Odpady można podzielić na trzy rodzaje:

- komunalne (powstają w gospodarstwach domowych);

- komunalnopodobne (posiadają cechy takie, jak komunalne lub zbliżone, ale powstają poza gospodarstwami domowymi);

- przemysłowe (powstają w wyniku procesów produkcji).

Odpady komunalne - odpady związane z bytowaniem człowieka. Stałe i ciekłe odpady powstające w gospodarstwach domowych, obiektach użyteczności publicznej, obiektach obsługi ludności z wyłączeniem zakładów opieki zdrowotnej i weterynaryjnej, nieczystości gromadzone w zbiornikach bezodpływowych, wraki pojazdów mechanicznych, odpady uliczne.

Typowe komunalne odpady stałe (KOS) składają się z odpadów organicznych, szkła, papieru, tworzyw sztucznych, tekstyliów, gumy, żelaza, metali niezależnych, kartonów z wielu różnorodnych materiałów, wyrobów „brunatnych”, wyrobów „białych” oraz drobnych odpadów chemicznych z gospodarstw domowych.

www.smieci.org.pl

Odpady komunalnopodobne można traktować tak jak komunalne i poddawać segregacji

Do tej pory stosowaną metodą rekultywacji hałd odpadów komunalnych jest przykrycie odpadów czaszą lub geomembraną i warstwą ziemi, na której jest nasadzana roślinność. Oczywiście, powinna tam być wprowadzona instalacja odgazownicza, a gaz powinien być wykorzystany do wytwarzania energii cieplnej.

Wprowadzona metoda pozyskiwania gazu z hałd jest na pewno bardzo wskazana jednakże nie likwiduje tych hałd. Odpady dalej pozostają nieprzetworzone przez kilkaset lat, co stanowi poważne zagrożenie dla środowiska naturalnego. Aby zapobiegać zagrożeniom należy stosować stały monitoring nieczynnych składowisk w nieskończoność, pozostawiając równocześnie białą plamę dla inwestycji i jakiegokolwiek wykorzystania tego terenu. Można spotkać znaczne połacie takich składowisk, a szczególnie są to tereny po zakończeniu wydobycia surowców mineralnych: żwirowiska, piaskownie, glinianki itp.

Często takie naturalne bomby ekologiczne znajdują się na terenach zalewowych, bo przede wszystkim tam wybierano żwir, piasek, glinę. Nowa metoda cieczowo-gazowa? Rekultywacja hałd odpadów komunalnych stałych? polega na warstwowym, około 80 cm, nasączaniu cieczą i gazem warstwy wysypiska, następnie po analizie, zbieraniu tej warstwy, poddaniu jej obróbce przesiania i poddaniu kolejnym procesom technologicznym.

Ciecz tam stosowana składa się z miękkiej wody z dodatkiem odpowiedniej ilości wapna lub kredy, przy czym ilość dodatków jest wynikiem pomiarów poszczególnej warstwy. Gaz to powietrze atmosferyczne wzbogacone okresowo ozonem, podawane cyklicznie w zależności od badań warstwy roboczej. Każda warstwa jest na bieżąco monitorowana i na podstawie badań sporządzona ciecz i skład gazu, częstotliwość wprowadzania do warstwy roboczej. Cykliczność i ilość warstwy roboczej uzależniona jest od wysokości hałdy jej składu morfologicznego, jak również wyniku badanych chemicznych.

Technologia cieczowo-gazowa rekultywacji hałd odpadów komunalnych stałych pozwala na całkowitą likwidację zagrożenia ekologicznego (np. zatrucia wód gruntowych), umożliwia wykorzystanie terenu pod inwestycje lub wręcz uprawę ziemi gdyż zasadowość (ph) zrekultywowanego gruntu jest obojętne. Metoda cieczowo-gazowa jest potrzebna i powinna znaleźć zastosowanie na terenie wszystkich likwidowanych składowisk.

Jednym z najważniejszych argumentów przemawiającym za stosowaniem do rekultywacji nieczynnych składowisk odpadów komunalnych metody cieczowo-gazowej jest to, że opiera się ona na naturalnych reakcjach i składnikach występujących w przyrodzie, a więc nie kolidujących ze środowiskiem.

Metody rekultywacji składowisk stałych odpadów komunalnych

Zgodnie z definicją odpady stanowią wszystkie przedmioty lub substancje powstałe w rezultacie ludzkiego bytowania i działalności gospodarczej, a nieprzydatne w miejscu i czasie, w którym powstały.

W Polsce powstaje corocznie około 45 mln m3 odpadów komunalnych, których praktycznie cała masa trafia na składowiska. Statystyczny Polak produkuje około 210 kg odpadów rocznie. Ilość ta odnosi się jedynie do odpadów trafiających na legalne wysypiska.

