EDUKACJA OLIMPIJSKA

Olimpizm-jest filozofią życia, wyrażającą i łączącą w wyważoną całość wartości ciała, woli i umysłu.

Łącząc sport z kulturą i wychowaniem, olimpizm dąży do stworzenia drogi życia opartej na radości

znajdowanej w wysiłku, wychowawczej wartości dobrego przykładu i na szacunku wobec uniwersalnych

i fundamentalnych zasad etycznych.

Cel olimpizmu- Włączenie sportu do służby w harmonijnym rozwoju człowieka i zachęcanie do budowy

pokojowego społeczeństwa zainteresowanego zachowaniem ludzkiej godności. Olimpizm ma też

„przyczyniać się do budowy lepszego, pokojowego świata z pomocą wychowania młodzieży poprzez

sport, uprawiany bez jakiejkolwiek dyskryminacji, w duchu olimpijskim, który wymaga wzajemnego

zrozumienia w połączeniu z duchem przyjaźni, solidarności i fair play”

Zadania ruchu olimpijskiego

1.     Promowanie fizycznych i moralnych wartości, które stanowią o istocie sportu.

2.     Wychowywanie młodych ludzi poprzez sport w duch wzajemnego zrozumienia, aby byli w stanie

współdziałać w budowaniu lepszego świata.

3.     Upowszechnianie olimpijskich wartości na całym świecie poprzez rozwijanie w ludziach postawy

dobrej woli.

4.     Co dwa lata, zgromadzenie sportowców z całego świata na igrzyskach olimpijskich.

Czego uczy olimpizm

•         Ludzie są równi na starcie

•         Wszyscy powinni podlegać tym samym miarom    i kryteriom oceny

•         Ludzie są różni pod względem swych przyrodzonych i nabytych przymiotów, zawsze jednak jest

szansa na doskonalenie poprzez prace nad sobą i wole zwycięstwa

•         Ludzie są i mogą być uczciwi i szlachetni, albowiem doskonale wiedzą, gdzie przebiega granica

między faul a fair

•         Człowiek nigdy nie jest sam – zawsze się z kimś spotyka i zawsze kogoś reprezentuje

•         Człowiek jest wolny, ale zarazem potrafi podporządkować się regułom

•         Żadna rywalizacja nie kończy się definitywnym, absolutnym rankingiem tabelarycznej kolejności,

dzisiejszy przegrany może wygrać jutro

•         Choć świat jest skomplikowany, jest on w istocie prosty w swych uniwersalnych zasadach

•         Dobro objawia się nie poza realnym światem, lecz w nim samym – w zdrowiu, sprawności,

odwadze i radości istnienia, w dążeniu do wszechstronnej doskonałości

Edukacja olimpijska

   Konkretna koncepcja edukacyjna oparta na filozofii olimpizmu, w której sport stanowi podstawowy

nośnik uniwersalnych wartości oraz formę i metodę ich upowszechniania

Edukacja poprzez sport

   Całokształt oddziaływań edukacyjnych wykorzystujących sport jako źródło wartości oraz płaszczyznę

oddziaływań wychowawczych

Kategorie edukacji olimp

1.     Edukacja olimpijska jako element przygotowań do igrzysk poszczególnych krajów i ich społeczeństw

2.     Edukacja olimpijska jako nośny instrument w edukacji młodzieży, z szansami na samorealizację i

socjalizację, partnerstwo w interakcjach wychowawczych, pogłębioną refleksję etyczną i rozbudzoną

potrzebę własnego doskonalenia — nie tylko w sporcie

•         sport i olimpizm mogą wpłynąć na wzbogacenie programu dydaktyczno - wychowawczego

szkoły

•         Zainteresowanie uczniów sportem może być wykorzystane jako motywacja w nauce.

•         Wartości olimpizmu oraz zjawiska występujące     w rzeczywistości olimpijskiej mogą służyć jako

punkt odniesienia w dyskusji na ważne problemy społeczne.

•         Igrzyska olimpijskie lub inne zawody sportowe mogą posłużyć jako źródło treści dla rozwijania

konkretnych umiejętności uczniów.

•         „Historie olimpijskie” mogą stać się inspiracją dla uczniów do podjęcia działań konstruktywnych i

dawać nadzieję na lepsze życie.

Metoda kierowania samowychowaniem

Samowychowanie to trening w zakresie świadomego kierowania przez jednostkę własnym postępowaniem i rozwojem. Samowychowanie to wzbogacenie wychowania. Jest procesem kierowanym przez wychowawcę, ale też stopniowe wyłączenie ingerencji z zewnątrz i pozostawienie czynności wychowawczych wychowankowi. Do samowychowania musi wychowanek zostać przygotowany. Polega to na przyswojeniu mu określonych wzorów osobowych i na pobudzeniu w nim aspiracji perfekcjonistycznych. 

Samowychowanie jest zespołem zabiegów jakie jednostka podejmuje w stosunku do siebie z zamiarem udoskonalenia czegoś we własnej osobowości. Spełnia więc w stosunku do siebie rolę wychowawcy i wychowanka, sama planuje rozwój i kieruje nim, sama stawia sobie wychowania , określa zadania i ocenia wyniki. 

Jeśli wychowawca ma towarzyszyć wychowankowi w sposób bezpośredni konieczne jest aby zrozumiał pewne struktury tego wychowania:

-idealizacja: zaakceptowanie i przyswojenie określonych ideałów lub wzorów przez wychowanka

-samopoznanie: ukształtowanie obrazu własnej osoby przez wychowanka

-samoocena wstępna: wychowanek musi przeżyć fakt rozbieżności między tym jaki jest i jaki chciałby być

-aspiracje perfekcjonistyczne: motywacja dokonania określonych zmian osobowości przez wychowanka

-decyzje samorealizacyjne: ustalenie zadań samowychowawczych przez wychowanka

-działania samowychowawcze: wychowanek podejmuje trening w zakresie określonego postępowania

-samoocena końcowa: wartościowanie stanu osiągniętego w wyniku podjętych zabiegów samowychowawczych przez wychowanka.

