FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA (X wykład, 5.05.2011 r.)

Największe stężenie kwasu mlekowego pojawia się po 3-7 min. po zakończeniu wysiłku fizycznego.

Likwidacja zmęczenia może nastąpić przez sen – odpoczynek bierny, a także uzupełnianie elektrolitów, płynów.

Po pracy fizycznej, jeśli dojdzie do zmęczenia – najlepszy jest odpoczynek oparty na pracy umysłowej, a w przypadku pracy umysłowej – wysiłek fizyczny.

Wysiłek może być czynny i bierny. Wysiłek czynny to taki, który angażuje te części organizmu, które nie były angażowane podczas wysiłku fizycznego.

Wypoczynek aktywny – powoduje: dodatnie impulsy dla układu nerwowego; szybszą likwidację mian zmęczeniowych; podtrzymywanie działania układu sercowo-naczyniowego – czyli dodatnie bodźce, gdyż dzięki temu krew nadal krąży i usuwa mleczany, szybciej resyntezowane ATP.

Duża wydajność – mniejsze zaburzenie homeostazji niż w przypadku małej wydajności.

1. Aktywność fizyczna pozytywnie wpływa na organizm oraz na bilans energetyczny organizmu.

Bilans energetyczny – ilość kcal dostarczonych w pożywieniu do ilości kcal, które organizm może spalić w ciągu doby.

Bilans może być dodatni i ujemny – świadczy to o tym, że coś złego dzieje się z organizmem.

Wysiłek fizyczny pomaga w spalaniu nadwyżek energetycznych i dystrybucji substratów pokarmowych w organizmie.

2. Choroby cywilizacyjne

Aktywność fizyczna wpływa również pozytywnie na:

- wydolność fizyczną i siłę mięśni (wzmacnia więzadła, mięśnie kręgowe – prowadzi to do większej odporności organizmu)

- zagrożenia zdrowotne (związek z współczesnymi chorobami cywilizacyjnymi)

- leczy też raka okrężnicy (wzrasta cytotoksyczność immunoglobin, a więc odporność)

Choroby cywilizacyjne:

• Depresja

• Choroby metaboliczne – związane z zaburzeniami metabolizmu organizmu:

  • Nadwaga

  • Otyłość

  • Cukrzyca

• Choroby układu krążenia

  • Choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa) – zatory, zawały serca -> wynika z miażdżycy; na tą chorobę jest największa umieralność (na drugim miejscu są nowotwory)

3. Choroba niedokrwienna serca – występuje najczęściej u osób, które prowadzą siedzący tryb życia

Najlepszą dietą w tym przypadku jest dieta śródziemnomorska – ryby, owoce morza – zawierają one wielonienasycone kwasy omega-3 i omega-6.

Wpływają na nią:

- zaburzenia w gospodarce lipidowej – zaburzenia 2 frakcji lipidowych LDL i HDL (we krwi, oprócz LDL i HDL mamy jeszcze VLDL i SVLDL – są to cząsteczki we krwi, w których zlokalizowany jest cholesterol). U osób z choroba niedokrwienną serca we krwi jest obniżona zawartość HDL i podwyższona zawartość LDL.

LDL – low density lipoproteins, tzw. zły cholesterol

HDL – high density lipoproteins, tzw. dobry cholesterol

Oba muszą się znajdować we krwi, ale LDL powinno być mniej.

(Czerwone wino podwyższa poziom HDL)

- palenie papierosów – nikotyna powoduje obkurczanie naczyń krwionośnych (np. u kobiety w ciąży – mówi się, że gdy kobieta pali w ciąży, to zabija swoje dziecko – przez palenie obkurczają się naczynia krwionośne i następuje upośledzenie wchłaniania substancji pokarmowych przez dziecko, a łożysko nie zdoła się ukrwić, gdyż naczynia krwionośne są obkurczone-> często prowadzi to do poronień)

- miażdżyca – LDL w nadmiarze odkłada się w naczyniach krwionośnych i zwęża światło naczynia. Gdy naczynie się obkurcza, wówczas prowadzi to do zawału.