Wszystkie legalne składowiska po zamknięciu podlegają zabiegom rekultywacji. Rekultywacja składowiska odpadów komunalnych oznacza wykonanie zabiegów w przeważającej mierze technicznych i biologicznych, które zapewnią docelowe użytkowanie obszaru składowiska oraz jego otoczenia w sposób bezpieczny dla środowiska, zgodnie z zakładanym planem zagospodarowania terenu. Jest ona łatwiejsza w przypadku składowisk wgłębnych, czyli takich, które znajdują się w zagłębieniu terenu. Dużo trudniej jest przeprowadzić rekultywację w przypadku składowisk nadpoziomowych. Obowiązek rekultywacji gruntów spoczywa na osobie prawnej lub fizycznej, która spowodowała utratę lub ograniczenie ich wartości użytkowej. Rekultywacji ponownego (poeksploatacyjnego) zagospodarowania wymaga każdy teren dotychczasowego, obecnego i przyszłego składowania odpadów komunalnych. Do terenów takich zalicza się powierzchnie:

- składowania odpadów,

- zaplecza gospodarczego i zieleni w granicach wysypiska (składowiska),

- pasa zieleni izolacyjnej w strefie ochronnej,

- zdegradowane przez odcieki ze składowiska (wysypiska) odpadów.

Nie sposób przedstawić jednego typowego schematu rekultywacji składowiska. Każda z lokalizacji składowiska ma swoją specyfikę i w różnym zakresie stanowi lub może stanowić zagrożenie dla otaczającego środowiska, przede wszystkim środowiska gruntowo-wodnego. Prace rekultywacyjne muszą być poprzedzone wykonaniem projektu rekultywacji, bazującego na rozpoznaniu zagrożeń stwarzanych przez zamykany obiekt. Wskazane jest, aby dokumentacja projektowa zamknięcia i rekultywacji składowiska została zweryfikowana w ocenie oddziaływania na środowisko planowanych działań.

Pełny proces rekultywacji obejmuje trzy fazy:

Rekultywacja przygotowawcza polega na wprowadzeniu postulatów rekultywacyjnych w fazie projektu inwestycji. Etap ten wymaga określenia kierunków przyszłej rekultywacji oraz wykonania badań geologicznych, które określą stosunki wodne, właściwości gruntu oraz zakres przekształceń terenu, po których rekultywacja będzie jeszcze możliwa. W tej fazie muszą być także podjęte decyzje o sposobach ochrony wierzchniej warstwy gleby (np. czy zachodzi konieczność zdjęcia powierzchniowej warstwy ziemi i czasowe jej składowanie, czy też nie).

Rekultywacja podstawowa nazywana jest inaczej techniczną. W jej trakcie wykonywane są takie prace, jak ukształtowanie rzeźby terenu, regulacja stosunków wodnych, odtworzenie wierzchniej warstwy ziemi (gleby). Ponadto w tej fazie należy określić metody poprawy jakości gleby (np. przez wprowadzenie właściwych roślin lub płodozmianu, przez odpowiednie nawożenie organiczne i chemiczne).

Rekultywacja szczegółowa może być trzecim etapem prac w zakresie robót rekultywacyjnych; może też występować jako samodzielny, zasadniczy etap tych prac. Zabiegi wykonane w tej fazie mają na celu neutralizację utworów toksycznych i użyźnianie utworów jałowych. W tej fazie na tereny poddawane pracom rekultywacyjnym wprowadza się również roślinność odtwarzającą warunki biologiczne i hamujące erozję oraz prowadzi się biologiczną odbudowę skarp i zboczy.

Zrekultywowane tereny powysypiskowe mogą mieć następujące funkcje:

Funkcje rekreacyjne terenów powysypiskowych. Duże obszarowo i wysokie wysypiska, położone zazwyczaj na peryferiach aglomeracji miejskich, przeznacza się zwykle na cele rekreacyjne, uwzględniając szczególnie funkcję spacerowo-widokową. Drogi dojazdowe i trasy spacerowe z altankami zajmują niewielki procent powierzchni brył wysypiska. Większość wysypiska powinna być pokryta szatą roślinną, stosownie do jakości podłoża, położenia w rzeźbie, wystawy zbocza, postulowanej funkcji. Rekreacyjne funkcje powysypiskowego terenu mogą być poszerzane w toku jego użytkowania, w miarę postępującej stabilizacji bryły wysypiska oraz potrzeb miejscowego społeczeństwa, a także możliwości wykonawczych. Zakładane są pola golfowe, tory saneczkowe, narciarskie itp.

Program rekultywacji i rekreacyjnego użytkowania terenu wysypiskowego może być realizowany sukcesywnie od kilku do kilkunastu lat. Kierunek rekreacyjny jest obecnie powszechnie stosowany.

Funkcje ekologiczno-krajobrazowe. Funkcje te teren powysypiskowy pełni łącznie z rekreacyjnym użytkowaniem. Urządzenie terenu musi jednak zapewnić bezpieczne i komfortowe korzystanie z obiektu, a jednocześnie chronić jego walory ekologiczno-krajobrazowe przed degradacją. Warunki te powinny być spełnione na etapie rekultywacji i w toku używania powysypiskowego terenu.

Ekologiczno-krajobrazową funkcję ustala się dla tych obiektów, które ze względu na lokalizację lub budowę, nie przedstawiają (obecnie) wartości gospodarczej albo nie znajdują użytkownika. Wtedy zadanie rekultywacji sprowadza się do:

- zabezpieczenia środowiska przed szkodliwością zdeponowanych odpadów,

- ukształtowania glebotwórczego gruntu i rzeźby terenu,

- wprowadzenia szaty roślinnej o walorach ekologicznych i krajobrazowych.

Ekologiczno-produkcyjne użytkowanie terenu powysypiskowego polega głównie na:

- uprawie roślin przemysłowych lub energetycznych,

- półnaturalnym chowie zwierząt łownych (bażantów, kuropatw, zwierzyny płowej),

- chowie drobiu domowego w przestrzeni otwartej.