PSYCHOLOGIA RESOCJALIZACYJNA
WYKŁAD I 19.02.13
Psychologia resocjalizacyjna zajmuje się problematyką związaną z procesem wykolejenie społecznego i resocjalizacji. Resocjalizacja jest odmianą socjalizacji, ponowną socjalizacją. Psychologia resocjalizacyjna jest powiązana z wieloma dziedzinami nauk społecznych, takich jak:
-socjologia
-psychiatria
-pedagogika
-filozofia
-kryminologia
-psychologia sądowa
-prawo
-psychopatologia
-psychologia rozwojowa, wychowawcza, penitencjarna
-neuropsychologia
Metody psychologii resocjalizacyjnej to:
-wywiad
-rozmowa
-testy i kwestionariusze osobowości
-analiza wytworów
Resocjalizacja dzieli się na działania w środowisku otwartym oraz zamkniętym.
Czy resocjalizacja jest możliwa w środowisku zamkniętym?
Z reguły wiele osób wychodzi z więzienia „gorszych”, jeszcze bardziej zaburzonych i zdemoralizowanych. Więzienie pozbawia wolności i niezaspokaja podstawowych potrzeb, z czego rodzą się zaburzenia w zachowaniu.
Pierwsze więzienia Starożytność ( Egipt, Chiny)
Miały charakter śledczy, zmuszano do przyznania się do winy, składania fałszywych zeznań. Stosowano głównie karę śmierci, zabijano każdego bez względu na wiek, nawet dzieci.
W średniowieczu więzienia były głównie formą zemsty, nikt nie znał dnia ani godziny aresztowania, więźniów torturowano, co w efekcie prowadziło do śmierci.
Więzienie, jako kara koniec XVI w. – Przełom w więziennictwie.
Kara więzienia miała nie tylko powstrzymywać od popełniania przestępstw, ale i poprawiać samych więźniów.
Pierwsze więzienia powstawały na skutek przekształcania się Domów Poprawy oraz Domów Pracy Przymusowej.
Stosowano w nich 3 główne metody, na które duży wpływ miała rola kościoła:
-przymus pracy
-bicie
-umoralnianie
Więziennictwo w Polsce Gdańsk 1629r. pierwszy Dom Poprawy
Początek XVIII w. Włochy:
Wtedy zaczęto różnicować więźniów, zaczęto wierzyc, iż młodocianych przestępców można zmienić, metodą zamknięcia w celi jednoosobowej ( tu znowu rola kościoła, czyli umoralniająca rola samotności) były to początki RESOCJALIZACJI. Wspólna praca więźniów w dzień, bez możliwości komunikacji, była ich jedynym kontaktem z człowiekiem.
Po około 30 latach, zaczęły powstawać więzienia dla kobiet. ( tj. po około 30 latach od końca XVIII w? No ale tak mówiła )
System CELKOWY:
Polegał na tym, że więzienia miały być okrągłe, a strażnik miał siedzieć w samym środku i „mieć oko na wszystkich”. ( Stany Zjednoczone).
Zauważono, że więzienia demoralizują, zaczęto inaczej traktować osoby upośledzone umysłowo i fizycznie, zaczęto zwalniać więźniów przed terminem za dobre zachowanie.
1682 r.- Karta PENNA, wprowadzono:
-karę śmierci
-kaucję
-osoby uwięzione pomyłkowo mogły żądać odszkodowania
-separacja sprawców poważnych przestępstw od innych więźniów.
Na podstawie karty Penna, wprowadzono 2 systemy penitencjarne:
Pensylwański: obowiązywało osamotnienie więźniów w nocy i w dzień, bezczynność przez cały pobyt w więzieniu. Zakładano, że w ten sposób więźniowie nie będą na siebie negatywnie oddziałowywac i będzie to czas na refleksję.
Auburnski: początkowo również stosowano osamotnienie, lecz więźniowie umierali, więc ustanowiono wspólna pracę w dzień, jednak bez możliwości kontaktu. Cele miały wymiary 1,20 x2,15/30, uczono pisania i czytania.
1919 r.- wtedy istniał ostatni Zakład Karny w systemie auburnskim, zrezygnowano gdyż były one zbyt kosztowne, a więźniów było coraz więcej.
System PROGRESYWNY: polegał na dogłębnym poznaniu przestępcy i jego środowiska oraz dostosowania do tego kary, różnicowano wiek, pleć i rodzaj popełnionego przestępstwa. Reżim zależał od zachowania więźnia, im lepsze zachowanie więźnia tym lżejszy reżim, sposób traktowania był dostosowany do osobowości.
System REGRESYWNY: wchodząc do więzienia miało się przywileje, lecz były one zabierane za przewinienia, przeciwieństwo systemu progresywnego.
System rodzinny- upodabnianie do rodziny, głównie dla przestępców nieletnich.
Dziś- indywidualizacja karania, system żetonowy.
Wykład II 26.02.13
Areszt Śledczy w Piotrkowie Trybunalskim- polskie Alcatraz
-619 miejsc dla więźniów
-260 funkcjonariuszy
-275 cel (1, 2,3 osobowe)
-duże poczucie izolacji, ciągła obserwacja, ubikacje w celach, ciepło woda jest raz w tygodniu.
SOCJALIZACJA- przyswajanie wzorów kulturowych, wartości, akceptowanych sposobów zachowania w sytuacjach społecznych oraz uzasadnień moralnych w dokonywaniu wyborów.
Socjalizacja zależy od środowiska i kultury ( miejsca pochodzenia), istnieją oczywiście wartości uniwersalne, które obowiązują w każdym kraju i kulturze.