Zawał – niedokrwienie mięśnia serca i jego obumarcie w wyniku niedokrwienia (głównie chodzi o niedobór tlenu, też subst. odżywczych). Zawały nie występują wyłącznie u osób starszych i otyłych – u innych też może wystąpić

- nadciśnienie tętnicze – jest ono nie tylko generowane przez nadwagę i otyłość, ale też w związku z receptorami

- cukrzyca (typu II)

- otyłość

- hiperinsulineria poposiłkowa – insulina nie daje sobie rady z usunięciem cukru, gdyż występuje on w bardzo dużych ilościach – organizmie produkuje go w bardzo dużych ilościach

- nietolerancja węglowodanów – problemy z rozkładaniem niektórych węglowodanów

4. Nadwaga i otyłość

- U kobiet masa rośnie wraz z wiekiem (szybciej przyrasta tkanka tłuszczowa)

- gen otyłości, hormon lektyna odpowiada za ośrodek sytości w podwzgórzu.

- Bilans dodatni – nadwyżki energetyczne odkładające się w postaci tkanki tłuszczowej, co prowadzi do generowania nadwagi i otyłości (np. zwiększenie bilansu przeciętnie o 3% prowadzi do zwiększania masy ciała o 3-4kg w ciągu roku)

a) Nadwaga – nadmierna masa ciała powyżej masy optymalnej [wikipedia].

- Gdy wskaźnik BMI przekroczy 25 punktów (powyżej 40 pkt. jest otyłość kliniczna, a poniżej 19 pkt. niedożywienie).

- Nadwaga wynika z uwarunkowań genetycznych, ale również z uwarunkowań społeczno-kulturowych (nieprawidłowe nawyki żywieniowe – np. preferuje się różne diety – mogą być one złe, zwłaszcza w nadmiarze np. nadwyżka tłuszczów zwierzęcych);

- Z nadwagą związane są:

• Hipercholesterolemia - podwyższone powyżej normy stężenie cholesterolu w osoczu krwi [wikipedia].

• Hiperlipidemia - zespół zaburzeń metabolicznych objawiających się podwyższonymi poziomami frakcji cholesterolu lub trójglicerydów w surowicy krwi [wikipedia].

b) Otyłość – patologiczne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie, przekraczające jego fizjologiczne potrzeby i możliwości adaptacyjne, mogące prowadzić do niekorzystnych skutków dla zdrowia. Za otyłość uważa się stan, w którym tkanka tłuszczowa stanowi więcej niż 20% całkowitej masy ciała u mężczyzn oraz 25% u kobiet. Stwierdzono, że otyłość zwiększa ryzyko zapadalności na niektóre choroby, w tym choroby układu krążenia, cukrzycę typu 2, obturacyjny bezdech senny, niektóre typy nowotworów, zapalenie kości i stawów i dlatego też skraca oczekiwaną długość życia. Wyjątkowo duża otyłość prowadzi do niepełnosprawności [wikipedia].

- Przyczyny: przejadanie się, czynniki genetyczne, czynniki środowiskowe, czynniki biologiczne, czynniki farmakologiczne, czynniki psychologiczne [wikipedia]

- cukrzyca typu 2 – u dorosłych; spowodowana tym, że organizm jest otyły, ciągle dostarczana jest glukoza i wydzielana insulina – w pewnym momencie receptory nie działają tak, jak należy i insulina nie daje rady usunąć cukru (cukrzyca typu I występuje u dzieci, jest to efekt defektu komórek trzustki)

- otyłość typu prostego – spowodowana przez nadwyżki żywieniowe, które muszą się gdzieś odłożyć

