Przeznaczenie oprogramowania

PATRON 2 jest komputerowym programem przeznaczonym do kompleksowej obsługi informatycznej biblioteki. Przeznaczony jest dla dużych i średnich bibliotek, w szczególności dla:

bibliotek publicznych: wojewódzkich, powiatowych, miejskich

wojewódzkich bibliotek pedagogicznych

dużych bibliotek akademickich

PATRON 2 jest polecany dla bibliotek charakteryzujących się rozbudowaną strukturą filialną, tworzących katalog centralny dla wszystkich filii; ponadto polecany jest duzym bibliotekom posiadającym rozbudowane działy opracowania i gromadzenia zbiorów.

PATRON 2 nie posiada ograniczeń dotyczących wielkości obsługiwanych baz danych.

Podstawowe cechy oprogramowania

Praca w jednolitym środowisku Windows

Pobieranie opisów bibliograficznych z bazy danych Biblioteki Narodowej oraz Biblioteki Kongresu poprzez protokół Z39.50

Podział oprogramowania na moduły umożliwiający etapowe wdrażanie systemu zgodnie z potrzebami biblioteki

Obsługa zakupu centralnego i katalogu centralnego w bibliotekach charakteryzujących się rozbudowaną strukturą filialną

Elastyczne nadawanie uprawnień do obsługi poszczególnych funkcji oprogramowania

Prosta i przejrzysta obsługa, obszerny podręcznik użytkownika

Opis bibliograficzny zgodny z poszczególnymi arkuszami normy PN-N-01152

Przejmowanie baz danych w formacie MARC21 (bazy Biblioteki Narodowej)

Bezpieczna baza danych i sprawne wyszukiwanie dzięki serwerowi SQL

Brak jakichkolwiek ograniczeń ilościowych, sprawna obsługa dużych baz danych

Doskonała praca w sieciach komputerowych

Dostosowanie do specyfiki danej sieci bibliotecznej (np. bibliotek publicznych)

Zaawansowane, elastyczne mechanizmy wyszukiwania danych

Relacyjne słowniki wzorcowe haseł formalnych i przedmiotowych

Udostępnianie katalogu biblioteki w Internecie w postaci serwisu WWW

Rezerwacja książek, sprawdzanie stanu wypożyczeń poprzez dostęp internetowy (WWW)

Zastosowanie najnowocześniejszych technologii w bibliotece np. RFID

Funkcje oprogramowania

PATRON 2 jest oprogramowaniem integrującym wszystkie funkcje niezbędne w bibliotece: opracowanie zbiorów, gromadzenie (inwentaryzowanie), udostępnianie (wypożyczanie). Moduł PATRON WWW pozwala na udostępnianie katalogu biblioteki w Internecie i/lub w lolkalnej sieci komputerowej biblioteki.

Opracowanie i wyszukiwanie informacji

Fundamentem programu jest moduł podstawowy (opracowania i wyszukiwania) służący do tworzenia katalogowej bazy danych składającej się z opisów bibliograficznych, słowników wzorcowych i opisów egzemplarzy (zasobu). Katalog biblioteki składa się z opisów bibliograficznych następujących dokumentów:

Książek

Dokumentów dźwiękowych

Dokumentów filmowych

Dokumentów elektronicznych

Druków muzycznych

Czasopism

Artykułów z czasopism

Wszystkie rodzaje zbiorów opracowywane są zgodnie z odpowiednim arkuszem normy opisu bibliograficznego PN-N-01152. Program automatycznie redaguje elektroniczne karty katalogowe uzupełniając opisy o odpowiednie znaki umowne. Karty katalogowe mogą być drukowane, o ile biblioteka zamierza kontynuować prowadzenie tradycyjnego katalogu kartkowego. Opracowanie zbiorów jest wspomagane przez słowniki haseł: formalnych (głównie osobowych) i przedmiotowych. Stosowanie słowników nie tylko przyspiesza prace katalogowe (raz wprowadzone hasło może być wykorzystywane wielokrotnie) ale - przede wszystkim - daje możliwości jednolitego opracowania formalnego i przedmiotowego. Jednolite opracowanie - pod kontrolą słowników - jest podstawą budowy dobrego jakościowo katalogu.