Kierowanie samowychowaniem polega na wdrażaniu wychowanka do samodzielnego realizowania zadań każdego z powyższych etapów.

Samowychowanie jest to czynne ustosunkowanie się podmiotu do procesu własnego rozwoju,
wyrażające się w regulowaniu swego postępowania i działania według dobrowolnie
przyjętych wzorów i systemu wartości. Jest to świadome i celowe kierowanie
sobą. Człowiek wychowując samego siebie, staje się podmiotem wychowania,
jednostką zaangażowaną w działalność wychowawczą kierowaną na nią bądź na
grupę, w której uczestniczy.

W ujęciu tradycyjnym istotę samowychowania widziano w dążeniu jednostki do
doskonałości, do wyrabiania w sobie cech pozytywnych oraz likwidacji skłonności
negatywnych według uznawanych norm moralnych. Zwłaszcza dotyczyło to
kształcenia silnej woli i charakteru. W angielskim skautingu i polskim
harcerstwie w okresie międzywojennym tak rozumiane samowychowanie miało
przybliżać jednostkę do wzoru wskazywanego przez harcerskie prawo i postać
patrona, bez względu na środki, jakimi posługiwała się ona opanowując własne
skłonności, w imię silnej woli i mocnego charakteru. Jednakże osobowość nie
jest zbiorem cech, ale centralnym systemem regulacji oraz integracji czynności,
zaś wolna wola jako jednolita zdolność do swobodnego działania we wszystkich
zakresach stanowi zbiór motywów wyspecjalizowanych, z których każdy jest zdolny
do aktywizacji człowieka w określonym kierunku. Siła motywów skłania jednostkę
do działania, a nie konkretna cecha charakteru lub silna wola. Dlatego
samowychowanie traktujemy nie jako wyrabianie silnej woli i cech charakteru,
ale jako świadomą interwencję w proces własnego stawania się w dążeniu do
realizacji przyjętych zadań.

Aktywność samowychowawcza powstaje pod wpływem braku równowagi między podmiotem a
otaczającym światem, przede wszystkim zaś światem ludzi i stosunków
zachodzących między nimi. Nierównowaga występuje wówczas, kiedy jednostka
odczuwa konflikt między pragnieniami a powinnościami, między zachciankami a
normami regulującymi współżycie ludzi. Może ona powstać również pod wpływem
różnic dostrzeganych między „ja” idealnym a „ja” realnym. Nierównowaga wywołuje
potrzebę regulowania swego stosunku z otoczeniem oraz potrzebę osiągnięcia w
życiu wybranych wartości. Potrzeby te stają się punktem wyjścia aktywności
samowychowawczej.

Strukturę aktywności samowychowawczej tworzą następujące elementy:

1/ wybór wzoru (cel), który
podmiot chce osiągnąć;

2/ analiza sytuacji;

3/ poznawanie i ocena siebie
(autoocena);

4/ podjęcie decyzji;

5/ kierowanie sobą w dążeniu do
osiągnięcia celu;

6/ autokontrola.

Wymieniona kolejność poszczególnych elementów samowychowania nie zawsze jest zachowywana. Czasami poznawanie i ocena siebie może poprzedzić wybór celu czy ideału, zaś autokontrola nie musi
wystąpić jako końcowy etap samowychowania, a pojawia się wcześniej, towarzysząc
innym elementom tego procesu.

Wychowanie, całokształt wpływów i oddziaływań środowiska społecznego oraz przyrodniczego na człowieka, kształtujących jego rozwój i osobowość oraz przygotowujących go do życia w społeczeństwie.

We współczesnej pedagogice używa się terminu wychowanie w węższym znaczeniu tego słowa - jako świadome, zamierzone i specyficzne działania osób (wychowawców), których celem jest osiągnięcie względnie trwałych zmian w osobowości jednostki (wychowanka). Zmiany te obejmują zarówno sferę poznawczo-instrumentalną, pozwalającą na poznanie i przekształcanie rzeczywistości, jak i stronę aksjologiczną, kształtującą stosunek człowieka do świata i ludzi, jego przekonania, system wartości itp. W pedagogice używa się pojęcia wychowanie w trzech znaczeniach:

1) jako proces - rodzaj działalności ludzkiej, polegającej na wywoływaniu zmian w osobowości człowieka,

2) jako stan - ogół zjawisk określających przebieg, cele, metody, środki i warunki wychowania,

3) jako wynik - suma następstw wyrażająca się w zmianie osobowości człowieka i w stopniu przygotowania go do życia społecznego.

Rozróżnia się wychowanie: umysłowe, moralne, społeczne, estetyczne i fizyczne, a także samowychowanie.

Socjalizacja - to ogół wpływów środowiskowych; jest to wprowadzanie jednostki w obiektywny świat społeczny lub jego sektor; socjalizacja pierwotna - stanowi socjalizację, przez którą jednostka przechodzi w okresie dzieciństwa, dzięki której staje się ona członkiem społeczeństwa; socjalizacja wtórna - jest to każdy następny proces, wprowadzający jednostkę (mającą już za sobą socjalizację pierwotną) w nowy sektor obiektywnego świata

Edukacja Jest poję­ciem najszerszym, mieszczącym wychowanie, nauczanie i kształcenie, często stoso­wanym dla podkreślenia instytucjonalnego charakteru tych działań - w rodzinie, szkole, zakładzie pracy, pod władzą Ministerstwa Edukacji Narodowej.

 

W leksykonie PWN definicja edukacji przedstawia ją jako ogół oddziaływań międzygeneracyjnych, służących formowaniu całokształtu zdolności życiowych człowieka: fizycznych, poznawczych, estetycznych, moralnych i religijnych, czyniących z niego istotę dojrzałą, świadomie realizującą się… Ściślej ujmując edukacja to proces, w którym poprzez nauczanie rozwija się umysł i charakter ludzki.