RESOCJALIZACJA zajmuje się osobami, które podlegały już socjalizacji, lecz nie dała ona pożądanych efektów.
Resocjalizacja w ujęciu wąskim: całokształt specjalnych zabiegów reedukacyjnych:
-organizowanych wobec osób niedostosowanych społecznie, odznaczających się szkodliwą, antagonistyczno-destrukcyjną aktywnością społeczną i związaną z tym działalnością przestępczą.
-ukierunkowanych na ukształtowanie pożądanych postaw i zachowań społecznych, umożliwiających osobie prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie.
* Celem resocjalizacji jest korekta osobowości.
Ważne jest, aby po powrocie do społeczeństwa, dana osoba mogła normalnie funkcjonować.
Optymizm pedagogiczny- mamy nadzieję, że zmieniając osobowość danej osoby, zmienimy jej dokonywanie wyborów z tych złych na te dobre.
W resocjalizacji należy poznawać osobowość sprawcy, już na etapie sądowym, zapoznać się w tym co kierowało daną osobą, dlaczego popełniła przestępstwo itp. Istotna jest również ilość razy pobytu w izolacji, im więcej tym gorzej, im mniej, tym większa szansa na resocjalizację. Generalnie możliwość resocjalizacji, wpływania na kogoś kończy wraz z jego 6letnim pobytem w izolacji.
W Polsce w latach 60 i 70, panował system dyscyplinarno-izolacyjny.
Współcześnie wzrasta przestępczość młodzieży, nie tylko tej z rodzin patologicznych, pojawiają się nowe kategorie przestępstw, obniża się dolna granica wiekowa sprawców. Eskalacja przestępczości gwałtownej, współwystępowanie przestępstw z narkomanią i patologią społeczną.
Rola wsparcia społecznego jest niewystarczająca, nie utrwala się pozytywnych efektów gdyż jednostka wraca do starego, zazwyczaj destruktywnego środowiska. Resocjalizacja jest skuteczna gdy sprawca odnajduję się po wyjściu z izolacji, w środowisku.
Człowiek przystosowuje się do 2óch środowisk:
Wewnętrznego:
-fizjologicznego( doznania wewnątrzustrojowe, sygnały od narządów np. ból)
-psychicznego (stany intrapsychiczne, emocje, nastroje)
Zewnętrznego:
-fizycznego ( czynniki geograficzne, klimatyczne)
-psychospołecznego
Adaptacja do środowiska psychospołecznego ma 5 płaszczyzn:
-adaptacja do siebie samego
-adaptacja do małej grupy
-adaptacja do większej grupy, społeczności
-adaptacja do klasy społecznej, narodu, plemienia
-adaptacja do rodzaju ludzkiego
Wykład III 05.03.13
Ja nie jestem OK., wy nie jesteście OK.
Ja jestem OK, wy jesteście OK.
Ja jestem OK, wy nie jesteście OK.
Optymalna adaptacja społeczna- to proces uzyskiwania względnej równowagi między zewnętrznymi wymaganiami a potrzebami, pragnieniami jednostki bez utraty poczucia własnej indywidualności.
Są trzy mechanizmy prowadzące do optymalnej adaptacji społecznej:
Akomodacja- Oznacza zmianę istniejących lub utworzenie nowych struktur poznawczych w celu lepszego dopasowania się do środowiska.
Asymilacja- przyswojenie przez organizm różnych elementów otoczenia.
Homeostaza- utrzymanie równowagi, stałaś swojego środowiska wewnętrznego.
Jednostka może być nieprzystosowana do:
- samej siebie
- przystosowana osobiście ale nieprzystosowana na innych płaszczyznach
Przystosowanie jest efektem procesów:
-uczenia się,
-nauczenia,
-wychowania,
-socjalizowania,
Podstawowym jest proces uczenia się.
Dezadaptacja- gdy ktoś wybiera mało skuteczny sposób adaptacja nie zapewnia harmonii zwnetrznej i wewnętrznej. Jest to np. proces wykolejenia społecznego.
10% - 15% więźniów ma rozwinięte myślenie abstrakcyjne.
Do resocjalizacji potrzebna jest wola i ………
Osoba, które jest nieprzystosowana do życia rodzinnego kompensuje to np. w pracy.
Życie rodzinne (-) praca (+)
Socjalizacja – wzrastanie w kulturze
Istnieją dwa rodzaje socjalizacji:
- pierwotna
-wtórna
AKULTURACJA ( transkulturacja ) - zjawisko przenikania się, dyfuzji dwie kultury z powodu ciągłego, bezpośredniego kontaktu –
WYCHOWANIE- tak jak i nauczanie jest odmianą uczenia się. To celowy i rozwojowy proces kształcenia osobowości człowieka , wywieranie wpływu, proces zmian w osobowości z przyjętym i akceptowanym ideałem wychowanym i systemem wartości.
Wychowanie to element socjalizacji.
FAZY WYCHOWANIA:
Faza manipulacji – jednostka uczy się określonych sposobów zaspokajania potrzeb. Warunkowanie klasyczne, instrumentalne. Rodzice jako sedziowie.
Faza sterowania – dziecko ma ograniczone podejmowanie decyzji. Rodzic eliminuje zachowania negatywne i niebezpieczne. Nie można zostawić pewnej możliwości decydowania.
Faza partnerstwa – dziecko jak i opiekun działają wspólnie. Młody człowiek sam nie wie do czego dąży. Rodzic może wskazać co ma wybrać, żeby osiągnąć określony cel.