W słowniku haseł formalnych możemy tworzyć odsyłacze całkowite, czyli umieszczać różne formy haseł osobowych odnoszące się do tego samego autora. Odsyłacze te funkcjonują później w katalogu alfabetycznym.

Słownik haseł przedmiotowych zawiera zarówno mechanizm odsyłaczy całkowitych (czyli formy właściwe i odrzucone haseł osobowych) jak i odsyłacze uzupełniające. Wszystkie te odsyłacze funkcjonują również na poziomie katalogu przedmiotowego. Słownik haseł przedmiotowych można zapełnić hasłami wzorcowymi dostępnymi w formacie MARC21, np. w postaci Słownika Języka Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej.

Program oferuje dwie metody wyszukiwania informacji w katlogu: indeksową i swobodną. W metodzie indeksowej przeszukiwane są następujące indeksy: haseł formalnych (katalog alfabetyczny), tytułów, serii, symboli UKD oraz haseł przedmiotowych (czyli katalog przedmiotowy). Wyszukiwaniu mogą podlegać wszystkie opisy, bądź tylko opisy określonych rodzajów dokumentów.

Swobodna metoda wyszukiwania to klasyczny mechanizm wyszukiwania informacji poprzez podanie fraz wyszukiwawczych połączonych spójnikami logicznymi. Dodatkowo program uwzglądnia przy wyszukiwaniu rodzaje dokumentów (można szukać w obrębie jednego rodzaju zbiorów), język dokumentu oraz daty wydań. Tworzy to bardzo eleastyczny a jednocześnie sprawny mechanizm wyszukiwawczy.

Gromadzenie

W programie definiuje się strukturę organizacyjną biblioteki: filie, następnie dla każdej filii prowadzone tam księgi inwentarzowe. Nie ma ograniczeń na liczbę filii i ksiąg inwentarzowych. Prowadzony jest katalog centralny całości zbiorów biblioteki z informacją o lokalizacji każdego egzemplarza (filia, księga inwentarzowa, numer inwentarzowy, sygnatura). Egzemplarzom można nadawać status określający sposób udostępniania (np. egzemplarz w czytelni).

W opracowaniu bierzącym można posługiwać się mechanizmem centralnego zakupu zbiorów dla wszystkich filii, z rozdzielaniem zakupionych egzemplarzy do poszczególnych ksiąg inwentarzowych oraz tworzeniem protokołów przekazania zbiorów.

Dla każdej księgi inwentarzowej prowadzone są odrębne rejestry ubytków. Program liczy stan ilościowo - wartościowy zbiorów w zadanym okresie. Księgi inwentarzowe są drukowane zgodnie ze wzorem określonym przepisami. Program prawidłowo uwzględnia w obliczeniach wartości księgozbioru i wartości ubytków ceny wyrażone w starych złotych.

Wbudowana funkcja prowadzenia skontrum pozwala na szybkie sporządzanie raportu braków. Warunkiem przeprowadzania skontrum jest zakończenie retrokonwersji zbiorów.

W prowadzeniu porządku w nawet dużych zbiorach pomagają kody kreskowe lub etykiety RFID, które umożliwiają bardzo szybką i niezawodną identyfikację każdego egzemplarza.

Udostępnianie\

Program PATRON 2 w sposób łatwy i szybki wykonuje rejestrację wypożyczeń i zwrotów. Wystarczy wpisać numer inwentarzowy wypożyczanej lub zwracanej pozycji. Te operacje wykonuje się jeszcze sprawniej, jeśli stosowane są kody kreskowe lub etykiety RFID. Zbierane przez program informacje o wypożyczeniach są podstawą do sporządzania rozmaitych zestawień statystycznych obrazujących aktywność czytelników i wykorzystywanie zbiorów.

