Co mamy z węgla? - scenariusz zajęć

Cele ogólne:

• Zapoznanie wykorzystania węgla w życiu codziennym,

• Zapoznanie dzieci z właściwościami węgla kamiennego,

• Kształcenie koordynacji słuchowo – ruchowej,

• Usprawnianie małej i dużej motoryki,

• Doskonalenie umiejętności liczenia.

Cele operacyjne (dziecko):

• Uważnie słucha opowiadania nauczyciela,

• Aktywnie uczestniczy w badaniu właściwości węgla,

• Umie współdziałać w zespole,

• Rozwija sprawność ruchową,

• Wykonuje pracę plastyczną,

• Liczy wagoniki z węglem.

Metody:

• czynne – zadań stawianych do wykonania

• percepcyjne – obserwacji i pokazu

• słowne – objaśnienia i instrukcje

Formy:

• praca indywidualna i praca z całą grupą

Pomoce:

• bryłki węgla kamiennego, węgiel drzewny do rysowania, naczynie z wodą, rysunki przedstawiające naftalinę i butlę z gazem, tubka z farbą plakatową, aspiryna.

Przebieg zajęć

1. Marsz w kole przy akompaniamencie tamburyna.

2. Zabawa powitalna z pedagogiki zabawy pt.: „Witam wszystkich, którzy lubią…”
Odkrywać nowe tajemnice,
Rebusy i zagadki,
Lubią się bawić.

3. Słuchanie opowiadania nauczyciela poszerzającego wiadomości dzieci o wykorzystaniu węgla na podstawie wiersza „Węglowa rodzinka” M.Terlikowskiej. Wykorzystanie pacynki chłopczyka Krzysia (pomysł własny). Rozmowy na temat produktów pochodzących z węgla.

4. Zabawa ruchowa, pt.: „W kopalni”:
idziemy do kopalni – dzieci maszerują w różnych kierunkach w rytm bębenka,
przebieramy się – dzieci naśladują rozbieranie się i ubieranie,
winda – dzieci przechodzą z pozycji obunóż (ręce w przód) do przysiadu,
tunel – połowa dzieci robi tunel łapiąc się za ręce, druga połowa dzieci pod nim przechodzi,
kruszenie węgla – dzieci stojąc w pozycji rozkrocznej wykonują zamaszyste skłony w przód – naśladują rozbijanie młotem węgla,
omiń węgielek – nauczycielka rozkłada klocki po Sali, a dzieci skaczą obunóż omijając przeszkody,
zbieramy węgielki – nauczycielka stawia kosz, a dzieci stojąc w pewnej odległości starają się rzucić i trafić do kosza lewą i prawą ręką mówiąc jakiego koloru jest wrzucany klocek. 

5. „Czarny węgiel” – zabawa badawcza (omówienie właściwości fizycznych     węgla kamiennego). Dzieci oglądają grudki węgla kamiennego, dotykają je, wrzucają do naczynia z wodą, określają właściwości węgla: czarny, twardy, brudzi, w wodzie nie znika – nie rozpuszcza się.

6. Nauczyciel zadaje zagadkę:
Jak nazwiecie takie miejsce wszystkim znane doskonale,
w którym węgla jest najwięcej, ale pieców nie ma wcale.

7. Zabawa dydaktyczna „Tak czy nie”:
Górnik ma bardzo trudną i niebezpieczną pracę (tak)
Górnik wydobywa czerwony węgiel (nie)
Każdy kawałek węgla jest okrągły jak piłeczka (nie)
Najwięcej węgla wydobywa się w Polsce na Śląsku (tak)
Węgiel można zamienić w ciepło, w światło i w lekarstwa (tak)
Galowy strój górnika składa się z czarnych spodni, czarnej marynarki i czerwonego kapelusza (nie)
Górnicy podczas pracy noszą na głowie kaski z latarką (tak).
Jak dzieci odpowiadają „tak” to klaszczą w dłonie, jak odpowiadają „nie” to uderzają rękami o podłogę.