 

Edukacja to ogół procesów których celem jest zmiana ludzi, przede wszystkim dzieci i młodzieży – stosowanie do panujących w danym społeczeństwie ideałów i celów wychowawczych

 

Według K. Żegnałka, biorąc pod uwagę przesłanki teoretyczne i uwarunkowania społeczno-polityczne edukacja jest traktowana, m.in. jako:

-  proces permanentnego uczenia się przez całe życie;

- prawo, a zarazem obywatelska powinność człowieka oraz imperatyw społeczny;

- instrument władzy do realizacji określonych interesów i celów społecznych, partyjnych, związkowych, narodowych, kulturowych itp.;

- obszar samoregulacji społecznej, główny czynnik rozwoju ludzkiego kapitału, jakości życia społeczeństwa czy cywilizacji;

- typ przemocy symbolicznej, narzucającej kulturę grupy dominującej przedstawicielom innych grup społecznych.

              Jak pisze W. Okoń edukacja była postrzegana czasami jako wykształcenie, a innym razem jako wychowanie. Obecnie edukację uważa się jako ogół procesów oświatowo-wychowawczych, obejmujących kształcenie i wychowanie oraz szeroko rozumianą oświatę.

to, co nazywamy „talentem” pedagogicznym polegającym na intuicyjnym doborze właściwych w określonej sytuacji środków pedagogicznych decyduje w głównej mierze o mistrzostwie nauczyciela (Dindorf 1995). W niniejszym opracowaniu podjęto jednak próbę wskazania na ważne cechy osobowościowe i inne uwarunkowania pracy nauczyciela, które mają wpływ na efekty procesu kształcenia i wychowania.

Znaczący odsetek nauczycieli różnych specjalności należy uznać za nauczycieli o niezadowalającym poziomie wiedzy i umiejętności, nauczycieli o niskim poziomie kompetencji edukacyjnych (Gasiul 1982, Hołówka 1986, Dudzikowa 1996). Tych nauczycieli można podzielić na dwie grupy (Dudzikowa 1996): 1) nauczycieli żywiących zgeneralizowaną niechęć wobec pedagogiki, pracujących głównie metodą „prób i błędów”, zawierzonych własnemu doświadczeniu i rutynie; 2) nauczycieli charakteryzujących się brakiem krytycznej refleksji nad własnym działaniem i jego szerokimi kontekstami.

Tymczasem chodziłoby o nauczyciela o badawczej postawie wobec samego siebie, sytuacji szkolnych i wiedzy płynącej z nauk o wychowaniu, i na tej podstawie tworzącego świadomie własną, osobistą wiedzę pedagogiczną (Dylak 1995, Dudzikowa 1996). Chodziłoby o nauczyciela – refleksyjnego praktyka, który podejmuje namysł nad własną wiedzą objawiającą się w działaniu zarówno podczas samego działania, jak i z pewnym dystansem czasowym (Schön za Dylak 1995).

Badania nad kierowaniem klasą pokazały, że nie jest możliwe odróżnienie dobrych nauczycieli od złych na podstawie tego, jak reagują oni na problemy dyscyplinarne, czy na złamanie reguł obowiązujących w klasie. Różnica między takimi nauczycielami jest przede wszystkim widoczna wówczas, gdy obserwuje się sposoby, jakich używają, by uniemożliwić pojawienie się takich problemów. Dobrzy nauczyciele to tacy, którzy traktują kierowanie klasą bardziej jako problem instruowania, mówienia i pokazywania uczniom, czego się chce, by robili, niż jako zmuszenie ich do robienia czegoś, co już robić potrafią (Brophy 1984). Jedna z charakterystycznych cech nauczycieli, którzy umieją uniemożliwić pojawienie się takich problemów i w rezultacie są w stanie utworzyć i utrzymać w klasie warunki efektywnego uczenia się, została określona jako „bycie z”, albo umiejętność bacznego obserwowania, co dzieje się w klasie, i pokazywania uczniom, że on lub ona jest „razem z tym” (świadomy, gotów pojąć wcześnie, co się dzieje, umiejący zauważyć, kto coś zaczął, jeśli w ogóle ktoś coś zaczął) (Brophy 1984). Tak więc „bycie z” jest składnikiem skutecznego kierowania klasą, które prowadzi do powstania warunków efektywnego uczenia się – na tej podstawie możemy zatem dojść do wniosku, że nauczyciele powinni być przygotowani do „bycia z” (Pearson 1994).

K.Konarzewski (1998) ironizując dodaje, że nauczyciel to człowiek niewzruszonych zasad i szerokich horyzontów, niosący posłannictwo mistrza i przyjaźnie podporządkowujący siebie podopiecznym. To uczony w swojej specjalności i wielki znawca duszy młodzieży, umysł systematyczny, starannie planujący działania na podstawie naukowej wiedzy, ale przy tym szczery i spontaniczny w swoich odruchach. Bogata, pełnowymiarowa osobowość, ale także człowiek, który całym swym życiem – zarówno publicznym, jak i prywatnym – daje przykład wychowawczych cnót. Wydaje się, że jest to lista cech i przymiotów, którymi powinien charakteryzować się każdy nauczyciel-wychowawca, modelowy posłannik wiedzy i umiejętności.

Na uwagę zasługuje swoista edukacyjna triada pełnomocności zaprojektowana przez W.Puśleckiego (2002), która składa się z: pełnomocnej szkoły, pełnomocnych nauczycieli i pełnomocnych uczniów. Istnieje ścisły związek przyczynowo-skutkowy między wyróżnionymi składowymi edukacyjnej triady. Byt lub niebyt pełnomocności uczestników szkolnego procesu dydaktyczno-wychowawczego oraz szkoły jako instytucji, jest wzajemnie uzależniona. Każdy z tych bytów zależy od każdego, bowiem nawzajem się warunkują, inspirują, wspierają i rozwijają. Pozytywne ustosunkowanie się do nowej wartości, jaką jest pełnomocność szkoły (nauczycieli, uczniów), prowadzi do włączenia idei pełnomocności do swojego systemu wartości oraz podjęcia działań urzeczywistniających ową pełnomocność (Puślecki 2002).