Samowychowanie- sami się wychowujemy i o sobie decydujemy
Wychowanie zachodzi przez:
Poznawczą – jak zdobywać wiedzę, planowanie, działanie
Twórczą –
Recepcyjną – uczula estetycznie, moralnie
Usługową, konsumpcję-
Mechanizmy wpływu w wychowaniu:
Naśladownictwo
Identyfikowanie
Modelowanie – wzorowanie się nie tylko zewnętrznie ale i przyjmujemy ich postawy, poglady
Przyswojenie
NAUCZANIE jest ukierunkowaniem, organizowaniem sytuacji w której zachodzi uczenie się drugiej osoby, Jest organizowaniem tego uczenia się. Nie ma nauczania bez uczenia się.
NAUCZANIE to proces prowadzący do kształtowania i rozwijania zdolności instrumentalnych potrzebnych do realizacji zamierzeń..
Skuteczność nauczania zależy od:
Tego kto się uczy (jaka ma motywacje, zdolności)
Jak się uczy (jakimi metodami, sposobami, w jakim miejscu)
Z czyja pomocą się uczy (jaki jest nauczyciel)
Wykład IV 12.05.13
Uczenie się - to procesy zachodzące w CUN, które prowadzą do trwałych zmian w zachowaniu.
O uczeniu się informują nas zmiany zachowania które są:
następstwem zmian centralnych nie zalezą wyłącznie od funkcji receptorów i efektorów
powstają w wyniku indywidualnego doświadczenia
sa względnie trwałe nie wyrażaja się w chwilowym podwyższeniu lub obniżeniu poziomu zachowania
Szczególnym przypadkiem dezadaptacji społecznej jest WYKOLEJENIE SPOŁECZNE
Wykolejenie społeczne składa się z 3 elementów:
manifestacji czyli czynów sprzecznych z obowiązującymi normami
zaburzeń czyli ze stanów osobowości niedostrzegalnych bezpośrednio
przyczyn czyli czynników wywołujących zaburzenia osobowości i zachowania
Przykłady wykolejenia:
- narkomania
- popełnianie przestępstw
Wykolejenie społeczne może być:
obyczajowe (osoby łamią normy moralne, społeczne ale nie naruszają kodeksu karnego)
przestępcze (osoba narusza konkretne przepisy prawne, które podlegaja sankcją)
ASOCJALNOŚĆ – skrajnie asymilatywny styl adaptacji społecznej – egoizm egocentryczny (najważniejsza jest jednostka)
DYSOCJALNOŚĆ – skrajnie akomodatywny styl adaptacji społecznej – egoizm socjocentryczny (najważniejsza jest grupa do której należe)
SKRAJNE SPOSOBY ADAPTACJI SPOŁECZNEJ (skrajnie asymilatywna, skrajnie akomodatywna)
mogą przybierać formę restrykcyjna lub ekspansyjną
jeżeli połaczymy je z asocjalnością i dysocjalnoscia to uzyskamy cztery sposoby wadliwej adaptacji społecznej:
asocjalno – restrykcyjny czyli nihilistyczno – wycofujący
asocjalno – ekspansyjny czyli nihilistyczno – agresywny
dysocjalno – restrykcyjny czyli dogmatyczno restrykcyjny
dysocjalno – ekspansyjny czyli dogmatyczno – ekspansyjny
TYPOLOGIA NIEPRZYSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO WG CZESŁAWA CZAPÓWA
Trzy typy wykolejenia:
Zwichnieta socjalizacja ( osoby wychowywały się w rodzinie ale nastąpiły braki w socjalizacji)
Demoralizacja (dziecko było prawidłowo socjalizowane do pewnego momentu a potem dziecko dostaje się pod wpływy innej kultury niż wychowywało się dotychczas)
Socjalizacja podkulturowa (dziecko od samego początku jest wychowywane w kulturze, która stoi w opozycji do reszty swiata np. dziecko wychowuje się w rodzinie złodziei)
TYPOLOGIA NIEPRZYSTOSOWANIA SPOLECZNEGO H.S SULLIVANA
Typy osób nieprzystosowanych społecznie:
Typ apołeczny
Konformista (osoba która reaguje na rózne frustracje nadmiernym podporządkowaniem)
Neurotyk (osoba która przyswoiła pewne wartości i normy, ale stale boi się o to ze nie sprosta tym normom, boi się że zacznie te normy łamać)
PROCES DOJRZEWANIA PRZESTĘPCZEGO WG CZESŁAWA CZAPÓWA
Prawidłowe dojrzewanie społeczne charakteryzuja trzy trady wektorów:
SYNTONIA → SYMPATIA → TELLICZNOŚĆ
Syntonia – odczuwanie bliskości, przywiązania do innych osób, jest to cos wrodzonego
Sympatia – pozytywne odniesienie do innej osoby
Tellicznośc – gotowość umiejętność pomagania (apogeum triady)
EGOIZM → ALTRUIZM →MIŁOŚĆ
Egoizm – jest potrzebny od samego urodzenia
Altruizm – odnoszenie się z rzeczliwoscią do potrzeb innych, potrafimy się nimi zainteresować
Miłość – idzie dalej niż altruizm, jest to zespolenie psychiczne z druga osoba (jest to apogeum tej triady)
SPONTANICZNOŚĆ → KONFORMIZM AUTONOMIA PROSPOŁECZNA
Spontaniczność – impulsywność, brak kontroli zachowania
Konformizm – dorośli mówią co wolno a czego nie dziecko opanowuje te zasady zachowania, dostosowuje się
Autonomia – osoba sama potrafi ocenić co jest dobre a co złe
ZABURZENIA ROZWOJU SPOŁECZNEGO ZDOLNOŚCI ADAPTACYJNYCH W DOJRZEWANIU PRZESTEPCZYM
Zaburzenia stosunku nieletnich do środowiska społecznego będące:
zahamowania wglądu społecznego (osoba wzbudza agresje ale nie wie dlaczego)
niedorozwoju syntonii
niedorozwoju sympatii i tellicznosci
Zaburzenia interakcji społecznej na czele z brakiem umiejętności podejmowania ról społecznych związanych z wiekiem i płcia
Zaburzenia sfery emocjonalnej (dominacja impulsywności, wrogości, osoby są agresywne)
RODZAJE DOJRZEWANIA:
Dojrzewanie progresywne – oznacza zmiany jakościowe, które powodują coraz efektywniejsze przystosowania się do coraz szerszego otoczenia
Dojrzewanie regresywne – prowadzi do zmian jakościowych zwężających efektywne przystosowanie do coraz węższego otoczenia (dojrzewanie przestępcze)
DOJRZEWANIE PRZESTĘPCZE – polega na występowaniu czynności przestępczych stanowiących rezultat rozwijania się i utrwalenia skłonności do:
Preferowania wyłącznie dobra osobistego bez liczenia się z dobrem innych – egoizm egocentryczny – któremu towarzyszy asymilatywno – asocjalny sposób adaptacji społecznej
Preferowanie dobra waskiej grupy podkulturowej – egoizm socjocentryczny – któremu towarzyszy akomodatywno – dysocjalny sposób adaptacji społecznej.
Wg SAUL’A ukształtowanie się dojrzałej osobowości wymaga:
Pozbycie się poczucia niższości, egoizm, postaw rywalizujących
Tendencji do tworzenia ideałow i sumienia
Tendencji do przejscia od pasożytniczej zależności do niezależności i zdolności do podejmowania odpowiedzialności za innych
Tendencji do pozbycia się wrogości
Plastyczności zachowania
STADIA DOJRZEWANIA PRZESTEPCZEGO WG MARKA KOSEWSKIEGO:
Stadium reaktywne do ok. 13 – 14 r.ż. ( nie ma tu mowy o przestępstwach z premedytacja. Popełniane przestępstwa sa reakcjami na bodziec zewnętrzny)
Okres przejściowy od 14 – 17/18 r.ż (stopniowa akceptacja przez jednostke roli przestępcy, wchodzi w ta role nastepuje uzewnętrznienie wymogów związanych z ta rola)
Wyróżniono następujące techniki neutralizacji:
Kwestionowanie odpowiedzialności – sprawca odwołuje się do niezawodnego przez siebie zbiegu okoliczności lub określa się jako człowiek „wepchniety” w sytuacje nie dajac mu szans innego zachowania
Kwestionowanie szkody – sprawca uwaza, ze jego działanie bądź nie wyrządziło nikomu lub tylko nieistotną, bądź jest sprawa miedzy nimi a poszkodowanym i nikogo nie powinno to obchodzić
Kwestionowanie ofiary – sprawca jest przekonany, że ofiara jego działania zasłużyła sobie na takie potraktowanie np. lichwiarz. Kryminalista może przybierac poze Robin Hooda jako tego, kto urzeczywistnia sprawiedliwość, nie przejmując się ustawami
Potępianie potępiających - sprawca usprawiedliwia się tym, że inni a zwłaszcza ci, którzy go ściągają, postępują tak samo albo nawet gorzej,
Powołanie się na wyższe racje – sprawca powołuje się na kolizje wartości wymagajaca poswięcenia dobra – jego zdaniem- niższej wartosci
Stadium autonomiczne po 17/18 r.ż ( zachowanie przestępcze uniezależnia się od swoich pierwotnych przyczyn. Osoba zyje wg. Innych norm i zasad niż reszta społeczeństwa)
WYKŁAD V 19.03.13
Koncepcja osobowości przestępczej Chalesa Andersena
Kryteria wyróżniania rodzajów osobowości:
Przejawianie lub nie poczucia winy po czynie zabronionym
Potrzeba powrotu do społeczeństwa, akceptacja kary jako koniecznej zapłaty
Identyfikacja lub jej brak z szersza zbiorowościa społeczną
Rodzaje osobowości:
Niekryminalna – prawidłowa
Pseudoprzestepcza
Prawdziwa przestepcza / kryminalna
OSOBOWOŚC PRZESTĘPCÓW WG. S.C.HALLA I J.PINATELA
HALL przestępcą znamionuje:
Egocentryzm
Niestabilność emocjonalna
Brak wytrwałości
Nieumiejętność korzystania z dotychczasowych doświadczeń
PINATEL działania przestępcze umożliwiają 4 cechy osobowości:
Egocentryzm etyczny
Chwiejność emocjonalna
Agresywność
Obojętność uczuciowa
TYPY ZACHOWAŃ PRZESTĘPCZYCH WG. JANA ROSTOWSKIEGO
Przestępczośc trwała
Przestępczość okresowa / ograniczona
WG. INNEGO KRYTERIUM:
Przestępczość jawna, otwarta, konotacyjna
Przestępczość skrywana, ukryta
TYPY PRZESTĘPCZOŚCI MŁODZIEZY;
Przestepczosc grupowa (dysocjalna, wąsko socjalizowana)
Przestępczość asocjalna / charakterologiczna
Przestepczośc neurotyczn
Wykład VI 09.04.13
O prawidłowej kontroli wewnętrznej świadczą:
adekwatny obraz siebie
nastawienie na realizację zadań spójnych z celami
Glena Waltersa teoria przestępczości jako stylu życia
Rozwój człowieka wiąże się z realizacją 3 zadań:
ukształtowanie więzi społecznych z bliźnimi
ustalenie swojego poziomu stymulacji
uformowanie obrazu samego siebie
Każdy z nas jest egocentrykiem. Socjalizacja sprawia, że uczymy się podejmować decyzje właściwe społecznie. Przestępcy tego nie umieją.