8. Praca plastyczna „Wagoniki z węglem”, poznanie i wykorzystanie do pracy węgla drzewnego.

9. Doskonalenie umiejętności liczenia wagoników powstałych podczas wykonanej pracy.

10. Podsumowanie zajęć. Dzieci siadają na dywanie a nauczycielka zadaje pytania:
Kto wydobywa węgiel?
Gdzie pracują górnicy?

Temat: ,,Niech żyją górnicy”.

Cele ogólne:

• Zapoznanie dzieci z pracą górnika, wyglądem munduru galowego oraz historią powstania węgla.
  Rozwój poczucia tożsamości dzieci- ich przynależność do dziedzictwa kulturowego Śląska.
  Kształtowanie postaw w kontakcie z poznawanym otoczeniem społecznym: budzenie szacunku dla pracy górnika.

Cele operacyjne:

Dziecko:

• aktywnie uczestniczy w rozmowie na temat pracy oraz wyglądu munduru galowego górnika,

• uważnie słucha historii na temat powstania węgla,

• potrafi rozpoznać węgiel spośród innych skał

• kulturalnie zachowuje się podczas projekcji filmu: ,, Przygody Białego Misia”,

• zna słowa wiersza ,,Górnik”,

• zna słowa piosenki ,,Hej w kopalni”,

• tańczy taniec śląski ,,Grozik”,

• potrafi współdziałać w zespole podczas układania obrazka pociętego na części

• wykonuje pracę plastyczną

Forma pracy:

• indywidualna

• grupowa

• zespołowa

Metoda:

• słowna

• czynna (zadań stawianych do wykonania, samodzielnych doświadczeń, ćwiczeń)

• oglądowa

Pomoce dydaktyczne:

mapa Polski, mundur górniczy, czapka górnicza, ilustracje ( las współczesny, las sprzed milionów lat), ilustracje dinozaurów, węgiel, kamienie, stroje śląskie, film ,,Przygody Białego Misia”, obrazki do układania, czasopisma ,,Dinozaury”, węgiel drzewny do rysowania, szare arkusze papieru, magnetofon.

Przebieg zajęcia:

1.Rozmowa z dziećmi przy mapie na temat regionu Śląska.

• Jak nazywa się kraj, w którym mieszkamy?

• Jak nazywa się nasze miasto?

Rozwiązanie zagadki:

„Jak nazwiecie takie miejsce

wszystkim znane doskonale,

w którym węgla jest najwięcej,

ale pieców nie ma wcale.”

• Co wydobywa się w kopalniach

2.,,Czarny węgiel”- zabawa badawcza (omówienie właściwości fizycznych węgla).

Dzieci oglądają grudki węgla kamiennego, dotykają je, wrzucają do naczynia z wodą, określają właściwości węgla (czarny, twardy, brudzi, w wodzie nie znika- nie rozpuszcza się).

3.,,Górniczy strój”- omówienie wyglądu munduru galowego górników i czapki.

Szczególne zwrócenie uwagi dzieci na następujące elementy munduru:

• pióropusz to symbol miotełki, która służyła do czyszczenia otworów strzałowych, górnik trzymał ją zatkniętą za taśmą na kapeluszu,

• krótka pelerynka przy mundurze to pozostałość kapy chroniącej przed wodą lejącą się ze stropu,

• barwy górnicze to zieleń i czerń. Pierwsza jest symbolem górniczych tęsknot za zielenią lasów i pól w czasie pracy pod ziemią, a druga podziemnych ciemności,

• górnicze godło

4.,,Jak powstał węgiel?” – zabawa ruchowa z wykorzystaniem elementów metody opowieści ruchowej R.Labana.

Omówienie przygotowanych na tablicy ilustracji. Jedna przedstawia las współczesny, druga las sprzed milionów lat (drzewiaste paprocie, dinozaury).

Następnie dzieci ilustrują ruchem treść opowieści według własnej inwencji twórczej:

„Dawno, dawno temu, kiedy na Ziemi nie było jeszcze ludzi rosły u nas wielkie drzewa, które tworzyły ogromne lasy. Takich drzew nie ma już teraz w żadnym lesie. Między drzewami przesuwały się olbrzymie dinozaury, które dawno temu wyginęły. Drzewa rosły i po wielu latach przewracały się od starości. Łamały je burze i wichry, zalewały wody, przysypywała ziemia. Przez wiele lat leżały nieraz bardzo głęboko pod ziemią i zamieniały się powoli w twarde, czarne bryły. Jeszcze dziś można zobaczyć czasem na kawałku węgla ślady odciśniętych liści prastarych drzew”.