B.Czabański (1997) zwrócił uwagę na znaczenie w pracy każdego nauczyciela jego duszy i stwierdził, że często nieświadomie, bez szczególnych intencji pragnie nauczyciel, aby uczeń stał się mu podobny, urzeczywistniał jego niespełnione pragnienia i idee. Był jemu podobny, ale doskonalszy, pozbawiony jego niedostatków i niedoskonałości. Bogatszy o jego doświadczenia, szczęśliwszy od tego, co jemu życie przyniosło. Dlatego też w żadnym innym zawodzie nie zależy tak wiele od tego, jakim się jest człowiekiem. B.Czabański zaznaczył także jak ważna jest empatia u nauczyciela czyli nauczycielski altruizm, chęć pomocy wychowankowi, chęć służenia innym, zrozumienie ich i pomoc w samodoskonaleniu. To przecież nie sfera psychomotoryczna, lecz właśnie sfera emocjonalna, uczuciowa decyduje o powodzeniu w pracy nauczycielskiej. Na duszę nauczycielstwa wychowania fizycznego składają się te szczególne nauczycielskie cechy, których nie mogą zastąpić ani poziomu sprawności fizycznej, ani nawet zebrane i usystematyzowane wiadomości z teorii pedagogicznych. Jest to potrzeba doskonałości, tak przecież bliska ludziom sportu, poczucie odpowiedzialności i obowiązku, ale przede wszystkim zrozumienie i chęć pomocy wychowankom. Nade wszystko jednak działaniom nauczycielskim musi towarzyszyć wysoki poziom empatii. B.Czabański stwierdził jednoznacznie, że nauczyciel wpierw powinien być człowiekiem, a potem dopiero fachowcem i pedagogiem (Czabański 1997).

Znacząca rola mass mediów w edukacji

• Rola mediów w życiu społecznym, w tym w edukacji, stale rośnie. To one są głównym źródłem informacji o otaczającym świecie, kreują obraz współczesnej kultury, kształtują upodobania i postawy.
• Zagrożenia edukacyjne w odbiorze mediów : prezentowanie rzeczywistości w krzywym zwierciadle (wyolbrzymianie obrazu patologii społecznej, nadmierne eksponowanie scen gwałtów, przemocy i seksualizmu, przy braku gruntownej analizy sytuacji społecznej); upowszechnianie i utrwalanie obiegowych opinii oraz konsumpcyjnego trybu życia ( przez przyznanie prymatu wartościom materialnym, zawężenie pojęcia sukcesu do sfery zamożności); pogłębiający się proces dekulturyzacji jako wynik procesu globalizacji (obniżanie poziomu artystycznego poprzez dominację standardów kultury popularnej).
• Szanse edukacyjnego wykorzystania mass mediów w skali mikro i makro poprzez: olbrzymi wzrost oferty programowej w celu zaspokojenia potrzeb różnorodnych grup odbiorców, jako efekt walki o widza i indywidualizacji odbioru; możliwość realizacji szeroko pojętej edukacji zarówno tej instytucjonalnej, jak i równoległej i pozaszkolnej; wzrost poziomu wykształcenia, co przyczyni się do tego, że odbiorca mass mediów będzie zorientowany w większym stopniu na odbiór treści wyższego rzędu i na ich aktywny odbiór.
• Orientowanie się w globalnych problemach świata jest najistotniejszym wyzwaniem edukacyjnym. Bez orientacji w świecie nie można egzystować w pełni świadomie, dlatego zagadnienia z życia naszej planety są przekazywane na bieżąco we wszystkich krajach.
• Do globalnych problemów edukacyjnych należy zaliczyć programy poświęcone poznawaniu innych narodów i budzenie zrozumienia dla ich odrębności, uczące wyrobienia postawy szacunku i tolerancji dla odmiennych i obcych systemów wartości, wpływające na utrwalenie odrębności i tożsamości kultur, a także poruszające problemy miłości i sensu życia.
• Media dostarczając informacji z różnych dziedzin życia potrafią zainteresować tematem, zaspokoić ciekawość poznawczą, kształtować postawy moralne, czyli służą bezinteresownej edukacji. Znaczącą ich rolą jest dostarczanie najnowszych informacji, rozwijanie zainteresowań kulturowych, zaspokajaniu potrzeb relaksu i rozrywki.
• Aspekt pedagogiczny odbioru mediów sprowadza się do uczenia się najnowszej technologii kształcenia, do selektywnego i aktywnego odbioru treści przekazywanych przez media oraz współtworzeniu programów edukacyjnych. Szczególnie pilne wydaje się opanowanie najnowszej technologii kształcenia oraz wyrobienie u uczniów selektywnego i krytycznego odbioru mediów.

GŁÓWNE FUNKCJE RODZINY
a/ funkcja prokreacyjna – polegająca na powiększaniu się rodziny i całego społeczeństwa
b/ funkcja produkcyjna ( materialno – ekonomiczna) – realizowana na rzecz rodziny umożliwia zaspokojenie podstawowych potrzeb jej członków, a na rzecz społeczeństwa dostarcza pracowników, siły twórcze i wytwórcze
c/ funkcja usługowo – opiekuńcza – służy zaspokajaniu potrzeb bytowych i usług codziennych ( wyżywienie, czystość mieszkania) członkom rodziny i zapewnieniu opieki tym członkom rodziny, które nie są w pełni samodzielne ze względu na wiek, chorobę, czy kalectwo
d/ funkcja socjalizacyjna – ma na celu przygotowanie członków rodziny do życia w społeczeństwie i pełnienia określonych ról: roli ojca, brata, męża, żony czy matki. Ma też na celu przekazywanie dorobku kulturowego, zwyczajów, obyczajów, obowiązujących wzorów zachowań i wartości moralnych
e/ funkcja psychohigieniczna – pozwala na zaspokojenie podstawowych potrzeb emocjonalnych takich jak miłość, przynależność, poczucie bezpieczeństwa. Zapewnia też równowagę emocjonalną