10 założeń teorii Waltersa:
1. Przestępczy styl życia charakteryzuje się 4 właściwościami podmiotu:
brakiem odpowiedzialności
pobłażliwością wobec siebie i dogadzaniem sobie
niewłaściwym stosunkiem do innych ludzi
chronicznym łamaniem zasad społecznych, moralnych i prawnych
2. Okoliczności, warunki wpływające na rozwój przestępczego stylu życia tkwią w 3 sferach egzystencji ludzkiej:
fizycznej
psychicznej
społecznej
Pierwsze 5 lat życia jest najważniejsze- kształtuje się wtedy osobowość!
3. Przestępstwo jest funkcją wyboru celów, zadań jakich podejmuje się człowiek w różnych okresach życia.
4. Zachowanie człowieka o przestępczym stylu życia zmierza do osobistej katastrofy i przegranej.
5. U przestępcy realizującego przestępczy styl życia występuje specyficzny sposób myślenia.
6. Charakter tego myślenia przejawia się w 8 wzorach poznawczych:
uśmierzanie, łagodzenie własnej odpowiedzialności
wyłączenie lub odcięcie się od groźby przykrości, jaką może ze sobą nieść kara
przeświadczenie o uprawnieniu, upoważnieniu do sposobu zachowania innego niż obowiązuje wszystkich
zorientowanie na siłę, któremu towarzyszy przekonanie, że słabi mogą być wykorzystywani i straszeni przez silnych
sentymentalność
nadmierny optymizm i pewność siebie, nieumiejętność realnej oceny skutków swoich czynów i przecenianie własnych możliwości
lenistwo w myśleniu i w działaniu
brak ciągłości lub kontynuacji
7. Aby zaistniało przestępstwo potrzeba ku temu okazji
8. Motywacja do dokonania przestępstwa bierze się z oceny 4 podwójnie zorganizowanych motywów:
bunt/złość
siła/kontrola
podniecenie/przyjemność
chciwość/lenistwo
9. Przestępstwo jest całością współdziałających ze sobą myśli, motywów, zachowań.
10. Nie można zmienić czyjegoś zachowania przestępczego jeśli ten ktoś nie zmieni najpierw swojego stylu myślenia. Dlatego w resocjalizacji ważne jest skłonienie przestępcy do rozgraniczenie 3 obrazów samego siebie:
ja niepożądanego, przeszłego
ja aktualnego, realnego
ja pożądanego, idealnego
Uwarunkowania przestępczości:
psychologiczne i neuropsychologiczne
biologiczne
społeczne
Uwarunkowania psychologiczne przestępczości:
psychoanaliza i neopsychoanaliza
behawioryzm i teorie uczenia się
teorie poznawcze
K. Money – Kyrle – typologia przystosowania
hipomanik
osobnik hipoparanoidalny
człowiek charakteryzujący się postawą autorytarną
typ”ludzki”
Wykład VII 16.04.13
Zerówka- 28.05.13, 17:45, Aula Lindley’a.
Uwarunkowania przestępczości:
Psychologiczne i neuropsychiczne
Biologiczne
Społeczne
Psychologiczne uwarunkowania przestępczości
Psychoanaliza i neuropsychoanaliza
Behawioryzm i teorie uczenia się
Teorie poznawcze
K. Money, Kysle- typologia przystosowania:
Hipomanik- nie przejawia poczucia winy, bo nie ma rozwiniętego superego
Osobnik hipoparanoidalny- ma poczucie winy, ale przypisuje je innym osobom, ma w sobie dużo agresji, obmawia, plotkuje.
Człowiek charakteryzujący się postawą autorytarną-wykazuje silne poczucie winy, które kieruje do wewnątrz, wykonuje rozkazy innych, bo nie chce brać na siebie odpowiedzialności za różne sytuacje.
Typ „ludzki”- typ porządny, przeżywa poczucie winy w sposób właściwy, tj. wtedy, kiedy powinien, ma zdrową ocenę postępowania swojego i innych, jest dojrzały.
Ercisson- twierdził, że przestępstwa są popełniane na znak protestu przeciwko autorytetom, np. rodziców.
Przyczyny popełniania przestępstw w psychoanalizie:
Z powodu poczucia winy ( nierozwiązany kompleks Edypa/Elektry) - człowiek odczuwa ulgę, gdy może powiązać tkwiące w nim poczucie winy z popełnionym przestępstwem, np. kradzieżą.
Z powodu tego, że jednostka chce zostać złapana, aby nie popełnić już żadnego, gorszego, przestępstwa.
Z powodu tego, że socjalizacja nie przebiegła prawidłowo i osoba dorosła zachowuje się jak dziecko, któremu wszystko wolno.
Przestępstwo, jako akt zemsty, rekompensata za niemożność spełnienia swoich potrzeb ( np. porysuje komuś samochód, ponieważ ja nie mogę go posiadać)
Z powodu chęci uzyskania uznania ważnej dla przestępcy osoby.