- tycie następuje w typie gruszki (charakterystyczny dla kobiet; nie wpływa na chorobę niedokrwienna serca) i jabłka (charakterystyczny dla mężczyzn; wpływa negatywnie na chorobę niedokrwienna serca)

- nadmierne przekarmianie dzieci w wieku do 2 lat – prowadzi do proliferacji, czyli mnożenia się komórek i tendencji do otyłości

- Trening fizyczny u osób otyłych należy połączyć z dietą niskokaloryczną, gdyż wtedy następuje spalanie tłuszczów (gdy stosuje się tylko dietę, następuje spalanie własnych mięśni (białek)) – by uzyskać bilans ujemny. Trening fizyczny powinien polegać na ćwiczeniach aerobowych – czyli tlenowych, o małej intensywności – przeplatanych ćwiczeniami o większej intensywności

BMI – Body Mass Index- wskaźnik masy ciała; współczynnik powstały przez podzielenie masy ciała podanej w kilogramach przez kwadrat wysokości podanej w metrach [wikipedia].

• poniżej 15 - wyniszczenie

• 15,0 - 17,4 - wychudzenie

• 17,5 - 19,4 - niedowaga

• 19,5 - 24,9 - waga prawidłowa

• 25,0 - 29,9 - nadwagę

• 30,0 - 34,9 - I stopień otyłości

• 35,0 - 39,9 - II stopień otyłości

• 40,0 i więcej - otyłość kliniczna

Podstawowa przemiana materii (PPM) – tempo metabolizmu w ustroju człowieka pozostającego w warunkach zupełnego spoczynku fizycznego i psychicznego, komfortu cieplnego, nie mniej niż 12 h po ostatnim wysiłku fizycznych, po co najmniej 8 h snu.

¼ PPM – zużywana przez układ nerwowy

Po 1/5 PPM – zużywana przez serce, nerki i wątrobę

Pozostałe 40% PPM – zużywana przez inne narządy

5. Cukrzyca – cukier u cukrzyka jest szkodliwy, gdyż wchodzi w związek (wiąże się) z białkami – czyli występuje efekt glikacji (proces nieenzymatycznego przyłączania się heksoz, głównie glukozy, do wolnych grup aminowych białek. Jest fizjologicznym procesem determinującym ich starzenie. Nasila się w stanach hiperglikemii (m.in. w cukrzycy), przyspieszając wystąpienie powikłań [wikipedia]).

- Cukrzyca prowadzi do katarakty.

- Wysiłek fizyczny w cukrzycy –> spalanie cukrów i wzmożenie wydzielania insuliny

[cukrzyca - choroba metaboliczna, która pierwotnie charakteryzuje się opornością na insulinę, względnym niedoborem insuliny oraz hiperglikemią.

Cukrzyca typu 2 często jest wynikiem otyłości. Jest to również powikłanie niektórych chorób metabolicznych, np. zespołu policystycznych jajników. Najczęściej leczy się ją poprzez zachęcanie do aktywności fizycznej oraz zalecenie zmiany diety (wikipedia)]

6. Osteoporoza (rzeszotowienie kości) – stan chorobowy charakteryzujący się postępującym ubytkiem masy kostnej, osłabieniem struktury przestrzennej kości oraz zwiększoną podatnością na złamania. Osteoporoza występuje najczęściej u kobiet po menopauzie (osteoporoza pomenopauzalna). Osteoporoza jest uogólnioną chorobą metaboliczną kości, charakteryzującą się niską masą kostną, upośledzoną mikroarchitekturą tkanki kostnej, a w konsekwencji zwiększoną jej łamliwością i podatnością na złamania [wikipedia]

- Mężczyźni mają większą masę kostną – u nich osteoporoza jest rzadsza.

- Menopauza u kobiet powoduje, że zmniejsza się ilość estrogenów - a estrogen jest ważny w mineralizacji kości.

- Najczęstszym złamaniem (u kobiet) jest złamanie szyjki kości udowej.