PATRON 2 rejestruje dane osobowe czytelników zgodnie ze specyficznymi potrzebami różnych sieci bibliotek. Różnice pojawiają się także w raportach satystycznych, ponadto biblioteki publiczne i pedagogiczne otrzymują raporty statystyczne zgodne z odpowiednimi wymaganiami.

Program pozwala na łatwą kontrolę zaległości. Oprócz akualnych danych o wypożyczeniach pamiętane są także informacje o historii wypożyczeń, czyli tzw. karty analityczne czytelników. Kody kreskowe mogą być również stosowane do identyfikacji czytelników, wymagane jest wówczas stosowanie odpowiednio przygotowanych kart czytelniczych.

Program PATRON 2 spełnie wszelkie wymogi ochrony danych osobowych zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych.

Moduł administratora

Każda instalacja programu bibliotecznego PATRON 2 zawiera moduł administracji programem przeznaczony dla bibliotekarza systemowego odpowiedzialnego za komputeryzację biblioteki. Moduł administracji zawiera m.in.:

słowniki systemowe, np. stosowane przez bibliotekę sposoby nabycia

strukturę filii i ksiąg inwentarzowych

globalne (obowiązujące wszystkich pracowników) ustawienia pracy poszczególnych modułów

listę pracowników wraz z przypisami do kożdego konta pracowniczego z uprawnieniami dostępu do poszczególnych funkcji programu

Przejmowanie danych w formacie MARC21

Retrospektywne opracowanie zbiorów można przyspieszyć sięgając do gotowych baz danych bibliograficznych. PATRON 2 może przejmować opisy bibliograficzne oraz słowniki haseł przedmiotowych zapisane w formacie MARC21 lub MARC-BN. W praktyce ozacza to dostęp do bibliograficznych baz danych udostępnianych przez Bibliotekę Narodową: Przewodnika Bibliograficznego, Bibliografii Zawartości Czasopism oraz Kartotekę wzorcowych Haseł Przedmiotowych BN.

Z programu PATRON 2 można również eksportować dane bibliograficzne i dzięki temu prowadzić wymianę danych pomiędzy bibliotekami.

Moduł PATRON WWW

Moduł PATRON WWW umożliwia udostępnianie katalogu biblioteki w Internecie i/lub w sieci lokalnej biblioteki. Dzięki temu czytelnicy mają nieprzerwany, bezpośredni dostęp do zasobów informacyjnych biblioteki z dowolnego komputera dołączonego do sieci Internet. Dostęp przez internet obejmuje nie tylko przeszukiwanie katalogów, ale również dostęp do konta czytelnika - po podaniu hasła dostępu. Bibliotekarz może publikować na witrynie WWW dowolne zestawienia bibliograficzne. Czytelnicy mogą zdalnie - poprze internet - sprawdzić dostępność poszukiwanych pozycji i dokonać zamówienia, a następnie odebrać zamówione pozycje w ustalonym przez bibliotekę czasie.

Moduł Serwer Z39.50

Moduł serwer Z39.50 umożliwia udostępnianie katalogu elektronicznego biblioteki w standardzie określonym w protokole komunikacyjnym Z39.50. Ten moduł jest potrzebny tym bibliotekom, które zamierzają przekazywać poprzez sieć Internet swoje opisy bibliograficzne innym bibliotekom lub uczestniczyć w systemach wspólnego przeszukiwania katalogów opartych na protokole Z39.50.

Technologia

Program do kompleksowej obsługi biblioteki PATRON 2 został wykonany z zastosowaniem najnowocześniejszych dostępnych obecnie narzędzi informatycznych. Podstawą pracy tego oprogramowania jest nowoczesne oprogramowanie do zarządzania bazą danych SQL, w tej roli występuje Microsoft Serwer.

Zastosowanie zaawansowanego serwera SQL zapewnia bezpieczeństwo i integralność bazy danych oraz dużą sprawność wyszukiwania informacji w obszernych bazach katalogowych.