Z powodu niemożności poradzenia sobie z id, dominacja id, wadliwe ego i superego.
W przypadku, gdy superego jest zbyt surowe i nie pozwala na odstępstwa od zasad
Wg Adlera przestępstwa popełnia się z powodu poczucia niższości.
Podział na przestępców i nieprzestępców:
następuje we wczesnym dzieciństwie, tzw. trening czystości
Kompleks Edypa/Elektry- niechęć do rodzica tej samej płci rozszerza się na niechęć do innych osób tej samej płci.
R. Redl i D. Wineman- warianty funkcjonowania ego u osób wykolejonych przestępczo.
Rozwinięte ego i id, brak superego
Ego zbyt słabe by oprzeć się id, rozwinięte superego
Silne, ale „zwichnięte” ego, zorientowane na czyny przestępcze, superego rozwinięte, cała energia ego spożytkowana jest na uniknięcie poczucia winy.
H.J. Eysenck- typ osobowości najbardziej obciążony potencjałem przestępczym to neurotyczny ekstrawertyk.
Twierdził, że ludzie rodzą się ze specjalnymi elementami układu nerwowego, które stymulują, że ludzie są zdolni do popełniania przestępstw a w szczególności neurotyczny ekstrawertyk, który łatwo wpada w złość i ma niechęć do innych osób.
J. Katz- teoria uwiedzenia przez przestępstwo- osoba uważa, że jak popełni przestępstwo, otworzą się przed nią nowe drogi życiowe.
J.B. Rotter-psychologia poznawcza- koncepcja umiejscowienia kontroli- wyróżnił zewnętrzne i wewnętrzne umiejscowienie kontroli, w wewnętrznym umiejscowieniu kontroli, różne wydarzenia tłumaczy się zależnością, od nas samych, zaś w zewnętrznym, od innych sił.
Przestępca zewnątrz sterowny- zewnętrzne umiejscowienie kontroli.
Wykład VIII 23.04.13
UWARYNKOWANIA PRZESTEPCZOŚCI:
Psychologiczne i neuropsychologiczne
Biologiczne
Społeczne
Uwarunkowania przestępczości:
PSYCHOANALIZA
Dla psychoanalityków duże znaczenie mają nieświadome przyczyny
Wszystkie zachowania sa celowe i służą zaspokajaniu jakiś potrzeb
Czyny karalne jakie popełniają ludzie wynikają z poczucia winy
Jednostka popełnia przestępstwo ponieważ sama chce być schwytana
Socjalizacja u osób przebiega wadliwie
Przestępstwo jako akt zemsty może wynikać z niemożności zrealizowania swoich potrzeb
Jednostka może popełnić przestępstwo ponieważ jest ona aprobowana przez osoby znaczące
Na przestępstwo wpływają również ID, EGO, SUPEREGO
TRENING CZYSTOŚCI – podczas go zaczyna się klarować podział na przestępców i nieprzestepców
KOMPLEKS EDYPA I ELEKTRY – nienawiść do rodzica tej samej płci zostaje rozszerzona na inne osoby tej samej plci, które są autorytetem
MORALNOŚĆ ZWIERACZA
K. MONEY – KYRLE: TYPOLOGIA PRZYSTOSOWANIA PRZESTEPCZEGO
Hipomanik –osoba która nie przejawia poczucia winy ponieważ ma nierozwinięte superego (on jest w porządku)
Osobnik hipoparanoidalny – ma silne poczucie winy, ale swoje winy przypisuje innym. Ma w sobie dużo agresji, obmawia, plotkuje
Człowiek charakteryzujący się postawą autorytarną – ma poczucie winy ale kieruje je do wewnątrz, surowo ocenia swój postępek. Bardzo chętnie poddaje się pod czyjeś rozkazy
Typ „ludzki” – typ por zadany, ma prawidłowo rozwinięte ego, superego, id. Ma poczucie winy i stosuje je w odpowiednim momencie.
R. REDL i D. WINEMAN - Warianty funkcjonowania Ego u osób wykolejonych przestępczo:
Rozwinięte jest ego, id, brak wykształconego superego
Ego zbyt słabe by oprzeć się naporowi Id, Superego rozwiniete
Ego silne, ale „zwichniete”, tj. zorientowane na czyny przestępcze. Superego rozwinięte. Cala energia ego spożytkowana jest na uniknięcie poczucia winy.
Behawioryzm:
D. Katz i R. L. Kahn:
Największe znaczenie maja role i konflikty które pełnimy
Zachowania, które są zgodne z rolą jaką pełnimy zmieniają osobowość człowieka
Nasza osobowość ulega zmianie pod wpływem ról jakie przez długi czas pełnilismy
H.J. Eysenck – typ osobowości najbardziej obciążony potencjalem przestępczym to NEUROTYCZNY EKSTRAWERTYK
J. Katz – teoria uwiedzenia przez przestępstwo
Skinner – „To nie ludzie sa źli, to środowisko, w którym żyjemy jest złe”
Można się oduczyć wadliwych zachowań poprzez kary i nagrody
EYSENCK:
Uważał, że niektórzy ludzie rodzą się z takimi właściwościami układu nerwowego, które powodują, popełnianie przestępstw
Ekstrawertyk ma trudności w uczeniu się, potrzebują silniejszych pobudzeń, maja większą skłonność do wypadków i uwarunkowania stanów negatywnych (nerwice)
Uważał, ze osoby maja takie cos jak sumienie
Ważny jest neurotyzm, (wrażliwość emocjonalna)
Psychotyzm – osoby łatwo wpadające w złość, lekceważą niebezpieczeństwo
TEORIA UWIEDZENIA PRZEZ PRZESTĘPSTWO (J. KATZ):
Osoby popełniaja przestępstwo ponieważ uważają, że otworzą się przed nimi różne sciezki, życie będzie łatwiejsze
Psychologia poznawcza:
J. B. Rotter – koncepcja umiejscowienia społecznego
zewnętrzna - wszelkie zdarzenia pozytywne lub negatywne tłumaczone są rzeczami które dzieją się na zewnątrz
wewnętrzna to co się dzieje zależy od nas
Osoby, które są zwenątrzsterowne częściej popełniają przestępstwo
Uniejscowienie kontroli jest traktowane jako nasza cecha osobowości.