Dzieci oglądają sylwety dinozaurów z gazet z wykorzystaniem okularów trójwymiarowych.

5.,,Szukamy węgla”- zabawa mająca na celu rozwijanie umiejętności rozpoznawania węgla spośród innych skał.

6.,,Hej w kopalni”- zabawa ilustrująca treść piosenki o wyżej wymienionym tytule (H. Przybylska” Wychowanie muzyczne w przedszkolu” str.335)

Hej w kopalni praca wre, Podczas śpiewania pierwszej zwrotki dzieci idą

górnicy pracują. w rozsypce.

Całe noce, całe dnie

Węgiel wyrąbują.

Refren:

Buch, buch, buch Naśladują „rąbanie” węgla.

Stuk, stuk, stuk

Słychać tam wielki huk.

Hej z kopalni jadą wciąż Dzieci tworzą kilka „pociągów”, które jadą

Pełniutkie wagony. z kopalni (biegają po sali na palcach).

Tak jak czarny, długi wąż

Jadą w różne strony.

Refren:

Buch, buch… Naśladują „rąbanie” węgla.

7.,,Przygody Białego Misia”- projekcja filmu

8.,,Grozik”- taniec śląski z rodzicami (przed rozpoczęciem tańca omówienie wyglądu regionalnych strojów śląskich)

9.,,W kopalni”- rysowanie w zespołach z udziałem rodziców węglem drzewnym na szarych arkuszach papieru.

Temat kompleksowy: „Skarby ukryte w ziemi” 
Temat zajęcia: „My górnicy”
Wiek dzieci: 5 – 6 -latki 
Cele:
-zapoznanie z zawodem górnika i sposobem jego pracy;
-zapoznanie z „zasobami” regionalnymi, czyli rodzajami węgla i historią jego powstania;
-kształtowanie poczucia rytmu;
-rozwijanie percepcji wzrokowej, słuchowej i koordynacji wzrokowo-ruchowej;
-kształtowanie zmysłu dotyku i węchu;
-kształtowanie pojęcia liczb w zakresie 1-10;
-rozwijanie cech fizycznych tj. skoczność, zwinność;
-wdrażanie do sprawnej analizy i syntezy obrazkowej i wyrazowej;
-kształtowanie współdziałania w grupie. 
Sytuacja edukacyjna
1. Ćwiczenia wstępne według P.Dennisona: picie wody, szukanie punktów na myślenie, ruchy naprzemienne, pozycja Cooka 
Nauczycielka proponuje dzieciom, aby wypiły przygotowaną dla nich wodę z kubków. Potem wspólnie szukają „punktów na myślenie” w górnej części klatki piersiowej. Następnie wykonują ruchy rąk i nóg na zmianę (np. prawa ręka – lewa noga), a na końcu leżą na dywanie ze skrzyżowanymi nogami, dłonie wkładają pod pachy, język dotyka podniebienia, oczy są zamknięte.
2.Zabawa powitalna z pedagogiki zabawy pt.
„Witam wszystkich, którzy lubią...”:
- odkrywać nowe tajemnice;
- ciemne tunele;
- rebusy i zagadki.
3.Słuchanie legendy pt: „O mądrym Skarbniku” wg Hanny Łochockiej. Nauczycielka czyta legendę używając sylwet postaci. Następnie odpowiadają na pytania związane z legendą. Następnie pokazuje ilustracje kopalni i wraz z dziećmi słownie opisuje jej wygląd. Nauczycielka nawiązuje do istniejącej Kopalni Węgla Kamiennego w Libiążu
4. Ćwiczenie analizy i syntezy wyrazowej.
Dzieci kolejno odczytują wskazane napisy i dobierają je do właściwych obrazków na tablicy (kilof, chodnik kombajn, strąg, lampa, strop, ocios, sztolnia, wagonik, bryły węgla, szyb, hełm)
5. Zabawy ruchowe pt. „Praca w kopalni”:
a) „Idziemy do kopalni”- dzieci maszerują w różnych kierunkach w rytm bębenka, na końcu maszerują po obwodzie koła
b) „Przebieramy się”- dzieci naśladują rozbieranie się i ubieranie;
c) „Winda”- dzieci przechodzą z pozycjo stania obunóż (ręce w przód) do przysiadu;
d) „Tunel”- połowa dzieci tworzy tunel z obręczy, druga połowa przechodzi przez nie na czworakach;
e) „Kruszenie węgla”- dzieci stojąc w rozsypce w pozycji rozkrocznej wykonują zamaszyste skłony w przód- naśladują rozbijanie młotem węgla, na sygnał nauczyciela odpoczywają;
f) „Omiń węgielek”- nauczycielka rozstawia klocki na dywanie, a dzieci skaczą po sali obunóż omijając przeszkody;
g) „Zbieramy węgielki”- nauczycielka stawia na środku kosz, a dzieci stojąc w pewnej odległości starają się rzucić i tafić do kosza lewą i prawą ręką;
h) „Jesteśmy po pracy”- ćw. uspokajające. Dzieci maszerują po obwodzie koła w rytm tamburyna; Na sygnał słowny: „ jesteśmy zmęczeni”- marsz niedbały, a na zapowiedź „autobus”- marsz wesoły, poprawny. Gdy nauczycielka mówi: „jedziemy do domu”- siad skrzyżny z twarzami zwróconymi do środka koła. 

