KRĄŻĘNIE DUŻE

Krew tłoczona przez lewą komorę do aorty wypełnia zbiornik tętniczy duży, z którego poprzez sieć naczyń włosowatych odpływa do zbiornika żylnego dużego.

 

Zbiornik tętniczy duży zawiera krew wypełniającą wszystkie duże, średnie i małe tętnice krążenie dużego. Charakteryzują go następujące parametry:

*        Pojemność

*        Ciśnienie

*        Prędkość przepływu krwi

*        Fala tętna

 

Ciśnienie tętnicze krwi zależy od dopływu i odpływu krwi ze zbiornika tętniczego. Ciśnienie w zbiorniku tętniczym dużym waha się w zależności od okresu cyklu pracy serca. W okresie maksymalnego wyrzutu lewej komory jest najwyższe i określane jako ciśnienie skurczowe. W rozkurczu i w okresie skurczu komór, przed otworzeniem się zastawek aorty, ciśnienie jest najniższe, czyli rozkurczowe.

 

Krew przepływa w zbiorniku tętniczym dużym zgodnie z gradientem ciśnienia od serca aż do naczyń włosowatych. Przepływ krwi ma charakter pulsujący. Prędkość zwiększa się w czasie skurczu komór w okresie maksymalnego wyrzutu i zmniejsza do zera w czasie rozkurczu serca.

 

Fala tętna

Lewa komora wtłaczając do aorty w czasie jednego skurczu objętość wyrzutową krwi, powoduje jednoczesny wzrost ciśnienia i powstawanie fali ciśnieniowej oraz odkształcanie się ścian tętnic(zwana również falą tętna). Fala tętna rozchodzi się wzdłuż ścian zbiornika tętniczego dużego od serca aż do naczyń przedwłosowatych tętniczych a nawet do naczyń włosowatych. W tętnicach o ścianach elastycznych fala tętna przesuwa się wolniej, natomiast w tętnicach o ścianach stwardniałych, mniej elastycznych przesuwa się szybciej, w tętnicach mniej krętych zaś wolniej.

 

Zbiornik żylny duży

Charakteryzuje się:

*        Pojemnością

*        Ciśnieniem

*        Prędkością przepływu krwi

Ciśnienie krwi w zbiorniku żylnym dużym zależy od miejsca pomiaru i pozycji ciała.

Poczynając od naczyń włosowatych i przesuwając się w kierunku przedsionka, ciśnienie krwi w żyłach obniża się.

 

Przepływ krwi w zbiorniku żylnym

Krew napływa do prawego przedsionka dzięki:

*        Ssącemu działaniu ruchów oddechowych klatki piersiowej i ssącemu działaniu serca, czyli tzw. sile od przodu

*        Resztkowemu gradientowi ciśnienia od małych żył aż do prawego przedsionka, wytworzonemu dzięki skurczom lewej komory serca, czyli tzw. sile od tyłu

*        Pompie mięśniowej – skurczom mięsni szkieletowych, czyli tzw. sile z boku, uciskającym żyły i wyciskającym krew z żył w kierunku serca, ponieważ zastawki żylne nie pozwalają krwi cofnąć się na obwód

 

Filtracja w naczyniach włosowatych

W naczyniach włosowatych przytętniczych zachodzi filtracja wody i składników drobnocząsteczkowych przez pory w ścianie naczyń włosowatych do płynu tkankowego.

W naczyniach włosowatych przyżylnych zachodzi proces przeciwny do filtracji – resorpcja wody i związków w niej rozpuszczonych.

Krążenie chłonki

Chłonka odpływająca z tkanek przez przewód piersiowy i przewód chłonny prawy odprowadza część płynu tkankowego przefiltrowanego przez ściany naczyń krwionośnych. Chłonka przepływa w naczyniach chłonnych dzięki:

*        Rytmicznym skurczom dużych naczyń chłonnych

*        Skurczom mięśni szkieletowych

*        Ujemnemu ciśnieniu w klatce piersiowej

 

Ośrodki kontrolujące krążenie krwi

Kontrola krążenia krwi w organizmie realizowana jest za pośrednictwem dwóch efektorów:

*        Mięsień sercowy

*        Mięśnie gładkie i komórki mięśniowe gładkie w ścianach naczyń krwionośnych

Te dwa efektory mają własne ośrodki, czyli ośrodek sercowy i ośrodek naczynioruchowy.

 

Ośrodek sercowy

Przyspieszenie częstości skurczów serca prowadzi do zwiększenia pojemności minutowej serca i do podwyższenia ciśnienia tętniczego w zbiorniku tętniczym. Zwolnienie częstości skurczów serca daje w ostatecznym wyniku zmniejszenie pojemności minutowej serca i obniżenie ciśnienia tętniczego w zbiorniku tętniczym.

Praca serca zostaje zwiększona przede wszystkim dzięki przyspieszeniu skurczów serca. Neurony to wywołujące określa się jako ośrodek przyspieszający pracę serca. Zmniejszenie pracy serca wiąże się zazwyczaj ze zwolnieniem jego skurczów. Neurony zwalniające pracę serca – ośrodek zwalniający pracę serca.