Wykład IX 30.04.2013 r.
D. Katz i R. L. Kahn
H. J. Eysenck – typ osobowości najbardziej obciążony potencjałem przestępczym to neurotyczny ekstrawertyk.
J. Katz – teoria uwiedzenia przez przestępstwo
J. B. Rotter – koncepcja umiejscowienia kontroli
Psychologia poznawcza- człowiek jest osobą odpowiedzialną, świadomą swojego postępowania. Nie zmienimy zachowania człowieka, jeśli on sam nie zmieni myślenia.
Myśli automatyczne- np. nikomu nie można ufać, wszyscy są przeciwko mnie – typowe myślenie przestępców.
Biogenne uwarunkowania przestępczości
A. Moir i D. Jessel – czynniki predystynujące do przestępstwa porównują z „talią przestępczych kart”. Te karty to: płeć, młodość, iloraz inteligencji, osobowość, hormony męskie, biochemia mózgu.
płeć – ok 90% przestępstw popełniają mężczyźni
młodość- większość przestępców to osoby młode. Tylko 7% osób po 40- stce popełnia przestępstwa przeciw mieniu.
Iloraz inteligencji – dzieci, które mają niski poziom inteligencji werbalnej częściej stają się przestępcami. Osoby mniej inteligentne są impulsywne, łatwo je sprowokować, mają niski poziom kontroli i krytyki.
Osobowość- nie ma jednego profilu osób, który występuje zawsze u przestępców, tak samo nie ma takiej cechy.
Hormony męskie- podwyższony poziom androgenów. Najwyższy poziom hormonów męskich występuje jesienią – wtedy też jest najwięcej gwałtów. Płeć męską wyróżniają: agresja, dominacja, wyrażanie wrogości.
Biochemia mózgu – uszkodzenia mózgu i ich lokalizacje wpływać mogą na agresywność i przestępczość. Ale nie można obciążać winą za złe zachowanie jednego czynnika – odpowiedzialne za nie jest także wychowanie.
Wśród biologicznych uwarunkowań przestępczości najczęściej wymienia się:
czynniki genetyczne
psychopatię (antyspołeczne zaburzenia osobowości)
zaburzenia zachowania związane z organicznym uszkodzeniem OUN
poziom sprawności umysłowej
typ układu nerwowego
zaburzenia endokrynologiczne, biochemiczne
Rodzaje przestępców wg C. Lombroso:
dotknięci epilepsją
obłąkani moralnie
urodzeni przestępcy
przypadkowi przestępcy
Wpływ czynników genetycznych na powstawanie zaburzeń w zachowaniu ustalono w badaniach:
bliźniąt mono- dyzygotycznych
dzieci wychowywanych w rodzinach biologicznych i adopcyjnych
struktury chromosomów
Współczynnik zgodności między zachowaniami przestępczymi bliźniąt jednojajowych wynosi 0,74, a dwujajowych od 0,23 do 0,47.
Występuje istotna zależność między przestępczością rodziców biologicznych i przybranych oraz ich dzieci.
Gdy ani ojciec biologiczny, ani przybrany nie był karany, jedynie 10,5 % ich synów okazało się kryminalistami.
Jeśli ojciec biologiczny nie był przestępcą, a przybrany był, to odsetek ten wynosił 11,5 %. Gdy ojciec biologiczny był przestępcą, a przybrany nie, to przestępcą zostało 22% synów.
Gdy zarówno ojciec biologiczny jak i przybrany byli skazani sądownie to aż 36,2 % synów stało się kryminalistami.
Wykład X 07.05.13
Biologiczne uwarunkowania przestępczości:
Czynniki genetyczne
Psychopatie
Zaburzenia i uszkodzenia OUN
Poziom sprawności ruchowej
Typ układu nerwowego
Zaburzenia endokrynologiczne, biochemiczne
Gdy ani biologiczny ani przybrany ojciec, nie był karany, 10, 5% synów okazało się przestępcami.
Gdy ojciec biologiczny nie był przestępcą a ojciec przybrany tak, to 11, 5% synów okazało się przestępcami.
Gdy ojciec biologiczny był przestępcą a przybrany nie, to 22% synów okazało się przestępcami.
Gdy obaj ojcowie byli przestępcami, to 36, 2% synów stało się kryminalistami.
Teoria poziomu stymulacji- każdy z nas ma własny poziom stymulacji, osoby, które poszukują stymulacji i doznań, mocnych wrażeń, maja większa skłonność do popełniania przestępstw.
Zaburzenia endokrynologiczne i biochemiczne, złe neuroprzekaźnictwo, zły poziom hormonów.
„chemiczna kastracja”- podawanie więźniom hormonów żeńskich w celu obniżenia popędu seksualnego.