17/ WAŻNIEJSZE CECHY RODZINY WSPÓŁCZESNEJ ORAZ JEJ ROLA SPOŁECZNA

Rodzina współczesna to najczęściej rodzina dwupokoleniowa, mała. Jest to rodzina partnerska, więzi rodzinne są bardzo luźne. Dzieci zazwyczaj szybko uniezależniają się od rodziców. Można też zaobserwować w niej zanik autorytetu ojcowskiego, a w niektórych rodzinach, ( co gorsze) walkę o autorytet (matka – ojciec). Rodzice na ogół pracują poza domem, następuje, więc zanik wspólnego gospodarstwa. Widoczna jest również zmiana pozycji dziecka – to wartość sama w sobie, w którą warto inwestować.
We współczesnych rodzinach dwupokoleniowych daje się również zauważyć wzrost wymagań, co do jakości życia rodzinnego.
W wielu rodzinach współczesnych naczelnym dobrem stała się jakość życia a nie trwałość rodziny. Można zaobserwować gwałtowny rozwój masowej kultury konsumpcyjnej, wygodnictwo, życie dla przyjemności, kult pieniądza, przywiązywanie dużej wagi do pracy oraz do własnej kariery.
Na takie przemiany w życiu rodzin współczesnych wpłynęły zmiany zachodzące w całym społeczeństwie takie jak: praca zawodowa kobiet, zmiany w kulturze materialnej związane z osiągnięciami techniki jak również ułatwienie dostępu do środków komunikowania się i podróżowania.
Coraz mniej czasu poświęca się członkom rodziny, a wzajemne stosunki pomiędzy nimi, więzi uczuciowe i emocjonalne słabną. Znacznie częściej zaobserwować można: wzrost konfliktów małżeńskich, ( co prowadzi do wzrostu ilości rozwodów), wzrost zatrudnienia kobiet (nie tylko z pobudek ekonomicznych, ale tez z dążności do ciekawszego życia i chęci samorealizacji), rozbieżność norm i wartości u poszczególnych członków rodziny, odrębność form aktywności i zainteresowań w rodzinie.
Coraz częściej widzimy rozwody, rodziny niepełne, czy konkubinaty.

Rola społeczna współczesnej rodziny to: wychowanie dzieci, kontynuowanie tradycji, włączanie w kulturę, przekazywanie dziedzictwa, socjalizacyjna

Dojrzałość szkolna jest wypadkową czynników wyznaczających rozwój, ale szczególna rola przypada tu doświadczeniom dziecka w sferze motorycznej, umysłowej, emocjonalnej i społecznej.
Wg. M. Kwiatkowskej dojrzałość szkolna to gotowość dziecka do rozpoczęcia nauki w szkole, która polega na gotowości dziecka do podjęcia nowych zadań jak i na zdolności przystosowania się do nieznanego środowiska oraz ogólnie zmienionej sytuacji życiowej.
S.Szuman dojrzałością szkolną nazywa „osiągnięcie przez dzieci takiego poziomu rozwoju fizycznego, społecznego i psychologicznego, który czyni je wrażliwymi na systematyczne nauczanie i wychowanie szkoły podstawowej”

Uczeń zdolny to taki, który wykazuje ponadprzeciętny poziom rozwoju psychofizycznego, połączonego z ciekawością poznawczą i wysokim poziomem motywacji, przejawiającym się w samodzielnym i konsekwentnym poszukiwaniu odpowiedzi na stawiane przez siebie pytania.

Definicji „uczeń zdolny” jest wiele. Tadeusz Lewowicki na podstawie zebranych przez siebie definicji pojęcia uczeń zdolny wyróżnił głównie cechy. Są to: wysoki poziom zdolności ogólnych do uczenia się, określone zdolności specjalne oraz wysokie osiągnięcia lub możliwości osiągnięć w różnych dziedzinach.

Uczniów zdolnych charakteryzują inne cechy, które są związane ze zdolnościami i wpływają na ich rozwój i osiągnięcia. Wśród nich wyróżnia się: silne i wielostronne zainteresowania, silną motywację do zajmowania się wybranymi dziedzinami, sprzyjające uczeniu się właściwości układu nerwowego (np. silne i ruchliwe procesy nerwowe), zrównoważenie emocjonalne, szybki styl uczenia się.

„Dziecko trudne” to takie, które ma trudności z przystosowaniem się do wymagań rodziców, nauczycieli, opiekunów. (W. OKOŃ 1984) Natomiast „uczeń trudny”, to uczeń nie poddający się wpływom wychowawczym, gdyż w jego dotychczasowym wychowaniu nie zostały spełnione warunki niezbędne do prawidłowego rozwoju fizycznego, umysłowego, emocjonalnego i społeczno – moralnego. Za źródło tych trudności uważa się nie tylko sytuację ucznia w szkole i w domu rodzinnym, lecz także czynniki wewnętrzne, jak wrażliwość na wpływy z zewnątrz i sposób reagowania na te wpływy oraz własne konflikty i urazy ucznia przeżywane w szkole i poza szkołą.

O Korczaku osobny artykuł

PODSTAWOWE ZASADY ORGANIZACYJNE SZKOŁY WALFDORSKIEJ

8-10 - lekcje wymagające myślenia, uwagi, wiedzy, rozumienia. Przedmiot realizowany w bloku czterotygodniowych sekwencji 2, 3 razy w roku 10-11 - ćwiczenia techniczne wymagające rytmicznego powtarzania: język, eurytmia, muzyka, gimnastyka, malowanie 11-12 - zajęcia rzemieślniczo - artystyczne, prace ręczne, ogrodnictwo, śpiew. Jednostka lekcyjna podzielona jest na 20 - minutowe fazy aktywności, by zachować rytm między zapamiętywaniem, przeżywaniem, formowaniem. Proces wychowania 3 - fazowy, ścisły kontakt z rodzicami. Wspólne organizowanie uroczystości, przedstawień. Uczniów dzieli się w klasie według temperamentu ( flegmatycy i cholerycy- zewnętrzne rzędy, melancholicy i sangwinicy - w środkowych ).Wyższość żywego słowa nad drukiem. formy przekazu treści: gawęda, opis, opowiadanie, dialog. Nie ma podręczników. Zniesienie systemu oceniania - oceny opisowe.

