DEMOGRAFIA I EPIDEMIOLOGIA

WYKŁAD 1

Podstawowe pojęcia

Tempin epidemiologia wywodzi się od trzech greckich słów epi, demos, i logos

Epi- znaczy na nad, demos- ludność, logos- nauka. Epidemiologia jest nauką, która zajmuje się badaniem czynników wywierających wpływ n Astan ludności i jej zdrowia

Epidemiologia jest gałęzią nauki, która zajmuje się badaniem wpływu różnych czynników i warunków środowiskowych na częstość i rozprzestrzenienie się chorób zakaźnych i niezakaźnych lub w ogóle różnych stanów fizjologicznych wśród ludności.

W opinii J. Kostrzewskiego, epidemiologię należy rozumieć jako „naukę o rozpowszechnianiu, czyli o częstości występowania i rozmieszczenia chorób, niepełnosprawności zgonów i ewentualnych innych zjawisk biologicznych w populacjach ludzkich oraz czynnikach wpływających na ich rozmieszczenie lub warunkujących ludzkich oraz czynnikach wpływających na ich rozmieszczeni lub warunkujących ich występowanie.

Epidemiologia jest dyscypliną zajmującą się badaniem rozprzestrzeniania chorób wśród ludności i określaniem czynników determinujących ich występowanie:

• Określenie czynnika etiologicznego

• Identyfikację czynników szkodliwych

• Opracowanie zasad racjonalnej profilaktyki

• W działalności tej można wyróżnić trzy cechy:

  • OPISOWA- Opis częstości i sposobów szerzenia się chorób wśród różnych grup populacyjnych oraz porównywanie mierników stanu zdrowia. Obserwacje jakie są niezbędne do formułowania hipotez przyczynowych i dostarczają informacji o zdrowiu ludności oraz stanowią podstawę do planowania działalności leczniczo-profilaktycznej i zarządzania służbą zdrowia

  • Dane opisowe w połączeniu z obserwacjami klinicznymi i laboratoryjnymi dają podstawę do formułowana wniosków i hipotez uwzględniających swoistość danej populacji i środowiska

  • ANALITYCZNA I EKSPERYMENTALAN- Sprowadzenie hipotez w badaniach obserwacyjnych i eksperymentalnych na wybranych w określony sposób grupach ludności

Zapobieganie chorobą

Fundamentalnym założeniem koncepcji naukowej, historii naturalnej historii choroby ijest twierdzenie, ze przebieg choroby zmienia się w miarę upływu czasu, zmiany palologiczne pojawiają się utrwalają stopniowo, aż w końcu stają się nieodwracalne. Stąd dla osiągnięcia większych sukcesó w zwalczaniu choroby konieczne jest przesunięcie jej wykrywanie na najwcześniejsze stadium chorobowe oraz podejmowanie działań.

Zapobieganie- w ścisłym tego słowa znaczeniu- oznacza przeciwdziałanie rozwojowi choroby, jednakże w szerszym rozumieniu w pojęciu tym mieszczą się również działania, których celem jest przerwanie lub zahamowanie dalszego rozwoju choroby w stadium przedklinicznym lub w stadium klinicznym. Dlatego też mówimy, że zapobieganie może występować na różnych poziomach.

1. Zapobieganie pierwszej fazy jest przeciwdziałanie powstawaniu przez zwiększenie odporności osobniczej na zachowania lub zmniejszenie ekspozycji osób wrażliwych na czynniki szkodliwe.

2. Zapobieganie drugiej fazy w stadium przedklinicznym choroby polega na możliwie wczesnym wykrywaniu choroby i jej skutecznym leczeniu.

3. Zapobieganie trzeciej fazy w stadium zaawansowanym choroby i zmierza do przywrócenia choremu pełnego zdrowia lub całkowitej sprawności czynnościowej

Wyszczególnienie różnych faz profilaktyki chorób w praktyce medycznej :

Fazy zapobiegania chorobie:

1. Zapobieganie pierwszej fazy- przeciwdziałanie wstąpieniu choroby powszechnie dostępnym metodami np.:

   1. Szczepienia ochronne w celu zapobiegania chorobom zakaźnym (odra, błonica, poliomelitis)

   2. Poprawa jakości środowiska (np., wzbogacenie wody, pitnej związkami fluoru dla zapobiegania próchnicy)

   3. Promocja zdrowia

2. Zapobieganie drugiej fazy- [przeciwdziałanie konsekwencjom zdrowotnym choroby poprzez:

   1. Wczesne rozpoznanie i leczenie (badania przesiewowe, badana okresowe)

   2. Poprawę skuteczności leczenia

   3. Poprawę skuteczności rehabilitacji

3. Zapobieganie trzeciej fazy- przeciwdziałanie nasileniu się inwalidztwa lub zejściu śmiertelnym chorych, którzy nie mogą być wyleczeni.

Terminologia epidemiologiczna:

• Zgodne z definicją Światowej Organizacji Zdrowia WHO zdrowie jest pełnym dobrostanem fizycznym, psychicznym i społecznym i ekonomicznym nie wyłącznie brakiem choroby lub niedomagania”

• Chorobowość – liczba chorych ogółem z określoną chorobą w grupie ludności narażonej na zachowanie, stwierdzona w danym przedziale czasu

• Drogi przenoszenia- drogi szerzenia się zakażenia- sposób przenoszenia zarazków ze źródła zakażenia na wrażliwch ludzi lub zwierzęta za pośrednictwem żywności, wody, powietrza lub przez bezpośredni kontakt

• Epidemiczny porces- proces szerzenia aię choroby w populacji uwarunkowany działaniem trzech czynników cznnika chorobotwórczego, wrażliwej , populacji warunków środowiskowych