Ad1
Udział czynników genetycznych nie jest bezpośredni, ale zawsze występuje przy udziale czynników środowiskowych . Predyspozycja ta nie musi być wykorzystana( np. gdy mamy dobre środowisko). Wpływ genów: Mechanizm drogi: mózg – system nerwowy – system hormonalny
Wpływ czynników genetycznych ustala się za pomocą:
Badań na bliźniętach20/30 lata XX w
Porównanie zachowań przestępczych bliźniąt mono i dyzygotycznych.
Wyniki są różne- problem: mają miejsce wychowania wspólne więc trudno oddzielić czynnik gen od środowiskowego. (nie wiadomo z czego wynika zbieżność zachowań)
Dillan i Sottesman- badania
Jednojajowe- zgodność 0,74
Dwujajowe- 0,23-0,47
Badania dzieci i dorosłych- u dorosłych współczynnik zgodności niższy( bo są w innych środowiskach)
Kolejny problem : badaczom trudno było stwierdzić czy mają do czynienia z bliźniętami mono czy dyzygotycznymi(brak zaawansowanych technik badawczych w czasach przeprowadzenia tego eksperymentu) Badania nad adopcją
Szczególnie znaczące wyniki gdy dziecko jest oddzielone zaraz po urodzeniu (można oddzielić wpływ środowiska od wpływu genów)
Gdy rozpatrujemy matkę to zależności jeszcze większe ( bo by kobieta dopuściła się przestępstwa, predyspozycje genetyczne muszą być większe)
Badania nad skutkami zaburzenia struktury chromosomów
Dodatkowy chromosom X u kobiet, a u mężczyzn Y . kiedyś jego obecność łączono z dodatkową agresywnością , ale badania tego nie potwierdziły .
Dodatkowy chromosom występuje u niewielkiego odsetka przestępców agresywnych.chromosom ten może jedynie pośrednio wpływać na przestępczość, bo czasem powoduje uszkodzenia UN-- >aspołeczne zachowania
Wada: bardzo ciężko znaleźć osobę z dodatkowym chromosomem, poza tym nie wiemy jak często występuje w populacji generalnej. Badamy jedynie przestępczość ujawnioną, brak grupy kontrolnej.
AD3
Mikrouszkodzenia mózgu- bardzo często osoby nie zdają sobie sprawy że je mają, bo nie dają widocznych zmian neurologicznych.
Jeżeli uszkodzenie występuje wcześnie, to wyraża się w zachowaniu, więc im wcześniej, tym gorzej.
Istnieją uszkodzenia, które powodują wyższą podatność na przestępstwa.
Nie wiadomo jak dużo osób w ogólnej populacji ma uszkodzenia OUN.
Mikrouszkodzenia nie dają wyraźnych zmian, a ich skutki są odległe.
Uważa się, że osoby te są bardziej agresywne, na poparcie tego mamy wyniki operacji neurochirurgicznych, po których zaburzenia zachowania dzieci znikają lub zostają zredukowane;
Ad4
Są różne techniki do badania poziomu sprawności umysłowej więc bardzo ciężko porównywać wyniki.
Obniżony poziom sprawności umysłowej utrudnia przystosowanie , przewidywanie, formułowanie celów, niższy intelekt, to także trudności w nauce a to wszystko może sprzyjać przestępczym zachowaniom.
Wśród przestępców jest więcej osób z niższym poziom inteligencji niż w populacji generalnej
( ale nie wiemy czy po prostu tylko ci „głupsi” dali się złapać i stąd te wyniki)
AD 5
U kobiet przestępczość łączono z napięciem przedmiesiączkowym , ale niewiadomo czy w innych monetach cyklu tez nie popełniałyby przestępstw a akurat w tych dniach dały się złapać poza tym drażliwość i inne takie cechy posiadała już wcześniej ale zwiększyły się przed okresem.
Gdy mężczyznom poda się hormon kobiecy to mają znacznie mniejszy popęd do przestępstw
Kobiety są inaczej agresywne- agresja emocjonalna
Agresji u K i M towarzyszy aktywacja noradrenergicznego systemu alarmowego i nadmiar dopaminy .
Impulsywność- niedobór serotoniny
Testosteron- jeśli poda się osobie nieagresywnej to nie staje się agresywna
Kora przedczołowa – neuroprzekaźniki w niej niemożność normalnego przyswajania zasad moralnych
Badania te nie wszystkich satysfakcjonowały bo były przeprowadzana na więźniach czyli
osobach przebywających w długotrwałej izolacji , a to wpływa i rozregulowuje ich układ hormonalny( również brak aktywności fizycznej, specyficzna dieta)
Współcześnie uważa się że również niedobór lub nadmiar witamin lub cukry ( hipoglikemia) mogą wpływać na agresję. ‘’
Jest też teoria o alergii jej wpływie na przestępczość;)
AD6
Może mieć wpływ gdy czynniki środowiskowe są sprzyjające
System nerwowy mniej wrażliwy na bodźce- poszukiwanie mocnych wrażeń- osoby o zwiększonym zapotrzebowaniu na stymulację.
Zuckerman - test zapotrzebowania na stymulację – teoria optymalnego poziomu stymulacji –jedni unikają sytuacji dostarczających stymulacji a inni ich poszukują.
Poszukiwanie doznań-cecha określana przez potrzebę różnorodnych , nowych i złożonych doznań, przeżyć, przez gotowość podjęcia ryzyka społecznego by tych przeżyć dostarczyć.
Przypominają ekstrawertyków.