6.Zagadki dotykowe pt. „Co to jest?”
Dzieci siedzą po obwodzie koła. Nauczycielka pokazuje trzy zakryte pojemniki. Wybrane dzieci podchodzą do pojemników, wkładają do nich rękę i określają cechy dotykanych przedmiotów za pomocą przymiotników (twardy, miękki, zimny, ciepły, mokry, suchy itp.). Potem nauczycielka pokazuje zawartość pojemników i omawia trzy rodzaje węgla: torf, węgiel drzewny i węgiel kamienny. Następnie za pomocą ilustracji wyjaśnia zjawisko powstania węgla kamiennego i kolejne etapy jego powstawania.

7. Słuchanie wiersza pt. „Górnik”
Nauczycielka czyta wiersz i wyjaśnia znaczenie niektórych wyrazów

8. Rozmowa przy ilustracjach pt. „Górnicze stroje”
Nauczycielka zaprasza dzieci przed tablicę, na której umieszcza dwie ilustracje przedstawiające stroje górnicze (strój galowy i strój roboczy) i omawia ich wygląd, a także sylwety czapek górniczych i omawia znaczenie kolorów pióropuszy przy tych czapkach.

9.Zabawa ruchowo-rytmiczna pt. „Jedziemy autobusem do pracy”
Nauczycielka rozdaje dzieciom szarfy czerwone, zielone, żółte i niebieskie, a na dywanie rozkłada cztery obręcze w tych samych kolorach. Dzieci biegają, maszerują lub podskakują w rytm muzyki, a na sygnał słowny „jedziemy autobusem”- siadają w czterech rzędach za obręczami zgodnie z kolorem swojej szarfy i naśladują jazdę autobusem. W czasie zabawy nauczycielka zmienia położenie obręczy.
10. Ćwiczenie rozwijające percepcję wzrokowo-ruchową pt. „Który górnik hoduje gołębie?”
Dzieci są podzielone na cztery grupy według koloru szarf. Każda grupa otrzymuje kartkę z plątaninką, którą muszą rozwiązać. Następnie kolorują tylko górnika i gołębia należącego do tego górnika.
11. Ćwiczenie fonetyczne pt. „Jaki to rebus?”
Dzieci nadal są podzielone na grupy. Nauczycielka rozdaje kartki z rebusami, które dzieci muszą rozwiązać razem.
12. Osłuchanie z piosenką pt. „Czarny ma mundur”
Nauczycielka proponuje dzieciom posłuchanie piosenki, a następnie zadaje pytania dotyczące jej treści. Później dzieci próbują śpiewać refren piosenki.
13. Ćwiczenia rytmiczne z użyciem gazet pt. „Maszerują górnicy”
Dzieci spacerują w rytmie zwrotek piosenki, a na refren zatrzymują się i wystukują jego rytm uderzając ręką w rozłożoną gazetę.
14.„Górnicza orkiestra” – tworzenie akompaniamentu do piosenki.
Dzieci są podzielone na cztery grupy. Każda grupa wystukuje rytm na innym instrumencie i w wyznaczonym przez nauczycielkę momencie (nauczycielka jest dyrygentem).