 

Ośrodek naczynioruchowy

Światło małych tętniczek jest kontrolowane ogólnie na drodze:

*        Nerwowej przez ośrodek naczynioruchowy za pośrednictwem nerwów naczynioruchowych

*        Humoralnej przez ośrodki nerwowe kontrolujące wydzielanie hormonów, szczególnie przez układ reninowo-angiotensynowy

I kontrolowane miejscowo przez:

*        Wyzwalane miejscowo odruchy i odruchy aksonowe

*        Działające miejscowo czynniki naczyniorozszerzające i naczyniozwężające

Ośrodek naczynioruchowy znajduje się w rdzeniu przedłużonym w tworze siatkowym i składa się z dwóch części:

*        Presyjnej – zwężającej naczynia krwionośne

*        Depresyjnej – rozszerzającej naczynia krwionośne

Część presyjna jest pobudzana przez:

*        Ośrodki z wyższych pięter mózgowia – z kory mózgu i układu limbicznego, za pośrednictwem podwzgórza i tworu siatkowatego śródmózgowia

*        Ośrodek oddechowy w rdzeniu przedłużonym

*        Aferentne impulsy: bólowe i z chemoreceptorów kłębuszków szyjnych i kłębków aortowych

*        Zmniejszenie prężności tlenowe krwi tętniczej

*        Zwiększenie prężności dwutlenku węgla we krwi tętniczej

Część depresyjna jest aktywowana pod wpływem:

*        Impulsacji z baroreceptorów ze ścian łuku aorty i zatoki tętnicy szyjnej wew.

*        Zmniejszonej prężności dwutlenku węgla we krwi tętniczej

 

Dopływ krwi do zbiornika tętniczego przede wszystkim jest kontrolowany przez ośrodek sercowy, odpływ zaś przez ośrodek naczynioruchowy. Oba te ośrodki współdziałają ze sobą, pozostając stale pod wpływem Impulsacji aferentnej z baroreceptorów.

Miejscowa regulacja przepływu krwi

Miejscowe mechanizmy regulujące przepływ krwi przez poszczególne narządy wiążą się z:

*        Czynnikami nerwowymi

*        Czynnikami humoralnymi

*        Miejscową autoregulacją

Pod wpływem wielu czynników fizycznych i chemicznych błona mięśniowa małych tętniczek rozkurcza się i światło tych naczyń powiększa się lub też kurczy i światło tych naczyń zmniejsza się. Do czynnikówrozkurczających działających miejscowo bezpośrednio na komórki mięśniowe gładkie należą:

*        Wzrost temperatury

*        Zwiększenie prężności dwutlenku węgla

*        Zwiększenie pH

*        Wzrost ciśnienia osmotycznego

*        Miejscowe zwiększenie stężenia mleczanów, histaminy, adenozyny, jonów K+ , prostaglandyn, prostacykliny i przedsionkowego peptydu natriuretycznego

Zmniejszenie prężności tlenu w tkance działa również rozkurczająco na błonę mięśniową małych tętniczek.

Działanie przeciwne, bezpośrednio kurczące błonę mięśniową małych tętniczek mają:

*        Miejscowe obniżenie temperatury

*        Zmniejszenie prężności dwutlenku węgla

*        Zmniejszenie pH

*        Zmniejszenie stężenia mleczanów, histaminy, adenozyny, jonów K+, prostaglandyny, prostacykliny i przedsionkowego peptydu natriuretycznego

Zwiększenie prężności tlenu i stężenia serotoniny ma działanie kurczące.

 

KRĄŻENIE KRWI W MÓZGOWIU

Przepływ krwi przez całe mózgowie jest stały, jednakże zależy przede wszystkim od ciśnienia śródczaszkowego. Wzrost ciśnienia śródczaszkowego zmniejsza przepływ krwi przez mózgowie. Ciśnienie śródczaszkowego wzrasta wskutek:

*        Wzrostu ciśnienia tętniczego w obrębie tętnic mózgowych

*        Wzrostu ciśnienia żylnego w naczyniach żylnych mózgowych

*        Zwiększenia lepkości krwi

*        Miejscowego zwiększenia prężności dwutlenku węgla

*        Miejscowego zmniejszenia prężności tlenu

Prężność dwutlenku węgla i tlenu w tkance mózgowej stanowi zasadniczy czynnik regulujący przepływ krwi przez mózgowie. Unerwienie współczulne i przywspółczulne naczyń mózgowych ma znaczenie drugorzędne w regulacji przepływu krwi.

Krążenie płynu mózgowo – rdzeniowego

Płyn mózgowo rdzeniowy jest izotoniczny w stosunku do osocza, różni się jednak pod względem zawartości niektórych składników. Zawiera nieznaczne ilości białek i cholesterolu oraz mniej jonów wapnia, glukozy i kwasu moczowego. Bierze udział w wymianie składników pomiędzy tkanką mózgową i krwią oraz spełnia funkcję amortyzatora dla całego mózgowia.

 

Krążenie wrotne

W obrębie jamy brzusznej krew po przepłynięciu przez pierwotną sieć naczyń włosowatych żołądka, dwunastnicy, jelita cienkiego, jelita grubego, trzustki i śledziony wpada do żyły wrotnej, poprzez którą dostaje się do wątroby i tam przepływa przez wtórną sieć naczyń