PRAWO RZYMSKIE 20.12.2010
SPOSOBY NABYCIA WŁASNOŚCI
Pochodne (nemp o plus iuris ad alium transferre potest)
Mancipatio – przeniesienie własności kwirytarnej, dosłownie tłumaczone jako obrzęd uchwycenia ręką; dokonywana w odpowiedniej formie ustnej, do jej dokonania było potrzebnych 5 dorosłych obywateli rzymskich (mężczyzn) oraz wagowy;
In iure cessio – przedmiotem mogły być rzeczy res mancipi i res nec mancipi; tłumaczone jako odstąpienie od sporu w procesie; potrzebne było do wypowiedzenia odpowiedniej formułki przed urzędnikiem magistraturalnym;
Traditio (tylko na rzeczach res nec mancipi) – dokonywane abstrakcyjne; nie jest ważna podstawa prawna, lecz należy zachować odpowiedniej formy, by była ona ważna;
Usucapio (jeśli nabyto rzecz res mancipi w sposób nieformalny) – dokonywane abstrakcyjne; nie jest ważna podstawa prawna, lecz należy zachować odpowiedniej formy, by była ona ważna;
In iure cessio i mancipatio wyszły z użycia formalnie za czasów Justyniana Wielkiego, lecz nie korzystano z nich już w prawie poklasycznym. Zgodnie z tradycją powinno mieć miejsce wydanie rzeczy (w sposób fizyczny lub pewien jej symbol, gdy fizyczne nie jest możliwe; w prawie klasycznym odstąpiono od sposobu fizycznego kosztem symbolicznego), wola wydania rzeczy oraz musiał istnieć prawnie uznany cel (iusta causa traditionis). Gdy czynność utraci jedno z tych wartości, wówczas będzie to czynność kauzalna. Gdy przedmiotem były rzeczy res mancipi, wówczas stronami byli obywatele rzymscy.
Pierwotne – gdy nie było poprzednika rzeczy
Occupatio – zawłaszczenie; polega na objęciu w posiadanie rzeczy niczyjej z zamiarem posiadania jej na stałe; można zawłaszczyć zwierzęta, wyspy powstałe na morze, rzeczy wyrzucone przez morze oraz rzeczy świadomie wyrzucone w celu pozbycia się jej;
Thesaurus;
Accessio – akcesja; nabycie własności na rzeczy ubocznej wskutek nabycia rzeczy ubocznej z rzeczą główną, w taki sposób, iż staje się ona częścią rzeczy głównej oraz własnością właściciela; rodzaje:
Dwóch ruchomości ze sobą – połączenie dwóch metali, drewna czy akcesjach szczegółowych;
Dwóch nieruchomości ze sobą – akcesje rzeczne; występowały tam, gdzie były rzeki publiczne (spławne przez cały rok);
Ruchomości z nieruchomością – superficies solo cedit; np. poprzez wybudowanie nieruchomości na czyimś gruncie czy zasadzenia drzewa na czyimś gruncie;
Specificatio;
Fructus – nabycie własności na pożytkach; nabywał ją właściciel rzeczy macierzystej, oczywiście po ich odłączeniu rzeczy od macierzy;
Usucapio (jeśli została nabyta od wierzyciela) – zasiedzenie; jeden z ważniejszych sposobów nabycia własności; nabycie w skutek posiadania rzeczy przez czas określony ustawą; zasiedzieć można było tylko grunty w Italii; zasiedzenia mógł dokonać tylko obywatel rzymski; rzecz zasiedzona musiała być zdatna do zasiedzenia (res habiles), tytuł zasiedzenia powinien być słuszny i prawdziwy (iustus causa usucapionis) oraz wymagana była dobra wiara, jak również nieprzerwane posiadanie rzeczy; musi to wszystko wystąpić łącznie.
Res hostiles – rzecz znajdująca się na terenie Imperium, a będąca własnością państwa, z którym Imperium prowadziło wojnę; specyficzny rodzaj rzeczy mogącej być przejętej przez occupatio.