17 . CO TO JEST EURYTMIA

EURYTMIA - harmonijny układ w poezji, prozie, muzyce, tańcu i mowie.

18 . KTO JEST ZAŁOŻYCIELEM SZKOŁY WALDORFSKIEJ

Rudolf Steiner ( Niemiec ) w 1919 r. w Stuttgarcie

Koncepcja pedagogiczna Neila

„Nie mogę uwierzyć, że zło jest wrodzone”- tak brzmi myśl przewodnia pedagoga A.S. Neilla. Dziecko jest istotą dobrą z natury. Warunkiem zaś wydobycia z wychowanka tego naturalnego dobra jest wychowanie go w pełnej swobodzie. Dziecko powinno samo decydować o swoim losie i nie należy mu narzucać odgórnych nakazów czy też zakazów. Każde dziecko jest bowiem także z natury mądre i rozsądne- samo wie najlepiej co jest mu potrzebne na danym etapie życia. Tymczasem dzieciom od urodzenia uniemożliwia się ich naturalny rozwój, dąży się do ich „zniewolenia”, co jak podkreśla Neill przynosi korzyści co najwyżej rodzicom. Dzieci takie zatracają bowiem poczucie szczęścia i „zdolność do radosnej pracy i godziwego życia”. Stąd za główny cel wychowania należy przyjąć zachowanie lub przywracanie dziecku szczęścia. Szczęście utożsamiane jest bowiem z dobrem. Tylko dziecko szczęśliwe może być naturalnie dobre. Wydobycie wrodzonej dobroci jest natomiast zasługą wychowania w absolutnej swobodzie. Neill w swej koncepcji wykorzystywał zasadę „wait to see” tj. czekać i patrzeć. Dziecko bowiem jest w stanie samo pokierować swoim rozwojem postępując w zgodzie z własną osobowością. Zadaniem wychowawcy jest tylko i wyłącznie stwarzanie dzieciom i młodzieży warunków do ich nieskrępowanego rozwoju a przede wszystkim powstrzymanie się od wywierania na nie presji fizycznej i moralnej. Neill był przeciwnikiem moralizatorstwa i indoktrynacji. Uczniowie mogli swobodnie podejmować wszelkie decyzje, ich działania były w pełni samodzielne. Neill pozostawił w ich rękach kierowanie szkołą i internatem. W ten sposób jego zdaniem dzieci uczyły się odpowiedzialności, ponosząc przy tym wszelkie konsekwencje swoich czynów. Wierzył w moc kary naturalnej jako wyjątkowo skutecznego elementu naturalnej samoregulacji zachowań dzieci i młodzieży.
W kierowanej przez Neilla szkole( określanej jako Summerhill- wzgórze słońca) nie zmuszano nikogo do nauki. Wierzono, że uchylając przymus chodzenia do szkoły osiągnie się efekt pozytywnego wyboru nauki przez dziecko. Założenie to okazało się słuszne. Wychowankowie bowiem wcześniej czy później ( w zależności od stopnia przymusu stosowanego w poprzedniej szkole) z własnej woli uczęszczali na lekcje. Podobną swobodę pozostawiono dzieciom w kwestii wyboru zajęć pozalekcyjnych, ich zachowania wobec nauczycieli, ubioru...
W Summerhill liczono się z indywidualnymi zainteresowaniami wychowanków, z ich pomysłami i zdolnościami. Dzięki temu, a także za sprawą serdecznych stosunków panujących między dziećmi a nauczycielami, osiągano bardzo wysoki poziom nauczania.
Neill stawiał nauczycielom i wychowawcom bardzo wysokie wymagania. Przyczyny niepowodzeń według niego nie tkwią bowiem w dzieciach, ale w nauczycielach. Domagał się szczególnego traktowania i specjalnej opieki dla dzieci zepsutych, zagubionych i nieszczęśliwych. Tylko świadomość, że ktoś jest po ich stronie może im bowiem pomóc w odzyskaniu równowagi i szczęścia.
Doniosłą rolę w koncepcji pedagogicznej Neilla spełniał także postulat rozwijania samorządności uczniów. W szkole istniał samorząd szkolny, który podejmował decyzje we wszystkich sprawach życia internatowego i szkolnego. Wyjątkiem od tej zasady było tylko przyjmowanie i odwoływanie nauczycieli i wychowawców oraz załatwianie spraw związanych z zaopatrzeniem. Głównym zadaniem samorządu było uchwalanie przez głosowanie przepisów, zwłaszcza dotyczących zapewnienia zdrowia i bezpieczeństwa ogółowi wychowanków oraz rozwiązywanie konfliktów jakie powstawały wśród dzieci.
Wychowanie w swobodzie, stanowiące fundamentalną zasadę życia w Summerhill, nie oznaczało jednak anarchii i zaspokajania wszelkich zachcianek wychowanków. Istniały pewne granice swobody. Dzieci mogły robić co chciały pod warunkiem, że nie ograniczały przy tym swobody kolegów i dorosłych a tym samym nie dezorganizowały wewnętrznego życia szkoły i internatu. W związku z tym istniały pewne przepisy, zwłaszcza dotyczące rozkładu dnia, oraz określone zakazy, które służyły głównie zachowaniu bezpieczeństwa wśród wychowanków, np. zakaz korzystania z kąpieli w głębokiej wodzie bez opieki dorosłych.

Wincenty Okoń definiuje ideały wychowania jako najważniejszy cel wychowania młodego człowieka, któremu winny zostać podporządkowane inne cele, treści oraz metody pracy wychowawczej. Okoń mówi także, że jest to ogół norm i celów wpływających na działalność wychowawczą, oraz ustalony wzorzec osobowy, którego właściwości uważa się za bez zarzutu i godne do naśladowania.