15. Ćwiczenie rozwijające percepcję wzrokową pt. „Węgielkowe ślady”
Dzieci siedzą przy stolikach. Każde dziecko otrzymuje plansze z konturami śladów kawałków węgla i kopertę z szablonami tych węgli z czarnego papieru. Dzieci muszą dopasować szablony do konturów, przykleić je i przeliczyć.

Scenariusz zajęć przedszkolnych : "Poznajemy zimową krainę Eskimosów" Czas trwania : 30-40 minut  Uczestnicy: grupa mieszana dzieci 3-5- letnich  Ilość dzieci : 28 Cele ogólne :  • Budzenie zainteresowań przyrodą i życiem ludzi i na Dalekiej Północy . Cele ogólne :  • dziecko poznaje wygląd i niektóre zwyczaje Eskimosów ,  • uważnie słucha opowiadania, • próbuje odpowiedzieć na pytania dotyczące wysłuchanego tekstu. • opisuje i nazywa zwierzęta żyjące na Grenlandii, • dostrzega piękno zimowej aury, • dziecko zna nowe pojęcie-igloo • stara się zapamiętać krotki wierszyk z pokazywaniem, • reaguje na sygnały dźwiękowe, • potrafi sprawnie ustawić się w parze, • potrafi podczas zajęć plastycznych rozwijać sprawności manualne , • zgodnie współpracuje w grupie; Metody pracy :  • słowna – opowiadanie , wierszyk , pogadanka; • oglądowa- obrazki ; • czynna – działania dzieci ; • zajęcia praktyczne; • elementy pedagogiki zabawy –zabawa z chustą animacyjną  Formy pracy : zbiorowa, indywidualna , grupowa Środki dydaktyczne : nagranie zamieci śnieżnej ,nagranie zabawy muzyczno-ruchowej „Zabawa z pingwinkiem ,” Reniferowe zaprzęgi”, ilustracje Eskimosa , zwierząt żyjących na Grenlandii , chusta animacyjna , niebieskie kartony , ilustracje zwierząt do kolorowania ,ilustracja igloo do kolorowania , ilustracja Eskimosa , skrawki firanki , koronki , wata , klej; Przebieg zajęć : 1. Powitanie dzieci  Nauczyciel zaprasza dzieci , aby usiadły w kręgu . Wita się z nimi. Witam wszystkie dzieci , które przyszły dzisiaj do przedszkole uśmiechnięte  Witam wszystkie dzieci , które lubią zimę . Witam wszystkie dzieci , które lubią zabawy na śniegu . Witam wszystkie dzieci , które lubią kolor biały. 2. Wprowadzenie do tematu zajęć  • Dzisiaj na zajęciach będziemy mówić o takiej krainie , gdzie prawie przez cały rok panuje jedna pora roku .  Posłuchajcie nagrania i odgadnijcie jaka to pora roku ? Nauczycielka włącza nagranie odgłosów mroźnego wiatru, skrzypienia śniegu , dzwonków sań, , jazdy na nartach  • Jak to pora roku ?  3. Wygląd i mieszkanie Eskimosa  • W krainie tej zima trwa niemal przez cały rok. Nie ma tam drzew , a jedynie małe krzaczki , które zielenią się tylko przez kilka tygodni.  • Jak myślicie , czy da się tam mieszkać w takim strasznym zimnie?  Co jest potrzebne aby wytrzymać w zimnie ?  Bardzo ciepłe ubranie , czapka , rękawice , buty • Popatrzcie to tak wygląda człowiek , który mieszka w zimnych krajach . To Eskimos. Nauczycielka zawiesza ilustrację Eskimosa. • Powtórzcie –Eskimos . • Jak wygląda Eskimos ? Kurtka Eskimosa jest bardzo ciepła , żeby była cieplejsza nie zapina się jej tylko wkłada przez głowę. Wysokie buty jak i całe ubranie obszyte są futrem .Futro też mają pod butami na podeszwie , aby się nie ślizgać i szybko poruszać .  