• Epidemia- występoienie zachowań na daną chorbę pochodzącą z jednego źródła wśród luności na określonym terenie i w określonym czasie w ludczbiewyrażnie większej niż poprzednich latach (zwiększona zapadalność)

• Endemia- występowanie zachowania na daną chorobę wś®ód ludnośći na określonym terenie w liczbie utrzymującej się przez wiele lat na podobnym poziomie

• Endemiczny obrzask- obszar na ktg®óym zachoowanie wśród ludzi na daną chorobę występuje w podobnej liczbie przez wiele lat

• Epidemiologiczny wywiad- zbieranie infornaci o czynnikach mogących mieć wpływ na wystąpienie choroby u poszczególnych osób

• Etiologiczny czynnik- biologiczny, chemiczny, fizyczny lub inny czynnik wywiadujący określoną chorobę czynnikiem etiologicznym może być równei ż nadmiar, brak , niedobór np. składnika pozywania lub składania otacającego środowiska

• Choroba zaraźliwa- choroba wywołana przez biologiczny czynnik chorobotwórczy mogący przenosić się do osób zakaźnej do zdrowej

• Chorobotwórczość…

• Śmiertelność..

• Choroby zakaźne- są to stany kliniczne, zespły objawów wywołanych przez ..

• Choroba zakaźna inwazyjna- wywołana inwazyjną pasożytó w polcce do najczęściej spotykanych chró inwazyjnych zaliczamy owsicę, glistnicę, lambiozę, rzesiskowicę tasiemczycę

• Choroby zakaźnei kwarantannowe- to sczeólnie nielbezpoeczne epidemiczne i zaraźliwe choroby infekcyjne wywołane przez bakterie wirusy, należą do nich ospa prawdziwa, gorącka zółta, dzuma cholera, afrykańskie gorączki krwotoczne.

• Choroby zakaźnie odzwierzęce-..

• Epidemia- jest to stale występowanie zachoania na określoną chorobę zakaźną na denym terenei w liczbie przypadków utrzymującej się od lat na tym sanym poziomie. Zachowania mają zwykle przebierg wrażliwości populacyjnej na czynniki etilogiczny i przystosowania osobniczego w ognisku endomidczym

• Epidemia

• Pandemia

• Ognisko epidemiologiczne

• Nadzór epidemiologiczny- to scisła obserwacja, połąćona z kontrolą zdrowotną tzw. kontaktów w celu wczesnoego rozpoznana zakarzenia lub wykrycia choroby zakaźnej

• Dochodzenie epidemiologiczne- jest t działalność maająca na celu wykryucie przyczyn rezerwuarów,źródeł i dróg szerzenia się choroby zakażnych. Wywiad, kto przenosi chorbę.

• Wywiad epidemiologiczny- polega na zbieraniuinfornacji o czynnikcha h zjawiskach…

• Łańcuch epidemiologiczn- skrócony opis przyczynowo skutkowy gistorii naturalnej wielu chrob zakaźniyc

• Drogi szerzena się – kropelkowo –powietrzne, pokarmowe, krwiopochodne, transmisyjne

• Rezerwuar zarazka- to środowisk w któ®ym przebyw, zyje i namnaża się biologiczny zakaźny czynnik chorobotwórczy

• Zakażenie- to reakcja organizmu na wyniknięcie i rozwiniećie okjreśloniego infekcyjnego czynnika biologicznego do ustroju człowiek alub zwierzęcia. Termin tekżeużywany w języku potocznym do określenia zanieczyszczeia

• Zkaarzenie bezobiawoew- jest procesem zakaźnym przebiegającym bez dostrzeganych objawów klinicznych. Może być wykazane metodami laboratoryjnymi

• Zkażenie poronne to stan kliniczny i epidemiologiczny o łagodniejszym przebiegu nież zakaczhorowanie typowe lub bez niektórych, stale występujących objawów różnicujących

• Nosicielstwo- wydalanie zarazkó chorobotwórczych, bytujących w organizmie i nie powodujących choroby.

• Drogi przenoszenia zarazka- sposób przenoszenie zarazków ze źródła zakarzenia na wraźliwych ludzi lub zwierzęta za pośrednictwem żywności, wody powietrza lub przez bezpośrednią styczność

• Endemiczny obszar- obszar, na którym zachorowanie wśród ludzi na daną chorobę występuje w podobnej liczbie przez wiele lat

• Śmiertelność..

• Umieralność

Epidemiologia opisowa

Jej zadaniem jest określenie wartości liczbowej wspłócznników chorobowości w różnych populacjach niezbędnych do sformułowania hipotez wyjaśniających. Opis częstości wstępowanie danej choroby dokonuje się w odniesieniu do:

• Osób

• Czasu

• Miejsca

Należy stwierdzic że epidemiologia opisowa może być punktem wyjścia dla formułowania hipotez etiologicznyc, AT akże informować o stanie zdrowia ludności i stanowić podstawę dizłaań organizacyjno- administracyjnych

Po dokonaniu opisu, następnym etapem badania jest zbudowanie próbnej terapii dotyczącej natury i powiązań opiłowywanych zjawisk. ……………

Epidemiologia analityczna

W epidemiloicznych baanaich analitycznych podslugujemy się metodami retrospektywnym i prospektywnymi

Mogą służyć uzupełnienie lub rozwiniecie hipotez sto formułowanych a podstawie opisów obserwacji klinicznych idanych laaboratiryjnych . materiały do badań stanowią najczęściej przypadki i danej chorby, stwierdzone wśród np. szpitala hospitaalizowanyc z powodu innych chorób

W analizie wynikó badań retrosetkywnych występuje szer………….

Dla lepszego zilustrowana metodyki prospektywnej analizy epidemiologicznej sopracowano metode badań np.