Zadania te są przełożeniem celu, nazwanego ideałem wychowawczym, i celów naczelnych na język praktyki wychowawczej, czyli konkretnych działań.
W. Brezinka (1965) wyróżnia następujące:

a) wychowanie w aspekcie rozwojowym (biologicznym), czyli wspomaganie dzieci i młodzieży w ich rozwoju fizycznym i psychicznym;

b) wychowanie w aspekcie społecznym, które ma być czymś więcej niż tylko próbą przystosowania wychowanka do warunków i sytuacji, w jakich wypadnie mu żyć. Oczekuje się, iż będzie on naśladować konstruktywne wzory postępowania i przyswajać sobie system wartości i norm wysoko cenionych w społeczeństwie;

c) wychowanie w aspekcie kulturowym: w wychowaniu tym - oprócz bezpośredniego przekazywania dorobku kulturowego pokoleń - dużą wagę przywiązuje się do wyzwalania u wychowanków ciekawości i zainteresowania nim, a tym samym do samodzielnego jego poznawania;

d) wychowanie w aspekcie religijnym, które zakłada, że człowiek wymaga wsparcia także ze strony religii. Umożliwia ona odpowiedź na pytania natury egzystencjalnej, pomaga w chwilach rozczarowań, porażek, samotności.

Opisane cele i zadania nie wyczerpują tematu. Zresztą nie ma konieczności stworzenia pełnej listy celów i zadań wychowania. Jest ważne, aby w realizacji celów i zadań wychowawczych nie zgubić celu ostatecznego, czyli człowieka w całej jego złożoności, aby go akceptować i cieszyć się z jego zbliżania się ku wartościom uniwersalnym i ponadczasowym.
Jedną z takich wartości jest wspomniany wyżej altruizm, czyli bezinteresowna troska o dobro innych ludzi. Pozostaje on bardzo blisko z takimi cechami człowieka, jak: uczciwość, sprawiedliwość, obowiązkowość, odpowiedzialność, prawdomówność, wrażliwość, poszanowanie dla życia ludzkiego. Altruista zabiega przede wszystkim o to, aby „być”, i to być również z drugimi i dla drugich, dzięki czemu realizuje najwyższe powołanie swego życia, tj. własne człowieczeństwo.
Celem wychowania jest również pomaganie wychowankom w odnalezieniu sensu ludzkiej egzystencji, i to nie tylko w warunkach korzystnych dla człowieka, lecz również w sytuacji osamotnienia, zagrożenia, cierpienia.

METODY NAUCZANIA ► - to sposób postępowania nauczyciela z uczniami, w celu osiągnięcia zamierzonego celu.
.
Metody oparte na słowie:

1. Opowiadanie – polega na zaznajomieniu uczniów z jakimiś rzeczami, zjawiskami w formie ich słownego opisu. Wykorzystywane jest w młodszych klasach szkoły podstawowej, dlatego musi być obrazowe.
2. Wykład – służy przekazywaniu uczniom jakiś informacji z zakresu różnych dziedzin naukowych. Stosowany jest najczęściej w szkolnictwie wyższym. Wymaga od słuchaczy myślenia hipotetyczno-dedukcyjnego.
a. Wykład konwencjonalny – treść jest bezpośrednio przekazywana przez nauczyciela w gotowej formie do zapamiętania.
b. Wykład problemowy jest ilustracją jakiegoś problemu naukowego lub praktycznego
c. Wykład konwersatoryjny – polega na przeplataniu fragmentów mówionych wykładu z wypowiedziami słuchaczy.
3. Pogadanka – jej istota polega na rozmowie kierowanej przez nauczyciela z uczniami. Nauczyciel zmierzając do osiągnięcia sobie znanego celu stawia pytania uczniom, na które oni udzielają odpowiedzi. Jest to najstarsza metoda dydaktyczna, stosowana już przez Sokratesa. Jest ona przede wszystkim wykorzystywana w niższych klasach szkoły podstawowej.
4. Dyskusja – polega na wymianie poglądów na określony temat, można wykorzystać ją dopiero w najwyższych klasach szkoły podstawowej oraz w szkole średniej. Dyskusja, bowiem wymaga specjalnego przygotowania uczestników.
5. Praca z książką – jeden z najważniejszych sposobów zarówno poznawania jak i utrwalania nowych wiadomości. Samodzielne korzystanie z książek przez uczniów może mieć formę - uczenia się z podręcznika, - sporządzania notatek, - lektury uzupełniającej.

Metody oglądowe – oparte na obserwacji
Pokaz – demonstrowanie uczniom czegoś, to metoda oparta na obserwacji. Pokaz bywa metodą towarzyszącą, która występuje z inną.

Metody oparte na działalności praktycznej:

1. Metoda laboratoryjna – polega na tym, że uczeń samodzielnie przeprowadza eksperyment (np. na chemii). Może występować w dwóch odmianach:
a. tradycyjna – uczniowie samodzielnie wykonują eksperyment pod okiem nauczyciela
b. problemowa – uczniowie samodzielnie wykonują eksperyment, nie wiedząc, z jakim skutkiem
2. Metoda zajęć praktycznych – stosowana na zajęciach praktycznych, ma miejsce wtedy, gdy uczniowie wykonują czynności związane z zawodem (szkoły zawodowe)

Metody problemowe – inaczej gry dydaktyczne.
Gry dydaktyczne pierwszy uporządkował i przeniósł z zachodniej dydaktyki Kraszewski. Są to metody z grupy aktywizującej np. gry komputerowe.
Gry dydaktyczne to rodzaj metod nauczania – należących do grupy metod problemowych, które organizują treści kształcenia w modele rzeczywistych zjawisk, sytuacji, w celu zbliżenia procesu poznawczego ucznia do poznania bezpośredniego, dzięki dostarczeniu okazji do manipulowania modelem.
Podział gier dydaktycznych:
1. Burza mózgów – ta metoda przeznaczona jest do samodzielnego, szybkiego wymyślania przez uczniów zbioru hipotez przy wykorzystaniu myślenia intuicyjnego.
2. Metoda sytuacyjna – zwana metodą przypadków – polega na bardzo dokładnym rozpatrzeniu jakiegoś przypadku, tak skonstruowanego, że jest on typowy, często wykorzystujemy w szkolnictwie medycznym, wojskowym.
3. Metoda symulacyjna – inaczej inscenizacja – to udawanie kogoś np. nauczyciela, robi się wszystko tak jakby się nim było. Uczeń jest aktywny