Mamy eskimoskie mają olbrzymie kaptury , większe niż tatusiowie – po to by nosić tam swoje malutkie dzieci . Nie wożą w wózkach ani sankach , tylko noszą w kapturach . • Powtórzmy sobie wierszyk , który znacie z „Zabaw z pokazywaniem” : To jest mały Eskimosek.  Ma czerwony z mrozu nosek .  Ma ubranko z futra foki , co mu mocno grzeje boki.  Szyła mama go synkowi  Kiedy tata ryby łowił.  • Kto wie gdzie mieszka Eskimos ? –igloo Nauczycielka zawiesza a tablicy igloo. Popatrzcie jak wygląda dom Eskimosa .To igloo. Zrobiony jest z bloków lodu . Wejście do niego jest bardzo malutkie . W środku jest jeden pokój . Na stole stoi lampka , ale nie taka żarówką , Tylko oliwna , pali się w niej foczy tłuszcz. . Lampka daje nie tylko światło , ale można się przy niej ogrzać .  4. Zabawa z chusta animacyjną : „ Zabawa w igloo”. Dzieci falują chustą –wieje lekki wietrzyk , wieje silny wiatr , zamieć śnieżna. Na sygnał dziewczynki podnoszą do góry  chustę , chłopcy chowają się w igloo. Następnie chustę opuszczamy .  • Jak myślicie , w tej krainie jest bardzo dużo śniegu ,to czym poruszają się Eskimosi ? Jakie zwierzęta ciągną sanie ? renifery, psy  5. Zabawa muzyczno-ruchowa : „Reniferowe zaprzęgi” –dzieci dobierają się parami , podczas gdy muzyka gra zaprzęgi jadą , na brak muzyki zaprzęgi stają w bezruchu . 6. Opowiadanie „ Jak Eskimos Eniku zaprzyjaźnił się z foką”  Nauczyciel przywiesza ilustrację do opowiadania .  Będę czytała opowiadanie o pewnym Eskimosku imieniem Eniku . Zapamiętajcie jakie zwierzątka występują w tym opowiadaniu . Nauczycielka czyta tekst opowiadania . • Jak miał na imię Eskimos, o którym przeczytałam ? • Co mu się śniło ? Co robił? • Co przeszkadzało Eskimosowi w łowieniu ryb? • Dlaczego foka uciekła z wody i poprosiła chłopca o pomoc? • Czy chłopiec jej pomógł? • Co od tej pory razem robili?  o Jakie zwierzęta zapamiętaliście z opowiadania? -Foka , niedźwiedź polarny –popatrzcie na ilustracje  Popatrzcie na tablicę jak wyglądają te zwierzątka . W zimnych krajach mieszkają jeszcze inne zwierzęta . Na tablicy zawieszone są : pingwiny , mors , renifer . O tych zwierzątkach jutro na zajęciach powiemy więcej 5. Zabawa muzyczno-ruchowa: „Zabawa z pingwinkiem” . Dzieci śpiewają piosenkę o pingwinku i naśladują czynności , o których jest mowa w piosence („Zabawy z długa brodą” cz. 1 )  6. Zajęcia plastyczne : „W zimowej krainie” . Dzieci podzielone na zespoły . Każdy zespół oznaczony jest innym kolorem( utrwalenie kolorów) . Na ławeczkach przygotowane są niebieskie kartony , sylwety Eskimosów ,zwierząt, igloo. Dzieci kolorują , przyklejają kawałki futerka do ubranek Eskimosów. Na kartonie tworzą zimowa krainę . Przyklejają kawałki firanek , koronek – imitacja śniegu. Omówienie prac plastycznych dzieci .