WADLIWOŚĆ AKTÓW ADMINISTRACYJNYCH (RODZAJE I SKUTKI WAD)

Rozróżnia się wadliwość:

• nieistotną – akt opatrzony wadą nieistotną jest ważny i wiążący dla adresata; możliwe jest jedynie jego sprostowanie lub uzupełnienie

• istotną – akt opatrzony wadą istotną może być zmieniony bądź uchylony.

Akty wzruszalne – akty zawierające wadę istotną, mogące być uchylane bądź zmieniane przez organ nadzorczy – może to nastąpić na wniosek bądź z urzędu.

Wzruszalność aktu administracyjnego – uchylenie bądź zmiana aktu administracyjnego dotkniętego wadliwością istotną, w Polsce dotyczy tylko aktów ostatecznych.

Bezwzględna nieważność aktu – utrata mocy wiążącej aktu ze względu na wady jakie zawiera - są na tyle istotne że traci on moc wiążącą i w efekcie nie rodzi skutków prawnych; do stwierdzenia takiego stanu rzeczy niezbędna jest deklaracja nieważności.

Deklaracja nieważności – deklaracja stwierdzająca nieważność aktu ze względu na jego wadliwość; działa ze skutkiem wstecznym, a stwierdzona w ten sposób nieważność obejmuje wszystkich.

Katalog przyczyn nieważności – wskazuje 7 przyczyn nieważności aktu administracyjnego; jest zawarty w § 1 art. 156 k.p.a.

Art. 156. § 1. Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:

  1)   wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,

  2)   wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,

3)   dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną,

  4)   została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,

  5)   była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały,

  6)   w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą,

  7)   zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

Sanacja wady poprzez upływ czasu – po upływie 5 lub 10 lat nie można stwierdzić nieważności aktu administracyjnego z powodu określonej wady.

Instytucje wzruszalności i nieważności wadliwych aktów administracyjnych stanowią gwarancję praworządności działań administracji publicznej poprzez eliminowanie z obrotu prawnego aktów z prawem nie zgodnych.

7. KIEDY MAMY DO CZYNIENIA Z PRAWIDŁOWYM AKTEM ADMINISTRACYJNYM? NA CZYM POLEGA ZASADA DOMNIEMANIA WAŻNOŚCI AKTU ADMINISTRACYJNEGO?

Prawidłowy akt administracyjny:

1. Musi być wydany zgodnie z prawem materialnym, co oznacza, że prawo musi wyraźnie zezwalać na rozstrzyganie o prawach i obowiązkach określonych podmiotów w drodze aktu administracyjnego

2. Musi być wydany zgodnie z prawem ustrojowym, co oznacza, że musi być wydany przez organ administracji publicznej kompetentny zarówno rzeczowo, jak i miejscowo

3. Musi być wydany zgodnie z prawem procesowym, czyli w odpowiednim trybie, określającym zarówno sposób jego podejmowania, jak i sposób kontroli

4. Musi być wydany z właściwym wykorzystaniem samodzielności prawnej, przyznanej organowi przez normy prawa materialnego, ustrojowego i procesowego. W szczególności właściwe wykorzystanie samodzielności w ustalaniu stanu faktycznego sprawy, w interpretowaniu stosowanych norm prawa, zwłaszcza zaś w określaniu treści pojęć nieoznaczonych użytych przez ustawodawcę, właściwe wykorzystanie samodzielności w zakresie wartościowania i formułowaniu sądów wartościujących, wreszcie wykorzystanie samodzielności w ustalaniu treści rozstrzygnięcia.

Zasada domniemania ważności aktu administracyjnego polega na tym, że akt administracyjny uważa się za ważny, dopóki nie zostanie uchylony przez uprawniony organ. Zasada ta nie może obowiązywać tam, gdzie ustawodawca domniemanie takie uchyla, tzn. tam, gdzie przyjmuje nieważność aktu.

7. CO TO PRAWOMOCNOŚC FORMALNA AKTU ADMINISTRACYJNEGO, PRAWOMOCNOŚĆ MATERIALNA. KLAUZULE W AKTACH ADMINITRACYJNYCH – WARUNEK ZAWIESZAJĄCY I ROZWIĄZUJĄCY

Prawomocność formalna – oznacza niemożność uchylenia bądź zmiany aktu administracyjnego na skutek wniesienia zwyczajnych środków odwoławczych. Stronie nie przysługują zwyczajne środki odwoławcze jeżeli upłynął termin do ich wniesienia a strona nie skorzystała ze swoich uprawnień, jak i również, jeżeli na skutek ich wniesienia sprawa została załatwiona przez organ odwoławczy ostateczną decyzją od której odwołanie nie przysługuje;

Prawomocność materialna – oznacza niewzruszalność aktu. Nie może on być zmieniony ani zniesiony na skutek działania strony ani działania organu. Pojecie prawomocności materialnej jest szersze od pojęcia prawomocności formalnej. Jeżeli akt jest prawomocny materialnie oznacza to, że odznacza się on również cechą prawomocności formalnej. Natomiast prawomocność formalna aktu wcale nie musi oznaczać, że jest on prawomocny materialnie.

Prawomocność nie obejmuje aktów wewnętrznych ani też poświadczeń, ale wyłącznie prawotwórcze akty zewnętrzne, kształtujące konkretną sytuację prawną adresatów. Prawomocność oznacza niemożność uchylenia lub zmiany aktu przez akty równorzędne, ale nie oznacza odporności na akty prawne wyższej rangi. Dodać też należy, że prawomocność aktu administracyjnego nie chroni przed wywłaszczeniem prawa

Akt prawny może być zaopatrzony w pewne klauzule dodatkowe, na które prawo zezwala. W szczególności do klauzul dodatkowych można zaliczyć oznaczenie okresu obowiązywania aktu. Akt wydany na czas określony, obowiązuje od pewnego terminu, do wyznaczonej daty. W akcie adm. może się znaleźć klauzula o warunku zawieszającym lub rozwiązującym.

7. WYWŁASZCZENIE DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ

Wywłaszczenie decyzji administracyjnej - nadzwyczajny tryb uchylenia lub zmiany decyzji zwany trybem wywłaszczenia praw nabytych na podstawie decyzji. W celu wywłaszczenia decyzji administracyjnej muszą wystąpić łącznie 2 przesłanki:

1) dalsze utrzymanie decyzji w obrocie prawnym powoduje stan zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego albo grozi poważnymi szkodami dla gospodarki narodowej lub dla ważnych interesów państwa

2) jeżeli poza uchyleniem decyzji nie ma innego sposobu usunięcia zagrożenia o którym była mowa wcześniej.

7. PODZIAŁ PODMIOTÓW PRAWA ADMINSTRACYJNEGO

1. Organ administracji państwowej

2. Organ administracji rządowej

3. Organy jednostek samorządu terytorialnego

4. Osoby prawa publicznego

5. Organy administrujące