Środki dydaktyczne w kształceniu ogólnym (F. Bereźnicki)

1.Środki dydaktyczne- są to przedmioty, które dostarczają uczniom określonych bodźców sensorycznych oddziaływujących na ich wzrok, słuch, dotyk itp. (ławki, ksiązki, mapy, TV) ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości. Najogólniej ujmując, można przyjąć, że środkami dydaktycznymi nazywamy zarówno przedmioty dostarczające bodźców zmysłowych, jak i urządzenia techniczne. Środki dydaktyczne służą wzbogaceniu czynności nauczyciela ale i ucznia. Środki dydaktyczne pełnią ważną rolę w rozwoju wyobrażani, myślenia, spostrzegania, wpływają na lepsze i szybsze opanowanie wiadomości i umiejętności.

2. Funkcje środków dydaktycznych
a) funkcja motywacyjna- (I ogniwo) polega na wywołaniu pozytywnego nastawienia do uczenia się poprzez budzenie zaciekawienia i zainteresowania dla przedmiotu poznania. Środki dydaktyczne, szczególnie audiowizualne oddziaływają na strefę emocjonalna, wyzwalają i wzmacniają motywy ucznia się.
b) funkcja poznawcza-(II ogniwo) polega na tym ,że dzięki środkom uczący się poznaje bezpośrednio określoną rzeczywistość.
c) funkcja kształcąca-(VI ogniwo) sprowadza się do rozwijania zdolności poznawczych (wyobrażani, myślenia, pamięci) oraz kształtowania odp. umiejętności i sprawności.
d) funkcja dydaktyczna- (V ogniwo)środki dydaktyczne są jedynym źródłem wiadomości dla uczniów, ułatwiają ich zrozumienie, utrwalenie i sprawdzenie stopnia opanowania, środki dyd. Służą ilustracji wybranego zagadnienia ,pomagają uczniowi w tworzeniu uogólnień.
e) funkcja wychowawcza- polega na pobudzeniu strefy emocjonalnej, na wywołaniu przeżyć i kształtowaniu postaw uczniów. Uczymy się przez przezywanie teatr, multimedia, muzyka, wycieczka itp. Są to środki i metody.

3.Stosowanie środków procesie kształcenia.
- środki dydaktyczne
- nie można przesadzać, nadużywać środków dydaktycznych, jeśli widzimy ,że dane środki nie pomagają ,nie stosujemy ich.
- stosujemy odpowiednie środki dydaktyczne do odpowiednich przedmiotów, wieku, celów, miejsca wiedzy i umiejętności uczniów
- środki powinny być wyraziste, po to aby pobudzały (f. wych.)przez zmysły, powinny być estetyczne, poprzez środki dydaktyczne mamy uwrażliwić dzieci.
-środki nie powinny być stosowane tam gdzie jest możliwość bezpośredniego poznania rzeczywistości.

4. Klasyfikacja środków dydaktycznych. Cz. Kupisiewicz) *kryterium-sposób eksponowania bodźców.
Wyróżnia on następujące rodzaje środków:
1) wzrokowe- przedmioty naturalne, modele, obrazy, schematy, symbole itp.)
2) słuchowe- płyty Cd, taśmy magnetofonowe, instrumenty muzyczne itp.)
3) wzrokowo-słuchowe- film dźwiękowy, telewizja)
4) częściowo automatyzujące proces nauczania-uczenia się- laboratoria językowe, komputery, maszyny dydaktyczne)
*kryterium złożoności środków oceny szkolnej.
Środki proste
1) środki słowne- podręczniki, teksty drukowane
2) proste środki wzrokowe- mapy, modele, obrazy, wykresy

Środki złożone
3) mechaniczne środki wzrokowe-przekazywanie obrazów za pomocą urządzeń technicznych, aparat fotograficzny, mikroskop, teleskop
4) środki słuchowe- magnetofon, radio
5)środki słuchowo-wzrokowe- audiowizualne, film, telewizja
6) środki automatyzujące proces uczenia się, maszyny dyd., laboratoria językowe, kompy.
*klasyfikacja środków dydaktycznych:
- środki wzrokowe: proste, złożone
- środki słuchowe
- środki wzrokowo- słuchowe (audiowizualne)
- środki automatyzujące proces kształcenia.

5. Środki wzrokowe
a) proste środki wzrokowe- spełniają w procesie nauczania-uczenia się doniosła rolę, gdyż umożliwiają uczniom bezpośrednie poznawanie rzeczywistości. Tzn. konkretnych rzeczy, zjawisk i procesów oraz poznawania za pomocą ich poglądowych przedstawień.
b) złożone środki wzrokowe- środki wizualne rozbudzają zainteresowania, wyzwalają motywy uczenia się i wywołują pozytywne nastawienie do nauki. Np. przeźrocza, filmy,TV. 6.Śrdoki słuchowe
Środki słuchowe są nie niedzewne w szkolnictwie średnim i stanowią nieocenioną pomoć w nauczaniu przedmiotów humanistycznych i muzyki. Najbardziej rozległe zastosowanie spośród środków dydaktycznych ma taśma magnetofonowa i magnetofon. Magnetofon można stosować na: zajęciach muzyki (słuchanie pieśni itp.), języka polskiego (nagrane utwory literackie), języka obcego (kształcenie wymowy) itd?
7.Środki wzrokowo-słuchowe (audiowizualne)
Środki te łączą obraz z dźwiękiem, czyli ddziaływują na wzrok i słuch, co przeważnie zwiększa ich atrakcyjność, gdyż za ich pomocą rzeczywistość nabiera większego autentyzmu i obiektywizmu. (filmy, telewizja)